Саяси жүйе теориясының авторы
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті
Кафедра ҚР тарихы
ҚР саяси жүйесі пәнінен
SYLLABUS
6В01601 - Тарих білім беру бағдарламаларына арналған
Құрастырған:Айбекова Гульфия Юсуповна оқытушы, магистр.
(ТАӘ, лауазымы, ғылыми дәрежесі)
Орал, 2022
SYLLABUS мемлекеттік білім беру стандарты негізінде дайындалды.
Қазақстан Республикасы тарихы кафедрасының 09 қыркүйек 2022 жыл.
мәжілісінің № 1 хаттамасымен қаралды.
Кафедра меңгерушісі _______________________ Байбулсинова А.С.
(қолы, ТАӘ)
Пікір беруші:______________________ Мухангалиева Ж.К., доцент, т.ғ.к.
(ТАӘ, лауазымы, ғылыми дәрежесі)
Сарапшы: _________________________Сдыков М.Н. профессор, т.ғ.д.
(ТАӘ, лауазымы, ғылыми дәрежесі)
Пән туралы мәліметтер:
Кредит
3
Курс
3
Семестр
6
Қорытынды бақылау түрі
Дәріс (сағаты)
15
Практикалық (семинар, лабораториялық)
сабақтар (сағаты)
15
СОӨЖ (сағаты)
15
СӨЖ (сағаты)
45
Барлық сағаттар
90
Курс мақсаты:Студенттерде ҚР саяси жүйесі, саяси құқықтық ілімнің тарихы туралы түсінік қалыптастыру.
Курс міндеті:белгілі бір мәселелерді шешуде және әлеуметтік болжауда саяси талдаулар жасау әдістеріне үйрету болып табылады.
Оқытудан күтілетін нәтижелер: (Блум таксономиясы бойынша)
Курсты аяқталғаннан кейін студенттер білуі керек:
Қазақстан Республикасының және қазіргі заманғы әлемдегі саяси жүйесінің қалыптасу және жұмыс істеу ерекшелігі туралы білімді игереді.
Қазақстан Республикасындағы және қазіргі әлемдегі саяси процестердің мәнін, құрылымын меңгереді.
Курс аяқталғаннан кейін студенттер жасай алуы керек:
Саяси жүйелер мен режимдерді ажыратады;
Қазіргі әлемдегі және Қазақстан Республикасындағы нақты саяси жағдайлар мен процестерді талдай алады.
Қазақстандық қоғамның саяси жүйесін сайлаушы ретінде қалыптастыруға қатыса алады, саяси қатысу мәдениетін көрсете алады.
Саяси білімді кәсіби мәселелерді шешуде қолдану, саясаттың қоғамдық өмірдің басқа салаларына әсерін ескере алады.
Қазақстандық патриотизм идеологиясын ескере отырып, өзінің өмірлік, азаматтық және патриоттық ұстанымдарын негіздей алады.
Идеологиялық төзімділік қасиеттерін көрсете алады.
Игерілетін дағдылар:
* Тарихи еңбектерді сұрыптай отырып, оларды зерттеулерге пайдалану дағдыларын игереді;
* Семинар сабақтарына дайындалу барысында тарихи терминдерді қолдана отырып, сөйлеу дағдыларын игереді;
* Сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамытады;
Пререквизиттер: саясаттану, экономика, құқық, тарих, т.б.
Постреквизиттер:Курс соңында студенттер саяси тарихы мен қатар республиканың экономикасының даму кезеңдерінен нақты мәлеметтер алып, елдің конститутуциялық және құқықтық ерекшеліктері, конституциялық тәжірибе, саяси партиялар, сайлау жүйесі, саяси өмірге азаматтардың қатысуы, адам құқықтары мен бостандытары, заң шығару және атқарушы билік институттары, сайлау жүйесі туралы толыққанды мағлұмат алады.
Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар: Оқыту негізгі оқу материалдары қамтылған дәрістер мен практикалық сабақтар негізінде жүргізіледі және алынған практикалық дағдылар, түсініктер бекітіліп отырады. Студенттердің білімін бақылау үй тапсырмаларын тексеру, электрондық оқулық т.б. оқу құралдарында берілген тестілерді орындау, ауызша сұрау, жеке семестрлік тапсырмалар арқылы жүзеге асады.
2 . Оқытушы туралы мәлімет, байланыс ақпараттары:
Айбекова Гульфия Юсуповна 8 7018502572, aibekova_gulfiya@mail.ru.
3 . Курстың саясаты:
Курс бойынша жоғары балл алу үшін әрдайым жұмыстану қажет. Себебі пән бойынша баға жалпы семестр бойы жинақталады. Сабаққа белсенді қатысып, барлық тапсырмаларды нақты, дұрыс, ұқыпты, толық орындаған жағдайда студентке жоғары баға қойылады. Студент әрбір кредит сағат бойынша жинаған балдарын есептеп жүру қажет (жоғарыда көрсетілген пән бойынша білімді бағалау және апталық тақырыптық кесте бойынша)
1. Сабаққа қатысу
Студент сабаққа қатысуға міндетті. Қалдырылған сабақтар пәннің оқу-әдістемелік кешенінде көрсетілгендей толық көлемде орындалу қажет. Пәннің 31 себепсіз қалдырса, курстан шығарылады.
2. Аудиториядағы тәртіп
Студент сабаққа кешікпеу, сабақ уақытында сөйлеспеу, газет оқымау, ұялы телефоның сөндіру, оқу үрдісіне белсенді қатысуы қажет.
3. Үй тапсырмасы
Үй тапсырмасы міндетті түрде көрсетілген мерзімде орындалуы қажет. Үй тапсырмалары негізінде қорытынды баға шығарылады.
4. Жеке тапсырмалар
Семестрлік жеке тапсырмалар міндетті болып табылады. Олар реферат (баяндама, хабарлама т.б.) ретінде орындалып, қорғалады. Бұл тапсырмалардың әрқайсысы бағаланып, қорытынды баға шығарылады.
5. Бақылау жұмысы.
Бақылау жұмысы сабақ уақытында орындалып, тапсырылады. Студенттердің білімін бақылау негізінен тест тапсырмаларын орындату арқылы тексеріледі.
6. Пікірлесу.
Пікірлесу әр топта кесте бойынша жүзеге асады. Студенттердің білімін бақылау тест тапсырмаларын орындату арқылы жүргізілуі мүмкін.
4. Пәннің құрылымы мен мазмұны
Апта
Дәріс
Семинарпрактикалық сабақ, зертханалық сабақ
СОӨЖ
СӨЖ
1 - модуль. Тәуелсіз Қазақстан және мемлекеттік құрылыс
1
Тақырыбы:Қазақстан Республикасының саяси жүйесі пәні және зерттеу нысанында
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
Тәуелсіздіктің қалыптасуы және орнығуының сара жолдары.
1. Қазақстан тәуелсіздігіне жету жолдарындағы ұлт-азаттық күрестер.
2. ХХ ғасырдағы қазақ зиялыларының егемендік жолындағы қызметі
3. Кеңестік идеологияның жойылуы. ТМД-ның құрылуы.
Әдістері:дөңгелек үстел
Тақырыбы:
Саяси,экономикалық терминдердің глоссарийін құрастыру.
Әдістері:жазбаша
.
1.
Тақырыбы: Пәнге қатысты қосымша әдебиеттер тізімін құрастыру.
Әдістері:библиография құру
2
Тақырыбы:Қазақстаның тәуелсіздігін жариялау және мемлекеттік құрылыс
Әдістері: ауызша баяндау.
.
Тақырыбы: ХҮ-ХҮІІІ ғ.қазақ хандығының саяси жүйесі мен экономикасы.
1. Қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтардың жіктелуі
2.Әкімшілік-аумақтық құрылыстың қалыптасуы
3.Қазақ хандығының экономикалық жағдайына шолу. Сауда-саттық қатынастардың дамуы. Жәрмеңкелердің дамуы.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:
Дәстүрлі саяси институттың қалыптасуы
Әдістері: ауызша баяндау
Тақырыбы:
1. Қазақ даласындағы сауда қатынастарының қалыптасу тарихы
2. Әдістері:сұрақ-жауап
3
Тақырыбы:ҚР аумақтық тұтастығы.
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
ҚР мемлекеттілігінің саяси жүйесінің құрылымы.
1.Президент. Билеуші органдар.
2.Премьер-министр. Министрлер кабинеті 3.Парламент. Сенат.
4.Жергілікті басқару ұйымдары. Слайд материалдарын қолдану.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:
1.Демократия мен жариялылықтың жеңісі 2.Тәуелсіздік кезеңдегі жаңа Конституцияның жобасын бүкілхалықтық талқылау
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:Конституция Мемлекеттік негізгі заң.
Әдістері:сұрақ-жауап
4
Тақырыбы:Қазақстан тәуелсіздігін жариялау және мемлекеттік құрылыс.
Әдістері: визуалды дәріс.
Тақырыбы:Оппозициялық биліктің республикада дамуы
Тапсырмалар:
1. Оппозициялық биліктің республикада даму баспалдақтары
2.Қазақ зиялыларының саяси билігінің дағдарысқа тірелуі
3. Оппозициялық өкілдерінің ҚР экономикалық дамуына көзқарастар.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:Оппозиция өкілдері. Олардың саяси көзқарастары.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:ҚР
оппозициялық партиялар және олардың қызметі.
Әдістері:сұрақ-жауап
5
Тақырыбы:ҚР Президенті ұсынған мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асуы.
Әдістері: мәселелік дәріс.
Тақырыбы:Жергілікті атқарушы аппараттың құрылымы.
1. Әкімшілік аппараттың құрылымы. Негізгі қызметі мен бағыттар
2.Әкімшілік аппараттың құқықтық базасы мен оның орындалуы
3. ҚР саяси жағдайын жетілдіру жайлы әр студент жоба жасап, оның презентациялау
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:Мемлекеттік биліктің атрибуттары (мемлекетік нышандар)
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Әр облыс бойынша экономикалық даму тенденцияларын анықтау жөніндегі студент көзқарасы.
Әдістері:жазбаша
2- модуль Қазақстандағы саяси жүйенің құрылымы
6
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының Үкіметі
Әдістері: мәселелік дәріс.
Тақырыбы: Электронды үкімет
1.ҚР билік нысанының Электронды үкіметке бейімделуі
2. Электронды үкімет иновациялық жоба ретінде іске асуы
3. Инновациялық аппараттарды қолдану (заң актілерін қабылдау)
Әдістері: Кішігірім топтар әдіcі
Тақырыбы: Мемлекеттік биліктің электронды үкіметке көзқарастары
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Интернет желісіндені саяси мазмұндағы сайттарға шолу.
Әдістері:ауызша баяндау
7
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының Үкіметінің құзыреті, актілері, есептілігі және жауапкершілігі.
Әдістері: мәселелік дәріс.
Тақырыбы:
ҚР басқару нысаны
1. ҚР басқару нысанының белгілері
2. ҚР басқару нысанының негізгі қызметі
3. Атқарушы билік. Маслихаттар қызметі
Әдістері: Үш қадамнан тұратын сұхбат.
Тақырыбы:
Сенат қызметі, оны сайлау заңдылықтары
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
ҚР саяси жүйесі Европа елдерінің саяси жүйесімен салыстармалы анализ жасау.
Әдістері: анализ жасау.
8
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының Парламенті
Әдістері: ауызша баяндау
Тақырыбы:
ҚР басқару нысанындағы атқарушы билік
Тапсырмалар:1. ҚР басқару нысанындағы атқарушы биліктің қалыптасуы
2 Атқарушы биліктің құрылымы, субьектілері.
Жергілікті өзін-өзі басқару органдары
Құқық қорғау органдары
Маслихаттар
Әдістері: дөңгелек үстел
Тақырыбы: Демократиялық саяси сананың Қазақстанда қалыптасуы
Әдістері:сұрақ-жауап
Тапсырмалар: Атқарушы билік органдары
Әдістері:сұрақ-жауап
9
Тақырыбы:Жергілікті өзін-өзі басқару органдары.
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
ҚРадам құқық қорғау жүйесі
Тапсырмалар:
1. Өркениетті дәстүрлі жүйе бойынша адам құқығын қорғау мәселесінің құралу( алғашқы қауымдық құрылыс, феодалдық, капиталистік, социолисттік)
2.Қазақ қоғамындағы әйел бостандығынң тарихи тамыры
3. БҰҰ әйел мен бала құқығын қорғау концепциясы
4.Қазақ даласындағы адам құқығын қорғау Тәуке хан жарғысында
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Баспасөз қызметінің шектелу не себепті?
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Егер мен Президент болсам тақырыбында эссе жазу.
Әдістері:жазбаша
10
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының Президенті. Н.Ә.Назарбаев.
Әдістері: ауызша баяндау
Тақырыбы: Қазақстандағы гендерлік саясат.
1.Гендрлік терминіне түсінк, әлемдік тәжірибе негізі
ҚР гендрлік саясаттың іске асуы, заңдастырылуы
Билік басында жүрген әйел адамдары (өз ойымен сараптау, баға беру.
2. Қазақстандағы іскер әйелдер самитті, ұйымдар, қоғамдық бірлестіктер қызметі (БҚО бойынша мысалдар келтіру).
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Қазақстандағы іскер әйелдер самитті, ұйымдар, қоғамдық бірлестіктер қызметі (БҚО бойынша мысалдар келтіру).
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Қазақстан Республикасының Президенті: халықаралық бедел, ел мүддесі жолында.
Әдістері:сұрақ-жауап
11
Тақырыбы: ҚР конституциялық кеңесі
Әдістері: ауызша баяндау
Тақырыбы: Жаһандану және Қазақстан
1.Жаһандану түсінігі, негізгі бағыттары
2.Қазақстанда жаһандану үрдісінің белгілері( экономикалық, мәдени, саяси негізгі айырмашылықтары мен ұқсастығы.
