Газ коэффициенті жоғары ұңғымалардан мұнай өндіру
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Коммерциялық емес акционерлік қоғам
ҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ
БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Энергетика және жасыл технологиялар институты
Инженериядағы экология және менеджмент кафедрасы
Курстық жұмыс
Пәні: Табиғатты қорғауды жобалаудағы мәлімметтер базасы
Тақырып бойынша: Мұнай-газ өнеркәсібіндегі экологиялық және қоршаған ортаны қорғау шаралары
Мамандығы:Өміртіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау
Орындаған: Жақсылық Сауле
Топ: БЖДк 20-4
Қабылдаған:Дүйсенбек Жансая
_______ ________________ ____ ________________2023 ж
Алматы 2023
Мазмұны
Кіріспе
Қазақстандағы мұнай өнеркәсібі
Мұнай өндірудің негізгі әдістеріне сипаттама
Фонтан әдісі
Газ көтергіш
Терең айдау әдісі
Мұнайдың экологиялық жағдайы
Танкер апаттары
Гидросфераның ластануы
Атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындылары үшін төле-мақыларды есептеу
Өмір қауіпсіздігі
3.1 Атырау облысы Жылыой ауданындағы табиғатты қорғау шаралары
3.2Эвакуацияның рұқсат етілген ұзақтығын есептеу әдісі
3.3 Эвакуация уақытын есептеу әдісі
3.4 Практикалық есептеу
Әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазіргі әлемді заманауи адамның өміріне қажетті өнімдерді шығаратын зауыттар мен фабрикаларсыз елестету мүмкін емес. Бірақ сонымен бірге бұл кәсіпорындардың жұмысшыларының қоршаған ортаға деген немқұрайлы қатынасы, қажетті өнім өндіреміз деген желеумен табиғатты қорғау ережелерін айналып өтуге тырысады. Бірақ адам үшін ең бірінші қажеттілік ол өмір сүретін орта болуы керек екенін ұмытпауымыз керек. Бірақ қазіргі нарықтық әлемде экономикалық рычагтардың көмегімен экономикалық әдістерді қолдана отырып, қоршаған орта үшін күрескен дұрыс. Қазір елімізде қоршаған ортаны ұтымды басқарудың тиімді тетіктерін құру талпыныстары жүргізілуде, біршама табыстарға қол жеткізілді, бірақ бұл жұмысты жалғастыру қажет.
Еліміздің отын өнеркәсібінде ең үлкен мән үш салаға тиесілі: мұнай, газ және көмір, олардың ішінде мұнай ерекше орын алады.
Мұнай өнеркәсібі отын-энергетика кешенінің құрамдас бөлігі болып табылады. Өркениет пен технологияның қазіргі деңгейін мұнай бізге беретін арзан әрі мол энергиясыз елестету мүмкін емес еді. Мұнай пластмасса, синтетикалық талшықтар және басқа да көптеген органикалық қосылыстар өндіретін мұнай-химия өнеркәсібінің шикізаты ретінде де қызмет етеді1.
Мұнай өнеркәсібі - мұнай және мұнай және газ кен орындарын барлау, ұңғымаларды бұрғылау, мұнай және ілеспе газ өндіру, мұнайды құбыр арқылы тасымалдауды қамтитын ауыр өнеркәсіп саласы.
Қазіргі уақытта еліміздің мұнай-газ саласының негізгі проблемаларының бірі мұнай кен орындарын игеру кезінде бөлінетін ілеспе мұнай газын жағу болып табылады. Бұл проблема ілеспе мұнай газын жағуды азайтудың жаһандық тенденциясымен үндеседі. Бұл 2002 жылы газды жағуды азайту жөніндегі жаһандық серіктестіктің (GGFR) құрылуына ықпал етті. Бұл серіктестікке қатысушылар үздік халықаралық тәжірибені қолдану және әрбір ел үшін нақты бағдарламаларды жүзеге асыру арқылы газды жағуды азайту жолындағы кедергілерді жоюға бағытталған. Қазақстан үшін бұл мәселе Қазақстанның мұнай және мұнай-газ конденсаты кен орындарындағы газдың жоғары болуына байланысты ауқымдырақ.
Осы мәселені қарастыра отырып, көптеген мәселелер бойынша ілеспе газды кәдеге жарату (мұнай өндірудің технологиялық процесі ілеспе мұнай газы мен оның барлық құрамдас бөліктері көмірсулардың құрамдас бөліктері жанған алауларды білдіреді) газдың қалдықтарымен байланысты екенін байқауға болады. - ілеспе мұнайды жағудың табиғи ортаға газдың кері әсерін ұмытып, жаңартылатын энергия ресурстары. Өйткені, газдар мен бу тәрізді көмірсутектердің қоспасы болып табылатын ілеспе мұнай газы мұнай химиясы үшін ең бағалы шикізат болып табылады. Оның үстіне бұл мәселені толық шешу мемлекеттің энергетикалық қауіпсіздігін қалыптастыруға айтарлықтай үлес болмақ.
Ілеспе мұнай газын қоршаған ортаға зиянсыз кәдеге жарату мәселесін шешуге не кедергі деген сұрақ әлі де ашық күйінде қалып отыр. Менің ойымша, мәселені шешуге бірқатар экономикалық факторлар кедергі келтіруде.[1]
Қазақстан аумағында табиғатты қорғау саласындағы қатынастарды реттейтін және қоршаған ортаны, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін, жалпы адам денсаулығын жағымсыз әсерлерден қорғауға бағытталған бірқатар нормативтік-құқықтық актілердің бар екенін қосу қажет. Ең бастысы - экологиялық кодекс.Қоршаған ортаға әсерді бағалау экологиялық жағдайға тікелей немесе жанама әсер ете алатын экономикалық қызметтің кез келген түрі үшін негізгі болып табылады.
1. Қазақстандағы мұнай өнеркәсібі
1.1 Мұнай өндірудің негізгі әдістеріне сипаттама
Мұнай кен орындары үш қабаттан тұрады: жоғарғы қабат - АПГ орналасқан газ қалпақшасы, ортаңғы қабат - мұнай қабаты және төменгі қабат - қабаттың төменгі гидравликалық тығыздағышы болып табылатын су. Қалған жағында су қоймасы саз және тұздармен жабылған. Олар негізінен 1 немесе одан да көп километр тереңдікте кездеседі. Мұнай кен орнының үстінде газ қалпақшасы болса, онда кен орнының өзі мұнай және газ деп аталады.
Көмірсутектер жердің бөлшектері арасындағы бос кеңістікті есепке ал-мағанда, жер жыныстарына тығыз орналасқан. Мұнай өндірудің негізгі әдісі ұңғымаларды бұрғылау болып табылады[2].
Мұнай барлаудың ең тиімді әдістері геологиялық, геофизикалық және геохимиялық болып табылады. Геологиялық әдістер тау жыныстарының құры-лымы мен пайда болуын сипаттайды. Геофизикалық әдістер физикалық пара-метрлерді сезімталдығы жоғары аспаптардың көмегімен зерттейді, олардың негізінде мұнай қабаттарының құрамын, жасын және орналасуын көрсететін құрылымдық карталар құрастырылады. Геохимиялық әдіс сынама алу арқылы топырақ пен жер асты суларының құрамын зерттейді. Мұнай барлаудың негізгі мақсаты - қабаттардың контурын белгілеу, қалыңдығы мен мұнайға қанықты-лығын анықтау.
Одан кейін мұнай табу үшін ұңғымалар бұрғыланады. Мұнай және газ кен орындары расталса, онда мұнай мен газдың құрамын, олардың мұнайлы кен орындарының қорын анықтау үшін барлау бұрғылау жұмыстары бастала-ды.
Мұнай-газ кен орнын игерудің ең оңтайлы әдісін таңдау көптеген фак-торларға, соның ішінде шикізаттың қасиеттері мен құрамына, қабаттың энерге-тикалық режиміне, жер асты жыныстарының қасиеттері мен құрамына және т.б. Қазіргі уақытта өнеркәсіпте мұнай өндіру ұңғымаларын жасанды көтерудің әртүрлі нұсқалары бар[2].
1.2 Фонтан әдісі
Мұнай қабаттарының ішкі энергиясын пайдалануға негізделген ұңғыманы пайдалану мұнай өндірудің ағынды әдісімен сипатталады. Бұл әдіс әсіресе пай-даланудың бастапқы кезеңінде қолайлы, бұл ретте қабат қысымы жоғары бо-лып қалады және ең жоғары болады. Бұл әдіс қысымды қолдануға негізделген, ол мұнайдың тек қысым күштерінің әсерінен ұңғы түбінен жер бетіне қозғалуымен сипатталады. Шикізат баспалдақ жүйесіне ауысады, онда АПГ бөлу процесі жүреді. Газ қоспаларынан бөлінгеннен кейін мұнай өңдеуге дайындауға қайта бағытталады[3].
Фантомдық әдіспен мұнай айдауға арналған құрылғылар қазіргі уақытта мұнай өндіруші елдер мен аймақтардағы ең озық құрылғылардың бірі болып табылады.
Бұрғылау процесі аяқталғаннан кейін жер қойнауынан мұнайды бастапқы алу жүреді. Барлық өндірістік ұңғымаларда мұнай өндірілмейтінін есте ұстаған жөн. Кейіннен арнайы айдау ұңғымалары енгізіледі. Мұндай ұңғыма газды емес, су ресурстарын айдайды. Ұңғыманың бұл түрі содан кейін өңдеуге ар-налған шикізаттың соңғы көлемін айтарлықтай арттырады және жалпы кен ор-нын тиімді пайдалану деңгейін арттырады.
Кен орнын қарқынды пайдалану кезінде оған бағытталған құбыр бағанасы түсіріледі. Құдықты белгілі бір жолмен пайдаланған кезде, техникалық стан-дарттарға сәйкес, мамандандырылған шырша фитингтері орнатылады. Бұл енгізілген технология ұңғымаларды бақылау үшін қажет екенін атап өткен жөн. Бұл технология негізінде мұнай өндіру процесін бақылауға, өндіруді азайтуға немесе толық тоқтатуға, жұмыс режимін бақылауға алуға, ұңғыманың толық жабылуын қамтамасыз етуге болады. Фонтандық әдіс басқаларға қарағанда аз шығындарды талап етеді.
1.3 Газ көтергіш
Фонтандық әдіс қабаттарда қысымның болмауына байланысты жұмысын тоқтатқаннан кейін басқа өндіріс әдістері қолданылады, оның негізгі принципі жер бетінен қосымша қысымды айдау болып табылады. Газлифттердің кон-струкциясы (1.1) суретте көрсетілген.
Газлифт - жоғары қысымдағы газдың (сығылған газ) арқасында көмірсутек шикізатын айдауды қамтамасыз ететін, ішінде сорғы және компрес-сорлық құбырлар бар құбырлар бағанынан тұратын жақсы үйлестірілген жүйе. Негізінен, бұл дизайн газ лифті ретінде анықталады. Цидің бұл әдісі газ көте-ру [3].
Газ-ауа қоспасын берудің түсінікті технологиялық ерекшеліктеріне қарай компрессорлы және компрессорсыз газлифттер, ал жұмыс істеу ұзақтығына қарай газлифттердің үздіксіз және мерзімді түрлері бөлінеді [4].
Жоғары қысымдағы газ қоспасы құбырдағы бос кеңістікке айдалады, бұл процестен кейін құбырдағы сұйықтық мөлшері азаяды, ал құбырда, керісінше, артады. Уақыт өте келе, сұйықтықтың биіктігі дерлік минималды болған сайын, сығылған газ қоспасы бірте-бірте түтікке ауыса бастайды және сұйық бөлікпен араласады. Кейіннен пайда болған газ-сұйық қоспаның тығыздығы жерден шығып тұрған сұйық массасының тығыздығынан аз болады, осылайша құбыр-дағы жинақталған шикізат деңгейі арта береді. Осыған қарап, APG неғұрлым көп пайдаланылса, мұнайдың тығыздығы соғұрлым төмен болады және сол арқылы шикізаттың көтерілуіне жеткілікті биіктік қамтамасыз етіледі деп айта аламыз. Газ материалының үздіксіз берілуі болған кезде мұнай беткі жа-зықтыққа көтеріледі, ал сұйықтың жаңа бөлігі өңдеуге арналған қабат жыны-старынан үздіксіз ағып тұрады.
Көбінесе газлифттің құрылымы венаға (ұңғымаға) түсірілген құбыр құбырларының қатарларының санына және қысыммен берілетін газдың жүру барысына байланысты. Түсірілген түтіктердің санына байланысты көтеру меха-низмі бір қатарлы немесе екі қатарлы, ал газ қоспасын енгізу әдісіне байланы-сты - орталық немесе сақиналы болуы мүмкін. Бір қатарлы көтергіш ретінде ұңғыма сәйкесінше құбырлардың бір қатарын түсіру арқылы жұмыс істейді. Сығылған күйдегі APG сақиналы кеңістікке айдалады. Бұл қашықтық колон-надан компрессорлық құбырларға дейінгі қашықтықты қамтиды, аралас қоспа түтік бойымен көтеріледі. Қарама-қарсы нәтиже болуы мүмкін, мысалы, сығылған газ газ-сұйық ерітінді емес, құбыр арқылы көтерілгенде [4].
Бұл бөлімнің жалғасында сатылы көтергіштің қысқаша сипаттамасы жа-салады, ол төменгі бөлігінде үлкенірек құбыр камерасының жоғарғы бөлігінде ұңғымаға екі қатар сорғы жүйесінің түсірілуімен сипатталады. Инъекцияға дайындалған газ компрессорлық құбырлардың ішкі және сыртқы қатарларының арасындағы толтырылмаған кеңістікте жиналады, ал мұнай қысым айырмашы-лығына байланысты ішкі қатарға жылжиды.
Сығылған газды ішкі түтік арқылы айдағанда, ал газ-сұйықтық суспензи-ясы сақиналы кеңістіктің периметрі бойынша, құбырдың қатар аралық кеңістігінде қозғалса, онда бұл жағдайда ортаңғы құбыры бар екі қатарлы көтергіш деп аталады. жүйесі.
Үлкен кемшілігі - байланыстырушы құбырлар деңгейінде абразивпен фи-зикалық жанасу нәтижесінде сақина жүйесінің тозуы. Құм қоспалары көп болғандықтан, бұл мәселе шешілмей отыр. Айта кету керек, парафин және тұз қосылыстары сақинада жиналады және олармен күресу өте көп еңбекті қажет етеді[4].
Көтергіштердің сипаттамаларының сипаттамасын қорытындылай келе, екі қатарлы көтергіштердің бір қатарлылардан жоғары екенін атап өткен жөн. Алғашқы көтергіштер жұмысты біркелкі орындайды және кен орнындағы құм шөгінділерін шығару ықтималдығы жоғары. Бірақ екі қатарлы көтергіштердің екі қатарлы құбырларды жүргізудің кемшілігі бар. Бұл төмендеудің салдары көтерілу кезінде металды тұтынудың артуы болуы мүмкін. Осы себепті мұнай өндіруші кәсіпорындардың басым көпшілігі екі қатарлылардың артықшы-лықтарын біріктіретін бір жарым қатарлы көтергіштерді пайдаланады[4]. Газ-лифт әдісі өзінің артықшылықтарына байланысты кеңінен қолданылады:
1) Өндіріс тізбегінің барлық диаметрлерінде шикізаттың үлкен (елеулі) көлемін өндіру және суы жоғары шөгінділерді мәжбүрлеп өндіру мүмкіндігі.
2) Газ коэффициенті жоғары ұңғымалардан мұнай өндіру.
3) Әртүрлі жағдайларда пайдалану мүмкіндігі, оның ішінде су асты кен орындарынан мұнай өндіру
4) Жоғары қысым мен температура ұңғымаларды өндіруге, сонымен қатар ондағы механикалық қоспалардың болуына әсер етпейді.
5) Кен орнының жұмыс режимін реттеудің әмбебаптығы және салы-стырмалы қарапайымдылығы.
6) Газлифттік ұңғымаларға техникалық қызмет көрсету мен жөндеудің қарапайымдылығы және заманауи жабдықты пайдалану кезінде жөндеу ара-сындағы уақыттың көптігі.
7) Бір мезгілде бөлек қолдануды пайдалану мүмкіндігі, коррозияға, тұзды және парафиндік шөгінділерді тиімді бақылауға, сондай-ақ кен орында-рын барлауды жеңілдету.
Сондай-ақ, әдіс кемшіліктерсіз емес, мысалы:
1) Компрессорлық станциялардың жоғары құны.
2) Газлифт әдісінің салыстырмалы түрде төмен тиімділігі (тиімділігі).
3) Депозиттік өнімдерді көтеру процесінде тұрақты эмульсиялардың пайда болу мүмкіндігі.
Жоғарыда айтылған оң және теріс жақтарын ескере отырып, газлифт әдісі мұнай ағыны жоғары және ұңғы қысымы жоғары ірі кен орындарында қолдану үшін ең қолайлы.
Газлифт, сондай-ақ мұнайдағы механикалық қоспалардың жоғары құра-мы бар бағытты ұңғымаларда және ұңғымаларда, яғни ұңғыманың белсенді жұмысының негізгі көрсеткіші айналым кезеңі болып табылатын жағдайларда да жарамды[4].
Егер жақын жерде бай газ кен орындары болса, онда көмірсутек шикіза-тын айдау үшін компрессорсыз газлифт әдісі қолданылады. Бұл жүйе компрес-сорлық станцияның құрылысы аяқталғанша уақытша шара болып табылады. Бұл жағдайда газлифт жүйесі компрессорлық газлифтпен бірдей болып қалады, айырмашылығы газдың және қысымның басқа көзін пайдалануында.
1.4. Терең айдау әдісі
Тәжірибеге сүйенсек, кен орнының қабат аралық қысымының күрт төмендеуі кезінде мұнай өндірудің ең көп қолданылатын әдістерінің бірі ұңғы айдау әдісі болып табылады.
Сорғы қондырғысының көмегімен мұнайды алу үшін ұңғымаға цилиндрі мен арнайы клапаны бар құбырлар түсіріледі.Бұл әдіспен көмірсутек қоспасы цилиндрлердегі плунжерлердің көмегімен жасалған трансляциялық қозғалы-стардың әсерінен бөліктерге бөлініп жер бетіне көтеріледі [3].
Бұл әдісті қолдану үшін сорғы жүйелері ұңғымаға түсіріледі, олар әртүрлі әдістермен алынған энергияны пайдалана отырып жұмысын бастайды. Шыбық сорғылар үнемді және пайдалану үшін үлкен шығындарды қажет етпейтіндіктен, сорғылардың ең көп таралған түріне айналды.
Терең штангалы сорғы оның өнімділігі 300-500 м тереңдікте 500 м3тәулігіне жетуімен ерекшеленуі мүмкін. Көмірсутек қоспаларын сорғылар арқылы алудың тағы бір кең тараған әдісі - штангасыз әдіс. Бұл жағдайда ұңғыма ұңғымалары арқылы сорғыны қоректендіру үшін электр энергиясы же-ке сым арқылы жүзеге асырылады немесе энергия сығылған газбен, салқын-датқышпен қамтамасыз етіледі.
2. Мұнайдың экологиялық жағдайы
2.1. Танкер апаттары
Шикі мұнайдың құрамында 25% парафин бар, олар негізінен қайнау температурасы төмен (40 - 230°С) фракцияларда кездеседі. Әртүрлі шикі мұнай өнімдерінің құрамындағы парафиннің мөлшері әр түрлі. Кейбір мұнай өнімдері негізінен қалыпты парафиндерден тұрады, ал басқаларында осы қосылыстардың ізі ғана болады. Циклопарафиндер, нафтендер деп те аталады, шикі мұнайдың жалпы құрамының 30 - 60% құрайды
Соңғы жылдары танкер апаттары мен теңіздегі бұрғылау ұңғымаларынан төгілген мұнайдың мұхиттағы мұнайдың ластануы басты алаңдаушылық туғызды. Мұндай мысалдар өте маңызды, бірақ олардан туындаған ластану дүниежүзілік мұхиттағы мұнай көмірсутектері ластануының жалпы көлемінің аз ғана бөлігін құрайды. Мұхиттың мұнаймен ластануының көпшілігі көп көңіл аударатын апаттардың салдары емес. Мұнайды тасымалдау және өндіру кезіндегі авариялар. Танкерлердің соқтығысуы немесе жерге тұйықталуы кезіндегі апаттар нәтижесінде теңізге мұнай түсуі онша жиі бола бермейді.Үлкен апаттардың қоршаған ортаға тигізетін әсері танкер тоннасына қарай артады.
Мұнайдың су бетіне таралу қабілеті оның суда болуының бастапқы кезеңінде ғана көрінеді және оның бүкіл қабатта таралуына айтарлықтай әсер етпейді.
Жеңіл фракциялардан (бензин, керосин) мұнай өнімдерінің таралу жылдамдығы құрамында ауыр фракциялары бар мұнай өнімдеріне (мазут, мазут) қарағанда төмен, өйткені біріншісінің сумен шекарасындағы беттік керілу құрамындағыларға қарағанда жоғары. ауыр фракциялар. Дәл сол себепті жеңіл фракциялардың мұнай өнімдері бірдей мөлшерде су бетіне азырақ аумаққа таралады.
Ластану аймағы мұнай өнімдерінің су ортасына түсетін жерінен бірнеше километрге дейін созылады. Мұнай ағып кеткен сәттен бастап мұнай ластануын оқшаулау және жою бойынша жұмыс басталғанға дейін оның қабат бойына таралуы әдетте аяқталады, яғни ластану аймағы максималды дерлік өлшемдерге және белгілі бір пішінге ие болады. Төгілген мұнайдың қабатта таралуы негізінен ағыстардың, жел мен су деңгейінің ауытқуының әсерінен жүреді және өзіндік ерекшеліктері бар. Өзен үшін жағаларының жақындығы мен өзен арнасының бұралғандығына байланысты мұнай жағаға салыстырмалы түрде тез жетеді. Өсімдікпен жабылған өзендердің және таяз аймақтардың болуы мұнайдың жиналуына қолайлы жағдай жасайды. Ағыс пен желдің әрекеті толық күшке енетін су қоймаларының ашық жерлерінде ол ұзаққа созылмайды, ол міндетті түрде ағыс жоқ тоқырау аймақтарына апарылады, ал желдің әрекеті жағаға немесе қандай да бір кедергіге бағытталған. . Мұнда мұнай желдің әсерінен шоғырланған. Дәл осы жерлерде қоқыс жиналады, олар әдетте араласады.
2.2. Гидросфераның ластануы
Судың мұнай және мұнай өнімдерімен ластануы. Қазіргі уақытта техногендік әсерлердің нәтижесінде ластану (минералдық, термиялық, радиоактивті, химиялық, органикалық, бактериялық), судың бітелу және сарқылу қаупі бар. Сонымен қатар, су ортасы қоршаған ортаның өте динамикалық және жиі агрессивті географиялық құрамдас бөлігі болып табылады. Судың зиянды әсері жердің су басу, су басу, батпақтану және тұздану, сондай-ақ қорғаныс бөгеттерін, каналдарды, гидротехникалық және басқа құрылыстарды бұзу түрінде көрінуі мүмкін.
Ең көп таралған ластаушыларға мұнай және мұнай өнімдері жатады. Олар судың бетін жұқа қабықпен жауып, су мен суға жақын организмдер арасында газ бен ылғал алмасуын болдырмайды. Көлдердің, теңіздердің және мұхиттардың түбінен мұнай өндіру су айдындарының тазалығына үлкен қауіп төндіреді. Судың қатты ластануы қабаттардың түбіндегі ұңғымаларды бұрғылаудың соңғы сатысында мұнайдың кенеттен бөлінуінен болады. 2 аптадағы ең үлкен бақылаусыз мұнай төгілуі 1956 жылы Миссисипи өзенінің атырауында бұрғылау кезінде болды. 1969 жылы Калифорния жағалауындағы су астындағы құдықта апат болды. Апат толығымен жойылғанға дейінгі 10 күн ішінде күн сайын теңізге 900 мың литрге дейін лақтырылды. май1.
Суды ластаудың тағы бір көзі - мұнай танкерлерінің апаттары. 1964-1966 жылдар аралығында теңізде 329 танкер апатқа ұшырады. Мұнай теңізге шлангілер жарылғанда, мұнай құбырының муфталары ағып кеткенде, жағалаудағы мұнай қоймаларына айдалғанда және танкерлерді жуу кезінде түседі.
Сумен араласқанда мұнай екі түрлі эмульсия түзеді: тікелей судағы мұнай және кері мұнайдағы су. Диаметрі 0,5 мкм-ге дейінгі мұнай тамшыларынан тұратын тікелей эмульсиялар тұрақтылығы төмен және әсіресе майы бар беттік белсенді заттарға тән.
Мұнай өндіру жабдығын пайдалану кезінде қоршаған ортаның құрамдас бөліктеріне, оның ішінде гидросфера объектілеріне әсер ету қаупі әрқашан болатынын ескере отырып, мұнай өндіруші кәсіпорындар алдында кен орындарының мұнай құбырларының жай-күйін уақтылы диагностикалау және мұнай өндірудің деңгейін төмендету бойынша шараларды әзірлеу міндеті тұр. өзен өткелдеріндегі мұнай құбырларының экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді, су объектілеріне мұнай мен мұнай өнімдерінің авариялық төгілуінің зардаптарын жедел жоюдың тиімді әдістері
2.3. Атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындылары үшін төлемақыларды есептеу
Бұл курстық жұмыста атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары нәтижесінде табиғи ресурстарды пайдаланушының ақаусыз жұмысы кезінде та-биғи ортаға сөзсіз зиян келтірумен байланысты аспектілерді ғана қарастырады.Ластаушы заттардың шығарындылары үшін табиғат пайдаланушының төлемақысы Қазақстан Республикасының Салық кодексі № 576 Төлемақы мөлшерлемелері негізінде есептеледі (1.1-кесте).
1.1-кесте Стационарлық көздерден ластаушы заттардың шығарындылары үшін төлемақы мөлшерлемелері мыналарды құрайды:
Рс №
Ластаушы заттардың түрлері
1 тонна үшін төлемақы мөлшерлемелері (АЕК)
1 килограмм үшін төлемақы мөлшерлемелері (АЕК)
1
2
3
4
1.
Күкірт оксидтері (SOx)
10
2.
Азот оксидтері (NOx)
10
3.
Шаң және күл
5
4.
Қорғасын және оның қосылыстары
1993
5.
Күкіртсутек
62
... жалғасы
Коммерциялық емес акционерлік қоғам
ҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ
БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Энергетика және жасыл технологиялар институты
Инженериядағы экология және менеджмент кафедрасы
Курстық жұмыс
Пәні: Табиғатты қорғауды жобалаудағы мәлімметтер базасы
Тақырып бойынша: Мұнай-газ өнеркәсібіндегі экологиялық және қоршаған ортаны қорғау шаралары
Мамандығы:Өміртіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау
Орындаған: Жақсылық Сауле
Топ: БЖДк 20-4
Қабылдаған:Дүйсенбек Жансая
_______ ________________ ____ ________________2023 ж
Алматы 2023
Мазмұны
Кіріспе
Қазақстандағы мұнай өнеркәсібі
Мұнай өндірудің негізгі әдістеріне сипаттама
Фонтан әдісі
Газ көтергіш
Терең айдау әдісі
Мұнайдың экологиялық жағдайы
Танкер апаттары
Гидросфераның ластануы
Атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындылары үшін төле-мақыларды есептеу
Өмір қауіпсіздігі
3.1 Атырау облысы Жылыой ауданындағы табиғатты қорғау шаралары
3.2Эвакуацияның рұқсат етілген ұзақтығын есептеу әдісі
3.3 Эвакуация уақытын есептеу әдісі
3.4 Практикалық есептеу
Әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазіргі әлемді заманауи адамның өміріне қажетті өнімдерді шығаратын зауыттар мен фабрикаларсыз елестету мүмкін емес. Бірақ сонымен бірге бұл кәсіпорындардың жұмысшыларының қоршаған ортаға деген немқұрайлы қатынасы, қажетті өнім өндіреміз деген желеумен табиғатты қорғау ережелерін айналып өтуге тырысады. Бірақ адам үшін ең бірінші қажеттілік ол өмір сүретін орта болуы керек екенін ұмытпауымыз керек. Бірақ қазіргі нарықтық әлемде экономикалық рычагтардың көмегімен экономикалық әдістерді қолдана отырып, қоршаған орта үшін күрескен дұрыс. Қазір елімізде қоршаған ортаны ұтымды басқарудың тиімді тетіктерін құру талпыныстары жүргізілуде, біршама табыстарға қол жеткізілді, бірақ бұл жұмысты жалғастыру қажет.
Еліміздің отын өнеркәсібінде ең үлкен мән үш салаға тиесілі: мұнай, газ және көмір, олардың ішінде мұнай ерекше орын алады.
Мұнай өнеркәсібі отын-энергетика кешенінің құрамдас бөлігі болып табылады. Өркениет пен технологияның қазіргі деңгейін мұнай бізге беретін арзан әрі мол энергиясыз елестету мүмкін емес еді. Мұнай пластмасса, синтетикалық талшықтар және басқа да көптеген органикалық қосылыстар өндіретін мұнай-химия өнеркәсібінің шикізаты ретінде де қызмет етеді1.
Мұнай өнеркәсібі - мұнай және мұнай және газ кен орындарын барлау, ұңғымаларды бұрғылау, мұнай және ілеспе газ өндіру, мұнайды құбыр арқылы тасымалдауды қамтитын ауыр өнеркәсіп саласы.
Қазіргі уақытта еліміздің мұнай-газ саласының негізгі проблемаларының бірі мұнай кен орындарын игеру кезінде бөлінетін ілеспе мұнай газын жағу болып табылады. Бұл проблема ілеспе мұнай газын жағуды азайтудың жаһандық тенденциясымен үндеседі. Бұл 2002 жылы газды жағуды азайту жөніндегі жаһандық серіктестіктің (GGFR) құрылуына ықпал етті. Бұл серіктестікке қатысушылар үздік халықаралық тәжірибені қолдану және әрбір ел үшін нақты бағдарламаларды жүзеге асыру арқылы газды жағуды азайту жолындағы кедергілерді жоюға бағытталған. Қазақстан үшін бұл мәселе Қазақстанның мұнай және мұнай-газ конденсаты кен орындарындағы газдың жоғары болуына байланысты ауқымдырақ.
Осы мәселені қарастыра отырып, көптеген мәселелер бойынша ілеспе газды кәдеге жарату (мұнай өндірудің технологиялық процесі ілеспе мұнай газы мен оның барлық құрамдас бөліктері көмірсулардың құрамдас бөліктері жанған алауларды білдіреді) газдың қалдықтарымен байланысты екенін байқауға болады. - ілеспе мұнайды жағудың табиғи ортаға газдың кері әсерін ұмытып, жаңартылатын энергия ресурстары. Өйткені, газдар мен бу тәрізді көмірсутектердің қоспасы болып табылатын ілеспе мұнай газы мұнай химиясы үшін ең бағалы шикізат болып табылады. Оның үстіне бұл мәселені толық шешу мемлекеттің энергетикалық қауіпсіздігін қалыптастыруға айтарлықтай үлес болмақ.
Ілеспе мұнай газын қоршаған ортаға зиянсыз кәдеге жарату мәселесін шешуге не кедергі деген сұрақ әлі де ашық күйінде қалып отыр. Менің ойымша, мәселені шешуге бірқатар экономикалық факторлар кедергі келтіруде.[1]
Қазақстан аумағында табиғатты қорғау саласындағы қатынастарды реттейтін және қоршаған ортаны, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін, жалпы адам денсаулығын жағымсыз әсерлерден қорғауға бағытталған бірқатар нормативтік-құқықтық актілердің бар екенін қосу қажет. Ең бастысы - экологиялық кодекс.Қоршаған ортаға әсерді бағалау экологиялық жағдайға тікелей немесе жанама әсер ете алатын экономикалық қызметтің кез келген түрі үшін негізгі болып табылады.
1. Қазақстандағы мұнай өнеркәсібі
1.1 Мұнай өндірудің негізгі әдістеріне сипаттама
Мұнай кен орындары үш қабаттан тұрады: жоғарғы қабат - АПГ орналасқан газ қалпақшасы, ортаңғы қабат - мұнай қабаты және төменгі қабат - қабаттың төменгі гидравликалық тығыздағышы болып табылатын су. Қалған жағында су қоймасы саз және тұздармен жабылған. Олар негізінен 1 немесе одан да көп километр тереңдікте кездеседі. Мұнай кен орнының үстінде газ қалпақшасы болса, онда кен орнының өзі мұнай және газ деп аталады.
Көмірсутектер жердің бөлшектері арасындағы бос кеңістікті есепке ал-мағанда, жер жыныстарына тығыз орналасқан. Мұнай өндірудің негізгі әдісі ұңғымаларды бұрғылау болып табылады[2].
Мұнай барлаудың ең тиімді әдістері геологиялық, геофизикалық және геохимиялық болып табылады. Геологиялық әдістер тау жыныстарының құры-лымы мен пайда болуын сипаттайды. Геофизикалық әдістер физикалық пара-метрлерді сезімталдығы жоғары аспаптардың көмегімен зерттейді, олардың негізінде мұнай қабаттарының құрамын, жасын және орналасуын көрсететін құрылымдық карталар құрастырылады. Геохимиялық әдіс сынама алу арқылы топырақ пен жер асты суларының құрамын зерттейді. Мұнай барлаудың негізгі мақсаты - қабаттардың контурын белгілеу, қалыңдығы мен мұнайға қанықты-лығын анықтау.
Одан кейін мұнай табу үшін ұңғымалар бұрғыланады. Мұнай және газ кен орындары расталса, онда мұнай мен газдың құрамын, олардың мұнайлы кен орындарының қорын анықтау үшін барлау бұрғылау жұмыстары бастала-ды.
Мұнай-газ кен орнын игерудің ең оңтайлы әдісін таңдау көптеген фак-торларға, соның ішінде шикізаттың қасиеттері мен құрамына, қабаттың энерге-тикалық режиміне, жер асты жыныстарының қасиеттері мен құрамына және т.б. Қазіргі уақытта өнеркәсіпте мұнай өндіру ұңғымаларын жасанды көтерудің әртүрлі нұсқалары бар[2].
1.2 Фонтан әдісі
Мұнай қабаттарының ішкі энергиясын пайдалануға негізделген ұңғыманы пайдалану мұнай өндірудің ағынды әдісімен сипатталады. Бұл әдіс әсіресе пай-даланудың бастапқы кезеңінде қолайлы, бұл ретте қабат қысымы жоғары бо-лып қалады және ең жоғары болады. Бұл әдіс қысымды қолдануға негізделген, ол мұнайдың тек қысым күштерінің әсерінен ұңғы түбінен жер бетіне қозғалуымен сипатталады. Шикізат баспалдақ жүйесіне ауысады, онда АПГ бөлу процесі жүреді. Газ қоспаларынан бөлінгеннен кейін мұнай өңдеуге дайындауға қайта бағытталады[3].
Фантомдық әдіспен мұнай айдауға арналған құрылғылар қазіргі уақытта мұнай өндіруші елдер мен аймақтардағы ең озық құрылғылардың бірі болып табылады.
Бұрғылау процесі аяқталғаннан кейін жер қойнауынан мұнайды бастапқы алу жүреді. Барлық өндірістік ұңғымаларда мұнай өндірілмейтінін есте ұстаған жөн. Кейіннен арнайы айдау ұңғымалары енгізіледі. Мұндай ұңғыма газды емес, су ресурстарын айдайды. Ұңғыманың бұл түрі содан кейін өңдеуге ар-налған шикізаттың соңғы көлемін айтарлықтай арттырады және жалпы кен ор-нын тиімді пайдалану деңгейін арттырады.
Кен орнын қарқынды пайдалану кезінде оған бағытталған құбыр бағанасы түсіріледі. Құдықты белгілі бір жолмен пайдаланған кезде, техникалық стан-дарттарға сәйкес, мамандандырылған шырша фитингтері орнатылады. Бұл енгізілген технология ұңғымаларды бақылау үшін қажет екенін атап өткен жөн. Бұл технология негізінде мұнай өндіру процесін бақылауға, өндіруді азайтуға немесе толық тоқтатуға, жұмыс режимін бақылауға алуға, ұңғыманың толық жабылуын қамтамасыз етуге болады. Фонтандық әдіс басқаларға қарағанда аз шығындарды талап етеді.
1.3 Газ көтергіш
Фонтандық әдіс қабаттарда қысымның болмауына байланысты жұмысын тоқтатқаннан кейін басқа өндіріс әдістері қолданылады, оның негізгі принципі жер бетінен қосымша қысымды айдау болып табылады. Газлифттердің кон-струкциясы (1.1) суретте көрсетілген.
Газлифт - жоғары қысымдағы газдың (сығылған газ) арқасында көмірсутек шикізатын айдауды қамтамасыз ететін, ішінде сорғы және компрес-сорлық құбырлар бар құбырлар бағанынан тұратын жақсы үйлестірілген жүйе. Негізінен, бұл дизайн газ лифті ретінде анықталады. Цидің бұл әдісі газ көте-ру [3].
Газ-ауа қоспасын берудің түсінікті технологиялық ерекшеліктеріне қарай компрессорлы және компрессорсыз газлифттер, ал жұмыс істеу ұзақтығына қарай газлифттердің үздіксіз және мерзімді түрлері бөлінеді [4].
Жоғары қысымдағы газ қоспасы құбырдағы бос кеңістікке айдалады, бұл процестен кейін құбырдағы сұйықтық мөлшері азаяды, ал құбырда, керісінше, артады. Уақыт өте келе, сұйықтықтың биіктігі дерлік минималды болған сайын, сығылған газ қоспасы бірте-бірте түтікке ауыса бастайды және сұйық бөлікпен араласады. Кейіннен пайда болған газ-сұйық қоспаның тығыздығы жерден шығып тұрған сұйық массасының тығыздығынан аз болады, осылайша құбыр-дағы жинақталған шикізат деңгейі арта береді. Осыған қарап, APG неғұрлым көп пайдаланылса, мұнайдың тығыздығы соғұрлым төмен болады және сол арқылы шикізаттың көтерілуіне жеткілікті биіктік қамтамасыз етіледі деп айта аламыз. Газ материалының үздіксіз берілуі болған кезде мұнай беткі жа-зықтыққа көтеріледі, ал сұйықтың жаңа бөлігі өңдеуге арналған қабат жыны-старынан үздіксіз ағып тұрады.
Көбінесе газлифттің құрылымы венаға (ұңғымаға) түсірілген құбыр құбырларының қатарларының санына және қысыммен берілетін газдың жүру барысына байланысты. Түсірілген түтіктердің санына байланысты көтеру меха-низмі бір қатарлы немесе екі қатарлы, ал газ қоспасын енгізу әдісіне байланы-сты - орталық немесе сақиналы болуы мүмкін. Бір қатарлы көтергіш ретінде ұңғыма сәйкесінше құбырлардың бір қатарын түсіру арқылы жұмыс істейді. Сығылған күйдегі APG сақиналы кеңістікке айдалады. Бұл қашықтық колон-надан компрессорлық құбырларға дейінгі қашықтықты қамтиды, аралас қоспа түтік бойымен көтеріледі. Қарама-қарсы нәтиже болуы мүмкін, мысалы, сығылған газ газ-сұйық ерітінді емес, құбыр арқылы көтерілгенде [4].
Бұл бөлімнің жалғасында сатылы көтергіштің қысқаша сипаттамасы жа-салады, ол төменгі бөлігінде үлкенірек құбыр камерасының жоғарғы бөлігінде ұңғымаға екі қатар сорғы жүйесінің түсірілуімен сипатталады. Инъекцияға дайындалған газ компрессорлық құбырлардың ішкі және сыртқы қатарларының арасындағы толтырылмаған кеңістікте жиналады, ал мұнай қысым айырмашы-лығына байланысты ішкі қатарға жылжиды.
Сығылған газды ішкі түтік арқылы айдағанда, ал газ-сұйықтық суспензи-ясы сақиналы кеңістіктің периметрі бойынша, құбырдың қатар аралық кеңістігінде қозғалса, онда бұл жағдайда ортаңғы құбыры бар екі қатарлы көтергіш деп аталады. жүйесі.
Үлкен кемшілігі - байланыстырушы құбырлар деңгейінде абразивпен фи-зикалық жанасу нәтижесінде сақина жүйесінің тозуы. Құм қоспалары көп болғандықтан, бұл мәселе шешілмей отыр. Айта кету керек, парафин және тұз қосылыстары сақинада жиналады және олармен күресу өте көп еңбекті қажет етеді[4].
Көтергіштердің сипаттамаларының сипаттамасын қорытындылай келе, екі қатарлы көтергіштердің бір қатарлылардан жоғары екенін атап өткен жөн. Алғашқы көтергіштер жұмысты біркелкі орындайды және кен орнындағы құм шөгінділерін шығару ықтималдығы жоғары. Бірақ екі қатарлы көтергіштердің екі қатарлы құбырларды жүргізудің кемшілігі бар. Бұл төмендеудің салдары көтерілу кезінде металды тұтынудың артуы болуы мүмкін. Осы себепті мұнай өндіруші кәсіпорындардың басым көпшілігі екі қатарлылардың артықшы-лықтарын біріктіретін бір жарым қатарлы көтергіштерді пайдаланады[4]. Газ-лифт әдісі өзінің артықшылықтарына байланысты кеңінен қолданылады:
1) Өндіріс тізбегінің барлық диаметрлерінде шикізаттың үлкен (елеулі) көлемін өндіру және суы жоғары шөгінділерді мәжбүрлеп өндіру мүмкіндігі.
2) Газ коэффициенті жоғары ұңғымалардан мұнай өндіру.
3) Әртүрлі жағдайларда пайдалану мүмкіндігі, оның ішінде су асты кен орындарынан мұнай өндіру
4) Жоғары қысым мен температура ұңғымаларды өндіруге, сонымен қатар ондағы механикалық қоспалардың болуына әсер етпейді.
5) Кен орнының жұмыс режимін реттеудің әмбебаптығы және салы-стырмалы қарапайымдылығы.
6) Газлифттік ұңғымаларға техникалық қызмет көрсету мен жөндеудің қарапайымдылығы және заманауи жабдықты пайдалану кезінде жөндеу ара-сындағы уақыттың көптігі.
7) Бір мезгілде бөлек қолдануды пайдалану мүмкіндігі, коррозияға, тұзды және парафиндік шөгінділерді тиімді бақылауға, сондай-ақ кен орында-рын барлауды жеңілдету.
Сондай-ақ, әдіс кемшіліктерсіз емес, мысалы:
1) Компрессорлық станциялардың жоғары құны.
2) Газлифт әдісінің салыстырмалы түрде төмен тиімділігі (тиімділігі).
3) Депозиттік өнімдерді көтеру процесінде тұрақты эмульсиялардың пайда болу мүмкіндігі.
Жоғарыда айтылған оң және теріс жақтарын ескере отырып, газлифт әдісі мұнай ағыны жоғары және ұңғы қысымы жоғары ірі кен орындарында қолдану үшін ең қолайлы.
Газлифт, сондай-ақ мұнайдағы механикалық қоспалардың жоғары құра-мы бар бағытты ұңғымаларда және ұңғымаларда, яғни ұңғыманың белсенді жұмысының негізгі көрсеткіші айналым кезеңі болып табылатын жағдайларда да жарамды[4].
Егер жақын жерде бай газ кен орындары болса, онда көмірсутек шикіза-тын айдау үшін компрессорсыз газлифт әдісі қолданылады. Бұл жүйе компрес-сорлық станцияның құрылысы аяқталғанша уақытша шара болып табылады. Бұл жағдайда газлифт жүйесі компрессорлық газлифтпен бірдей болып қалады, айырмашылығы газдың және қысымның басқа көзін пайдалануында.
1.4. Терең айдау әдісі
Тәжірибеге сүйенсек, кен орнының қабат аралық қысымының күрт төмендеуі кезінде мұнай өндірудің ең көп қолданылатын әдістерінің бірі ұңғы айдау әдісі болып табылады.
Сорғы қондырғысының көмегімен мұнайды алу үшін ұңғымаға цилиндрі мен арнайы клапаны бар құбырлар түсіріледі.Бұл әдіспен көмірсутек қоспасы цилиндрлердегі плунжерлердің көмегімен жасалған трансляциялық қозғалы-стардың әсерінен бөліктерге бөлініп жер бетіне көтеріледі [3].
Бұл әдісті қолдану үшін сорғы жүйелері ұңғымаға түсіріледі, олар әртүрлі әдістермен алынған энергияны пайдалана отырып жұмысын бастайды. Шыбық сорғылар үнемді және пайдалану үшін үлкен шығындарды қажет етпейтіндіктен, сорғылардың ең көп таралған түріне айналды.
Терең штангалы сорғы оның өнімділігі 300-500 м тереңдікте 500 м3тәулігіне жетуімен ерекшеленуі мүмкін. Көмірсутек қоспаларын сорғылар арқылы алудың тағы бір кең тараған әдісі - штангасыз әдіс. Бұл жағдайда ұңғыма ұңғымалары арқылы сорғыны қоректендіру үшін электр энергиясы же-ке сым арқылы жүзеге асырылады немесе энергия сығылған газбен, салқын-датқышпен қамтамасыз етіледі.
2. Мұнайдың экологиялық жағдайы
2.1. Танкер апаттары
Шикі мұнайдың құрамында 25% парафин бар, олар негізінен қайнау температурасы төмен (40 - 230°С) фракцияларда кездеседі. Әртүрлі шикі мұнай өнімдерінің құрамындағы парафиннің мөлшері әр түрлі. Кейбір мұнай өнімдері негізінен қалыпты парафиндерден тұрады, ал басқаларында осы қосылыстардың ізі ғана болады. Циклопарафиндер, нафтендер деп те аталады, шикі мұнайдың жалпы құрамының 30 - 60% құрайды
Соңғы жылдары танкер апаттары мен теңіздегі бұрғылау ұңғымаларынан төгілген мұнайдың мұхиттағы мұнайдың ластануы басты алаңдаушылық туғызды. Мұндай мысалдар өте маңызды, бірақ олардан туындаған ластану дүниежүзілік мұхиттағы мұнай көмірсутектері ластануының жалпы көлемінің аз ғана бөлігін құрайды. Мұхиттың мұнаймен ластануының көпшілігі көп көңіл аударатын апаттардың салдары емес. Мұнайды тасымалдау және өндіру кезіндегі авариялар. Танкерлердің соқтығысуы немесе жерге тұйықталуы кезіндегі апаттар нәтижесінде теңізге мұнай түсуі онша жиі бола бермейді.Үлкен апаттардың қоршаған ортаға тигізетін әсері танкер тоннасына қарай артады.
Мұнайдың су бетіне таралу қабілеті оның суда болуының бастапқы кезеңінде ғана көрінеді және оның бүкіл қабатта таралуына айтарлықтай әсер етпейді.
Жеңіл фракциялардан (бензин, керосин) мұнай өнімдерінің таралу жылдамдығы құрамында ауыр фракциялары бар мұнай өнімдеріне (мазут, мазут) қарағанда төмен, өйткені біріншісінің сумен шекарасындағы беттік керілу құрамындағыларға қарағанда жоғары. ауыр фракциялар. Дәл сол себепті жеңіл фракциялардың мұнай өнімдері бірдей мөлшерде су бетіне азырақ аумаққа таралады.
Ластану аймағы мұнай өнімдерінің су ортасына түсетін жерінен бірнеше километрге дейін созылады. Мұнай ағып кеткен сәттен бастап мұнай ластануын оқшаулау және жою бойынша жұмыс басталғанға дейін оның қабат бойына таралуы әдетте аяқталады, яғни ластану аймағы максималды дерлік өлшемдерге және белгілі бір пішінге ие болады. Төгілген мұнайдың қабатта таралуы негізінен ағыстардың, жел мен су деңгейінің ауытқуының әсерінен жүреді және өзіндік ерекшеліктері бар. Өзен үшін жағаларының жақындығы мен өзен арнасының бұралғандығына байланысты мұнай жағаға салыстырмалы түрде тез жетеді. Өсімдікпен жабылған өзендердің және таяз аймақтардың болуы мұнайдың жиналуына қолайлы жағдай жасайды. Ағыс пен желдің әрекеті толық күшке енетін су қоймаларының ашық жерлерінде ол ұзаққа созылмайды, ол міндетті түрде ағыс жоқ тоқырау аймақтарына апарылады, ал желдің әрекеті жағаға немесе қандай да бір кедергіге бағытталған. . Мұнда мұнай желдің әсерінен шоғырланған. Дәл осы жерлерде қоқыс жиналады, олар әдетте араласады.
2.2. Гидросфераның ластануы
Судың мұнай және мұнай өнімдерімен ластануы. Қазіргі уақытта техногендік әсерлердің нәтижесінде ластану (минералдық, термиялық, радиоактивті, химиялық, органикалық, бактериялық), судың бітелу және сарқылу қаупі бар. Сонымен қатар, су ортасы қоршаған ортаның өте динамикалық және жиі агрессивті географиялық құрамдас бөлігі болып табылады. Судың зиянды әсері жердің су басу, су басу, батпақтану және тұздану, сондай-ақ қорғаныс бөгеттерін, каналдарды, гидротехникалық және басқа құрылыстарды бұзу түрінде көрінуі мүмкін.
Ең көп таралған ластаушыларға мұнай және мұнай өнімдері жатады. Олар судың бетін жұқа қабықпен жауып, су мен суға жақын организмдер арасында газ бен ылғал алмасуын болдырмайды. Көлдердің, теңіздердің және мұхиттардың түбінен мұнай өндіру су айдындарының тазалығына үлкен қауіп төндіреді. Судың қатты ластануы қабаттардың түбіндегі ұңғымаларды бұрғылаудың соңғы сатысында мұнайдың кенеттен бөлінуінен болады. 2 аптадағы ең үлкен бақылаусыз мұнай төгілуі 1956 жылы Миссисипи өзенінің атырауында бұрғылау кезінде болды. 1969 жылы Калифорния жағалауындағы су астындағы құдықта апат болды. Апат толығымен жойылғанға дейінгі 10 күн ішінде күн сайын теңізге 900 мың литрге дейін лақтырылды. май1.
Суды ластаудың тағы бір көзі - мұнай танкерлерінің апаттары. 1964-1966 жылдар аралығында теңізде 329 танкер апатқа ұшырады. Мұнай теңізге шлангілер жарылғанда, мұнай құбырының муфталары ағып кеткенде, жағалаудағы мұнай қоймаларына айдалғанда және танкерлерді жуу кезінде түседі.
Сумен араласқанда мұнай екі түрлі эмульсия түзеді: тікелей судағы мұнай және кері мұнайдағы су. Диаметрі 0,5 мкм-ге дейінгі мұнай тамшыларынан тұратын тікелей эмульсиялар тұрақтылығы төмен және әсіресе майы бар беттік белсенді заттарға тән.
Мұнай өндіру жабдығын пайдалану кезінде қоршаған ортаның құрамдас бөліктеріне, оның ішінде гидросфера объектілеріне әсер ету қаупі әрқашан болатынын ескере отырып, мұнай өндіруші кәсіпорындар алдында кен орындарының мұнай құбырларының жай-күйін уақтылы диагностикалау және мұнай өндірудің деңгейін төмендету бойынша шараларды әзірлеу міндеті тұр. өзен өткелдеріндегі мұнай құбырларының экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді, су объектілеріне мұнай мен мұнай өнімдерінің авариялық төгілуінің зардаптарын жедел жоюдың тиімді әдістері
2.3. Атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарындылары үшін төлемақыларды есептеу
Бұл курстық жұмыста атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары нәтижесінде табиғи ресурстарды пайдаланушының ақаусыз жұмысы кезінде та-биғи ортаға сөзсіз зиян келтірумен байланысты аспектілерді ғана қарастырады.Ластаушы заттардың шығарындылары үшін табиғат пайдаланушының төлемақысы Қазақстан Республикасының Салық кодексі № 576 Төлемақы мөлшерлемелері негізінде есептеледі (1.1-кесте).
1.1-кесте Стационарлық көздерден ластаушы заттардың шығарындылары үшін төлемақы мөлшерлемелері мыналарды құрайды:
Рс №
Ластаушы заттардың түрлері
1 тонна үшін төлемақы мөлшерлемелері (АЕК)
1 килограмм үшін төлемақы мөлшерлемелері (АЕК)
1
2
3
4
1.
Күкірт оксидтері (SOx)
10
2.
Азот оксидтері (NOx)
10
3.
Шаң және күл
5
4.
Қорғасын және оның қосылыстары
1993
5.
Күкіртсутек
62
... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz