Жылдық қаржылық есептілік

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3

1
Мемлекеттік ұйымдардағы бухгалтерлік есептің негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

5
1.1
Алматы облыстық Ш.Смағұлов атындағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған физика-математика орта мектебінің қызмет аясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

5
1.2
Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есептілігін құру ... ... ... ... ... ...
7

2
Жергілікті бюджеттен қамтамасыз етілетін ұйымдардың қаржылық есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...

13
2.1
Ұйымның міндеттемелерінің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
13
2.2
Кірістер және шығыстарды тану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

16

3
Алматы облыстық Ш.Смағұлов атындағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған физика-математика орта мектебінің капиталы мен резервтерінің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... .

22

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
32

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
34
Мазмұны

Кіріспе

Мен, есеп және аудит мамандығының 3 курс студенті Құрманғали Сая өндірістік іс-тәжірибемді Алматы облыстық Ш.Смағұлов атындағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған физика-математика орта мектебінде өттім. Өндірістік іс-тәжірибемді өткен уақытымда, мемлекеттік ұйымның қаржылық есептіліктері туралы мәліметтер жинай отырып, өндірістік іс-тәжірибием біткеннен соң, жинақталған біліміме сай тәжірибе есебін жаздым.
Ұсынылып отырған тәжірибе есебімнің мақсаты - мектеп интернат туралы теориялық және әдістемелік негізі туралы мағлұмат беру, оны ұғыну, оларға талдау жүргізге көмектесу.
Мектеп-интернаттың негізгі мақсаты - Алматы облысы дарынды балаларының физика, математика, информатика ғылымдары негіздерін тереңірек игеруге бағытталған элиталық білім беруді қамтамасыз ететін мамандандырылған жалпы білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыру.
Білім беру ұйымдарын мемлекеттік қаржыландыру
1. Мемлекет білім берудің басымдығын ескере отырып оған бюджеттік қаражаттардың бөлінуін қамтамасыз етеді.
2. Мемлекеттік білім беру ұйымдарын қаржыландыру білім беру деңгейлері бойынша мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарымен белгіленген талаптар және Қазақстан Республикасының заңнамасымен айқындалатын нормалар негізінде бюджеттік қаражаттар есебінен жүзеге асырылады.
3. Мемлекеттік білім беру мекемелерін бюджеттік қаражаттар есебінен қаржыландыру мекемелердің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына сәйкес ұсталуын және функцияларды орындауын қамтамасыз етеді.
Жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру іске асырылатын мемлекеттік білім беру мекемелерін қаржыландыру жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру әдістемесінде айқындалатын көлемде және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де шығыстармен жүзеге асырылады.
4. Мемлекеттік білім беру кәсіпорындарын, басқа да ұйымдық-құқықтық нысандардағы білім беру ұйымдарын қаржыландыру мемлекеттік білім беру тапсырысының негізінде жүзеге асырылады.
Мемлекеттік білім беру кәсіпорындары үшін мемлекеттік білім беру тапсырысының көлемі Сот төрелігі академиясын, медициналық, әскери, арнаулы оқу орындарын, мәдениет саласындағы білім беру ұйымдарын, сондай-ақ қаржыландыру көлемін тиісті саланың уәкілетті органы өзі дербес айқындайтын республикалық орта білім беру ұйымдарын қоспағанда, жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру әдістемесіне сәйкес және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де шығыстармен айқындалады.
Мемлекеттік білім беру тапсырысымен байланысты көрсетілетін қызметтердің тізбесін білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.
Білім беру ұйымдары өздерінің қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесінде қалған, мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберінде көрсетілетін қызметтерді өткізуден түскен ағымдағы қаржы жылындағы кірістерін кезекті қаржы жылында пайдаланады.

1 Мемлекеттік ұйымдардағы бухгалтерлік есептің негіздері
1.1 Алматы облыстық Ш.Смағұлов атындағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған физика-математика орта мектебінің қызмет аясы

Алматы қаласы М.Ғабдуллин көшесінде орналасқан Алматы облыстық мектеп - интернаты 1961 жылы ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің балаларын оқытып тәрбиелеу үшін ашылған. 1991 жылдан бастап білім беруді ұйымдастыру ісіндегі жаңалықтар үрдісіне сәйкес 1992 жылы тамыз айында Алматы облысы әкімінің № 7-284 шешіміне, Алматы облыстық білім басқармасының Түркия Республикасының тәуелсіз қызмет көрсететін Шелале Шеркет компаниясымен жасасқан келісім шарты негізінде Облыстық №1 қазақ -түрік лицей-интернаты, 1998 жылғы 23 қаңтардағы облыс әкімінің № 1-14- шешімімен Дарынды балаларға арналған облыстық мектеп-интернаты, 2000 жылғы 5 ақпандағы №2-38- шешімімен Алматы облыстық мектеп-интернаты мемлекеттік мекемесі болып өзгертілді. Қазақстан Республикасы үкіметінің 2004 жылғы 19 ақпандағы №195- қаулысымен мектеп-интернатқа Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, физика-математика ғылымдарының докторы, академик Шалтай Смағұловтың есімі берілді. 2013 жылғы 21 тамыздағы Алматы облысы Әкімдігінің №240 қаулысы бойынша Алматы облыстық Ш.Смағұлов атындағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған физика-математика орта мектеп - интернаты болып өзгерді.
Мектеп-интернаттың негізгі мақсаты - Алматы облысы дарынды балаларының физика, математика, информатика ғылымдары негіздерін тереңірек игеруге бағытталған элиталық білім беруді қамтамасыз ететін мамандандырылған жалпы білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыру.
Мақсаттары:
* тұратын орынмен қамтамасыз етумен дарынды балаларға білім берудің вариативті және көп деңгейлілікті қамтамасыз ететін жағдайларды жасау;
* білім алушының функционалдық сауаттылығының дамуын, тұлғаның интеллектуалдық, рухани-адамгершілік және физикалық дамуын, білім мазмұнын саралау, кіріктіру және бейіндеу негізінде болашақ мамандығының бағытын таңдау жағдайын қамтамасыз ету;
* қоғамда өмір сүруге бейімделген, саналы таңдауға және қосымша білім мен кәсіби білім беру бағдарламаларын қабылдауға дайын мәдени жағынан жоғары дамыған зияткерлік тұлғаны қалыптастыру;
* негізгі жалпы білім беру бағдарламаларының сапалы игерілуін және оқушылардың саралап оқытылуын қамтамасыз ету;
* білім алушылардың ғылыми-зерттеу қызметінің дағдыларын және шығармашылық қабілеттерін дамыту.
* оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу.
* азаматтық пен елжандылыққа, өз Отаны - Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, халық дәстүрлерін қастерлеуге, Қазақстан Республикасының Конституциясы мен қоғамға қарсы жасалған кез келген әрекеттерге төзбеуге тәрбиелеу;
* әлемдік және отандық мәдениеттің жетістіктерін, қазақ халқы мен республиканың басқа да халықтарының тарихын, әдет-ғұрпын зерделеу, мемлекеттік тілді, орыс, шетел тілдерін меңгерту.
Мектеп - интернат жалпыға арналған білім берудің оқу және қосымша бағдарламаларын іске асыратын, тұратын орын ұсынумен білім алушыларға оладың икемдіктеріне және қабілеттеріне сәйкес математика - физика бағыттары бойынша кеңейтілген және тереңдетілген білім беру мақсатында Алматы қаласындағы Әл - Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық университетінің математика - механика бөлімі мен іргелі математика кафедрасымен бірлесе оқу мен ғылыми әдістемелік жұмыстарды жүргізуде.Сонымен бірге 9-11 сыныптағы оқушылар үшін арнайы курсты университетте сол университеттің ғалым оқытушылары жүргізеді. 5-11сыныптағы оқушылармен физика, математика пәндерінен тереңдетілген білім беруде келешек олимпиада резервтерін дайындауда екінші ауысымда сабақтар университет мұғалімдерімен бірлесіп жүргізіледі.
Мектеп - интернат жалпыға арналған білім берудің оқу және қосымша бағдарламаларын іске асыратын, тұратын орын ұсынумен білім алушыларға оладың икемдіктеріне және қабілеттеріне сәйкес математика - физика бағыттары бойынша кеңейтілген және тереңдетілген білім беру мақсатында Алматы қаласындағы Әл - Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық университетінің математика - механика бөлімі мен іргелі математика кафедрасымен бірлесе оқу мен ғылыми әдістемелік жұмыстарды жүргізуде.Сонымен бірге 9-11 сыныптағы оқушылар үшін арнайы курсты университетте сол университеттің ғалым оқытушылары жүргізеді. 5-11сыныптағы оқушылармен физика, математика пәндерінен тереңдетілген білім беруде келешек олимпиада резервтерін дайындауда екінші ауысымда сабақтар университет мұғалімдерімен бірлесіп жүргізіледі.
Мектеп - интернат жалпыға арналған білім берудің оқу және қосымша бағдарламаларын іске асыратын, тұратын орын ұсынумен білім алушыларға оладың икемдіктеріне және қабілеттеріне сәйкес математика - физика бағыттары бойынша кеңейтілген және тереңдетілген білім беру мақсатында Алматы қаласындағы Әл - Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық университетінің математика - механика бөлімі мен іргелі математика кафедрасымен бірлесе оқу мен ғылыми әдістемелік жұмыстарды жүргізуде.Сонымен бірге 9-11 сыныптағы оқушылар үшін арнайы курсты университетте сол университеттің ғалым оқытушылары жүргізеді. 5-11сыныптағы оқушылармен физика, математика пәндерінен тереңдетілген білім беруде келешек олимпиада резервтерін дайындауда екінші ауысымда сабақтар университет мұғалімдерімен бірлесіп жүргізіледі.
Мектеп - интернат жалпыға арналған білім берудің оқу және қосымша бағдарламаларын іске асыратын, тұратын орын ұсынумен білім алушыларға оладың икемдіктеріне және қабілеттеріне сәйкес математика - физика бағыттары бойынша кеңейтілген және тереңдетілген білім беру мақсатында Алматы қаласындағы Әл - Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық университетінің математика - механика бөлімі мен іргелі математика кафедрасымен бірлесе оқу мен ғылыми әдістемелік жұмыстарды жүргізуде.Сонымен бірге 9-11 сыныптағы оқушылар үшін арнайы курсты университетте сол университеттің ғалым оқытушылары жүргізеді. 5-11сыныптағы оқушылармен физика, математика пәндерінен тереңдетілген білім беруде келешек олимпиада резервтерін дайындауда екінші ауысымда сабақтар университет мұғалімдерімен бірлесіп жүргізіледі.

1.2 Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есептілігін құру

Қаржылық есептілікте мекеменің басқармасының жұмысын бағалау үшін, мекемеге сеніп тапсырылған экономикалық ресурстарды және міндеттемелерді бағалау үшін, болашақ ақша ағымдарын бағалау үшін және тиімді басқарушылық шешімдер қабылдау үшін пайдалы ақпарат көп. Қаржылық есептілік сыртқы пайдалунышылармен мекеменің қызметінің тиімділігін бағалау үшін және шаруашылық қызметті экономикалық талдау үшін, сонымен қатар, шаруашылық қызметті жедел басқару үшін және кейінгі болжау және жоспарлау үшін қолданылады. Қаржылық есептілікті жасау кезінде төмендегідей талаптары сақталуы тиіс: - есепті кезеңдегі барлық операциялардың толық және шын мәнінде көрініс табуы; - кірістер мен шығыстардың есепті кезеңдерге жатқызылуының дұрыстығы; - талдамалық есепке алу деректерінің есепті кезеңнен кейінгі келесі айдың бірінші күніне синтетикалық есепке алу шоттары бойынша айналымдар мен қалдықтарға тең болуы; - көрсеткіштердің ұқыпты толтырылуы және өшірулер мен бояуларға жол берілмеу. Қателер түзетілген жағдайда түзету күнін көрсете отырып, қаржылық есептілікке қол қойған тұлғаның растауымен тиісті жазбалар жасалады. Қаржылық есептілік нысандары онда көзделген көрсеткіштермен дәлме-дәл сәйкес толтырылады. Бекітілген қаржылық есептілік нысандарында көрсеткіштері мен олардың кодтарын өзгертуге немесе оларға қосымша көрсеткіштер енгізуге жол берілмейді. Қаржылық есептіліктің ағымдағы есепті кезеңге, сол сияқты бұның алдындағы кезеңге жататын деректерінің (оларды бекіткеннен кейін) өзгеруі деректердің бұрмалануы айқындалған кезеңде жасалған қаржылық есептілікте жүргізіледі.
Мемлекеттік мекеме республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің енгізген өзгерістеріне сәйкес республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшісінің жазбаша хабарламасын алған сәттен бастап 10 жұмыс күн ішінде өздеріндегі қаржылық есептілік данасына өзгерістер енгізеді. Мемлекеттік мекемелер қаржылық есептілікті бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері белгілеген және олар қаржылық есептілікті беру күніне дейін мемлекеттік мекемелердің қаперіне жеткізген мерзімдерде ұсынады.
Жылдық қаржылық есептілік 1 қаңтардан бастап 31 желтоқсанды қоса алғанда күнтiзбелiк кезеңге жасалады. Қаржылық есептілікті ұсыну мерзімі 1 кестеде.

Кесте-1. Қаржылық есептіліктің түрі және ұсыну мерзімі

Жартыжылдық қаржылық есептілік

Жылдық қаржылық есептілік

Қаржылық есептілікті ұсыну мерзімі
ағымдағы қаржы жылының 1 шілдесіне және 1 қазанға

есептік жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарына

Қаржылық есептілік қағаз тасығышта кітапша түрінде беттері нөмірленіп, мазмұны көрсетіліп және электрондық түрде нысандардың толық көлемінде ұсынылады. Мемлекеттік мекемелер ұсынатын жылдық, жартыжылдық қаржылық есептіліктің көлеміне кіреді:
1-нысан - бухгалтерлік баланс;
2-нысан - қаржылық қызмет нәтижелері туралы есеп;
3-нысан - қаржыландыру көздері бойынша (тікелей әдіс) мемлекеттік мекемелердің шоттарындағы ақша қозғалысы туралы есеп;
4-нысан - таза активтердіңкапиталдың өзгерістері туралы есеп;
5-нысан - қаржылық есептілікке түсіндірме жазба;
6 нысан - Қайта ұйымдастыру кезіндегі бухгалтерлік баланс.
Жылдық және жартыжылдық қаржылық есептіліктерге мемлекеттік мекеменің басшысы, бас бухгалтері немесе мемлекеттік мекемеде бухгалтерлік есепті жүргізуді қамтамасыз ететін бөлімшені басқаратын тұлға қол қояды. Басшы мен бас бухгалтердiң қолдарымен бір қатарда мiндеттi түрде қойылған қол таратып жазылған болуы тиіс (тегі, аты-жөні). Бюджеттік бағдарламалардың әкімшілерінің ведомстволық бағынысты мемлекеттік мекемелерден қаржылық есептілікті қабылдап алуды және тексеруді ережелерге сәйкес жүзеге асырады. Қаржылық есептілікті жасаған кезде Қазақстан Республикасының Бюджет кодексін, Мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасын және Қаржылық есептілік нысандарын және оларды жасау мен ұсыну қағидаларын басшылыққа алу қажет. Қаржылық есептіліктің нысандарын толтыру кезінде ағымдағы бухгалтерлік есептің шоттарын жабу тәртібі төменде келтірілген. Мемлекеттік мекемелер жылдық, жартыжылдық қаржылық есептілікті тиісті құжаттармен расталған тексерілген бухгалтерлік жазбалардың негізінде жасайды. Баланс жасалғанға дейін синтетикалық есепке алу шоты бойынша айналымдармен және қалдықтармен бірге талдамалық шоттар бойынша айналымдар мен қалдықтарды салыстырып тексеру жүргізіледі. Жылдық және жартыжылдық есептердің нысандары бойынша қаржылық есептіліктің негізгі көрсеткіштерді келісу осы қағидалардың қосымшасына сәйкес схема бойынша жүргізіледі. Есепті жылдың аяғындағы бухгалтерлік баланс баптарының деректері жүргізілген түгендеудің нәтижелерімен расталады және бұл ретте айқындалған алшақтықтар жылдық қаржылық есептіліктің есепті күніне дейін түзетіледі. Ағымдағы қаржы жылының бюджет түсімдерін есепке жатқызумен және бюджеттен төленентін төлемдерді жүзеге асырумен байланысты операцияларының барлығы ағымдағы қаржы жылының 31 желтоқсанында аяқталады. 31 желтоқсанын қоса алғанда ағымдағы қаржы жылының аяғына дейін пайдаланылмаған жоспарлы тағайындаулардың қалдықтары жойылады. Республикалық және жергілікті бюджеттер есебінен ұсталатын мемлекеттік мекемелердің өз иелігінде бюджет қаражатынан басқа тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін ақша, демеушілік, қайырымдылық көмек ақшалары, мемлекеттік мекемеге жеке және (немесе) заңды тұлғалар олардың қайтарымдылығы шартымен беретін ақшалар не белгілі бір талаптар басталған кезде тиісті бюджетке немесе үшінші тұлғаларға аударымдар, жергілікті өзін өзі басқару функцияларын іске асыру үшін ақшалардың түсімдері, сыртқы қарыздар мен гранттар бойынша бюджеттік инвестициялық жобаның арнайы шоттарында шетел валютасындағы қаражат және шетел валютасындағы шоттарында қаражат болуы мүмкін. Дебиторлық берешек сомаларын өндіріп алу, ал кредиторлық берешек - өтелуі керек. Дебиторлармен және кредиторлармен аяқталмаған есеп айырысулар тексерілуі және расталуы қажет. Есеп беретін тұлғалардан аванстық есептер, сондай-ақ пайдаланылмаған сомалардың қалдықтары уақытылы талап етілуі қажет. Пайдаланылмаған ақша қаражаттары сәйкес шоттарға мемлекеттке қайтарылады.
Облыстық, қалалық және аудандық бюджеттердің атқаруының бухгалтерлік есебін Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің 1992 жылғы 1 шілдедегі Нұсқау бойынша жергілікті әкімшіліктің қаржы басқармаларымен бөлімдері жүргізеді.
Қаржы органдарының аппаратын ұстауға жұмслатын шығындар сметасының атқарылу жөніндегі операциялардың бухгалтерлік есебі бюджетте тұратын мекемелермен ұйымдардағы бухгалтерлік есеп жөніндегі нұсқамаға сәйкес екі жақты жүйе бойынша жргізіледі.
ҚР Ұлттық мемлекеттік банкісінің мекемелері жергілікті бюджеттердің облыстық, қалалық, поселкілік, селолық және ауылдық бюджеттердің кассалық атқарылымын ҚР - ның Ұлттық мемелекетік банкісінің Мемелекеттік бюджеттің кассалық атқарылуы жөніндегі нұсқамасының нұсқауларына сәйкес жүзеге асырылады.
ҚР Ұлттық мемелекеттік банкісінің мекемелері әр айдың 1- не облыстық, қалалық және аудандық бюджеттердің ағымдағы шот есептері бойынша және осы бюджеттердің қаражаттары есебінен қаржыландырылатын мекемелер мен ұйымдарды ағымдаға шотесептегі қаражат қалдықтарының тексерме ведомосін белгіленген тәртіппен жасайды және белгіленген тәртіппен хатталған осы ведомостің екінші данасын тиісті қаржы органдарына береді.
Бюджеттің және шығындар сметаларының атқарылуы туралы есеппен есеп қисаптың жолға қойылуын бақылауды қаржы органдарының бугалтериялары жергілікті жерледі тексерулер мен зерттеулер жүргізу арқылы және өздері алатын мерзімдік және жылдық есеп қисапты қарау арқылы жүзеге асырады.
Қаржы органдарының бухгалтриялары ірі бюджет мекемелерінде, орталықтандырылған бухгалтерияларда және төмендегі қаржы органдарында бухгалтерлік есеппен есеп қисаптың орталықтандырылу жүйелі түрде бақылайды.
Нарықтық қатынастар жағдайында бухгалтерлік есеп ақпараттары мен мәліметтерін пайдаланушылардың мақсаты бәсекелестікті тұрғыда болатындығынан ақпараттарды пайдаланушылар арасында қарама-қайшылықтар да болуы мүмкін.
Сондықтан ақпараттар жүйесі түсінікті әрі қарапайым жолдармен аса бір сапалы және жоғарғы деңгейде орындалуы керек. Ақпараттардың мағынасы мен көрсеткіштері логикалық санаға сиятындай болуы жөн.
Сонымен бухгалтерлік есеп аса көп ақпараттардан тұрады. Көптеген ақпараттарды жинақтап жүйеге түсіру кәсіби мамандардың ғана қолынан келеді. Ақпараттарды жинақтап, бухгалтерлік есеп жүйесіне түсіру үшін көптеген талаптар мен арнайы ережелер қажет. Бұларға: шындық, өз уақытында, қажетті дәлділік т.б. талаптар қойылады. Ақпараттар жүйесіне қойылатын талаптардың ең маңыздысы өз уақытындағы дер кезіндегі орындалатын талап.
Бухгалтерлер мен басқа да басқарушы тұлғалар үшін тек жалпы мерзім ғана емес, дәлме-дәл осы күні орындалған бухгалтерлік операциялары қажет. Мұның үшін қажетті көлемдегі және дәл осы күні орындалған операциялар ғана шындық талабымен ұштасады. Айта кететін бір жайт - бұл экономикалық немесе қаржылық талдауға байланысты. Ағымдағы талдау мәліметтері және статистикалық мәліметтер жинақталған күндерден соң, мүмкін көптеген уақыт өткеннен соң да пайдалануы мүмкін. Сондықтан қандайда болмасын мәліметтерді пайдаланып, экономикалық өмірге қосқан күнді өз уақытында орындалған күн деп анықтауға болады.
Келесі талап - қажетті дәлдік. Бұл талаптың негізгі мақсаты бухгалтерлік есеп ақпараттары мен мәліметтерін басқадай сырттағылардың пайдалануы мен кәсіпорынның өзішінде жан-жақты талдау қызметін жүргізуге арналған. "Бухгалтерия" мен "дәлдік" ұғымы бірімен бірі тығыз байланыста болады. Бухгалтерияда дайындалған есеп материалдары абсолюттік дәлдікті көрсетуі керек. Алайда, кейінгі жылдары кәсіпорын бухгалтерінің қарауына берілген есеп саясатына көрсетілген кейбір әдістемелік есептеулер әр түрлі жолдармен орындалып келеді. Мысалы, негізгі құралдарға амортизациялық тозу жарна есептеу тәсілдерінің көптігі, таза пайданы еептеудің бірнеше жолдары сияқты көптеген көрсеткіштерді аса бір дәлдікпен есептеу қиындық туғызып ауытқулар болуы мүмкін.

Бухгалтерлік есеп ақпараттарын пайдаланушыларды төмендегідей сипаттауға болады:
1) Кәсіпорны әкімшілігі бухгалтерлік есеп негізіндегі ақпараттар жүйесін пайдалана отырып, экономикалық жағынан тиімді шешімдер қабылдап, мүның үшін тиісті еңбек ақымен қатар, сый ақы алуды мақсат тұтады. Бұлар кәсіпорынның қаржы-шарауашылық қызметін талдап, ішкі және сыртқы резерв көздерін шаруашылық өміріне енгізушілер болып табылады.
2) Кәсіпорында еңбек етуші жұмысшылар мен қызметкерлер еңбек объектілеріндегі жұмыстарды атқарып, еңбектің сапасы мен санына және атқарылатын қызметтердің жауаптылығына, сондай-ақ кәсіпкерлік қызметтердің категорияларына қарай еңбек ақы алып, әлеуметтік жағдайларды пайдаланушылар болып табылады.
3) Қоюшылар мен сатып алушылар, басқалай клиенттер материалды құндылықтар мен ресурстар қойып, осы кәсіпорынның өнімдерін, жұмыстар мен қызметтерді сатып алу жөніндегі экономикалық қатнастарды арнайы жасалған келісім шарт және екі жақты қойылған келісім бағаға қарай орындау үшін ақпараттар жүйесін пайдаланады.
4) Несие мен қарыз беруші жақтар кәсіпорынның капитал көздерін қалыптастыру ме айналым қаражаттарымен қамтамасыз ету мақсатында несиелендіріп, мұның үшін пайыздық төлемдер алып, кәсіпорынның қалыпты жұмыстар атқарып, экономикалық жағдайының жақсаруына қызмет атқарады.
5) Отандық экономиканың тұрақтануы мен элеуметтік салаларды қаржыландыру мақсатында салық және жарналар жинайтын органдарды ақпараттармен қамтамасыз етумен қатар, салық заңдылығын орыдау үшін қажетті ақпараттар жүйесін қолдану болып табылады.
Жергілікті бюджеттің атқарылуы жөніндегі операциялардың бухгалтерлік есебі мынадай есеп тізімдемелерінде жүргізіледі:
Бас журнал кітабы форма № 1-ф;
қаражатты иеленушілер мен кассалық шығындардың ағымдағы шот есептерінің кітаптары ф № 3 ф;
басқа бюджеттермен есеп айырысу кітабы ф № 4 - ф;
кірістер кітабы ф №5-ф;
кітаптардың формалары № 1 қосымшада келтірілген.
Келесі жылға арналған бухгалтерлік кітаптар мен басқа да құжаттар әр бір қаржы орграндарында 31 желтоқсанан кешіктірілмей әзірленеуге тиіс.
Әр бір кітапта жазба басталмастан бұрын онда барлық паратар номерленеді. Соңғы парақтың сыртқы бетіне Бас бухгалтер қол қойып, мынадай жазу жазады: Бұл кітапта барлығы------------- парақ нөмерленген.
Әрбір кітапта мыналар жазылады: қаржы органның атауы, кітаптың атауы және есепті жыл. Бас журнал кітаптан ф № 1-ф, басқа барлық кітаптарда оларда ашылған шот есептердің тақырыптары , ал кірістер кітабында- кірістер тиісті бюджетке түсетін бюджеттік жіктелім бөлімшелерінің атауы болуға тиіс.
Дебит пен кредит бойынша айналымдардың қорытындалары талдамалы шот есептері бойыынша айналым ведомстарында көосетілген қалдықтар Бас журнал кітабының ф 1 - ф жинақтамалы шот есептерінің айналым қорытындыларымен жән қалықтарыме салыстырылады.
Бас журнал кітабында ф№1-ф және айналым ведомостарында шығарылған сома баланысты жасау үшін негіз болады.
Ағымды жылдың бюджеттің атқарылуының бухгалтерлік есебі жазбаларында табылған қателер мынадай тәртіппен жөнеледі:
а) бухгалтерлі баланс берілген сәтке дейінгі табылған, осы мемориалдық ордерді өзгертіді қажет етпейтін белгілі бір есепті кезеңдегі қате бұрыс сомамен тесті сызылған жазуды оқуға болатындацй жеңішке сызықпен сызу және сызылған жаудың үстіне қажет болған жағдайда жаңа дұрыс сомамен тексті азу арқылы түзетіледі. әрбір түзетуді Бас бухгалтер қол қойып қуаттайды,
ә) бухгалтерлік баланс берілген сәтке дейін табылған, мемориалдық ордердегі қатеден туындаған қате жазу оның сипатына қарай қосымша мемориалдық ордермен немесе қызыл сиямен түзету тәсілімен түзетіледі.