3. Қазақстанда жаһандану үрдісінің негізгі тиімді жақтары бар ма?
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Мұнай-газ кен орындарына тартылған шетел компаниялары. Зенит зауытының даму тарихы.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Қазақстан жастарында батыстық мәдениетке еліктеушілік және оның әсері туралы пікір сайыс.
Әдістері:Пікір сайыс
3- модуль Қазақстан Республикасының саяси жүйе институттары
12
Тақырыбы: Қазақстандағы қоғамдық-саяси саладағы өзгерістер және экономикалық бағыттағы стратегиялары.
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы: Мемлекеттік биліктегі Нұр Отан партиясы, бағдарламасы, қызметі.
Тапсырмалар:1. Нұр Отан партиясыгның жетекшілері туралы және басқа партиялар мен қарым-қатынастар, бірлескен жұмыстар. Саяси билікке араласып жүрген қазақ жастары. Болашақ бағдарламасының мәні, саяси жүйедегі маңызы. Слайд, презентация дайындау.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Қазақстан жастарында батыстық мәдениетке еліктеушілік және оның әсері туралы пікір сайыс.
Әдістері:пікір сайыс
Тақырыбы:
20 жылдан кейінгі қазақ жастары қандай болмақ? деген мәселе жөнінде эссе тапсыру.
Әдістері:жазбаша
13
Тақырыбы: Электронды үкімет
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
ҚР Жоғарғы соты
1. Орындаушы биліктің тармақтары. Қазақстандағы Сот қызметі: құрылымы, негізгі тармақтары.
2. Соттың негізгі қызметі. ҚР Сот жүйесі
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Жергілікті билік - өзін-өзі басқару органдарының қызметі. Ауылдық әкімдіктер қызметі. Әр студенттің өзінің тұрғылықты аумағының әкімшілік жүйесі, әкімі туралы баяндауы.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Қазақ тарихындағы билер сотының тарихи мәні, ролі.
Әдістері:сұрақ-жауап
14
Тақырыбы: Қазақстандағы саяси партиялардың қызметі және саяси билік жүйесіндегі ролі.
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
ҚР қазіргі таңдағы экономикалық жағдайы
1. ҚР экономикалық жағдайына шолу.
2. Кедендік Одаққа мүшелік ену. Еркін сауда аймағы түсінігі.
3.Дүниежүзілік сауда ұйымы. Қазақстанға халықаралық ұйымдарға мүше болу тиімді ме?
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:
Батыстағы газ кен орындары туралы 2005-2016 жылдар аралығындағы өзгерістер. Қарашығанақ газ кен орының тарихи маңызы.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Әр облыс бойынша экономикалық өсу немесе төмендеу көрсеткіштері негізінде диаграмманы электронды түрде жасау арқылы мәлемет беру.
Әдістері:Диаграмма құру.
15
Тақырыбы: ҚР сыртқы саясатының басым бағыттары
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары. Сайлау жүйесі
Тапсырмалар:1. ҚР мемлекеттік наградалар түрлері.
2. ҚР сайлау жүйесі. Оның заңдастырылуы мен енгізілген өзгерістер.
3.Жергілікті жердегі сайлау органдарының қызметі.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:
БҚО мемлекеттік наградаларға ие болған қайраткерлер мен тарихи тұлғалар.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Қазақстандағы қайырымдылық қорлары.
Әдістері:сұрақ-жауап
5. Әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиеттер:
1. Қ.Тоқаев. ҚР дипломатиясы. Алматы, 2002. 401-414 б.
2. Внешняя политика РК. Под общ. ред. К.И.Байзаковой. Алматы, 2006.
3.Шерьязданова К.Б. Внешнеполитические приоритеты Республики Казахстан в светеПослания Президента Послание Президента РК Н.А.Назарбаева Рост благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики:Материалы круглого стола 21 февраля 2008 г. - Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2008, - 244 с. С. 151-161.
4.Шаймергенов Т.Т. Внешнеполитический курс современного Казахстана: новое содержание многовекторной парадигмы Послание Президента РК Н.А.Назарбаева Рост благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики:Материалы круглого стола 21 февраля 2008 г. - Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2008, - 244 с. С. 179-187
5. Султанов Б.К.Многовекторная внешняя политика Казахстана: опыт и перспективы
Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая
конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 9-16 стр
6. Қазақстан тарихы (көне дәуірден бүгінге дейін) І том. Алматы, Атамұра, 1996.
7. Аманжолов К. Қазақстан тарихы дәрiстер курсы-I. Алматы,2004.
8. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан летопись трех тысячелетий. Алматы, Рауан, 1992.
9. Бартольд В.В. Сочинения в 6-ти томах. М, 1964-1969 г.
10. Валиханов Ч.Ч. Совр. Сочинений в 5 томах. А, 161, 1972.
11. Гумилев Л.Н. Древние тюрки. М, 1967.
12. Гумилев Л.Н. Қиял патшалығын іздеу. Алматы, 1992.
13. Геродот. История в 9-ти книгах. Л., 1972.
14. Досмұхамедов Х. Аламан. А, 1991.
15. Қазақстан тарихы (очерктер). А, 1994.
16. Ерзакович Песенная культура казахского народа. А, 1966.
17. Казахстан и страны мира. Книга-альбом.-Алматы: Издательство Өнер, 2006. -
256 стр. Стр. 8-14, 17-20
18. Казахстан и страны мира. Книга-альбом.-Алматы: Издательство Өнер, 2006. - 256 стр. Стр. 20-23, 30-33, 35-38
19. Кушкумбаев С.К.Центральноазиатский вектор внешней политики Казахстана: поиск оптимальной модели сотрудничества Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 16-27 стр.
кыргызстанские отношения Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 39-48 стр.
20. Нарибаев М.К.Казахстан и страны Центральной Азии: перспективы регионального
экономического сотрудничества Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 172 стр.
21. Тоқаев Қ. Беласу. Алматы. - ЖСШ РПБК Дәуір, 2008 - 552 бет. 172-296 б.
22. Қ.Тоқаев. ҚР дипломатиясы. Алматы, 2002. 173-175 б.
23. Казахстан и страны мира. Книга-альбом.-Алматы: Издательство Өнер, 2006. - 256 стр.
24. Внешняя политика РК. Под общ. ред. К.И.Байзаковой. Алматы, 2006. Стр.56-77
25. Нургалиев М.Е.Развитие казахстанко-американских отношений за годы независимостиРеспублика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 63-88 стр
26. Тоқаев Қ. Беласу. Алматы. - ЖСШ РПБК Дәуір, 2008 - 552 бет. 296-380 б.
27. Казахстан и страны мира. Книга-альбом.-Алматы: Издательство Өнер, 2006. - 256 стр. Стр. 92-95
28. Қазақстан тарихы (көне дәуірден бүгінге дейін) І том. Алматы, Атамұра, 1996.
29. Аманжолов К. Қазақстан тарихы дәрiстер курсы-I. Алматы,2004.
30. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан летопись трех тысячелетий. Алматы, Рауан, 1992.
31. Бартольд В.В. Сочинения в 6-ти томах. М, 1964-1969 г.
32. Валиханов Ч.Ч. Совр. Сочинений в 5 томах. А, 161, 1972.
33. Гумилев Л.Н. Древние тюрки. М, 1967.
34. Гумилев Л.Н. Қиял патшалығын іздеу. Алматы, 1992.
35. Геродот. История в 9-ти книгах. Л., 1972.
36. Досмұхамедов Х. Аламан. А, 1991.
37. Қазақстан тарихы (очерктер). А, 1994.
38. Ерзакович Песенная культура казахского народа. А, 1966.
39. Ежелгі дәуір әдебиеті. А, 1991.
40. Аскаров Б. Интеграционный процесс в расках Программы ТАСИС Саясат № 10 134
Октябрь, 2006. С. 58-63.
41. Лукпанова С.С. Казахстанский Путь в Европу: его необходимость и содержание
42.Послание Президента РК Н.А.Назарбаева Рост благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики:Материалы круглого стола 21 февраля 2008 г. - Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2008, - 244 с. С. 187-193.
43.Байзакова К.И.Проект Путь в Европукак стратегическое направление внешней политики Казахстана Послание Президента РК Н.А.Назарбаева Рост благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики:Материалы круглого стола 21 февраля 2008 г. - Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2008, - 244 с. С. 193-203
44.Исаев К.Д. РК и Европейский союз: основные этапы сотрудничества за 15 лет
назависимости Казахстана Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 78-63 стр.
6. Дәрістер кешені.
№1 дәрістің тақырыбы: Қазақстан Республикасының саяси жүйесі пәні және зерттеу нысанында
1.Саяси жүйе пәнінің мақсаты мен міндеттері.
2. Саяси жүйенің құрылымы мен жіктелуі
Терминдер мен анықтамалар: Саяси жүйе, саяси жүйелердің жіктелуі, саяси жетекші, саяси көшбасшы, саяси режим, саяси тәртіп, тәуекелдік, саяси қатер, саяси баспана, билік түрлері, халық пен билік мәселесі, демократия, оппозиция және т.б.
Дәрістің топтама-тәсімі( тірек конспектісі немесе тезистер):Қазақстанның саяси жүйесінің қалыптасуы мен дамуы мәселелері бірқатар еңбектерде қарастырылған. Дегенмен бұл мәселені қарастыру барысында алдын ала Қазақстанның тәуелсіздік алуына дейінгі КСРО-дағы болып өткен саяси оқиғаларға шолу жасау қажет. Жалпы Ресей мемлекетінің әлеуметтік-экономикалық мәселелері де зерттеушілер назарынан тыс қалмаған. Сондықтан мынадай деректер пайдаланылды:
- аталған кезеңдегі Ресейдегі және Қазақстандағы саяси-қоғам қайраткерлерінің естеліктері мен шығармалары;
- ХХІ ғасыр басындағы сыртқы саясаттың дамуы мен үкімет шаралары туралы соңғы жылдарда жарыққа шыққан әдебиеттер басшылыққа алынды.
1985-1991 жылдардағы Ресейдің саяси дамуы және жас тәуелсіз Республикалардың құрылуы туралы А.А. Левандовскийдің Россия в ХХ веке, Н.Верт История Советского государства М.Геллер, А.Некрич Утопия у власти], В.А. Поцелуев История России ХХ столетия, М. Мунчаев, В. М. Устинов. История России, Политическая история: Россия-СССР. В 2-х т., В.Н. Чапек История России, А.С.Барсенков, А.И. Вдовон История России (1917-2004), А.И. Уткин Россия и Запад: История цивилизацийеңбектерін атап көрсетуге болады.
Тәуелсіз Қазақстан тарихында болған еңқайшылықтыкезеңсаясатыныңтарихысо ңғыжылдарыжарық көріп жүрген ғылыми әдебиеттерде, Ел басымыздыңкітаптарындакеңіненталқыл анып, ой таразынанөткізіліпжүр. Бұлреттедипломдықжұмыстыжазубарысын дақолданылғанН.Ә.Назарбаевтің 2007 жылыжарықкөрген Қазақстанжолы кітабынатапөтугеболады. АталғанкітаптаҚазақстанныңқазіргіта рихының аса күрделі жарқын сәттері баяндалған. Тоғыз тараудыңәрқайсысы, тәуелсізжасмемлекетіміздіңқалыптасу жолындағыайшықтықадамдарынашыпкөрсе теді. Жекелеген тарауларда жекешелендіру мен жер реформасын жүргізу үрдісі әңгімеленеді. Қазақстанның жаңа саяси жүйесі туралы батыл ойлар айтылған маңызды еңбектердің бірі мемлекеттік, саяси қайраткерлер А.Айталы, Қ. Тоқаевтың еңбектері. Оның Беласу және Нұр мен көлеңке еңбектерінде еліміздегі соңғы жылдардағы басты саяси жетістіктер мен ел басының шетелге сапарлары, қолжеткізген табыстары салиқалы саясатына шолу ретінде берілген.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Саяси жүйе түсінігі?
2. Саяси жүйе теориясының авторы?
3. 1985-1991 жылдардағы Ресейдің саяси дамуы және жас тәуелсіз Республикалардың құрылуы туралы еңбектерді атаңыз?
4. Қазақстан жолы еңбегінің авторы?
№2 дәрістің тақырыбы: Қазақстаның тәуелсіздігін жариялау және мемлекеттік құрылыс
Терминдер мен анықтамалар: Егемендік, декларация, саяси жүйе
Дәрістің топтама-тәсімі( тірек конспектісі немесе тезистер)
1. Мемлекеттік жаңа саяси реформалар: бағыты, барысы, күтілетін нәтижелері.
2. 1990 жылы наурыздағы Бүкілодақтық референдум
3. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясының қабылдануы.
