Электронды оқу құралдарын дайындау мәселелері

Жоспар

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қәзіргі уақытта әлемде қоғамның ақпараттық мәдениет деңгейі
мемлекеттің даму көрсеткіштерінің бірі ретінде қарастырылады. Бүгінде
жоғары және үздіксіз білімге деген сұраныстың артуына байланысты білім
берудің түрлі мақсаттағы күрылымдары пайда болуда.
Ақпараттық технологиялардың білім беру жүйесінде белсенді пайдаланылуы
оның нақты педагогикалық есептерді шешуге арналған кұралы қызметін
атқаруымен қатар, дидактика мен әдістеменің дамуына әсер етіп, оқыту мен
білім берудің жаңа әдіс-тәсілдерін, формаларын құруға алып келеді. Мысалы,
Internet технологияларының кеңінен таралуы қашықтықтан оқыту әдісінің жедел
дамуына мүмкіндік туғызуда. Мультимедиялық технологияның, компьютерлік
графика мен машықтану жүйелерінің дамуы, кәсіби ортадағы іс-әрекетті
бейнелейтін виртуал жағдайға "ену" жолымен оқыту әдістемесінің кұрылуына
түрткі болды. Ал, компьютерлік желілік машықтандырушы класстардың пайда
болуы, іскерлік ойындар мен сайыстар түрінде көп рольді машықтандыру
әдістеменің дамуына ықпал жасады.
Қәзіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін
электронды оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды оқулық оқушы
үшін дайын материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған
жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік
эмтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді.
Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір окушының өз мүмкіндігін есепке
ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Курстық жұмыстың мақсаты Word текістік редакторын оқыту үшін
электронды оқулық дайындау. Бұл мақсатқа жету үшін электронды оқулықтар,
оларды пайдаланудың тиімділіктері, қазіргі кездегі электронды оқулық
жасауға мүмкіндік беретін кұралдар, электронды окулық жасауға қойылатын
талаптар, тестілеу технологиясы зертелініп, теориялық мағлұматтар курстық
жұмыстың 1-бөлімінде қарастырылады. Курстық жұмыстың зерттеу бөлімінде
Screen Recorder, Power Point слайдтарын пайдаланып Word текісттік
редакторын оқытудың жалпы өдістемесі бойынша тақырыптар тандалып алынып,
электронды оқулық дайындалып, оны пайдаланушыға нұсқау келтірілген. Курстық
жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер
тізімінен, қосымшадан тұрады.

I.ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУ ҚҰРАЛДАРЫН ДАЙЫНДАУ
МӘСЕЛЕЛЕРІ

Қазіргі кезде білім беруді акпараттандырудың негізгі талаптарының бірі
- оқу процесін электронды оқулық немесе оқытудың компьютерлік кұралдарын
(ОКҚ) жасау және пайдалану. Оқу процессінде компьютерлік оқулықтар, есептер
жинақтары, энциклопедиялар, тестілеу мен бақылау, анықтамалық жүйелер және
басқа да ОКҚ-лар кеңінен қолданыс табуда. ОКҚ-ны білім берудің ақпараттық
технологияларының негізгі бір түрі ретінде қарастыруға болады. Жалпы білім
берудің ақпараттық технологиялары дәстүрлі оқыту әдістері мен тәсілдерінде
кейбір педагогикалық мәселелерді шешудің жаңа кұралдары ретінде
пайданылады. Ақпараттық технологиялардың білім беру жүйесінде белсенді
пайдаланылуы оның нақты педагогикалық есептерді шешуге арналған кұралы
қызметін атқаруымен қатар, дидактика мен әдістеменің дамуына әсер етіп,
оқыту мен білім берудің жаңа әдіс-тәсілдерін, формаларын кұруға алып
келеді. Мысалы, Internet технологияларының кеңінен таралуы қашықтықтан
оқыту әдісінің жедел дамуына мүмкіндік туғызуда. Мультимедиялық
технологияның, компьютерлік графика мен машықтану жүйелерінің дамуы, кәсіби
ортадағы іс-әрекетті бейнелейтін виртуал жағдайға "ену" жолымен оқыту
әдістемесінің кұрылуына түрткі болды. Ал, компьютерлік желілік
машықтандырушы класстардың пайда болуы, іскерлік ойындар мен сайыстар
түрінде көп рольді машықтандыру әдістеменің дамуына ықпал жасады (кәсіби
сайыстар мен іскерлік ойындар бұрынан бері кәсіби дайындық пен іскерлікті
арттыру барысында қолданылып келген. Ал ақпараттық технология оларды жаңа
деңгейде үйымдастыру мен өткізуге мүмкіндік туғызуда).
Сонымен ОКҚ-ның дидактика мен әдістеменің жаңа қырынан дамуына ықпал
ететіні сөзсіз. Яғни, ОКҚ-ны оқу процессінде пайдалану негізінде
• оқытудың сапасы артады;
• оқыту жұмыстарын ұйымдастыру мен жүргізуге кететін шығындар азаяды;
• оқытушылардың оқыту барысында сабақ түсіндіру, бақылау алу, тапсырманың
орындалуын кадағалау, бағалау, білім мен іскерлікті игеру деңгейлерін
анықтау сияқты басқару жұмыстарының шығармашылық іс-әрекетке (ғылыми-
ізденіс және әдістемелік мөселелерді шешу, оқу-әдістемелік құралдарды
дайындау т.с.с.) көшуіне алып келеді;
• оқытудың мазмұны мен кұрылымдарының өзгерістеріне қарай оқу процесін оқу-
әдістемелік құралдармен қамтамасыздандыруды жеделдетеді.
Осы айтылғандардан қазіргі уақытта білім беру жүйесінде дәстүрлі
кұралдарға қарағанда ОКҚ қолдану қажеттігі артып келе жатқандығын көруге
болады. Сондай-ақ, ОКҚ-ны дәстүрлі оқу-әдістемелік кұралдармен үйлестіре
қолданудың тиімділігін практика көрсетіп отыр. Дегенмен, ОКҚ компьютерсіз
оқыту кұралдарын толығымен алмастыра алмайды. Шындығында ОКҚ дөстүрлі
кұралдардың тиімді тұстарын ала отырып, оқытудың жаңа сапалық деңгейіне
алып келеді.
ОКҚ-ның сапасы оны оқу процесінде пайдалану барысыңда ғана анықталады.
Оның кемшіліктерінің көп болуы пайдаланушыларға ОКҚ туралы теріс пікір
қалыптасуына алып келеді.
Қазіргі кезде көптеген ОКҚ-лардың түрлі нұсқалары дайыңдалып,
ұсынылуда. Дегенмен, оларға жүйелі түрде талдау жүргізіліп, тиімділіктері
мен кемшіліктері анықталып, олардың сапасына талаптар қойылуы, болашақ
жасалатын ОКҚ-ларға ұсыныстар берілуі жеткіліксіз. Ал, шет елдерде бұл
бағытта зерттеулер жүргізіліп, даярланған ОКҚ-ларға талдаулар жасалынып,
олардың кемшіліктері айқындалуда. Талдаулар нәтижесінде ОКҚ-ны жобалауда
жіберілетін басты кемшілігі -оны дәстүрлі оқу-әдістемелік құралдың
электронды көшірмесі ретінде ғана кұрылатындығы анықталды.
Мысалы, дәстүрлі оқу-әдістемелік құралдарды даярлауда оның авторлары
мен техникалық жағын орындайтын (безендіру, көбейту, т.с.с.) мамандардың
арасында айқын шекара бар. Ал ОКҚ даярлауда оны баспа оқулық ретінде
қағазға шығарып, көбейтудің кажеттілігі болмағандықтан, оны жетілдіріп,
жаңартып отырудың мүмкіндігі жоғарылайды. Бұл жерде ОКҚ дайындау
технологиясынан хабары аз мұғалімдер дидактикалық материалды дәстүрлі
құралдар шығару сияқгы даярлау жеткілікті деп есептейді. ОКҚ-да дидактика
оқу материалымен қоса, программалық өнімнің негізі болып есептелетін
алгоритм мен модельдерде де ескерілуі тиіс. Дидактикалық есепті шешуді
ақпараттық технология мамандарына жүктеу барысында (программалаушы,
безендіруші, мультимедиялық компоненттер жасаушылар) тиімділігі төмен
әдістемелік және дидактикалық сауатсыз ОКҚ пайда болады.
Әрине, ОКҚ үшін материалдарды дайындауда ақпараттық кұрылымдық
принциптер, пайдаланушы интерфейсінің схемасы, білім мен іскерлікті бағалау
критерийлері мен бақылау тәсілдері, интерактивті кұраддармен жабдықталу
сияқты аспектілерді ескерумен қатар, дидактикалық тәсілдер, компьютер
мамандарына нұсқаулар болуы тиіс. Бұл шарттарды орындау, автордан жаңа
компьютерлік дидактиканы игеруді талап етеді.
Демек, ОКҚ даярлау түрлі саладағы мамандардың бірігіп жүмыс істеуімен
қатар, көп зерттеулерді, талдауларды кажет ететін өте күрделі іс, яғни, ОКҚ-
ны даярлайтын мамандардың әрқайсысы өз саласында жан-жақты терең білім мен
іскерлікті көрсетуі тиіс.
Қазіргі кезде, ОКҚ даярлау үшін кем дегенде төрт түрлі базалық
категориялы маман керек:
- оқу материалының авторлары;
- компьютерлік әдіскерлер;
- ОКҚ жүйелік программалаушы;
- ОКҚ пайдаланушылар.
Мұндағы бірінші және төртінші категориялы мамандардың қызметі
түсінікті. Қалған екі категориядағы мамаңдарға тоқталайық.
Компьютерлік әдіскер - ОКҚ-на арналған пәндік ауқымға бағдарланған,
компьютерлік дидактиканы меңгерген маман. Оның атқаратын міндеттері:
- ОКҚ құрылымын анықтау;
- психологиялық-педагогикалық стратегияны таңдау;
- пайдаланылатын дидактикалық тәсілдерді нақтылау;
- бақылау формалары мен түрлерін анықтау;
- білім мен іскерлікті бағалау критерийлерін анықтау;
- оқу материалын кұрылымдауда авторға жәрдем беру, оны жеткізу формасы мен
стиліне нұсқаулар беру т.с.с.
Жүйелік программалаушы — компьютерлік дидактиканы меңгерген, білім берудің
ақпараттық технологиясының маманы. Ол оқу материалының ақпараттық-логикалық
моделі мен ОКҚ-ның арихитектурасын құрастырады, дидактикалық тәсілдерді
формальдандырады, қоданылатын модельдер мен алгоритмдер класстарын анықтап,
пайдаланушы интерфейсінің схемасын жасауға катысады. Сондай-ақ, негізгі
программалық-техникалық мәселелерді шешеді (инструментальды құралдарды,
берілгендер форматын, программа интерфейсін тандау). Сонымен қатар, ОКҚ-ны
даярлайтын мамандардың іс-әрекеттерін ұйымдастырып, басқарады. Жүйелік
программалаушының ОКҚ-ны жобалауға қатысуының кажеттілігі, ОКҚ-ның
пайдаланушыларға бағдарланған сыртқа сипаттамалары мен тандалған
программалық-техникалық ерекшеліктерді үйлестіру қажеттілігінен де
туындайды.
Компьютерлік әдіскер мен жүйелік программалаушының ОКҚ-ны жобалауға
қатысуы оның сапасының артуына ықпал етеді. Сонымен, компьютерлік әдіскер
мен жүйелік программалаушы мамандар ОКҚ-ны жобалауда маңызды ролге ие.

1. Оқытудың компьютерлік құралдарын жасау әдістемесі

Компьютерлік оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Өз функционалдық мүмкіндіктеріне қарай компьютер қәзіргі кезде оқытудың ең
керекті жабдығына айналды, бірақ оны тиімді түрде пайдалану жолдарының әлі
ашылмаған тәсілдері, күнделікті сабактарға қолдану үшін әлі де айқындалатын
жақтары көп екенін ғалымдар да, мұғалімдер де жиі айтып келеді. Соңғы
кездегі компьютерлердің көптеп қолданысқа енуі бұл проблеманың өте өзекті
мәселеге айналғанын тағы да дәлелдеп отыр.
Компьютермен оқыту әдісін жүзеге асыру жалпы білім беру ісін жетілдіру
тәсілдерімен бірге сонымен тығыз байланысты белгілі бір пәннің өз
ерекшеліктерін де есепке алуды талап етеді. Мұнда бірнеше мәселені қатар
шешуге тура келеді, олар:
- компьютерді оқыту ісінің қай жақтарын жетілдіру үшін баса пайдалануға
болатынын анықтау;
- оқу процесін компьютерлендірудің қажетті деңгейін анықтау;
- компьютерге жүктелетін функциялар (іс-әрекеттер) тізбегін анықтау;
- әр пән мұғалімдері мен әдіскерлерінің талап-тілектеріне сәйкес келетін
компьютерлік оқу құралын жасау.
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі
көлемі мұғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп
отырған мұғалім көбінесе компьютерлік оқу кұралын жасауға қатыспайды.
Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуға арналған ақпараттық-оқу
материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің " алшақтығы" білім
берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бұл принциптің негізінде
берілген материалдарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет
етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу құралы жаңа материал
беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу
кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына
баса көңіл аудару ісі алдын ала анықталады.
Сонымен компьютер арқылы беруге арналған ақпараттық-оқыту және әдістемелік
кұралдар кұрамына төмендегідей материалдар кіруі тиіс:
- таратылып берілетін оқу материалдары;
- бақылау және тестен өткізу материалдары;
- жаттығулар;
- сыныппен (топпен) немесе жекелеп оқытуға және өздігінен оқып-үйренуге
арналған әдістемелер;
- әрбір материалды немесе олардың бірнешеуін қатарластыра пайдалану тәсілі,
яғни оның стратегиясы мен тактикасы және оларды бір-бірімен алмастыру
жолдары;
- экранда берілетін барлық акпараттық-оқу материалдарын компьютердің
мультимедиалық мүмкіндігіне және сабақтарды сол арқылы беру тәсілдеріне
қарай бейімдеу.
Компьютерлік оқу кұралы жалпы оқу жүйесіне қойылатын талаптарға сәйкес
жасалады, ал оның акпараттық-әдістемелік негізін жоғарыда айтылған
материалдар құрайды. Ол алдын ала жоба бойынша анықталған компыотерлік
технология негізінде жасалған білім беру мәселелерін шешіп, оқыту-үйрету
функциялары мен оқу процесін басқару істерін жүзеге асыруы тиіс.
Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама ретінде жасалатын
компьютерлік оқу құралын даярлау көпжақты мәселе болып саналады, оны жүзеге
асыру үшін әр түрлі салаларда істейтін мамандарды пайдалана білу кажет.

2. Электронды окулық және оның тиімділігі

Білім берудің саласында "Электрондық оқулықтарды" пайдалану
оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау
жүйесін қалыптастыруға шығармашылыкпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға
жылжу мүмкін емес.
Соның нәтижесінде оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артып,
шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылды.
Оқу материалдарын ұтымды игерудегі электронды оқу кұралдарының
атқаратын рөлі зор. Онда пәндегі теориялық тақырыптар кеңінен беріліп
түсіндіріледі. Теориялық материаддарды графикалық иллюстрация түріндегі
әртүрлі суреттер, сұлба тәсілдер арқылы толықтырып отырса, онда теориялық
білімді оқып, көзбен көріп, түйсініп және оны мида бекіту үрдістері бір
уақьпта өтіп отырады да материалды қорыту үрдісі ұтымды болады.
Электрондық окулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық
ақпараттық өнім. Электрондық оқулық дайындаудың концептуальдық негізі
модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар
электрондық окулық дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың
дидактикалық жүйесіне сәйкес келеді. Яғни, процесінің автоматтандырылған
формасы іспетті. "Электроңдық практикум" берілген оқушы оқулықты қажет
етпей-ақ информатика негіздерінен кез-келген мәліметті тауып алып, оқып —
үйренуіне болады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар компьютер көмегімен
тез, жылдам түсіндіріледі. Бағдарламаны меңгеруге арналған тест
сұрақтарымен қамтамасыз етілген.
Қәзіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін
электронды окулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды окулық оқушы
үшін дайын материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған
жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік
эмтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді.
Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке
ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Мүғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық
түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық
тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген заңдылығы
болуы керек. Осыған байланысты электрондық оқулықтарды дайындауда мынадай
дидактикалық шарттарды ескеру керек сияқты.
- белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықтың сол пәннің
типтік бағдарламасына сәйкес болуын;
- электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты
лекция конспектісін қамтитын негізгі зертханалық және практикалық
тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға қатысты анықтама,
библиографиядан тұратын көмекші; аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан
тұратын тест; материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері
бөлімдерін қамтуын;
- электрондық оқулықтың кәдімгі оқулықтар мазмұнын қайталамауын яғни,
берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін ескеру
керек;
- белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық болмауы
тиіс. Егер мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса онда экранда
пайда болатын оң жақ тік төменгі көлденеңінен жылжыту сызықтарын
электрондық оқулықты пайдаланушының көп пайдалануына тура келеді. Мұның өзі
пайдаланушының материалға қатысты ойын бөледі және мәтінді жоғары-төмен
оңға —солға жылжыта беру пайдаланушының шыдамдылығына да әсер етеді.
- бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс. Себебі материалды баспаға
шығару қажет болса, ол А4 көлемді параққа дұрыс түсетіндей болуы керек.
- оқулықты шектен тыс иллюстрациялық анимациялық тұрғыдан көркемдеу
пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін, бірақ кейбір пәндерге атап
айтқанда физика, химия, биология секілді пәндерге қатысты процестерді
анимациялап көрсету, тіпті кинофильмдер мен диафильмдер үзінділерін MPEG,
AVI типті файлдар ретінде сақтап, оларды гипермәтіңді формат арқылы
электрондық оқулықа кірістіру оқулықтың көркемдік әдістемелік деңгейін
арттырады.

2. Word редакторын оқыту электрондық оқулығын құру
2.1 Word текістік редакторын оқыту әдістемесі

Бұл тақырыпқа оқушылардың қызығушылығын ЭЕМ-де текстерді жөндеудің
жетістіктерін әдеттегі басу машинкасымен салыстыра отырып қалыптастыруға
болады. Басу машинкасы тәрізді принтерді басқаруға арналған демонстрациялық
программа өте қызықты болады: клавишты басқанда символ басылады, стрелкалар
принтердің головкасын ауыстырады. Принтер әрбір клавиштің басылуына жылдам
жауап береді. Сондайақ, қатенің қағазға шығарылмай тұрып түзетілетініне
назар аудару қажеттілігін басып айту керек.
Оқыту мақсаттары. Оқыту мақсатына:
1) оқушыларды ЭЕМ-ді пайдаланудың қарапайым әдісі- текспен жұмыс
істеуді орындауға дайындау, тыңғылықты жұмыс істеу дағдысын
қалыптастыру;
2) текстерді компьютерлік өңдеудің артықшылықтары жайлы болжам
қалыптастыру;
3) текстпен жұмыс барысында өзінің әрекетін ойша реттеу
іскерлігін, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.