2 Жергілікті бюджеттен қамтамасыз етілетін ұйымдардың қаржылық есебі
2.1. Ұйымның міндеттемелерінің есебі

Мемлекеттік мекемелердің ең басты міндеттемелерінің бірі болып-жұмысшылармен есеп айырысуы болып табылады. Алматы облыстық Ш.Смағұлов атындағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған физика-математика орта мектебінің де басты міндеттемесі ол-жалақы төлеу.
Өндірістік қызметке жұмысшылардың қатысуына байланысты персоналдар өнеркәсіптік өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді .
Жұмысшыларды тізімдік және тізімдік емес құрамға бөледі. Тізімдегі құрамға бір күннен артық негізгі қызметі бойынша, ал басқа қызмет түрлері бойынша бес күннен кем мерзімге жұмысқа қабылданған барлық тұрақты, кезеңдік және уақытша жұмысшылар жатады .
Ұйымда атқаратын функцияларына байланысты жұмыс істеушілерді екі топқа бөледі: жұмысшылар және қызметкерлер. Қызметкерлер тобынан келесідей категорияларды бөлуге болады: жетекшілер, мамандар және қызметкерлерге жататын басқа да мамандар .
Жұмысшылар - математикалық игіліктерді жасау процесімен тікелей айналысатын тұлғалар.
Жетекшілер (басшылар) кәсіпорынның және оның құрылымдық бөлімдерінің басқарушылары , сонымен қатар бас мамандар мен оның орынбасарлары .
Мамандар - өндіріс процестерін ұйымдастыру және басқаруды жүзеге асыратын, инженерлі - техникалық және басқа жұмыстармен айналысатын қызметкерлер, мысалы: инженер, экономист, бухгалтер, механик т.б.
Қызметкерлерге жататын басқа да мамандар - құжаттарды дайындайтын және толтыратын, есептеу мен бақылауды, шаруашылық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын жұмысшылар.
Кадрлар есебі үшін жеке карточкалар, ғылыми жұмысшылар үшін ғылыми жұмысшының есеп карточкалары алғашқы құжаттар болып табылады. Жұмыс уақытының есебі бойынша негізгі алғашқы құжаттар- жұмыс уақытын пайдаланудың есебі мен еңбек ақыны есептеу табелі және жұмыс уақытын пайдалануды есептеу табелі болып табылады. Табель жұмысшылардың барлық категорияларының жұмыс уақытын пайдалануын есептеу үшін, сондай- ақ жұмысшылар мен қызметкерлердің бекітілген жұмыс күні режимін сақтауына бақылау жасау үшін, олармен еңбек ақы бойынша есеп айырысу және атқарылған уақыт туралы деректер алу үшін қолданылады. Табельді табель толтырушы немесе мастер бір данада толтырады және еңбекақы есептеу үшін бухгалтерияның есеп айырысу бөліміне жіберіледі.
Жұмысқа келулер және жұмыс уақытын пайдаланудың есебін табельде жалпылау тіркеу әдісімен жүргізіледі, яғни барлық келгендерді , кешіккендерді белгілеу немесе тек қана ауытқуларды тіркеу арқылы. Күндер мен сағаттардың санын ондық белгімен көрсетіледі. Ай соңында табельдер әрбір жұмысшымен атқарылған уақыттың қорытындысы жазылады және жұмысқа келген, келмеген күндер есептеледі. Осы деректер жұмыс категориялары бойынша және жалпы табель бойынша қосылады. Жеке құрамның есебі категорияның кадрлар бөлімінде жүргізіледі.
Еңбек ақының екі түрі болады: негізгі және қосымша.
Негізгі еңбек ақыға атқарылған (жұмысқа) уақытқа және орындалған жұмыстың саны мен сапасы үшін есептелген еңбек ақы: тарифтік ставка, оклад, кесімді бағалау бойынша төлеу, сыйақылар, мерзімнен тыс жұмысқа, түнгі уақытта жұмыс істегені үшін, жұмыскерлер кінәсінің болмаған тұрып қалған уақытқа ақы төлеулер жатады.
Қосымша еңбек ақыға еңбек туралы заңдарда қарастырылған атқарылған уақытқа төленетін төлемдер жатады. Оған: кезекті демалыс уақытына ақы төлеу, мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындағаны үшін ақы төлеу, жұмыстан шығу кезіндегі төленетін жәрдем ақы және болып табылады.
Еңбек ақының негізгі формалары мерзімді және кесімді болып табылады. Мерзімді еңбек ақыны төлегенде жұмыс істеушінің ақысын жұмсаған еңбегінің іс жүзінде атқарған уақыты мен сапасына тікелей тәуелді түрде төлеу қарастырылады. Мерзімді еңбек ақыны төлеу екі жүйеге бөлінеді: жай мерзімді және мерзімді - сыйақылы.
Жай мерзімді еңбек ақы төлеуде жалақы сағаттық, күндік, айлық тарифтік ставкалар бойынша немесе нақты атқарған уақыты үшін оклад бойынша есептеледі. Еңбек ақының мөлшері тарифтік ставканы атқарылған уақыт мөлшеріне көбейту арқылы немесе окладты есептеу арқылы анықталады.
Еңбекті төлеудің мерзімді - сыйақылық жүйесі кезінде тариф бойынша есептелген еңбек ақы сомасына тарифтік ставкаға белгілі бір процент мөлшеріндегі сыйақыны қосады.
Еңбек ақының есептелуі есептік төлем ведомосында, жеке счеттарында, ал берілуі төлем ведомостары бойынша жүргізіледі .
Еңбекті төлеудің кесімді формасы - өндірілген өнімнің, орындалған жұмыстың және көрсетілген қызметтің сапасын ескере отырып, бірлік санына төлеуді білдіреді. Кесімді еңбек ақының келесідей жүиелері бар: тікелей кесімді, кесімді-сыйақылы, кесімді - прогрессивті, аккордты.
Тікелей кесімді еңбек ақы төлеу қажетті біліктілікті ескере отырып, тағайындалған тұрақты кесімді баға негізінде өндірілген өнім бірлігінің саны үшін жүргізіледі. Еңбекақы мөлшері тұрақты кесімді бағаны өндірілген өнім санына көбеиту арқылы анықталады.
Еңбекті төлеудің кесімді-сыйақылық жүйесі кезінде өндірілген өнім санына есептелген еңбек ақы сомасына белгілі бір сапалы көрсеткіштерге қол жеткізгені үшін төленетін сыиақы қосылады .
Кесімді - прогрессивті жүйе кезінде төлеу норма шегіндегісі тұрақты баға б-ша, ал нормадан артығы прогрессивті өспелі баға бойынша жүргізіледі.
Аккордты жүйе кезінде еңбекақы төлеуді алдын-ала нормаланған тапсырма және бағасы анықталған жұмыс көлемінің орындалуы бойынша анықтайды. Аккордты еңбек ақы төлеудің мөлшерін іс жүзіндегі нормативті тапсырмалар бағалар негізінде бекітеді, ал олар болмаған жағдайда - ұқсас жұмыстар үшін қолданылатын нормаланған тапсырмалар мен бағалардан шыға отырып бекітеді.
Еңбекақы төлеудің кесімді формасы кезінде есеп айырысу еңбек өнімділігі туралы құжаттар бойынша жүзеге асырылады.
Әрбір жұмысшының бригада еңбегінің нәтижесіне қосқан еңбектік үлесінің мейілінше толық есебі үшін оның мүшелерінің келісімімен еңбекке қатысу коэффициенті қолданылады .
Қосымша еңбек ақының есептелуі орташа еңбек ақы бойынша жүргізіледі. Орташа еңбекақы дегеніміз өткен уақыт үшін нақты алынған еңбек ақының негізінде есептелген жұмысшының еңбек ақы мөлшері .
Кезекті демалыс уақыты үшін ақы төлеу. Еңбек демалысы жұмысшылармен қызметкерлерге жұмыс жылында бір рет беріледі. Еңбек демалысы жұмысқа қабылданған күннен бастап есептелінеді . Жұмысшы берілген кәсіпорында 11 ай үзіліссіз жұмыс істеген мерзімнен кейін еңбек демалысын алу құқығына ие болады. Еңбек демалысының ұзақтығы жұмыс істеушілердің әртүрлі категориялары мен ұжымдық шарттар және қолданыстағы ережелер бойынша белгіленеді. Еңбек демалысы уақытына төлеуді демалысқа кететін айдың алдындағы 12 күнтізбелік айдағы орташа жалақыдан, осы кезеңге бекітілген үстемелер, қосымшалар және сыйақының орта мөлшерін есепке ала отырып есептейді. Сыйақының орта мөлшері 12 күнтізбелік ай үшін сыйақының орташа айлық процентін 12 күнтізбелік айдағы орташа жалақыға көбейту арқылы анықтайды.
Демалыс ақыны есептеу үшін қабылданған еңбекті төлеу сомасы 12-ге және осы уақыт аралығында жұмыс істелген күндер санына бөлінеді, орташа жалақыны есептеуге уақытша еңбекке жарамсыздығы бойынша жәрдемақы да қосылады. Алынған орта күндік еңбек ақыны демалыс күнінің санына көбейтеді .
Жұмысшы айдың аяқталуына дейін жұмыстан босағанда немесе еңбек демалысына кеткенде жалақы бойынша есептеу жасалады, оның мәліметтері айдың аяқталуы бойынша есеп айырысу төлемдік ведомостында немесе еңбек ақы төлеу бойынша есептеу кітабына жазылады.
Еңбек ақы төлеу бойынша қызметкерлер мен есеп айырысудың синтетикалық есебі 3350 "Еңбек ақы бойынша қысқа мерзімді қарыздар'' шоты бойынша жүзеге асырылады.
3350 шоттың кредиті бойынша айдың басы мен айдың аяғына жұмыс істеушілердің алдындағы қарыздардың қалдығы және оларға еңбекақы, сыйақы, жәрдемақы түрінде есептелген сомалар, яғни қарыздардың көбеюі, ал дебеті бойынша барлық ұстаулар түрлері мен берілген еңбекақы сомалары көрсетіледі.

Кесте-2. Еңбек ақы есебі бойынша шаруашылық операцияларға шоттар корреспонденциясның кестесі

Шаруашылық операция мазмұны

Дебет

Кредит
Еңбек ақы есептелді:

Негізгі өндіріс жұмысшыларына
8110
3350
Көмекші өндіріс жұмысшыларына
8210
3350
Цех персоналдарына
8310
3350
әкімшілік- басқару қызметкерлеріне
7210
3350
өнімдерді сату сферасы жұмысшыларына
7110
3350
Резерв есебінен жұмысшыларға кезекті демалыс ақысы есептелді
3130
1030
Жеке табыс салығы есептелді
3350
3120
Атқару қағаздары бойынша депоненттелген еңбек ақы ұсталды
3350
3390, 4170
Есепті сомалар ұсталды, материалдық зиян жойылды
3350
1250, 2150
Еңбек ақы кассадан берілді
3350
1010

Жұмысшылардың кезекті демалыс уақытына ақы төлеу үшін кәсіпорындарда резерв құрылады, өйткені жұмысшыларға демалыс жыл бойы біркелкі берілмейді және демалысты төлеу бойынша шығындарды сол айда өндірілген өнімнің өзіндік құнына жатқызу өзіндік құн туралы мәліметтерді өзгертеді. Демалыстарды төлеуге резерв демалысақы сомаларын және еңбек ақы қорынан аударуларды есептеу кезінде ескерілетін, олардың еңбегіне ақы төлеу шығындары сомасынан анықталады. Резерв қарастырылған процент бойынша ай сайын анықталады. Демалыс үшін нақты есептелінген сомаларды осы резерв есебінен есептеп шығарады.
3350 "Еңбек ақы бойынша қысқа мерзімді қарыздар'' шотының кредиттік айналымдары №10 журнал - ордерде бейнеленеді.

2.2. Кірістер және шығыстарды тану

Табыстар - бұл активтердің келуі мен өсуі жолымен немесе субъектінің қызметі нәтижесінде иіндеттемелердің азаю жолымен экономикалық ресурстардың көбеюі. Шығындар - бұл активтердің азаюы не басқа да қызметтерді жүзеге асыруда , тауарларды өндіру не жеткізу салдарынан қарыздардың пайда болуы, яғни міндеттемелердің көбеюі. Басқаша айтқанда, шығындар - бұл табыс табу мақсатында таурларды өндіруге не қызметтер көрсетуге кеткен шығындар.
Пайда - бұл кәсіпорынға қатысты негізгі және негізгі емес қызмет нәтижесінде капиталдың өсуі, бұған акционерлік капиталға жарна жатпайды.
Зияндар- бұл кәсіпорынға қатысты жағдайлардан капиталдың азаюы.
Тану - кәсіпорынның қаржылық есебінде баптарды енгізу процесі. Тану есептің жиынтық көрсеткіштеріне сомаларды бейнелеуден тұрады. Танудың төрт критерийі : анықтау, бағалау, мерзімділік, сенімділік.
Табыс - кәсіпорынның өзінің сатып алушыларына қандай да бір уақыт кезеңі ағымында берген қызметтері немесе өнімдерінің жиынтығын ақшалай бейнелеу.
Табыстар есепті кезеңдегі активтердің көбеюін (ақша қаражаттарының, басқа да мүліктердің келіп түсуін, кіріске алынуын) және міндететмелердің азаюы (өтелінуі) негізінде капиталдың көбеюін, яғни экономикалық пайда табуды айтады. Мұндай табыстарға : дайын өнімдер мен тауарларды сатудан алынатын табыстар; қызмет көрсетуден алынатын табыстар; дивидендтер, роялти және процент түрінде алынатын және т.б. табыстар жатады.
Алынған табыстар шаруашылық субъектісі қызметінің түріне және бағытына байланысты негізгі қызметтен және негізгі емес қызметтен алынған табыстар болып бөлінеді. Негізгі қызметтен алынған табыстар мен негізгі емес қызметтен алынған табыстардың қосындысы оның жиынтық табысын құрайды.
Мемлекеттік кірістер аса маңызды қаржы категорияларының бірі болып саналады. Кірістер, мемлекеттік қаржы саясаты негізінде қаржы тетігінің көмегімен жүзеге асырылатын бөлу және қайта бөлу принциптері нәтижесінде қалыптасады.
Оның жұмыс істеуіне материалдық база жасау үшін мемлекеттің меншігіне келіп түсетін қаражаттар жиынтығы пайда болатын процестегі экономикалық қатынастар жүйесі мемлекеттік кірістер болып түсіндіріледі. Ұлттық табысты бөлу нәтижесінде мемлекеттің, жекелеген кәсіпорындардың шаруашылық ұйымдары мен халықтың бастапқы кірістері пайда болады.
Мемлекет кірістерінің экономикалық табиғаты тауар-ақша қатынастарының даму деңгейімен, өндіріс тәсілімен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен байланысты. Мемлекеттік кірістерді қалыптастырудағы мемлекеттің рөлі, бюджетте орталықтандырылатын және кәсіпорындар мен ұйымдарда қалдырылатын таза табыс үлесін белгілейді, сондай-ақ халықтың жеке кірістерінің бөлігін және қоғамдағы өзге қаражаттарды жұмылдырады. Мемлекеттік меншіктен алатын кірістер мемлекеттік кірістердің маңызды көздері болып саналады, оған мыналар жатады:
· пайда, ҚҚС, акциздер, кеден кірістері түріндегі мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың таза кірісі;
· мемлекеттік мүліктен алған кірістер;
· мемлекеттік мекемелер мен ұйымдар көрсететін, ақылы қызметтер көрсетуден алған кірістер;
· ғимараттарды (жайларды) жалдау ақысы, қосалқы кәсіпорындардың кірістері кіретін бюджеттік мекемелердің арнайы қаражаттары.
Мемлекеттік кірістердің бір бөлігі қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін мемлекет жұмылдыратын кәсіпкерлік сектордың, кооперативтік ұйымдардың және халықтың кірістерінің бір бөлігі есебінен пайда болады.

Мемлекеттің, сондай-ақ мемлекеттік емес кәсіпорындардың және халықтың бастапқы кірістері, жаңадан қайта бөліне отырып, көптеген нысаналы ақша қорларын, атап айтқанда:
· мемлекеттік бюджетті;
· мемлекеттік зейнетақы қорын;
· әлеуметтік сақтандыру қорын;
· табиғат қорғау қорын;
· жануарлар әлемін қорғау қорын;
· ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.