Жалпы, Қазақстандағы саяси жүйенің қалыптасып, дамуының қыр-сыры, сол сияқты жүргізілу барысы елбасы Н.Назарбаевтың соңғы жылдары жарық көрген ел тарихы үшін аса құнды саналатын бірнеше кітаптарында атап өтіледі. Ғылыми жұмысты жазу барысында осы еңбектердің барлығында мұқият қарастырып, жұмыс мәтінінде басты басшылыққа алуға тырыстық. Мысалы Н.Ә. Назарбаевтың Тарих толқынында, Ғасырлар тоғысында, Тәуелсіздігіміздің бес жылы еңбектері Қазақстанның тәуелсіздік алуы туралы және оған дейінгі ел тарихына шолу жасалса, ал Сындарлы он жыл , Бейбітшілік кіндігі еңбектерінде қазақ тарихындағы маңызды саяси реформалар мен халықаралық аренада жеткен жетістіктерімізді сомдайтын іргелі еңбектер деп атауға болады. Сонымен қатар тәуелсіз 20 жыл бойындағы Қазақстан тарихы жөнінде сүбелі мағлұматтарды М.Р.Насырова мен С.Р.Тоқсанбайдың Қазіргі экономикалық орысша-қазақша түсіндірме сөздік-анықтамалығы береді. 1990-2009 жылдарға дейінгі Қазақстанның саяси тарихы мен экономикасына ерекше ден қойыла жызылған зерттеу еңбектері қатарында Б.К.Сұлтанов, Л.М Мұзапарова., А.Е Абишев., Л.Г Ерекешова., А.Г Кожиховтардың біріккен зерттеуі атауға тұрарлық. Сол сияқты соңғы жылдардағы еліміздің экономикасының қарыштап дамуына барынша зор еңбек сіңірген елбасы мен оның жекешелендіру саясатынан кейінгі саяси реформалары мен маңызды саяси қадамдары туралы ізденіс ретінде В.Маликовскийдің, М.Б.Қасымбековтың еңбектері аса бағалы болып табылады. Сондай-ақ Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы саяси тарихына К.Ә.Төлентаеваның Қазақстан тарихы, 1917-2004, С.В.Дьяченконың, мемлекеттік қайраткер, президент кеңесшісі Е.Ертысбаевтің еңбектері де арналған. Сонымен қатар соңғы жылдардағы еліміздің қалыптасуы мен даму жолын көрсетуге арналған мерзімді басылымдарда баршылық.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Мемлекеттік жаңа саяси реформалар бағыттары?
2. Бүкілодақтық референдум қашан болды?
3. Қазақстанның саяси тарихы мен экономикасына ерекше ден қойыла жызылған зерттеу еңбектерің атаңыз?
№3 дәрістің тақырыбы: ҚР аумақтық тұтастығы
Терминдер мен анықтамалар: Саяси жүйе, саяси функциялар, мемлекеттік қызмет, саяси билікті ұйымдастыратын мемлекеттік саяси инсттуттар.
Дәрістің топтама-тәсімі: Қоғамның саяси жүйесі - бұл нақты саяси функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттік және мемлекеттік емес әлеуметтік институттардың жүйесі. Бұндай институттарға мыналар жатады: мемлекет, партиялар, кәсіподақтар және ядросы билікті басып алу, ұстап қалу және пайдалану болып табылатын қоғамдық өмірдің сол сферасына қатысатын кәсіподақтар мен басқа да ұйымдар мен қозғалыстар. Саяси жүйе ішкі және сыртқы саясатты жүргізуге ықпалын тигізеді, әлеуметтік жіктердің мүдделерін қалыптастырады, көрсетеді және қорғайды.
Саяси жүйелердің түрлері: пайда болған қандай да бір әлеуметтік ортасының сипатына қарай тоталитарлық, либеральды-демократиялық және аралас саяси жүйелерге бөлінеді; өзара әрекет ету сипаты бойынша - ашық және жабық саяси жүйелерге бөлінеді. ҚР қазіргі уақытта саяси жүйесі демократиялық болып табылады.
Қоғамның саяси жүйесіндегі мемлекеттің орны мен рөлі. Мемлекет саяси жүйеге саяси, территориялық (аумақтық), құрылымдық бірлестік ретінде кіреді және өз функцияларын басқа да әлеуметтік инстиуттармен, партиялармен, кәсіподақтармен, жергілікті басқару органдарымен бірлесе отырып атқарады. Ол саяси жүйеде жетекші орын алады.
Әдетте, саяси жүйені, бірлесіп әрекет ететін номалар, идеялар және соларға негізделген саяси институттар, мекемелер және саяси билікті ұйымдастыратын әрекеттер жиынтығы, азаматтар мен мемлекеттердің өз ара байланысы ретінде қарастырады.
Саяси жүйе мемлекеттің Конституциясымен белгіленеді. ҚР-ң Конституциясы (5 бабында) саяси жүйенің элементтерінің өзара және мемлекетпен қарым-қатынасын, мемлекеттің саяси жүйедегі орталық орнын (5 бап) және принциптерін (1 бап) белгілейді.
Мемлекеттің саяси жүйедегі негізгі ролі оған тән белгілермен байланысады. Ондай белгілерге Конституцияда белгіленген мемлекеттік билік, биліктің егемендігі (2, 3 баптар) тағы басқалары жатады.Саяси жүйе сыртқы және ішкі саясаттың жүргізілуін қамтамасыз етеді, халқымыздың әр түрлі топтарының мүддесін қорғайды. Саяси жүйемен азаматтық қоғамның қарым-қатынасының ерекшеліктері мемлекет пен адамдардың қарым-қатынасының ерекшеліктеріне негізделеді, өйткені саяси жүйенің орталығы - мемлекет, заматтың, қоғамның отралығы - адам. ҚР-ң Конституциясының 1 бабында мемлекеттің ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары делінген. Қоғамның саяси жүйесін саяси функциялар атқаратын мемлекеттік және мемлекеттік емес әлеуметтік институттар құрайды. Мұндай институттарға мемлекет, партиялар, кәсіби одақтар және тағы басқа ұйымдар мен қоғамдар жатады. Олардың бәрінің ортақ мақсаты - мемлекеттік билікке қол жеткізу.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Саяси институттарды атаңыз?
2. Саяси жүйелердің түрлері?
3. Қоғамның саяси жүйесінің функциялары?
№4 дәрістің тақырыбы: Қазақстан тәуелсіздігін жариялау және мемлекеттік құрылыс
Терминдер мен анықтамалар: саяси реформалар, референдум,декларация, егемендік.
Мемлекеттік жаңа саяси реформалар: бағыты, барысы, күтілетін нәтижелері, 1990 жылы наурыздағы Бүкілодақтық референдум, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясының қабылдануы.
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер): 1985-91 жылдары Қайта құру кезеңі көрсеткендей қоғам өмірінің шексіз өзгеріске түсуі елдің саяси өмірінің факторы болып табылады. Зерттеу кезеңінде көбіне КСРО-ның саяси және экономикалық курсын айқындады, реформаға күш беріп,жаңа посткеңестік мемлекеттің қалыптасуына әкелді. Қазіргі кезеңде Қазақстанның қазіргі заман тарихнамасының алдындағы мәселе экономикалық және саяси процесін зерттеу өзіндік әлеуметтік қордан бөлініп алынды. Кеңестік қоғам шындығында зерттеуді басты бөлігі деп санайды. Қазіргі кезеңде зерттеу кеңістігінен ішкі қозғаушы мотивті шығарып тастайды. Қайта құру түсінігі таласты мәселе. Зерттеушілер қайта құру аяқталды десе, кейбіреулері қайта құру әлі басталған жоқ дейді. Оған көптеген анықтама беруге болады. Қайта құру дегеніміз-мемлекеттік- құқықтық, саяси және әлеуметтік құбылыс, процестердің жиынтығы. Ол реформалармен байланысты және 1985-1991 жылдардағы кезеңде өткен мемлекеттік-құқықтық, қоғамдық-саяси институттардың КСРО-да күйреуімен және жас тәуелсіз мемлекеттердің құрылуымен байланысты. Отандық тарихнамада әлеуметтік даму проблемасы кеңестік қоғамның күнделікті өмірінде тарихшылар назарынан тыс қалып жатады. Зерттеудің обьектісі болып Қазақстандағы саяси өмір мәселелері, демократияландыру, көппартиялық жүйенің қалыстасуы, экономикалық, қоғамдық рөлі алынады. 1980-90 жылдары тарихшылар көпшілік назарды мемлекеттік идеология эволюциясына бөлді. Сөз еркіндігі жарияланғаннан кейін қоғам мен басқарушы элитаның өзара әсер етуіне арналған жұмыстар пайда болды, әлеуметтік сұрақнамалар жариялана бастады, әр түрлі мониторлық қоғамдық пікірлер жарияланды. Ерекше қызығушылық қайта құру кезеңіндегі идеологиялық ағымдарды зерттеу, қоғам өміріндегі рухтық жаңартулар және т.б.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Қайта құру түсінігі?
2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясы қашан қабалданды?
3. Сөз еркіндігі жарияланғаннан кейінгі қоғамда орын алған өзгерістер?
№5 дәрістің тақырыбы: ҚР Президенті ұсынған мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асуы
Терминдер мен анықтамалар: стратегиялық даму,декларация, дипломатиялық және консулдық өкілдіктер.
1. ҚР ұзақ мерзімді мемлекеттік бағдарламалардың қабылдануының алғы шарттары
2. Қазақстан 2030 стратегиялық даму бағдарламасы
Мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асуы туралы әр студенттің пікірі (бір бағдарламаны мысалға ала отырып талқылап, сыни көзқарас, ұсыныстар білдіру).
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер): 1991 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстан тәуелсіздік туралы Декларация жариялады, сөйтіп дүниежүзілік қоғамдастыққа енуге мүмкіндік алды. 1992 жылы қаңтардан 9 шет мемлекетпен дипломатиялық қатынас орнатты. Тәуелсіз Қазақстанды әлем мемлекттерінің арасында бірінші болып бауырлас Түрік республикасы таныды. 1992 жылдың ортасына қарай республика тәуелсіздігін жер шарының 30-дан астам елі мойындады: АҚШ, Қытай, Иран, Пакистан, Канада, Швейцария т.б. 1999 жылдың басына қарай дүние жүзінің 150 мемлекеті танып, 106 мемлекетпен дипломатиялық қатынас орнатылды. Қазіргі Қазақстан шет елдерде 30-дан астам дипломатиялық және консулдық өкілдіктер ашты. Алматы мен Астанада 50-ден астам шетелдік елшілік және халықаралық, ұлтаралық ұйымдардың 16 өкілдігі жұмыс істейді. Республикамыздың сыртқы саясат ведомствосы ұлттық мүддемен жалпы адамзаттық мүдделерді үйлестіріп жүргізетін дипломатиялық саясатқа кірісті. 1992 жылы наурыздың 3-інде Қазақстан Республикасы Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) мүшесі болып қабылданды. Осы жылы өткен БҰҰ Бас Ассамблеясының 47-сессиясының трибунасынан ОБСЕ сияқты ұйымның Азияда да құрылуы туралы Н.Ә. Назарбаев өз ойын айтқан болатын. Бірақ, ол кезде оның бұл сөзіне онша сене қоймаған еді. Міне, арада 10 жыл өткеннен кейін 2002 жылғы маусымда Алматыда сенім әрекеттестік шаралар туралы саммиті өтті. Саммит жұмысына 16 мемлекет басшылары қатысты. Оның ішінде 7 ірі державалар- Қытай, Индия, Ресей, Иран, Түркия т.б. болды. Бұл бағытта бүгінгі таңда жарық көрген зерттеулер баршылық, қазіргі мемлекетіміздің саяси жүйесі жетілдіріліп әліде қалыптасу үстінде, сонымен қатар биыл 2010 жылды елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінін 20 жылдығы деп жариялауына байланысты еліміздің саяси жүйесінің қалыптасуы мен дамуы мәселелерін барынша жан-жақты қарастыруға талпындық. Тәуелсіздік шаңырағын көтерген Қазақстан халқы өзін нұрлы болашаққа бастауды тұңғыш Президент Н.Ә.Назарбаевтың ресми сөздерінде баяндалған стратегиялар бүгінгі таңдағы Қазақстандық қоғамды жаңғыртып, түлетудің және еліміздің жаңа дүние жағдайындағы мемлекеттілігін нығайтудың негізіне айналды.
"Қазақстан-2030 стратегиясы" және саяси-қоғамдық дамудың жоспарлы жүйесі 1997 жылғы қазанда Прзеидент Н.Ә. Назарбаевтың "Қазақстан-2030" жолдауы жарияланды [42]. Қаралған мәселелер:
1.Экономикалық дағдарыстан шығу жолдары.
2.Реформаларды аяқтау.
3.Алдыңғы қатарлы мемлекеттер қатарына қосылу.
4. "Қазақстан барысын" қалыптастыру. Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі жағдайға талдау жасалып, ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары, республиканың дамуының ерекшеліктері айтылды. Бұл бағдарламада еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялық ұзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілген. Ұзақ мерзімдегі 7 басымдық:
1.Ұлттық қауіпсіздікті сақтау.
2.Ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамның топтасуын нығайту.
3.Нарықтық қатынастар негізінде экономикалық өсу.
4. Қазақстан азаматтарының денсаулығының білімі мен әл-ауқатын көтеру.
5.Энергетика ресурстарын жете пайдалану.
6.Инфрақұрым, көлік, байланысты дамыту.
7. Демократиялық кәсіби мемлекет құру. Ұлттық қауіпсіздік басымдықтарының деңгейіне мықты демографиялық және көш-қон саясаты шығарылуға тиіс. Егер бұған немқұрайлықпен қарасақ, оның салдары өте ауыр болады.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. 2002 жылғы маусымда Алматыда сенім әрекеттестік шаралар туралы саммитіне қандай елдер қатысты?
2. Қазақстан Республикасы Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) мүшесі болып қашан қабылданды?
3. Ұзақ мерзімді 7 басымдықты атаңыз?
№6 дәрістің тақырыбы: Қазақстан Республикасының Үкіметі
Терминдер мен анықтамалар: үкімет, Конституция, құзырет.
1.Үкіметтік билік органдарының тарихи атаулары.
2.ҚР Үкіметі қызметі мен міндеттері.
Дәрістің топтама-тәсімі( тірек конспектісі немесе тезистер)
Қазақстан Республикасының Үкіметі -- Қазақстандағы жоғары атқарушы билiк органы.
1917 -- 19 жж. Алаш Орда
1920 -- 24 жж. Қырғыз (қазақ) АКСР Халық Комиссарлары Советi (Халкомсов),
1925 -- 36 жж. Қазақ АКСР Халкомсов,
1936 -- 46 жж. Қазақ КСР Халкомсов,
1946 -- 91 жж. ҚазКСРМинистрлерКабинетідепаталды
Қазақстан Ресупбликасының Үкіметі -- мемлекеттік билiктiң ерекше тармағы ретiнде министрлiктерден, агенттiктерден, комитеттерден тұратын орталық атқарушы органдар, облыстық, аудандық және қалалық әкiмшiлiктерден тұратын жергiлiктi атқарушы органдар жүйесiн басқарады және олардың қызметiне басшылық жасайды. Оның құқықтық мәртебесiнiң негiздерi Қазақстан Республикасының Конституциясында бекiтiлген (64-бап). Үкiметтiң құзыретi, ұйымдастырылуы мен қызметiнiң тәртiбi ҚР Конституциясына сәйкес 1995 ж. 18 желтоқсанда қабылданған "Қазақстан Республикасының Үкiметi туралы" (1999 ж. 6 мамырда өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлген) ҚР-ның конституц. Заңымен белгiленген. Үкiмет ҚР Конституциясының, аталған конституц. заңның, ҚР-ның заңдары мен өзге де нормативтiк актiлерiнiң негiзiнде және оларды орындау үшiн iс-қимыл жасайды.
Үкiметтi Республика Президентi ҚР-ның Конституциясындакөзделген тәртiппен құрады. Премьер-Министр Үкiмет басшысы болып табылады. Премьер-Министрдi Парламенттiң келiсiмiмен Президент қызметке тағайындайдыжәнеқызметтенбосатады. ҚР-ның Премьер-Министрi өзi тағайындалғаннан кейiн он кү нмерзiмде үкiметтiң құрылымы мен құрамытуралы ҚРПрезидентiн еұсыны сенгiзедi. Президент Премьер-Министрдiңұсынысы бойынша үкiметқұрылымынанықтайды, оның мүшелерiн қызметкетағайындайдыжәнеолардықызме ттенбосатады, орт.атқарушыоргандардықұрады, таратады, қайта құрады. ҚРҮкiметiнiңқұрылымынминистрлiктер мен өзге де орт. Атқарушыоргандарқұрайды.
Қазақстан Үкiметi -- алқалы орган. Оның құрамына Үкiмет мүшелерi -- республиканың Премьер-Министрi, оның орынбасарлары, министрлер, өзге де лауазымды адамдар кiредi. Премьер-Министр мен Үкiмет мүшелерi қызметке кiрiсер алдында Қазақстан халқына және елбасына ҚР Үкiметi туралы конституциялық заңда белгiленген тәртiппен ант бередi. Премьер-Министрге ерекше мәртебе берiлген. Ол Президентке Үкiмет құрамына кiрмейтiн министрлiктердi, орталық атқарушы органдарды құру, қайта құру және тарату туралы, министр қызметiне кандидатуралар жөнiнде, министрдi қызметтен босату туралы ұсыныстар енгiзедi, Үкiметтiң қызметiн ұйымдастырып, оған басшылық жасайды және оның жұмысы үшiн дербес жауап бередi.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Үкімет мүшелерін атаңыз?
2. Қазақстан Ресупбликасының Үкіметі не кіреді?
3. ҚР Үкіметінің қызметтері?
4. ҚР Үкіметінің міндеттері?
№7 дәрістің тақырыбы: Қазақстан Республикасының Үкіметінің құзыреті, актілері, есептілігі және жауапкершілігі
Терминдер мен анықтамалар: үкімет, Конституция, құзырет.
1. Республика Үкiметiнiң құзыретi
2. Республика Үкiметiнiң актiлерi
3. Республика Үкiметiнiң есептiлiгi мен жауапкершiлiгi
4. РеспубликаҮкіметінің Премьер - Министрі
5. Премьер-Министрдiң орынбасарлары және Республика Үкiметiнiң өзге де мүшелерi
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер)
Республика Үкiметiнiң құзыретi
Республика Үкiметi:
1. мемлекеттiк әлеуметтiк-экономикалық саясаттың негiзгi бағыттарын, оны жүзеге асыру жөнiндегi стратегиялық және тактикалық шараларды әзiрлейдi;
2. мемлекеттiк бағдарламаларды әзiрлейдi;
3. әлеуметтiк-экономикалық және ғылыми-техникалық дамудың индикативтiк жоспарларын әзiрлеп, жүзеге асырады;
4. Республика Президентi белгiлейтiн тәртiппен республикалық бюджеттi әзiрлеу мен оны өзгертуге қатысады, Парламентке республикалық бюджеттi және оның атқарылуы туралы есептi ұсынады, бюджеттiң атқарылуын қамтамасыз етедi;
5. Республиканың қаржы жүйесiн нығайту жөнiндегi шараларды әзiрлейдi және жүзеге асырады; мемлекеттiк валюта, қаржы және материалдық ресурстарды жасақтау мен пайдалануда заңның сақталуына мемлекеттiк бақылауды қамтамасыз етедi;
6. құрылымдық және инвестициялық саясатты жүзеге асырады
7. мемлекеттiк баға түзу саясатын талдап жасайды және жүзеге асырады; мемлекет реттейтiн бағалар қолданылатын өнiмдер, тауарлар мен қызметтердiң номенклатурасын белгiлейдi;
8. мемлекеттiк меншiктi басқаруды ұйымдастырады, оны пайдалану жөнiндегi шараларды талдап жасайды және жүзеге асырады, мемлекеттiк меншiк құқығын қорғауды қамтамасыз етедi;
9. еңбекке ақы төлеу, азаматтарды әлеуметтiк қорғау, мемлекеттiк әлеуметтiк қамсыздандыру мен әлеуметтiк сақтандыру жүйесiн және шарттарын белгiлейдi;
10. мемлекеттiк аймақтық саясаттың негiзгi бағыттарын әзiрлеп, жүзеге асырады: аймақаралық проблемалар мен аймақтардың әлеуметтiк-экономикалық дамуы мәселелерiн шешудi қамтамасыз етедi;
11. ғылым мен техниканы дамытудың, жаңа технологияларды енгiзудiң, мәдениеттi, бiлiмдi, денсаулық сақтау iсiн, туризм мен спортты дамытудың мемлекеттiк саясатын белгiлейдi, және жүзеге асырады;
12. табиғи ресурстар мен айналадағы табиғи ортаны тиiмдi пайдалануды және қорғауды қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды әзiрлеп, жүзеге асырады;
13. құқықтық реформаның жүзеге асырылуын қамтамасыз етедi; азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау және сақтау, заңдылық пен құқық тәртiбiн, Республиканың қауiпсiздiгi мен қорғаныс қабiлетiн, Республиканың аумақтық тұтастығы мен мемлекеттiк шекарасын күзетудi қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды әзiрлеп, жүзеге асырады;
14. келiссөздер жүргiзу мен үкiметаралық келiсiмдерге қол қою туралы шешiмдер қабылдайды; Республиканың шет мемлекеттермен, халықаралық және аймақтық ұйымдармен өзара қарым-қатынасын дамытуды қамтамасыз етедi; сыртқы экономикалық саясатты жүзеге асыру жөнiнде шаралар әзiрлейдi, сыртқы сауданы дамыту жөнiнде шаралар қолданады; халықаралық қаржы ұйымдарымен ынтымақтастықты және өзара iс-қимылды жүзеге асырады;
16. Үкiмет жанындағы консультативтiк-кеңесшi органдарды құрады және таратады;
18. өзiне Конституция, заңдаржәне Президент актiлерiжүктегенөзге де функциялардыорындайды
2. Республика Үкiметiнiң актiлерi
1. Республика Үкiметi Республика Конституциясының, заңдарының, Президент актiлерiнiң, өзге нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзiнде және оларды орындау үшiн нормативтiк және жеке қаулылар шығарады.
2. Үкiметқаулыларына Республика Премьер-Министрiқолқояды.
3. Республика Премьер-Министрi өкiмдер шығарады. Премьер-Министрдiң өкiмдерi әкiмшiлiк-өкiмдiк, жедел және жеке-дара сипаттағы мәселелер бойынша шығарылады.*
4. Өздерiнiң құзыретi шегiнде қабылданған Үкiмет қаулылары мен Республика Премьер-Министрi өкiмдерiнiң Республиканың бүкiл аумағында мiндеттi күшi болады.
5. Үкiмет қаулылар мен Республика Премьер-Министрiнiң өкiмдерi Республика Үкiметiнiң Регламентiнде белгiленген тәртiппен әзiрленедi және қабылданады.
6. Үкiмет қаулыларыныңкүшiн Республика Президентi мен Үкiметiжоя алады.
7. Премьер-Министрдiң өкiмдерiнiңкүшiн Республика Президентi, Үкiметiжәне Премьер-Министрiжояалады.
3 Республика Үкiметiнiң есептiлiгi мен жауапкершiлiгi
1. Үкiмет өзiнiң бүкiл қызметiнде Конституцияда және осы Конституциялық заңда белгiленген нысандарда Республика Президентiнiң алдында жауапты.*
2. Үкiмет мүшелерi өз құзыретiнің шегiнде өз бетiнше шешiм қабылдайды, Республика Премьер-Министрiнiң алдында өздерiне бағынысты мемлекеттiк органдардың жұмысы немесе өздерiне тапсырылған жұмыс аясы үшiн дербес жауап бередi.*
3. Республика Конституциясының 53-бабының 6-тармақшасында көзделгенреттеҮкiмет Республика Парламентiнеесепбередi.
4. Республика Конституциясының 57-бабының 6-тармақшасында көзделген ретте Үкiмет мүшелерi Парламент Палаталарына есеп бередi.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. ҚР Үкiметiнiң құзыретi?
2. Республика Үкiметiнiң актiлерi?
3. Республика Үкiметiнiң есептiлiгi мен жауапкершiлiгi?
№8 дәрістің тақырыбы: Қазақстан Республикасының Парламенті
Терминдер мен анықтамалар: Парламент, Конституция, құзырет, референдум, мәжіліс, сенат.
ҚР Парламентінің қалыптасуы. Парламент қызметі, құзіреті.
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер)
1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қазақстан Республикасының қос палаталы Парламенті заң шығару қызметін жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары өкілді органы болып табылады. Қазақстан Республикасы Парламентінің ұйымдастырылуы мен қызметі, оның депутаттарының құқықтық жағдайы Конституциямен, Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы Конституциялық заңмен және басқа да заңнамалық актілермен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі бірінші сессиясы ашылған сәттен басталып, жаңа сайланған Парламенттің бірінші сессиясы жұмысқа кіріскен кезден аяқталады. Парламенттің өкілеттік мерзімі кезекті сайланымдағы Мәжіліс депуттарының өкілеттік мерзімімен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген жағдайларда және тәртіппен ғана мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін.
Парламент тұрақты негізде жұмыс істейтін екі Палатадан: Сенаттан және Мәжілістен тұрады.
Сенат әр облыстан, республикалық маңызы бар қаладан және Қазақстан Республикасының астанасынан екі адамнан, тиісінше облыстық, республикалық маңызы бар қаланың және республика астанасының барлық өкілді органдары депутаттарының бірлескен отырысында сайланатын депутаттардан құралады. Сенатта қоғамның ұлттық-мәдени және өзге де елеулі мүдделерінің білдірілуін қамтамасыз ету қажеттілігі ескеріліп, оның он бес депутатын Республика Президенті тағайындайды. Сайланған Сенат депутаттарының жартысы әрбір үш жыл сайын қайта сайланып отырады. Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімі - алты жыл.
Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан жасырын дауыс беру арқылы Палата депутаттары жалпы санының көпшілік дауысымен сайланған Төраға басқарады. Сенат Төрағасының қызметіне кандидатураны Қазақстан Республикасының Президенті ұсынады.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. ҚР Парламент құзіреті?
2. ҚР Парламенті құрылымы?
2. ҚР Парламент қызметі?
3. Сенат Төрағасының қызметіне кандидатураны кім ұсынады?
№9 дәрістің тақырыбы: Жергілікті өзін-өзі басқару органдары
Терминдер мен анықтамалар әкімшілік-аумақтық бөлік, Конституция, құзырет.
1.Жергілікті өзін-өзі басқару органдары жүйесі
2. Қазақ халқының қалыптасқан өзіндік дәстүрлі басқару жолдары
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер)
Жергілікті өзін-өзі басқару -- мемлекеттегі белгілі бір әкімшілік-аумақтық бөлік тұрғындарының және оның сайланбалы органдарының жергілікті істерді басқару жөніндегі дербес қызметі. Қазақстан Республикасы Конституциясының (1995) "Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару" туралы 8-бөлімінде жергілікті өкілді органдардың сипатына, мақсатына және құрылу тәртібіне қатысты жалпы ережелер белгіленген. Осы бөлімнің 89-бабы бойынша, "Қазақстан Республикасында жергілікті маңызы бар мәселелерді жергілікті тұрғындардың өзі шешуін қамтамасыз ететін жергілікті өзін-өзі басқару танылады. Жергілікті өзін-өзі басқаруды тұрғындар тікелей сайлау жолымен, сондай-ақ, адамдар жинақы тұратын аумақты қамтитын ауылдық және қалалық жергілікті қауымдастықтардағы сайланбалы және басқа жергілікті өзін-өзі басқару органдары арқылы жүзеге асырады. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарын ұйымдастыру мен олардың қызмет тәртібін заңда көрсетілген шекте азаматтардың өздері белгілейді. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының дербестігіне олардың заңмен белгіленген өкілеттігі шегінде кепілдік беріледі. Мемлекет олардың қызметін және олардың өкілеттігінің шегін заңдылық деңгейінде тек жалпы шеңберде белгілейді. Басқа жағдайларда өзін-өзі басқару органдары мәселені дербес шешеді. Сондықтан жергілікті жерлерде мұндай органдардың құрылуы тек атауы бойынша ғана емес, бағыты, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кафедра ҚР тарихы
ҚР саяси жүйесі пәнінен
SYLLABUS
6В01601 - Тарих білім беру бағдарламаларына арналған
Құрастырған:Айбекова Гульфия Юсуповна оқытушы, магистр.
(ТАӘ, лауазымы, ғылыми дәрежесі)
Орал, 2022
SYLLABUS мемлекеттік білім беру стандарты негізінде дайындалды.
Қазақстан Республикасы тарихы кафедрасының 09 қыркүйек 2022 жыл.
мәжілісінің № 1 хаттамасымен қаралды.
Кафедра меңгерушісі _______________________ Байбулсинова А.С.
(қолы, ТАӘ)
Пікір беруші:______________________ Мухангалиева Ж.К., доцент, т.ғ.к.
(ТАӘ, лауазымы, ғылыми дәрежесі)
Сарапшы: _________________________Сдыков М.Н. профессор, т.ғ.д.
(ТАӘ, лауазымы, ғылыми дәрежесі)
Пән туралы мәліметтер:
Кредит
3
Курс
3
Семестр
6
Қорытынды бақылау түрі
Дәріс (сағаты)
15
Практикалық (семинар, лабораториялық)
сабақтар (сағаты)
15
СОӨЖ (сағаты)
15
СӨЖ (сағаты)
45
Барлық сағаттар
90
Курс мақсаты:Студенттерде ҚР саяси жүйесі, саяси құқықтық ілімнің тарихы туралы түсінік қалыптастыру.
Курс міндеті:белгілі бір мәселелерді шешуде және әлеуметтік болжауда саяси талдаулар жасау әдістеріне үйрету болып табылады.
Оқытудан күтілетін нәтижелер: (Блум таксономиясы бойынша)
Курсты аяқталғаннан кейін студенттер білуі керек:
Қазақстан Республикасының және қазіргі заманғы әлемдегі саяси жүйесінің қалыптасу және жұмыс істеу ерекшелігі туралы білімді игереді.
Қазақстан Республикасындағы және қазіргі әлемдегі саяси процестердің мәнін, құрылымын меңгереді.
Курс аяқталғаннан кейін студенттер жасай алуы керек:
Саяси жүйелер мен режимдерді ажыратады;
Қазіргі әлемдегі және Қазақстан Республикасындағы нақты саяси жағдайлар мен процестерді талдай алады.
Қазақстандық қоғамның саяси жүйесін сайлаушы ретінде қалыптастыруға қатыса алады, саяси қатысу мәдениетін көрсете алады.
Саяси білімді кәсіби мәселелерді шешуде қолдану, саясаттың қоғамдық өмірдің басқа салаларына әсерін ескере алады.
Қазақстандық патриотизм идеологиясын ескере отырып, өзінің өмірлік, азаматтық және патриоттық ұстанымдарын негіздей алады.
Идеологиялық төзімділік қасиеттерін көрсете алады.
Игерілетін дағдылар:
* Тарихи еңбектерді сұрыптай отырып, оларды зерттеулерге пайдалану дағдыларын игереді;
* Семинар сабақтарына дайындалу барысында тарихи терминдерді қолдана отырып, сөйлеу дағдыларын игереді;
* Сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамытады;
Пререквизиттер: саясаттану, экономика, құқық, тарих, т.б.
Постреквизиттер:Курс соңында студенттер саяси тарихы мен қатар республиканың экономикасының даму кезеңдерінен нақты мәлеметтер алып, елдің конститутуциялық және құқықтық ерекшеліктері, конституциялық тәжірибе, саяси партиялар, сайлау жүйесі, саяси өмірге азаматтардың қатысуы, адам құқықтары мен бостандытары, заң шығару және атқарушы билік институттары, сайлау жүйесі туралы толыққанды мағлұмат алады.
Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар: Оқыту негізгі оқу материалдары қамтылған дәрістер мен практикалық сабақтар негізінде жүргізіледі және алынған практикалық дағдылар, түсініктер бекітіліп отырады. Студенттердің білімін бақылау үй тапсырмаларын тексеру, электрондық оқулық т.б. оқу құралдарында берілген тестілерді орындау, ауызша сұрау, жеке семестрлік тапсырмалар арқылы жүзеге асады.
2 . Оқытушы туралы мәлімет, байланыс ақпараттары:
Айбекова Гульфия Юсуповна 8 7018502572, aibekova_gulfiya@mail.ru.
3 . Курстың саясаты:
Курс бойынша жоғары балл алу үшін әрдайым жұмыстану қажет. Себебі пән бойынша баға жалпы семестр бойы жинақталады. Сабаққа белсенді қатысып, барлық тапсырмаларды нақты, дұрыс, ұқыпты, толық орындаған жағдайда студентке жоғары баға қойылады. Студент әрбір кредит сағат бойынша жинаған балдарын есептеп жүру қажет (жоғарыда көрсетілген пән бойынша білімді бағалау және апталық тақырыптық кесте бойынша)
1. Сабаққа қатысу
Студент сабаққа қатысуға міндетті. Қалдырылған сабақтар пәннің оқу-әдістемелік кешенінде көрсетілгендей толық көлемде орындалу қажет. Пәннің 31 себепсіз қалдырса, курстан шығарылады.
2. Аудиториядағы тәртіп
Студент сабаққа кешікпеу, сабақ уақытында сөйлеспеу, газет оқымау, ұялы телефоның сөндіру, оқу үрдісіне белсенді қатысуы қажет.
3. Үй тапсырмасы
Үй тапсырмасы міндетті түрде көрсетілген мерзімде орындалуы қажет. Үй тапсырмалары негізінде қорытынды баға шығарылады.
4. Жеке тапсырмалар
Семестрлік жеке тапсырмалар міндетті болып табылады. Олар реферат (баяндама, хабарлама т.б.) ретінде орындалып, қорғалады. Бұл тапсырмалардың әрқайсысы бағаланып, қорытынды баға шығарылады.
5. Бақылау жұмысы.
Бақылау жұмысы сабақ уақытында орындалып, тапсырылады. Студенттердің білімін бақылау негізінен тест тапсырмаларын орындату арқылы тексеріледі.
6. Пікірлесу.
Пікірлесу әр топта кесте бойынша жүзеге асады. Студенттердің білімін бақылау тест тапсырмаларын орындату арқылы жүргізілуі мүмкін.
4. Пәннің құрылымы мен мазмұны
Апта
Дәріс
Семинарпрактикалық сабақ, зертханалық сабақ
СОӨЖ
СӨЖ
1 - модуль. Тәуелсіз Қазақстан және мемлекеттік құрылыс
1
Тақырыбы:Қазақстан Республикасының саяси жүйесі пәні және зерттеу нысанында
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
Тәуелсіздіктің қалыптасуы және орнығуының сара жолдары.
1. Қазақстан тәуелсіздігіне жету жолдарындағы ұлт-азаттық күрестер.
2. ХХ ғасырдағы қазақ зиялыларының егемендік жолындағы қызметі
3. Кеңестік идеологияның жойылуы. ТМД-ның құрылуы.
Әдістері:дөңгелек үстел
Тақырыбы:
Саяси,экономикалық терминдердің глоссарийін құрастыру.
Әдістері:жазбаша
.
1.
Тақырыбы: Пәнге қатысты қосымша әдебиеттер тізімін құрастыру.
Әдістері:библиография құру
2
Тақырыбы:Қазақстаның тәуелсіздігін жариялау және мемлекеттік құрылыс
Әдістері: ауызша баяндау.
.
Тақырыбы: ХҮ-ХҮІІІ ғ.қазақ хандығының саяси жүйесі мен экономикасы.
1. Қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтардың жіктелуі
2.Әкімшілік-аумақтық құрылыстың қалыптасуы
3.Қазақ хандығының экономикалық жағдайына шолу. Сауда-саттық қатынастардың дамуы. Жәрмеңкелердің дамуы.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:
Дәстүрлі саяси институттың қалыптасуы
Әдістері: ауызша баяндау
Тақырыбы:
1. Қазақ даласындағы сауда қатынастарының қалыптасу тарихы
2. Әдістері:сұрақ-жауап
3
Тақырыбы:ҚР аумақтық тұтастығы.
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
ҚР мемлекеттілігінің саяси жүйесінің құрылымы.
1.Президент. Билеуші органдар.
2.Премьер-министр. Министрлер кабинеті 3.Парламент. Сенат.
4.Жергілікті басқару ұйымдары. Слайд материалдарын қолдану.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:
1.Демократия мен жариялылықтың жеңісі 2.Тәуелсіздік кезеңдегі жаңа Конституцияның жобасын бүкілхалықтық талқылау
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:Конституция Мемлекеттік негізгі заң.
Әдістері:сұрақ-жауап
4
Тақырыбы:Қазақстан тәуелсіздігін жариялау және мемлекеттік құрылыс.
Әдістері: визуалды дәріс.
Тақырыбы:Оппозициялық биліктің республикада дамуы
Тапсырмалар:
1. Оппозициялық биліктің республикада даму баспалдақтары
2.Қазақ зиялыларының саяси билігінің дағдарысқа тірелуі
3. Оппозициялық өкілдерінің ҚР экономикалық дамуына көзқарастар.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:Оппозиция өкілдері. Олардың саяси көзқарастары.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:ҚР
оппозициялық партиялар және олардың қызметі.
Әдістері:сұрақ-жауап
5
Тақырыбы:ҚР Президенті ұсынған мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асуы.
Әдістері: мәселелік дәріс.
Тақырыбы:Жергілікті атқарушы аппараттың құрылымы.
1. Әкімшілік аппараттың құрылымы. Негізгі қызметі мен бағыттар
2.Әкімшілік аппараттың құқықтық базасы мен оның орындалуы
3. ҚР саяси жағдайын жетілдіру жайлы әр студент жоба жасап, оның презентациялау
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:Мемлекеттік биліктің атрибуттары (мемлекетік нышандар)
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Әр облыс бойынша экономикалық даму тенденцияларын анықтау жөніндегі студент көзқарасы.
Әдістері:жазбаша
2- модуль Қазақстандағы саяси жүйенің құрылымы
6
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының Үкіметі
Әдістері: мәселелік дәріс.
Тақырыбы: Электронды үкімет
1.ҚР билік нысанының Электронды үкіметке бейімделуі
2. Электронды үкімет иновациялық жоба ретінде іске асуы
3. Инновациялық аппараттарды қолдану (заң актілерін қабылдау)
Әдістері: Кішігірім топтар әдіcі
Тақырыбы: Мемлекеттік биліктің электронды үкіметке көзқарастары
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Интернет желісіндені саяси мазмұндағы сайттарға шолу.
Әдістері:ауызша баяндау
7
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының Үкіметінің құзыреті, актілері, есептілігі және жауапкершілігі.
Әдістері: мәселелік дәріс.
Тақырыбы:
ҚР басқару нысаны
1. ҚР басқару нысанының белгілері
2. ҚР басқару нысанының негізгі қызметі
3. Атқарушы билік. Маслихаттар қызметі
Әдістері: Үш қадамнан тұратын сұхбат.
Тақырыбы:
Сенат қызметі, оны сайлау заңдылықтары
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
ҚР саяси жүйесі Европа елдерінің саяси жүйесімен салыстармалы анализ жасау.
Әдістері: анализ жасау.
8
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының Парламенті
Әдістері: ауызша баяндау
Тақырыбы:
ҚР басқару нысанындағы атқарушы билік
Тапсырмалар:1. ҚР басқару нысанындағы атқарушы биліктің қалыптасуы
2 Атқарушы биліктің құрылымы, субьектілері.
Жергілікті өзін-өзі басқару органдары
Құқық қорғау органдары
Маслихаттар
Әдістері: дөңгелек үстел
Тақырыбы: Демократиялық саяси сананың Қазақстанда қалыптасуы
Әдістері:сұрақ-жауап
Тапсырмалар: Атқарушы билік органдары
Әдістері:сұрақ-жауап
9
Тақырыбы:Жергілікті өзін-өзі басқару органдары.
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
ҚРадам құқық қорғау жүйесі
Тапсырмалар:
1. Өркениетті дәстүрлі жүйе бойынша адам құқығын қорғау мәселесінің құралу( алғашқы қауымдық құрылыс, феодалдық, капиталистік, социолисттік)
2.Қазақ қоғамындағы әйел бостандығынң тарихи тамыры
3. БҰҰ әйел мен бала құқығын қорғау концепциясы
4.Қазақ даласындағы адам құқығын қорғау Тәуке хан жарғысында
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Баспасөз қызметінің шектелу не себепті?
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Егер мен Президент болсам тақырыбында эссе жазу.
Әдістері:жазбаша
10
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының Президенті. Н.Ә.Назарбаев.
Әдістері: ауызша баяндау
Тақырыбы: Қазақстандағы гендерлік саясат.
1.Гендрлік терминіне түсінк, әлемдік тәжірибе негізі
ҚР гендрлік саясаттың іске асуы, заңдастырылуы
Билік басында жүрген әйел адамдары (өз ойымен сараптау, баға беру.
2. Қазақстандағы іскер әйелдер самитті, ұйымдар, қоғамдық бірлестіктер қызметі (БҚО бойынша мысалдар келтіру).
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Қазақстандағы іскер әйелдер самитті, ұйымдар, қоғамдық бірлестіктер қызметі (БҚО бойынша мысалдар келтіру).
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Қазақстан Республикасының Президенті: халықаралық бедел, ел мүддесі жолында.
Әдістері:сұрақ-жауап
11
Тақырыбы: ҚР конституциялық кеңесі
Әдістері: ауызша баяндау
Тақырыбы: Жаһандану және Қазақстан
1.Жаһандану түсінігі, негізгі бағыттары
2.Қазақстанда жаһандану үрдісінің белгілері( экономикалық, мәдени, саяси негізгі айырмашылықтары мен ұқсастығы.
3. Қазақстанда жаһандану үрдісінің негізгі тиімді жақтары бар ма?
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Мұнай-газ кен орындарына тартылған шетел компаниялары. Зенит зауытының даму тарихы.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Қазақстан жастарында батыстық мәдениетке еліктеушілік және оның әсері туралы пікір сайыс.
Әдістері:Пікір сайыс
3- модуль Қазақстан Республикасының саяси жүйе институттары
12
Тақырыбы: Қазақстандағы қоғамдық-саяси саладағы өзгерістер және экономикалық бағыттағы стратегиялары.
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы: Мемлекеттік биліктегі Нұр Отан партиясы, бағдарламасы, қызметі.
Тапсырмалар:1. Нұр Отан партиясыгның жетекшілері туралы және басқа партиялар мен қарым-қатынастар, бірлескен жұмыстар. Саяси билікке араласып жүрген қазақ жастары. Болашақ бағдарламасының мәні, саяси жүйедегі маңызы. Слайд, презентация дайындау.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Қазақстан жастарында батыстық мәдениетке еліктеушілік және оның әсері туралы пікір сайыс.
Әдістері:пікір сайыс
Тақырыбы:
20 жылдан кейінгі қазақ жастары қандай болмақ? деген мәселе жөнінде эссе тапсыру.
Әдістері:жазбаша
13
Тақырыбы: Электронды үкімет
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
ҚР Жоғарғы соты
1. Орындаушы биліктің тармақтары. Қазақстандағы Сот қызметі: құрылымы, негізгі тармақтары.
2. Соттың негізгі қызметі. ҚР Сот жүйесі
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы: Жергілікті билік - өзін-өзі басқару органдарының қызметі. Ауылдық әкімдіктер қызметі. Әр студенттің өзінің тұрғылықты аумағының әкімшілік жүйесі, әкімі туралы баяндауы.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Қазақ тарихындағы билер сотының тарихи мәні, ролі.
Әдістері:сұрақ-жауап
14
Тақырыбы: Қазақстандағы саяси партиялардың қызметі және саяси билік жүйесіндегі ролі.
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы:
ҚР қазіргі таңдағы экономикалық жағдайы
1. ҚР экономикалық жағдайына шолу.
2. Кедендік Одаққа мүшелік ену. Еркін сауда аймағы түсінігі.
3.Дүниежүзілік сауда ұйымы. Қазақстанға халықаралық ұйымдарға мүше болу тиімді ме?
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:
Батыстағы газ кен орындары туралы 2005-2016 жылдар аралығындағы өзгерістер. Қарашығанақ газ кен орының тарихи маңызы.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Әр облыс бойынша экономикалық өсу немесе төмендеу көрсеткіштері негізінде диаграмманы электронды түрде жасау арқылы мәлемет беру.
Әдістері:Диаграмма құру.
15
Тақырыбы: ҚР сыртқы саясатының басым бағыттары
Әдістері: ауызша баяндау.
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары. Сайлау жүйесі
Тапсырмалар:1. ҚР мемлекеттік наградалар түрлері.
2. ҚР сайлау жүйесі. Оның заңдастырылуы мен енгізілген өзгерістер.
3.Жергілікті жердегі сайлау органдарының қызметі.
Әдістері: топтық жұмыс
Тақырыбы:
БҚО мемлекеттік наградаларға ие болған қайраткерлер мен тарихи тұлғалар.
Әдістері:сұрақ-жауап
Тақырыбы:
Қазақстандағы қайырымдылық қорлары.
Әдістері:сұрақ-жауап
5. Әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиеттер:
1. Қ.Тоқаев. ҚР дипломатиясы. Алматы, 2002. 401-414 б.
2. Внешняя политика РК. Под общ. ред. К.И.Байзаковой. Алматы, 2006.
3.Шерьязданова К.Б. Внешнеполитические приоритеты Республики Казахстан в светеПослания Президента Послание Президента РК Н.А.Назарбаева Рост благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики:Материалы круглого стола 21 февраля 2008 г. - Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2008, - 244 с. С. 151-161.
4.Шаймергенов Т.Т. Внешнеполитический курс современного Казахстана: новое содержание многовекторной парадигмы Послание Президента РК Н.А.Назарбаева Рост благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики:Материалы круглого стола 21 февраля 2008 г. - Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2008, - 244 с. С. 179-187
5. Султанов Б.К.Многовекторная внешняя политика Казахстана: опыт и перспективы
Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая
конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 9-16 стр
6. Қазақстан тарихы (көне дәуірден бүгінге дейін) І том. Алматы, Атамұра, 1996.
7. Аманжолов К. Қазақстан тарихы дәрiстер курсы-I. Алматы,2004.
8. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан летопись трех тысячелетий. Алматы, Рауан, 1992.
9. Бартольд В.В. Сочинения в 6-ти томах. М, 1964-1969 г.
10. Валиханов Ч.Ч. Совр. Сочинений в 5 томах. А, 161, 1972.
11. Гумилев Л.Н. Древние тюрки. М, 1967.
12. Гумилев Л.Н. Қиял патшалығын іздеу. Алматы, 1992.
13. Геродот. История в 9-ти книгах. Л., 1972.
14. Досмұхамедов Х. Аламан. А, 1991.
15. Қазақстан тарихы (очерктер). А, 1994.
16. Ерзакович Песенная культура казахского народа. А, 1966.
17. Казахстан и страны мира. Книга-альбом.-Алматы: Издательство Өнер, 2006. -
256 стр. Стр. 8-14, 17-20
18. Казахстан и страны мира. Книга-альбом.-Алматы: Издательство Өнер, 2006. - 256 стр. Стр. 20-23, 30-33, 35-38
19. Кушкумбаев С.К.Центральноазиатский вектор внешней политики Казахстана: поиск оптимальной модели сотрудничества Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 16-27 стр.
кыргызстанские отношения Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 39-48 стр.
20. Нарибаев М.К.Казахстан и страны Центральной Азии: перспективы регионального
экономического сотрудничества Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 172 стр.
21. Тоқаев Қ. Беласу. Алматы. - ЖСШ РПБК Дәуір, 2008 - 552 бет. 172-296 б.
22. Қ.Тоқаев. ҚР дипломатиясы. Алматы, 2002. 173-175 б.
23. Казахстан и страны мира. Книга-альбом.-Алматы: Издательство Өнер, 2006. - 256 стр.
24. Внешняя политика РК. Под общ. ред. К.И.Байзаковой. Алматы, 2006. Стр.56-77
25. Нургалиев М.Е.Развитие казахстанко-американских отношений за годы независимостиРеспублика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 63-88 стр
26. Тоқаев Қ. Беласу. Алматы. - ЖСШ РПБК Дәуір, 2008 - 552 бет. 296-380 б.
27. Казахстан и страны мира. Книга-альбом.-Алматы: Издательство Өнер, 2006. - 256 стр. Стр. 92-95
28. Қазақстан тарихы (көне дәуірден бүгінге дейін) І том. Алматы, Атамұра, 1996.
29. Аманжолов К. Қазақстан тарихы дәрiстер курсы-I. Алматы,2004.
30. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан летопись трех тысячелетий. Алматы, Рауан, 1992.
31. Бартольд В.В. Сочинения в 6-ти томах. М, 1964-1969 г.
32. Валиханов Ч.Ч. Совр. Сочинений в 5 томах. А, 161, 1972.
33. Гумилев Л.Н. Древние тюрки. М, 1967.
34. Гумилев Л.Н. Қиял патшалығын іздеу. Алматы, 1992.
35. Геродот. История в 9-ти книгах. Л., 1972.
36. Досмұхамедов Х. Аламан. А, 1991.
37. Қазақстан тарихы (очерктер). А, 1994.
38. Ерзакович Песенная культура казахского народа. А, 1966.
39. Ежелгі дәуір әдебиеті. А, 1991.
40. Аскаров Б. Интеграционный процесс в расках Программы ТАСИС Саясат № 10 134
Октябрь, 2006. С. 58-63.
41. Лукпанова С.С. Казахстанский Путь в Европу: его необходимость и содержание
42.Послание Президента РК Н.А.Назарбаева Рост благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики:Материалы круглого стола 21 февраля 2008 г. - Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2008, - 244 с. С. 187-193.
43.Байзакова К.И.Проект Путь в Европукак стратегическое направление внешней политики Казахстана Послание Президента РК Н.А.Назарбаева Рост благосостояния граждан Казахстана - главная цель государственной политики:Материалы круглого стола 21 февраля 2008 г. - Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2008, - 244 с. С. 193-203
44.Исаев К.Д. РК и Европейский союз: основные этапы сотрудничества за 15 лет
назависимости Казахстана Республика Казахстан 15 лет: Достижения и перспективы. Научно-практическая конференция. 28 қараша 2006. Алматы. 78-63 стр.
6. Дәрістер кешені.
№1 дәрістің тақырыбы: Қазақстан Республикасының саяси жүйесі пәні және зерттеу нысанында
1.Саяси жүйе пәнінің мақсаты мен міндеттері.
2. Саяси жүйенің құрылымы мен жіктелуі
Терминдер мен анықтамалар: Саяси жүйе, саяси жүйелердің жіктелуі, саяси жетекші, саяси көшбасшы, саяси режим, саяси тәртіп, тәуекелдік, саяси қатер, саяси баспана, билік түрлері, халық пен билік мәселесі, демократия, оппозиция және т.б.
Дәрістің топтама-тәсімі( тірек конспектісі немесе тезистер):Қазақстанның саяси жүйесінің қалыптасуы мен дамуы мәселелері бірқатар еңбектерде қарастырылған. Дегенмен бұл мәселені қарастыру барысында алдын ала Қазақстанның тәуелсіздік алуына дейінгі КСРО-дағы болып өткен саяси оқиғаларға шолу жасау қажет. Жалпы Ресей мемлекетінің әлеуметтік-экономикалық мәселелері де зерттеушілер назарынан тыс қалмаған. Сондықтан мынадай деректер пайдаланылды:
- аталған кезеңдегі Ресейдегі және Қазақстандағы саяси-қоғам қайраткерлерінің естеліктері мен шығармалары;
- ХХІ ғасыр басындағы сыртқы саясаттың дамуы мен үкімет шаралары туралы соңғы жылдарда жарыққа шыққан әдебиеттер басшылыққа алынды.
1985-1991 жылдардағы Ресейдің саяси дамуы және жас тәуелсіз Республикалардың құрылуы туралы А.А. Левандовскийдің Россия в ХХ веке, Н.Верт История Советского государства М.Геллер, А.Некрич Утопия у власти], В.А. Поцелуев История России ХХ столетия, М. Мунчаев, В. М. Устинов. История России, Политическая история: Россия-СССР. В 2-х т., В.Н. Чапек История России, А.С.Барсенков, А.И. Вдовон История России (1917-2004), А.И. Уткин Россия и Запад: История цивилизацийеңбектерін атап көрсетуге болады.
Тәуелсіз Қазақстан тарихында болған еңқайшылықтыкезеңсаясатыныңтарихысо ңғыжылдарыжарық көріп жүрген ғылыми әдебиеттерде, Ел басымыздыңкітаптарындакеңіненталқыл анып, ой таразынанөткізіліпжүр. Бұлреттедипломдықжұмыстыжазубарысын дақолданылғанН.Ә.Назарбаевтің 2007 жылыжарықкөрген Қазақстанжолы кітабынатапөтугеболады. АталғанкітаптаҚазақстанныңқазіргіта рихының аса күрделі жарқын сәттері баяндалған. Тоғыз тараудыңәрқайсысы, тәуелсізжасмемлекетіміздіңқалыптасу жолындағыайшықтықадамдарынашыпкөрсе теді. Жекелеген тарауларда жекешелендіру мен жер реформасын жүргізу үрдісі әңгімеленеді. Қазақстанның жаңа саяси жүйесі туралы батыл ойлар айтылған маңызды еңбектердің бірі мемлекеттік, саяси қайраткерлер А.Айталы, Қ. Тоқаевтың еңбектері. Оның Беласу және Нұр мен көлеңке еңбектерінде еліміздегі соңғы жылдардағы басты саяси жетістіктер мен ел басының шетелге сапарлары, қолжеткізген табыстары салиқалы саясатына шолу ретінде берілген.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Саяси жүйе түсінігі?
2. Саяси жүйе теориясының авторы?
3. 1985-1991 жылдардағы Ресейдің саяси дамуы және жас тәуелсіз Республикалардың құрылуы туралы еңбектерді атаңыз?
4. Қазақстан жолы еңбегінің авторы?
№2 дәрістің тақырыбы: Қазақстаның тәуелсіздігін жариялау және мемлекеттік құрылыс
Терминдер мен анықтамалар: Егемендік, декларация, саяси жүйе
Дәрістің топтама-тәсімі( тірек конспектісі немесе тезистер)
1. Мемлекеттік жаңа саяси реформалар: бағыты, барысы, күтілетін нәтижелері.
2. 1990 жылы наурыздағы Бүкілодақтық референдум
3. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясының қабылдануы.
Жалпы, Қазақстандағы саяси жүйенің қалыптасып, дамуының қыр-сыры, сол сияқты жүргізілу барысы елбасы Н.Назарбаевтың соңғы жылдары жарық көрген ел тарихы үшін аса құнды саналатын бірнеше кітаптарында атап өтіледі. Ғылыми жұмысты жазу барысында осы еңбектердің барлығында мұқият қарастырып, жұмыс мәтінінде басты басшылыққа алуға тырыстық. Мысалы Н.Ә. Назарбаевтың Тарих толқынында, Ғасырлар тоғысында, Тәуелсіздігіміздің бес жылы еңбектері Қазақстанның тәуелсіздік алуы туралы және оған дейінгі ел тарихына шолу жасалса, ал Сындарлы он жыл , Бейбітшілік кіндігі еңбектерінде қазақ тарихындағы маңызды саяси реформалар мен халықаралық аренада жеткен жетістіктерімізді сомдайтын іргелі еңбектер деп атауға болады. Сонымен қатар тәуелсіз 20 жыл бойындағы Қазақстан тарихы жөнінде сүбелі мағлұматтарды М.Р.Насырова мен С.Р.Тоқсанбайдың Қазіргі экономикалық орысша-қазақша түсіндірме сөздік-анықтамалығы береді. 1990-2009 жылдарға дейінгі Қазақстанның саяси тарихы мен экономикасына ерекше ден қойыла жызылған зерттеу еңбектері қатарында Б.К.Сұлтанов, Л.М Мұзапарова., А.Е Абишев., Л.Г Ерекешова., А.Г Кожиховтардың біріккен зерттеуі атауға тұрарлық. Сол сияқты соңғы жылдардағы еліміздің экономикасының қарыштап дамуына барынша зор еңбек сіңірген елбасы мен оның жекешелендіру саясатынан кейінгі саяси реформалары мен маңызды саяси қадамдары туралы ізденіс ретінде В.Маликовскийдің, М.Б.Қасымбековтың еңбектері аса бағалы болып табылады. Сондай-ақ Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы саяси тарихына К.Ә.Төлентаеваның Қазақстан тарихы, 1917-2004, С.В.Дьяченконың, мемлекеттік қайраткер, президент кеңесшісі Е.Ертысбаевтің еңбектері де арналған. Сонымен қатар соңғы жылдардағы еліміздің қалыптасуы мен даму жолын көрсетуге арналған мерзімді басылымдарда баршылық.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Мемлекеттік жаңа саяси реформалар бағыттары?
2. Бүкілодақтық референдум қашан болды?
3. Қазақстанның саяси тарихы мен экономикасына ерекше ден қойыла жызылған зерттеу еңбектерің атаңыз?
№3 дәрістің тақырыбы: ҚР аумақтық тұтастығы
Терминдер мен анықтамалар: Саяси жүйе, саяси функциялар, мемлекеттік қызмет, саяси билікті ұйымдастыратын мемлекеттік саяси инсттуттар.
Дәрістің топтама-тәсімі: Қоғамның саяси жүйесі - бұл нақты саяси функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттік және мемлекеттік емес әлеуметтік институттардың жүйесі. Бұндай институттарға мыналар жатады: мемлекет, партиялар, кәсіподақтар және ядросы билікті басып алу, ұстап қалу және пайдалану болып табылатын қоғамдық өмірдің сол сферасына қатысатын кәсіподақтар мен басқа да ұйымдар мен қозғалыстар. Саяси жүйе ішкі және сыртқы саясатты жүргізуге ықпалын тигізеді, әлеуметтік жіктердің мүдделерін қалыптастырады, көрсетеді және қорғайды.
Саяси жүйелердің түрлері: пайда болған қандай да бір әлеуметтік ортасының сипатына қарай тоталитарлық, либеральды-демократиялық және аралас саяси жүйелерге бөлінеді; өзара әрекет ету сипаты бойынша - ашық және жабық саяси жүйелерге бөлінеді. ҚР қазіргі уақытта саяси жүйесі демократиялық болып табылады.
Қоғамның саяси жүйесіндегі мемлекеттің орны мен рөлі. Мемлекет саяси жүйеге саяси, территориялық (аумақтық), құрылымдық бірлестік ретінде кіреді және өз функцияларын басқа да әлеуметтік инстиуттармен, партиялармен, кәсіподақтармен, жергілікті басқару органдарымен бірлесе отырып атқарады. Ол саяси жүйеде жетекші орын алады.
Әдетте, саяси жүйені, бірлесіп әрекет ететін номалар, идеялар және соларға негізделген саяси институттар, мекемелер және саяси билікті ұйымдастыратын әрекеттер жиынтығы, азаматтар мен мемлекеттердің өз ара байланысы ретінде қарастырады.
Саяси жүйе мемлекеттің Конституциясымен белгіленеді. ҚР-ң Конституциясы (5 бабында) саяси жүйенің элементтерінің өзара және мемлекетпен қарым-қатынасын, мемлекеттің саяси жүйедегі орталық орнын (5 бап) және принциптерін (1 бап) белгілейді.
Мемлекеттің саяси жүйедегі негізгі ролі оған тән белгілермен байланысады. Ондай белгілерге Конституцияда белгіленген мемлекеттік билік, биліктің егемендігі (2, 3 баптар) тағы басқалары жатады.Саяси жүйе сыртқы және ішкі саясаттың жүргізілуін қамтамасыз етеді, халқымыздың әр түрлі топтарының мүддесін қорғайды. Саяси жүйемен азаматтық қоғамның қарым-қатынасының ерекшеліктері мемлекет пен адамдардың қарым-қатынасының ерекшеліктеріне негізделеді, өйткені саяси жүйенің орталығы - мемлекет, заматтың, қоғамның отралығы - адам. ҚР-ң Конституциясының 1 бабында мемлекеттің ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары делінген. Қоғамның саяси жүйесін саяси функциялар атқаратын мемлекеттік және мемлекеттік емес әлеуметтік институттар құрайды. Мұндай институттарға мемлекет, партиялар, кәсіби одақтар және тағы басқа ұйымдар мен қоғамдар жатады. Олардың бәрінің ортақ мақсаты - мемлекеттік билікке қол жеткізу.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Саяси институттарды атаңыз?
2. Саяси жүйелердің түрлері?
3. Қоғамның саяси жүйесінің функциялары?
№4 дәрістің тақырыбы: Қазақстан тәуелсіздігін жариялау және мемлекеттік құрылыс
Терминдер мен анықтамалар: саяси реформалар, референдум,декларация, егемендік.
Мемлекеттік жаңа саяси реформалар: бағыты, барысы, күтілетін нәтижелері, 1990 жылы наурыздағы Бүкілодақтық референдум, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясының қабылдануы.
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер): 1985-91 жылдары Қайта құру кезеңі көрсеткендей қоғам өмірінің шексіз өзгеріске түсуі елдің саяси өмірінің факторы болып табылады. Зерттеу кезеңінде көбіне КСРО-ның саяси және экономикалық курсын айқындады, реформаға күш беріп,жаңа посткеңестік мемлекеттің қалыптасуына әкелді. Қазіргі кезеңде Қазақстанның қазіргі заман тарихнамасының алдындағы мәселе экономикалық және саяси процесін зерттеу өзіндік әлеуметтік қордан бөлініп алынды. Кеңестік қоғам шындығында зерттеуді басты бөлігі деп санайды. Қазіргі кезеңде зерттеу кеңістігінен ішкі қозғаушы мотивті шығарып тастайды. Қайта құру түсінігі таласты мәселе. Зерттеушілер қайта құру аяқталды десе, кейбіреулері қайта құру әлі басталған жоқ дейді. Оған көптеген анықтама беруге болады. Қайта құру дегеніміз-мемлекеттік- құқықтық, саяси және әлеуметтік құбылыс, процестердің жиынтығы. Ол реформалармен байланысты және 1985-1991 жылдардағы кезеңде өткен мемлекеттік-құқықтық, қоғамдық-саяси институттардың КСРО-да күйреуімен және жас тәуелсіз мемлекеттердің құрылуымен байланысты. Отандық тарихнамада әлеуметтік даму проблемасы кеңестік қоғамның күнделікті өмірінде тарихшылар назарынан тыс қалып жатады. Зерттеудің обьектісі болып Қазақстандағы саяси өмір мәселелері, демократияландыру, көппартиялық жүйенің қалыстасуы, экономикалық, қоғамдық рөлі алынады. 1980-90 жылдары тарихшылар көпшілік назарды мемлекеттік идеология эволюциясына бөлді. Сөз еркіндігі жарияланғаннан кейін қоғам мен басқарушы элитаның өзара әсер етуіне арналған жұмыстар пайда болды, әлеуметтік сұрақнамалар жариялана бастады, әр түрлі мониторлық қоғамдық пікірлер жарияланды. Ерекше қызығушылық қайта құру кезеңіндегі идеологиялық ағымдарды зерттеу, қоғам өміріндегі рухтық жаңартулар және т.б.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Қайта құру түсінігі?
2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясы қашан қабалданды?
3. Сөз еркіндігі жарияланғаннан кейінгі қоғамда орын алған өзгерістер?
№5 дәрістің тақырыбы: ҚР Президенті ұсынған мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асуы
Терминдер мен анықтамалар: стратегиялық даму,декларация, дипломатиялық және консулдық өкілдіктер.
1. ҚР ұзақ мерзімді мемлекеттік бағдарламалардың қабылдануының алғы шарттары
2. Қазақстан 2030 стратегиялық даму бағдарламасы
Мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асуы туралы әр студенттің пікірі (бір бағдарламаны мысалға ала отырып талқылап, сыни көзқарас, ұсыныстар білдіру).
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер): 1991 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстан тәуелсіздік туралы Декларация жариялады, сөйтіп дүниежүзілік қоғамдастыққа енуге мүмкіндік алды. 1992 жылы қаңтардан 9 шет мемлекетпен дипломатиялық қатынас орнатты. Тәуелсіз Қазақстанды әлем мемлекттерінің арасында бірінші болып бауырлас Түрік республикасы таныды. 1992 жылдың ортасына қарай республика тәуелсіздігін жер шарының 30-дан астам елі мойындады: АҚШ, Қытай, Иран, Пакистан, Канада, Швейцария т.б. 1999 жылдың басына қарай дүние жүзінің 150 мемлекеті танып, 106 мемлекетпен дипломатиялық қатынас орнатылды. Қазіргі Қазақстан шет елдерде 30-дан астам дипломатиялық және консулдық өкілдіктер ашты. Алматы мен Астанада 50-ден астам шетелдік елшілік және халықаралық, ұлтаралық ұйымдардың 16 өкілдігі жұмыс істейді. Республикамыздың сыртқы саясат ведомствосы ұлттық мүддемен жалпы адамзаттық мүдделерді үйлестіріп жүргізетін дипломатиялық саясатқа кірісті. 1992 жылы наурыздың 3-інде Қазақстан Республикасы Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) мүшесі болып қабылданды. Осы жылы өткен БҰҰ Бас Ассамблеясының 47-сессиясының трибунасынан ОБСЕ сияқты ұйымның Азияда да құрылуы туралы Н.Ә. Назарбаев өз ойын айтқан болатын. Бірақ, ол кезде оның бұл сөзіне онша сене қоймаған еді. Міне, арада 10 жыл өткеннен кейін 2002 жылғы маусымда Алматыда сенім әрекеттестік шаралар туралы саммиті өтті. Саммит жұмысына 16 мемлекет басшылары қатысты. Оның ішінде 7 ірі державалар- Қытай, Индия, Ресей, Иран, Түркия т.б. болды. Бұл бағытта бүгінгі таңда жарық көрген зерттеулер баршылық, қазіргі мемлекетіміздің саяси жүйесі жетілдіріліп әліде қалыптасу үстінде, сонымен қатар биыл 2010 жылды елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінін 20 жылдығы деп жариялауына байланысты еліміздің саяси жүйесінің қалыптасуы мен дамуы мәселелерін барынша жан-жақты қарастыруға талпындық. Тәуелсіздік шаңырағын көтерген Қазақстан халқы өзін нұрлы болашаққа бастауды тұңғыш Президент Н.Ә.Назарбаевтың ресми сөздерінде баяндалған стратегиялар бүгінгі таңдағы Қазақстандық қоғамды жаңғыртып, түлетудің және еліміздің жаңа дүние жағдайындағы мемлекеттілігін нығайтудың негізіне айналды.
"Қазақстан-2030 стратегиясы" және саяси-қоғамдық дамудың жоспарлы жүйесі 1997 жылғы қазанда Прзеидент Н.Ә. Назарбаевтың "Қазақстан-2030" жолдауы жарияланды [42]. Қаралған мәселелер:
1.Экономикалық дағдарыстан шығу жолдары.
2.Реформаларды аяқтау.
3.Алдыңғы қатарлы мемлекеттер қатарына қосылу.
4. "Қазақстан барысын" қалыптастыру. Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі жағдайға талдау жасалып, ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары, республиканың дамуының ерекшеліктері айтылды. Бұл бағдарламада еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялық ұзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілген. Ұзақ мерзімдегі 7 басымдық:
1.Ұлттық қауіпсіздікті сақтау.
2.Ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамның топтасуын нығайту.
3.Нарықтық қатынастар негізінде экономикалық өсу.
4. Қазақстан азаматтарының денсаулығының білімі мен әл-ауқатын көтеру.
5.Энергетика ресурстарын жете пайдалану.
6.Инфрақұрым, көлік, байланысты дамыту.
7. Демократиялық кәсіби мемлекет құру. Ұлттық қауіпсіздік басымдықтарының деңгейіне мықты демографиялық және көш-қон саясаты шығарылуға тиіс. Егер бұған немқұрайлықпен қарасақ, оның салдары өте ауыр болады.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. 2002 жылғы маусымда Алматыда сенім әрекеттестік шаралар туралы саммитіне қандай елдер қатысты?
2. Қазақстан Республикасы Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) мүшесі болып қашан қабылданды?
3. Ұзақ мерзімді 7 басымдықты атаңыз?
№6 дәрістің тақырыбы: Қазақстан Республикасының Үкіметі
Терминдер мен анықтамалар: үкімет, Конституция, құзырет.
1.Үкіметтік билік органдарының тарихи атаулары.
2.ҚР Үкіметі қызметі мен міндеттері.
Дәрістің топтама-тәсімі( тірек конспектісі немесе тезистер)
Қазақстан Республикасының Үкіметі -- Қазақстандағы жоғары атқарушы билiк органы.
1917 -- 19 жж. Алаш Орда
1920 -- 24 жж. Қырғыз (қазақ) АКСР Халық Комиссарлары Советi (Халкомсов),
1925 -- 36 жж. Қазақ АКСР Халкомсов,
1936 -- 46 жж. Қазақ КСР Халкомсов,
1946 -- 91 жж. ҚазКСРМинистрлерКабинетідепаталды
Қазақстан Ресупбликасының Үкіметі -- мемлекеттік билiктiң ерекше тармағы ретiнде министрлiктерден, агенттiктерден, комитеттерден тұратын орталық атқарушы органдар, облыстық, аудандық және қалалық әкiмшiлiктерден тұратын жергiлiктi атқарушы органдар жүйесiн басқарады және олардың қызметiне басшылық жасайды. Оның құқықтық мәртебесiнiң негiздерi Қазақстан Республикасының Конституциясында бекiтiлген (64-бап). Үкiметтiң құзыретi, ұйымдастырылуы мен қызметiнiң тәртiбi ҚР Конституциясына сәйкес 1995 ж. 18 желтоқсанда қабылданған "Қазақстан Республикасының Үкiметi туралы" (1999 ж. 6 мамырда өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлген) ҚР-ның конституц. Заңымен белгiленген. Үкiмет ҚР Конституциясының, аталған конституц. заңның, ҚР-ның заңдары мен өзге де нормативтiк актiлерiнiң негiзiнде және оларды орындау үшiн iс-қимыл жасайды.
Үкiметтi Республика Президентi ҚР-ның Конституциясындакөзделген тәртiппен құрады. Премьер-Министр Үкiмет басшысы болып табылады. Премьер-Министрдi Парламенттiң келiсiмiмен Президент қызметке тағайындайдыжәнеқызметтенбосатады. ҚР-ның Премьер-Министрi өзi тағайындалғаннан кейiн он кү нмерзiмде үкiметтiң құрылымы мен құрамытуралы ҚРПрезидентiн еұсыны сенгiзедi. Президент Премьер-Министрдiңұсынысы бойынша үкiметқұрылымынанықтайды, оның мүшелерiн қызметкетағайындайдыжәнеолардықызме ттенбосатады, орт.атқарушыоргандардықұрады, таратады, қайта құрады. ҚРҮкiметiнiңқұрылымынминистрлiктер мен өзге де орт. Атқарушыоргандарқұрайды.
Қазақстан Үкiметi -- алқалы орган. Оның құрамына Үкiмет мүшелерi -- республиканың Премьер-Министрi, оның орынбасарлары, министрлер, өзге де лауазымды адамдар кiредi. Премьер-Министр мен Үкiмет мүшелерi қызметке кiрiсер алдында Қазақстан халқына және елбасына ҚР Үкiметi туралы конституциялық заңда белгiленген тәртiппен ант бередi. Премьер-Министрге ерекше мәртебе берiлген. Ол Президентке Үкiмет құрамына кiрмейтiн министрлiктердi, орталық атқарушы органдарды құру, қайта құру және тарату туралы, министр қызметiне кандидатуралар жөнiнде, министрдi қызметтен босату туралы ұсыныстар енгiзедi, Үкiметтiң қызметiн ұйымдастырып, оған басшылық жасайды және оның жұмысы үшiн дербес жауап бередi.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Үкімет мүшелерін атаңыз?
2. Қазақстан Ресупбликасының Үкіметі не кіреді?
3. ҚР Үкіметінің қызметтері?
4. ҚР Үкіметінің міндеттері?
№7 дәрістің тақырыбы: Қазақстан Республикасының Үкіметінің құзыреті, актілері, есептілігі және жауапкершілігі
Терминдер мен анықтамалар: үкімет, Конституция, құзырет.
1. Республика Үкiметiнiң құзыретi
2. Республика Үкiметiнiң актiлерi
3. Республика Үкiметiнiң есептiлiгi мен жауапкершiлiгi
4. РеспубликаҮкіметінің Премьер - Министрі
5. Премьер-Министрдiң орынбасарлары және Республика Үкiметiнiң өзге де мүшелерi
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер)
Республика Үкiметiнiң құзыретi
Республика Үкiметi:
1. мемлекеттiк әлеуметтiк-экономикалық саясаттың негiзгi бағыттарын, оны жүзеге асыру жөнiндегi стратегиялық және тактикалық шараларды әзiрлейдi;
2. мемлекеттiк бағдарламаларды әзiрлейдi;
3. әлеуметтiк-экономикалық және ғылыми-техникалық дамудың индикативтiк жоспарларын әзiрлеп, жүзеге асырады;
4. Республика Президентi белгiлейтiн тәртiппен республикалық бюджеттi әзiрлеу мен оны өзгертуге қатысады, Парламентке республикалық бюджеттi және оның атқарылуы туралы есептi ұсынады, бюджеттiң атқарылуын қамтамасыз етедi;
5. Республиканың қаржы жүйесiн нығайту жөнiндегi шараларды әзiрлейдi және жүзеге асырады; мемлекеттiк валюта, қаржы және материалдық ресурстарды жасақтау мен пайдалануда заңның сақталуына мемлекеттiк бақылауды қамтамасыз етедi;
6. құрылымдық және инвестициялық саясатты жүзеге асырады
7. мемлекеттiк баға түзу саясатын талдап жасайды және жүзеге асырады; мемлекет реттейтiн бағалар қолданылатын өнiмдер, тауарлар мен қызметтердiң номенклатурасын белгiлейдi;
8. мемлекеттiк меншiктi басқаруды ұйымдастырады, оны пайдалану жөнiндегi шараларды талдап жасайды және жүзеге асырады, мемлекеттiк меншiк құқығын қорғауды қамтамасыз етедi;
9. еңбекке ақы төлеу, азаматтарды әлеуметтiк қорғау, мемлекеттiк әлеуметтiк қамсыздандыру мен әлеуметтiк сақтандыру жүйесiн және шарттарын белгiлейдi;
10. мемлекеттiк аймақтық саясаттың негiзгi бағыттарын әзiрлеп, жүзеге асырады: аймақаралық проблемалар мен аймақтардың әлеуметтiк-экономикалық дамуы мәселелерiн шешудi қамтамасыз етедi;
11. ғылым мен техниканы дамытудың, жаңа технологияларды енгiзудiң, мәдениеттi, бiлiмдi, денсаулық сақтау iсiн, туризм мен спортты дамытудың мемлекеттiк саясатын белгiлейдi, және жүзеге асырады;
12. табиғи ресурстар мен айналадағы табиғи ортаны тиiмдi пайдалануды және қорғауды қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды әзiрлеп, жүзеге асырады;
13. құқықтық реформаның жүзеге асырылуын қамтамасыз етедi; азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау және сақтау, заңдылық пен құқық тәртiбiн, Республиканың қауiпсiздiгi мен қорғаныс қабiлетiн, Республиканың аумақтық тұтастығы мен мемлекеттiк шекарасын күзетудi қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды әзiрлеп, жүзеге асырады;
14. келiссөздер жүргiзу мен үкiметаралық келiсiмдерге қол қою туралы шешiмдер қабылдайды; Республиканың шет мемлекеттермен, халықаралық және аймақтық ұйымдармен өзара қарым-қатынасын дамытуды қамтамасыз етедi; сыртқы экономикалық саясатты жүзеге асыру жөнiнде шаралар әзiрлейдi, сыртқы сауданы дамыту жөнiнде шаралар қолданады; халықаралық қаржы ұйымдарымен ынтымақтастықты және өзара iс-қимылды жүзеге асырады;
16. Үкiмет жанындағы консультативтiк-кеңесшi органдарды құрады және таратады;
18. өзiне Конституция, заңдаржәне Президент актiлерiжүктегенөзге де функциялардыорындайды
2. Республика Үкiметiнiң актiлерi
1. Республика Үкiметi Республика Конституциясының, заңдарының, Президент актiлерiнiң, өзге нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзiнде және оларды орындау үшiн нормативтiк және жеке қаулылар шығарады.
2. Үкiметқаулыларына Республика Премьер-Министрiқолқояды.
3. Республика Премьер-Министрi өкiмдер шығарады. Премьер-Министрдiң өкiмдерi әкiмшiлiк-өкiмдiк, жедел және жеке-дара сипаттағы мәселелер бойынша шығарылады.*
4. Өздерiнiң құзыретi шегiнде қабылданған Үкiмет қаулылары мен Республика Премьер-Министрi өкiмдерiнiң Республиканың бүкiл аумағында мiндеттi күшi болады.
5. Үкiмет қаулылар мен Республика Премьер-Министрiнiң өкiмдерi Республика Үкiметiнiң Регламентiнде белгiленген тәртiппен әзiрленедi және қабылданады.
6. Үкiмет қаулыларыныңкүшiн Республика Президентi мен Үкiметiжоя алады.
7. Премьер-Министрдiң өкiмдерiнiңкүшiн Республика Президентi, Үкiметiжәне Премьер-Министрiжояалады.
3 Республика Үкiметiнiң есептiлiгi мен жауапкершiлiгi
1. Үкiмет өзiнiң бүкiл қызметiнде Конституцияда және осы Конституциялық заңда белгiленген нысандарда Республика Президентiнiң алдында жауапты.*
2. Үкiмет мүшелерi өз құзыретiнің шегiнде өз бетiнше шешiм қабылдайды, Республика Премьер-Министрiнiң алдында өздерiне бағынысты мемлекеттiк органдардың жұмысы немесе өздерiне тапсырылған жұмыс аясы үшiн дербес жауап бередi.*
3. Республика Конституциясының 53-бабының 6-тармақшасында көзделгенреттеҮкiмет Республика Парламентiнеесепбередi.
4. Республика Конституциясының 57-бабының 6-тармақшасында көзделген ретте Үкiмет мүшелерi Парламент Палаталарына есеп бередi.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. ҚР Үкiметiнiң құзыретi?
2. Республика Үкiметiнiң актiлерi?
3. Республика Үкiметiнiң есептiлiгi мен жауапкершiлiгi?
№8 дәрістің тақырыбы: Қазақстан Республикасының Парламенті
Терминдер мен анықтамалар: Парламент, Конституция, құзырет, референдум, мәжіліс, сенат.
ҚР Парламентінің қалыптасуы. Парламент қызметі, құзіреті.
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер)
1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қазақстан Республикасының қос палаталы Парламенті заң шығару қызметін жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары өкілді органы болып табылады. Қазақстан Республикасы Парламентінің ұйымдастырылуы мен қызметі, оның депутаттарының құқықтық жағдайы Конституциямен, Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы Конституциялық заңмен және басқа да заңнамалық актілермен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі бірінші сессиясы ашылған сәттен басталып, жаңа сайланған Парламенттің бірінші сессиясы жұмысқа кіріскен кезден аяқталады. Парламенттің өкілеттік мерзімі кезекті сайланымдағы Мәжіліс депуттарының өкілеттік мерзімімен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген жағдайларда және тәртіппен ғана мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін.
Парламент тұрақты негізде жұмыс істейтін екі Палатадан: Сенаттан және Мәжілістен тұрады.
Сенат әр облыстан, республикалық маңызы бар қаладан және Қазақстан Республикасының астанасынан екі адамнан, тиісінше облыстық, республикалық маңызы бар қаланың және республика астанасының барлық өкілді органдары депутаттарының бірлескен отырысында сайланатын депутаттардан құралады. Сенатта қоғамның ұлттық-мәдени және өзге де елеулі мүдделерінің білдірілуін қамтамасыз ету қажеттілігі ескеріліп, оның он бес депутатын Республика Президенті тағайындайды. Сайланған Сенат депутаттарының жартысы әрбір үш жыл сайын қайта сайланып отырады. Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімі - алты жыл.
Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан жасырын дауыс беру арқылы Палата депутаттары жалпы санының көпшілік дауысымен сайланған Төраға басқарады. Сенат Төрағасының қызметіне кандидатураны Қазақстан Республикасының Президенті ұсынады.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. ҚР Парламент құзіреті?
2. ҚР Парламенті құрылымы?
2. ҚР Парламент қызметі?
3. Сенат Төрағасының қызметіне кандидатураны кім ұсынады?
№9 дәрістің тақырыбы: Жергілікті өзін-өзі басқару органдары
Терминдер мен анықтамалар әкімшілік-аумақтық бөлік, Конституция, құзырет.
1.Жергілікті өзін-өзі басқару органдары жүйесі
2. Қазақ халқының қалыптасқан өзіндік дәстүрлі басқару жолдары
Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер)
Жергілікті өзін-өзі басқару -- мемлекеттегі белгілі бір әкімшілік-аумақтық бөлік тұрғындарының және оның сайланбалы органдарының жергілікті істерді басқару жөніндегі дербес қызметі. Қазақстан Республикасы Конституциясының (1995) "Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару" туралы 8-бөлімінде жергілікті өкілді органдардың сипатына, мақсатына және құрылу тәртібіне қатысты жалпы ережелер белгіленген. Осы бөлімнің 89-бабы бойынша, "Қазақстан Республикасында жергілікті маңызы бар мәселелерді жергілікті тұрғындардың өзі шешуін қамтамасыз ететін жергілікті өзін-өзі басқару танылады. Жергілікті өзін-өзі басқаруды тұрғындар тікелей сайлау жолымен, сондай-ақ, адамдар жинақы тұратын аумақты қамтитын ауылдық және қалалық жергілікті қауымдастықтардағы сайланбалы және басқа жергілікті өзін-өзі басқару органдары арқылы жүзеге асырады. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарын ұйымдастыру мен олардың қызмет тәртібін заңда көрсетілген шекте азаматтардың өздері белгілейді. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының дербестігіне олардың заңмен белгіленген өкілеттігі шегінде кепілдік беріледі. Мемлекет олардың қызметін және олардың өкілеттігінің шегін заңдылық деңгейінде тек жалпы шеңберде белгілейді. Басқа жағдайларда өзін-өзі басқару органдары мәселені дербес шешеді. Сондықтан жергілікті жерлерде мұндай органдардың құрылуы тек атауы бойынша ғана емес, бағыты, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz