Табиғатпен таныстыру кезінде балалармен серуенді ұйымдастыру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Табиғатпен таныстыру кезінде балалармен серуенді ұйымдастыру

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I . ТАБИҒАТПЕН ТАНЫСТЫРУ ПӘНІ
1.1 Балаларды табиғатпен таныстыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. Серуен дегеніміз не? Серуеннін мақсат, міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..7

II. ТАБИҒАТПЕН ТАНЫСТЫРУ КЕЗІНДЕ БАЛАЛАРМЕН СЕРУЕНДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1.Табиғатпен таныстыру кезінде серуенді ұйымдастыру және өткізу әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10

2.2. Табиғатпен таныстыруда серуенді ұйымдастыру тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. .13

2.3. Серуен арқылы балаларға эстетикалық тәрбие беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27

ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28

КІРІСПЕ
Табиғатпен таныстыру - балалардың танымын дамытудың басты құралдарының бірі. Балабақшадағы тәрбиенің мақсаты - табиғатты аялап,оны қамқорлыққа алып күту,табиғат жөнінде қарапайым білім бере отырып,тірі және өлі табиғаттағы құбылыстар жөнінде қарапайым ұғымдар қалыптастыру. Мұнда балалардың қоршаған орта жөніндегі ұғым түсініктерін байытатын жалпы және нақты ғылыми мәліметтер алуының маңызы зор. Табиғатпен таныстыру барысында "Табиғат бүкіл тіршілік атаулының алтын ұясы, тал бесігі, өсіп өнер мекені" екендігі жөнінде нақты түсініктер беріледі.
Сондай-ақ, философтар қоршаған дүние, яғни табиғат құбылыстарының қарым-қатынасы, адамның рухани дамуы ана тілі негізінде жүргізілетінін қарастырған. Философтардың ойпікірлеріне сүйене отырып, біз баланың байланыстырып сөйлеуі оны қоршаған дүниеге деген сезімін, ойын тәрбиелеуге ықпал жасайды деген тұжырымға келдік. Психологтардың зерттеулерінде жас кезінде баланың танымдық, қабылдағыштық қабілеттерінің ерекше болатындығына байланысты тілді тез меңгеретіні ғылыми негізде дәлелденген. Баланың тілдік сезгіштік қасиеті балалардың мектепке дейінгі және мектептің бастауыш оқыту кезеңдерінде өз ана тілінің ерекшелігін айыра білу қабілетін дамытып отырады. Тіл арқылы ойды қабылдау және сезінудің жолдары әр түрлі екендігі белгілі. Яғни, күнделікті көру, есту, сөйлеу қабілеті практикалық жұмыстармен байланысты дамиды. Біз қабылдаған заттар мен құбылыстар санамыздан ізсіз жоғалып кетпейді, ми қыртысында бейнелер түрінде сақталады, заттар мен құбылыстардың біздің көз алдымызда жоқ кезінде де оймен қайта жаңғыртып отырған олардың бейнесі елес (еске түсіру) болып табылады.
Балаға экологиялық тәрбие беру маңыздылығы. Табиғат әлемі таңғажайып және керемет. Дегенмен,барлығы бұл сұлулықты, аспан, су, жапырақ түстерінің алуандығын көре білмейді. Табиғат балаға күнделікті әсер етеді.Бірақ балалар көп нәрсені байқай бермейді, үстірт қабылдайды. Табиғат сұлулығы рухани қайырымдылыққа тәрбиелеуде үлкен рөл атқарады, яғни, балаларды мейірімділікке, адамгершілікке, жақын адамдарға қамқор бола білуге көмектеседі. Балалар үшін табиғат-бұл әр түрлі табиғи құбылыстарды танудың және сөздік қорын байыту көзі. Бұл-балалардың сөйлеу және ойлау қабілетінің дамуына ең қолайлы және пайдалы фактор. Табиғат баланың тұлғалық қалыптасуына зор ықпал етеді. Баланың қандай болып өсуі бізге, ересектерге байланысты. Балабақша балаларының экологиялық тәрбиесі алуан түрлі ықпал ету құралдарының көмегі арқылы іске асырылады: саяхат; мұражайларға бару; мақсаттық серуен; телебағдарламалар, бейнефильмдер; табиғат туралы көркем әдебиеттер; суреттерді, фотосуреттерді, иллюстрацияларды тамашалау; музыка тыңдау; дидактикалық ойындар, мақал-мәтелдер. Мектепке дейінгі жастағы балаларға адам мен табиғат арасындағы қарым - қатынасты анықтайтын экологиялық тәрбие беруге байланысты мектепке дейінгі тәрбие мекемелердің алдында негізінен мына төмендегі міндеттер тұр.
Табиғатты танып, білу - мектепке дейінгі жастағы баланың бойында табиғатпен эстетикалық қарым-қатынас жасаудың базасын құрайтын экологиялық тәрбиені бере отырып, сонымен бірге оны қорғай, аялай білуге үйретеді.
Курстық жұмыстың өзектілігі:
Табиғатпен таныстыру кезінде серуенді ұйымдастыру арқылы табиңғатты, қорғауға, көркейтуге, өсімдіктерді, жан-жануарлар дүниесін баптап күтуге, өсімдіктерді жұлып тастамауға үйрету күнделікті әрекеттері болуы керек.
Курстық жұмыстың мақсаты: Табиғатпен таныстырудағы серуенді ұйымдастыру арқылы табиғатты қорғау туралы көзқарастарының дұрыс қалыптасуына бағыт-бағдар беріп, нығайта, білім мен тәрбиелерін жетілдіре, табиғатын аялап, сақтауды,қастерлеуді қалыптастыру керек.
Курстық жұмыстың міндеті:
::Балабақшада білім беру әдістерін тиімді қолдану;::Мектеп жасына дейінгі балаларды әдіс-тәсілдер арқылы табиғатты тануға деген қызығушылықтарын арттыру;
::Қоршаған ортаны аялап, қорғауға тәрбиелеу.
Зерттеудің нысаны: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбие беру мәселесі.
Зерттеу пәні: : Балаларды табиғатпен таныстыру және оқыту әдістемесі
Зертеудің болжамы: Табиғатпен таныстыру кезіне серуенді ұйымдастыру арқылы көркемділік, сүйіспеншілікке тәрбиелеу, нақтырақ айтқанда баланың қабылдауын, зейінін, ойын, тілін дамытуға болады.
Зертеудің объектісі: Мектеп жасына дейінгі мекеменің тәрбие үрдісі.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- мақсатына жетудегі қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерді алдын- ала анықтау;
- әрбір тәрбие ісінің баланың жағымды мінез - құлқын, адамдық қасиеттерін қалаптастыратындай ықпалды болуын кадағалау;
- тақырыпқа сәйкес мазмұнды ашып, жаңа білім дағдыларын меңгерту;
- тәрбис жұмысының мазмұны күнделікті іс- әрекет барысында серуенде, күннің екінші жартысындағы жұмыстарда және кешкі жұмыстарда жалғастырылып, тиянақталады (шағып топпен, дарынды балалармен жұмыс ескеріледі).
Зерттеу көздері: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулықты сақтауға, құрметтеуге тәрбиелеу.
Зертеудің практикалық мәні: Осы мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу тақырыбы болашақта менің тәрбиеші ретіндегі жұмысыма зор көмегі бар
Зерттеудің базасы: Қостанай облысы, Науырзым ауданы, Қожа ауылы, Науырзым орта мектебі
Зерттеудің құрылымы: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімнен, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.

I . ТАБИҒАТПЕН ТАНЫСТЫРУ ПӘНІ
1.1 Балаларды табиғатпен таныстыру
Қазіргі таңда адамзат ауасын жұтып,суын ішіп отырған табиғат Ананы қорғап,аялау барша жұртқа тіршілік қамы,табиғи қажеттілік.Сондықтан да бүлдіршіндерді айналадағы табиғи ортамен үнемі қарым-қатынаста болуға үйрету, олардың ұғымдарын қалыптастыру, табиғатқа деген жанашырлыққа тәрбиелеу қазіргі балабақшадағы тәрбие ісінің өзекті тармақтарының бірі болып табылады.Табиғатпен таныстыру барысында "Табиғат бүкіл тіршілік атаулының алтын ұясы, тал бесігі, өсіп өнер мекені" екендігі жөнінде нақты түсініктер беріледі. Мектеп жасына дейінгі балалардың тірі және өлі табиғатқа деген сүйіспеншілік қарым- қатынасын тәрбиелеу мақсатында табиғатпен таныстыру, яғни табиғатты қорғау - экологиялық тәрбие мен білім беру жұмыстары арқылы жүргізіледі. Қоршаған ортаны аялауға деген адамның саналы көзқарасын қалыптастыру оның бала кезінен ерте басталуы тиіс. Баланың дүниеге келгеннен кейінгі алғашқы 7 жыл оны тәрбиелеу мен оқытудағы ең басты кезең болғандықтан оны ескерусіз өткізіп алуға болмайды.Баланың болашағы сол кезеңде алған тәрбиесіне өте байланысты. Олай болса адамзаттың рухани және материалдық жағдайы осы кезеңде алған тәрбие негіздеріне тәуелді. Сұлулыққа тәрбиелемей тұрып жақсы ниеттегі, адамгершілігі бар,шығармашылықпен жұмыс істейтін адамды қалыптастыру мүмкін емес. Сұлулық бала бойында қуаныш сияқты ең жақсы сезімдерді тудыра отырып,баланың белсенді түрде шығармашылықпен жұмыс істеуі мен денсаулығына оң ықпалын тигізеді. Бірақ бала мұның бәрін сезіну үшін сұлулықты өз көзімен көріп,оны қабылдай білуі керек. Балалар тәрбие арқылы, ересектердің өнегесі арқылы дүниені таниды,көруді,сезінуді,тыңдауды үйренеді. Тәрбиелеуші жақсы өнегені беруге неғұрлым қабілетті болса,балада соғұрлым көбірек үйренеді.Баланың өміріндегі алғашқы қабылдаған қуанышты сәттер оның болашақтағы өміріне жағымды бағыт бере отырып,өмір бойы есінде қалады.Жаңа ғасырда табиғатсыз баланы тәрбиелеуді көз алдымызға елестете аламыз. Сондықтан да балабақшамыздағы тәрбие ісінің негізгі міндеттерінің бірі "Балаларды айналамен таныстыра отырып,оларға экологиялық тәрбие беру" болып табылады. Баланы өз туған өлкесінің табиғатын сүюге,оны аялай білуге, оны қорғауға қызығушылығын арттырып,жауапкершілігін күшейтуге,табиғатпен бірге өмір сүретінін сезінуге үйрету мақсат. Балалармен жұмыс істеу барысында сабақ өтілетін бөлме ғана емес,сонымен қатар мекеме орналасқан ғимарат та әсем болуы керек. Егер балалар сұлулықты өмірден өз көздерімен көре отырып,оның өмірімен байланысын сезіне білсе,онда олар сұлулықтың бар екеніне сенеді. Балаларды табиғатқа деген сүіспеншілікке тәрбиелеу барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене білуге үйретудің маңызы зор. Табиғи факторлар - су, ауа, күнді қолдана отырып экологиялық тәрбие мәселелерін шешеміз. Балаларды өсімдіктер және жануарлар әлемімен таныстыру арқылы,оларды күтіп баптаудың жолдарын үйрете отырып, оларды аялай білуге тәрбиелейміз. Балалар тірі және өлі табиғат арасында, тірі организм мен олардың өмір сүру ортасындағы байланыстарды орнатуды үйренеді. Бала дүниеге келгеннен бастап табиғатпен байланыста болады. Табиғат баланың ақыл ойының балалық деңгейден нақты түсініктер бойынша қалыптасқан жоғары деңгейге жеткізетін қор болып табылады. Ол әртүрлі табиғи құбылыстарды жете түсінуді, өз ойын жеткізе білу өнерін дамытады.
Табиғатты танып, білу мектепке дейінгі жастағы баланың бойында табиғатпен эстетикалық қарым қатынас жасаудың базасын құрайтын экологиялық тәрбиені бере отырып,сонымен бірге оны қорғай, аялай білуге үйретеді. Адам табиғат пен өмірдің бар өызығын ән-жырға қосып, оның әдемі де сұлу көріністерін бала санасына ән арқылы жеткізе білген.Халқымыздың қандай ән - әуені болмасын мейірім -шапағатқа, мәнді мазмұнға, ұлағатты тәлім-тәрбие, терең философияға негізделе жазылған. Сондықтан да ол сезімге әсер етіп,балалардың мінез-құлқы мен адамгершілік қасиеттерін, эстетикалық талғамын дамытуға ықпал етеді. Халық балаға табиғаттың құпия сырларын ән арқылы жеткізумен бірге, өмір сүрудің негізгі көзі адал еңбекке де баули білген. Эстетикалық тәрбие нысанасы-баланың бойындағы әдемілік, әсемдікке іңкәрлігін оятып, табиғат сұлулығын сезіне білу, сүйсіне білу қабілетін ұстарту, көзін ашқан бұлақтай талғам қиялын ұштау. Осы тұрғыдан алғанда табиғат балаларға эстетикалық тәрбие берудің бірден-бір құралы болып есептеледі.
Табиғатпен таныстыру - балалардың танымын дамытудың басты құралдарының бірі. Балабақшадағы тәрбиенің мақсаты - табиғатты аялап,оны қамқорлыққа алып күту,табиғат жөнінде қарапайым білім бере отырып,тірі және өлі табиғаттағы құбылыстар жөнінде қарапайым ұғымдар қалыптастыру. Мұнда балалардың қоршаған орта жөніндегі ұғым түсініктерін байытатын жалпы және нақты ғылыми мәліметтер алуының маңызы зор. Табиғатпен таныстыру барысында "Табиғат бүкіл тіршілік атаулының алтын ұясы, тал бесігі, өсіп өнер мекені" екендігі жөнінде нақты түсініктер беріледі. Мектеп жасына дейінгі балалардың тірі және өлі табиғатқа деген сүйіспеншілік қарым- қатынасын тәрбиелеу мақсатында табиғатпен таныстыру, яғни табиғатты қорғау - экологиялық тәрбие мен білім беру жұмыстары арқылы жүргізіледі.
Табиғатты тануға және балалардың әр түрлі дағдылар меніскерлікті алуына басшылық ете отырып, сан алуан әдістер ментәсілдерді қолданады. Қандай да болмасын бір әдісті қолдана отырып, тәрбиешікөптеген әр түрлі әдістерді қолданады. Мысалы, әңгімелесудібақылаумен ұштастыра өткізгенде ол обьектіні балаларғажақындатады, білетін нәрсені сұрайды, ойын элементтерінкірістіреді, мақалдар мен мәтелдерді т.б. қолданады. Бір әдістің өзіәр түрлі тәсілде қолданылуы мүмкін. Мысалы, салыстыру - бақылаукезінде, дидактикалық ойындарды әңгімелесулерде қолданылады,бақылаулар мен әңгімелесулер кезінде ойындық әдістер деқолданылады; Табиғатты балалардың тікелей қабылдауын және дағдыларды белсенді меңгеруін қамтамасыз ететін әдістер мен тәсілдерді құрметтеген жөн.
Мұндай әдістерге:
бақылау,
эксперимент,
еңбек,
ойындар жатады.
Осылармен қатар тәрбиешінің сөздеріне негізделген - әңгіме айту, көркем шығармаларды оқу, табиғи обьектілерді көрсету немесе оларды бейнелеу арқылы әңгімелесу әдістері кеңінен пайдаланылады. Жұмыста пайдаланылған әдіс пен тәсіл, мысалы, бақылау әңгімелесумен, тәрбиешінің әңгімесі көркем шығарманы оқумен, эксперимент еңбекпен қосылып жүргізіледі. Әдістер мен тәсілдерді таңдап алу бағдарламаның мазмұнына және мектеп жасына дейінгі балалар мекемелерінің айналасындағы табиғатқа, бақылау орыны мен обьектіге, сондай-ақ балалардың жасына, олардың жинақталған тәжірибесіне байланысты анықталады

1.2 Серуен дегеніміз не? Серуеннін мақсат, міндеттері.
Мектепке дейінгі кезеңде бала қоршаған ортаны танып біледі. Баланың табиғатты танып білуге деген қызығушылығын оята отырып, педагог оны табиғатпен таныстырып қана қоймай, оны түсінуге, өсімдіктер мен жануарларды қамқорлауға, табиғаттың сұлулығын сезіне білуге үйретеді.Қарапайым экологиялық түсініктерді меңгерту баланың қоршаған орта нысандарына танымдық қызығушылығын арттырумен тығыз байланысты. Баланың танымдық дамуы ойын барысында, табиғи нысандар мен құбылыстарға бақылау жасау, заттарды қарап, зерттеу кезінде, табиғат пен табиғат күнтізбесіндегі ауа - райы жағдайына бақылау нәтижелерін айта білу, еңбек және басқа да әрекеттер барысында жүзеге асады.Мектепке дейінгі балалық шақ кезеңінде баланың танымдық дамуы эмоционалдық қарым - қатынастар арқылы қалыптасады. Әрбір жеке бала - қоршаған ортаны қызығушылықпен қабылдайтын кішкентай зерттеуші. Бала белсенді әрекеттерге талпынады. Сондықтан да бақылау мен зерттеу сияқты әдістер балаға неғұрлым жақын болып табылады.Көрнекті психолог С. Л. Рубинштейн бақылауды баланың ойлау қабілетін дамытатын мағыналы қабылдаудың нәтижесі деп қарастырады. Бұл жерде бала табиғи нысандар мен құбылыстардан нені көре алады және нені көру керек деген сұрақ туындайды. Серуен кезінде бақылау жұмысын дұрыс ұйымдастыру біріншіден жоспарлау кезінде жеңілдік туғызса, екіншіден, бақылауды жүргізуге қойылатын талаптар сақталады. Балалардың танымдық құзіреттілікті меңгеруі, бақылау нәтижесі педагогтың қолданатын әдіс - тәсілдері мен бақылауды ұйымдастыруына тікелей байланысты.Баланың жан - жақты дамуы оның қоршаған ортамен белсенді қарым - қатынасы негізінде қалыптасады. Бұл тұрғыда Сезіну - танып білу - жүзеге асыру - осы үш бағытта жұмысты ұйымдастыру қажет. Ол үшін тиімді әдіс - тәсілдерді таңдап алудың маңызы зор.Төменде берілген серуен кезінде ұйымдастырылатын бақылау үлгілері тәрбиешіге баланы қоршаған ортамен таныстыруға, серуенді дұрыс ұйымдастыруға көмектеседі.
Серуен - мектепке дейінгі мекемеде бала әрекетін ұйымдастырудағы режимдік сәттердің негізгі бөлігінің бірі.
Серуеннің мақсаты - бала денсаулығын нығайту, шаршаудың алдын - алу, денесін шынықтыру, түрлі әрекеттер нәтижесінде организмде болған функционалдық өзгерістерді реттеп, қалыпқа келтіру.
Серуеннің міндеті:
Қарапайым жағдайда организмді шынықтыру;
Мектеп жасына дейінгі баланың физикалық даму деңгейін арттыру;
Баланың қимыл белсенділігін арттыру;
Баланың танымдық, көркем - эстетикалық, әлеуметтік - тұлғалық дамуына ықпал ету.
Серуен түрлері (өтілу орнына қарай):1. Балабақша аумағында;2. МДМ - нің территориясынан аулаққа жаяу серуен (ересек топтар 2 километрге дейін)
Балалар киіміне қойылатын талаптар
Баланың киімі жыл мезгіліне сай және баланың ыссылап немесе тоңуына жол бермейтіндей, ауа - райына сәйкес болуы керек;
Температура +3 тен - 3°С аралығында болған жағдайда баланың киімі (іш киімді қосқанда) 3 қабаттан тұруы қажет. Сырт киім жылы күртеше, шалбар немесе гамаж; аяқтарында жылы бәтеңке;
Температура - 4 пен - 10°С аралығында болған жағдайда балаларға қысқы қалың күртеше мен 3 қабатты киім болуы шарт.
Температура одан төмен болған жағдайда киім қабаттарын 4 - 5 - ке дейін, киім жылылығына қарай көбейту қажет.
Жазғы маусымда күн тимеу үшін жазғы жеңіл күнқағар бас киім қажет.Серуеннің мазмұны1. Бақылау;2. Еңбекке баулу;3. Қимыл белсенділігін арттыру: қимылдық, спорттық ойындар мен жаттығулар;4. Баламен жеке жұмыстар5. Балалардың өз бетінше әрекеті
Жоғарыда атап өткендей, мектепке дейінгі мекемеде серуенді дұрыс ұйымдастырудың маңызы ерекше. Серуеннің ұйымдастырылуын арнайы кесте (І кесте) арқылы талдау әдіскердің де, тәрбиешінің де жұмысын жеңілдетеді. Тәрбиеші өзіне қандай талап қойылып отырғанын біледі, және серуенді жоспарлағанда жан - жақты ескеріп отырады. ІІ кестеде көрсетілгендей тараулар бойынша әдіскер серуенді талдағанда серуеннің барлық бөліктері ескеріледі. Серуен соңында қорытындыланып, ол қорытындымен тәрбиеші танысады және әдіскер ұсыныстар береді. Осылайша дұрыс ұйымдастырылған серуен баланың жан - жақты дамуына ықпал етеді.

II. ТАБИҒАТПЕН ТАНЫСТЫРУ КЕЗІНДЕ БАЛАЛАРМЕН СЕРУЕНДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Табиғатпен таныстыру кезінде серуенді ұйымдастыру және өткізу әдістемесі.
Балаларды табиғатпен таныстыру үшін серуен кеңінен пайдаланылады. Ол балалардың бойында табиғаттың ұзақ уақытқа созылатын құбылыстары туралы түсініктердің қалыптасуына мүмкіндік береді.
Балаларды тәрбиелеу жұмысы тоқтаусыз жүргізілетін үрдіс. Серуен кезінде балаларды оқыту-тәрбиелеу жұмысы үрдісінде оларды жан-жақты және үйлесімді дамыту үшін зор мүмкіндіктер бар. Серуен жыл бойы күнделікті жүргізіледі. Балалар бақшаға келген сәттен бастап жаз мезгілінде барлық уақытын дерлік таза ауада өткізеді, топ бөлмесіне ас ішу мен ұйықтау үшін ғана кіреді. Қыс мезгілінде ауа температурасы -15 С-ден төмендегенде немесе қолайсыз ауа-райында, бұрқасын кезінде ғана серуендеуге шықпайды. Бақылау жүргізу- серуеннің басты құрамдас бөліктерінің бірі. Оқу әдістерінің бірі болып табылатын серуен баланың жан-жақты дамуында үлкен рөл атқарады. Бақылау жүргізу барысында заттық түсініктер жинақталып, ұғымдар қалыптастыруға қажетті материал береді. Бақылау жүргізу балалардың санасын жаңа біліммен байытады, оны қоршаған әлемді біртіндеп танып білуге жол ашады.
Серуен кезінде балаларды өз ойыншықтарын жинату, ойын алаңын тазалау үрдісінде еңбекке де баулимыз. Балалардың еңбек әрекетін де серуен құрылымындағы дербес құрамдас бөліктердің бірі деп есептеу керек. Тәрбиеші балалардың серуендеуі үрдісінде алуан түрлі қимылды ойындар ұйымдастырады. Ол үшін қажетті құрал-жабдықтардың болуын ойластырады. Бұған қоса, ағаштарды, бұталар мен гүлдерді, жануарларды (дыбысына, ізіне қарап және т.с.с) айыра білуге бағытталған әртүрлі ойын- жаттығуларды, желдің күшімен қозғалысқа келетін ойыншықтармен ойналатын ойындарды кеңінен пайдаланады. Жылдың жылы мезгілінде оның белсенді қимыл жасау тілегі толығымен орындалады. Серуен қызықты өту үшін тәрбиеші оның барысында өлең, жұмбақ, мақалдарды, ойындарды, ойын-тапсырмалары мен тәсілдерді тиімді пайдалануы қажет.
Серуен - әр күн тәртібіндегі орны ерекше шара. Табиғат бала санасында терең із қалдыра отырып, оның сезімінің көптүрлі, ашық болуын қамтамасыз етеді. Бала табиғат дыбыстарын тыңдай отырып, өзін жаңалық ашқыш жан ретінде тануына көмегін тигізеді. Ол шегірткенің, торғайдың шырылын естіп, қардың ұсақ ұлпалардан, таңғажайып суреттен тұратындығын өзі ғана бірінші сезгендей, ал бұлбұл құс тек өзіне ән салып тұрғандай қабылдайды. Табиғатпен таныса жүріп, бала байқампаз, сақ, аңғарымпаз болуға үйренеді. Сәбимен жануарлар мен өсімдіктер туралы, машиналар мен адамдар туралы, ауа-райы құбылыстары туралы сөйлесе жүру керек. Балабақшадағы серуен күн тәртібінің бір бөлігі болып табылады. Ол негізгі бес бөлімнен тұрады: бақылау, жеке жұмыс, қимылды ойын, табиғаттағы еңбек және дербес (еркін) ойындар. Бес бөлім бірін-бірі толықтырады. Серуен арқылы балаға айнала қоршаған орта туралы толық мағлұмат беруге болады. Бала ауа райын, табиғатты, күнді, желді, топырақты, ағаштар мен жануарларды, құстарды бақылай отырып білімін жетілдіреді, өзі үшін жаңалық ашады. Балабақшада серуен дайындықсыз өткізілмеуі тиіс. Олар танымдық мақсатқа құрылып, қызықты өткізілуі керек. Тәрбиеші жоспарлау барысында ақпараттық материалды кеңінен қолданғаны жөн. Олар төмендегі мақсаттарды жүзеге асыруға бағытталуы тиіс: :: балалардың ой-өрісін кеңейту; :: алған білімді ойын және ауа-райын дербес бақылау уақытында қолдана білуге үйрету; ::шығармашылық қиялын, фантазиясын, есте сақтауын, зейінін, тілін дамыту; ::табиғат құбылыстарына деген қызығушылықтарын қолдау; ::ересектер мен серіктерін мұқият тыңдай білуге тәрбиелеу; ::туған табиғатты сүюге тәрбиелеу; ::алғашқы экологиялық түсініктерін қалыптастыру; Серуеннің құрылысы Кез-келген серуен балалардың түрлі іс- әрекеттерінен, атап айтқанда бақылау, жеке жұмыс, қимыл-қозғалыс және дидактикалық ойындар, еңбек, дербес ойыннан (немесе әрекеттен) тұрады. Мектепке дейінгі балалар айнала қоршаған әлемге таңдана қарайды, алайда көп нәрсені байқамайды, кейде тіпті ең басты нәрсені де көрмеуі, байқамауы мүмкін. Егер тәрбиеші балаға көрсетіп, қызыққан затын түсіндіріп таныстырар болса бала көп нәрсені білер еді. Балабақшада мұндай мүмкіндікті ұйымдастырылған серуен береді. Әр серуен кезінде бала жаңа нәрсемен танысады, бұрынғыларын меңгереді. Балаларды табиғатпен таныстыруда: өлі табиғат, тірі табиғат, өсімдіктер әлемі, жануарлар әлемі және табиғаттағы еңбекке мән берген жөн. Серуен көркем сөз арқылы жүргізіледі. Сондықтан тақпақтар мен өлеңдер, жұмбақтар, әңгімелер қолдану серуенді ажарландыра түседі. Серуендерді өткізгенде дидактикалық, қозғалыс, танымдық, сюжеттік ойындарға аса маңызды көңіл бөлінеді. Табиғат аясында өткізілетін сабақтар балаларға қатты ұнайды. Жүз рет естігеннен де , бір рет көрген артық деген сөз бар, ол тегін айтылмаса керек. Объектілерді немесе басқа да құбылыстарды байқау, тікелей қадағалау мен табиғатты аялаудың мәні зор. Көз алдарыңызға елестетіп көріңіздерші, балалардың орман ішіне серуенге шығуы, құстардың шиқылдаған дауыстары, самал желдің дауысы естіледі. Сиқырлы серуенде ойламаған жерден қиын жағдайлар болып қалады да, табиғатқа көмек көрсету керек болады. Ондайда балалар ойланбастан көмек беруге асығады. Қысқы серуенде көркем сөз қолдану. Әр топтың 2 тәрбиешісі бірігіп осы кездегі жыл мезгіліне сәйкес табиғат құбылыстары туралы өлең-тақпақ, жұмбақ, жаңылтпаш, мақал-мәтел, халық даналығын айтады. Мысалы: Далада қар борайды, Ақ мамыққа орайды Мұз болады, қатады Жып жылтыр боп жатады. Қыстағы суық - жаздағы ыстық. Қылышын сүйретіп қыс келер. Серуен барысындағы қимылды ойындар мен қозғалыстар, балалардың денсаулығы мен өзін сезінуіне үлкен әсерін тигізеді. Ережеге бағынатын ойындарды қажетті атрибуттар қолдана отырып ойнату мінез- құлықтары әртүрлі болып келетін балаларды біріктіруге, ұжым болып достасып ойнауға мүмкіндік береді. Практикалық бөлік Педагогтар өздері серуен кезінде қолданатын нәтижелі ойындармен таныстырады.
Серуенді ұйымдастыруда төмендегі жағдайларға көңіл аудару керек.
1. Жер үлескісінде ойындар ұйымдастыруға жағдай жасау
2. Серуенді балалардың денсаулығына нығайтудың ең маңызды құралы ретінде кеңінен қолдану.
3. Балалардың киімі мен аяқ киімінің ауа-райына сай болуы.
4. Балаларға жекелей ықпал ету (әлсіз, шапшаң,қозғалысқа аз түсетін)
5. Балалардың қимыл-қозғалысы әрекетін тыныш әрекетпен іскер реттеуге алу. 6. Балалар өмірімен денсаулығын қорғау техникалық қауіпсіздіктің талаптарын сақтау.
7. Серуенді өткізу деңгейін көтеруде а) серуенге бөлінетін уақытты азайтуды болдырмау; ә) серуеннің құрылысын сақтау; б) баланың үнемі бос болмауын ұйымдастыру қажет.
Серуеннің бала өміріндегі маңызы
Қазіргі уақытта жас ұрпақтың жеке тұлға болып қалыптасуына ізгілік, ғылымилық, жүйелілік ұстанымдарына негізделген үздіксіз экологиялық білім беру жүйесін құру, оның тәрбиелік мүмкіндіктерін саралау өзекті мәселелердің бірі болып саналады. Сондықтан да соңғы республика көлеміндегі мектепке дейінгі мекемелер мен бастауыш сыныптардағы экологиялық тәрбие жұмысы бұрынынғы қалыптасқын бағдарламадағы Балаларды табиғатпен таныстыру бөлімінен бастау алады. Ал табиғатпен таныстыру - балалардың танымын дамытудың басты құралдардың бірі. Мұнда балалардың қоршаған орта жөніндегі ұғым түсініктерін байытатын жалпы және нақты ғылыми мәліметтер алуының маңызы зор. Табиғатпен таныстыру барысында Табиғат - бүкіл тіршілік атаулының алтын ұясы, тал бесігі, өсіп-өнер мекені екендігі жөнінде нақты түсініктер беріледі. Кейінгі он жылдықта мектепке дейінгі және бастауыш сынып балаларының тірі және өлі табиғатқа деген сүйіспеншілік қарымқатынасын тәрбиелеу мақсатында табиғатпен таныстыру, яғни табиғатты қорғау - экологиялық тәрбие жұмысымен ұштастырылды. Серуен - әр күн тәртібіндегі орны ерекше шара. Табиғат бала санасында терең із қалдыра отырып, оның сезімінің көптүрлі, ашық болуын қамтамасыз етеді. Бала табиғат дыбыстарын тыңдай отырып, өзін жаңалық ашқыш жан ретінде тануына көмегін тигізеді. Ол шегірткенің, торғайдың шырылын естіп, қардың ұсақ ұлпалардан, таңғажайып суреттен тұратындығын өзі ғана бірінші сезгендей, ал бұлбұл құс тек өзіне ән салып тұрғандай қабылдайды. Табиғатпен таныса жүріп, бала байқампаз, сақ, аңғарымпаз болуға үйренеді. Сәбимен жануарлар мен өсімдіктер туралы, машиналар мен адамдар туралы, ауа - райы құбылыстары туралы сөйлесе жүру керек. Балабақшадағы серуен күн тәртібінің бір бөлігі болып табылады. Ол негізгі бес бөлімнен тұрады: бақылау, жеке жұмыс, қимылды ойын, табиғаттағы еңбек және дербес (еркін) ойындар. Бес бөлім бірін - бірі толықтырады. Серуен арқылы балаға айнала қоршаған орта туралы толық мағлұмат беруге болады. Бала ауа райын, табиғатты, күнді, желді, топырақты, ағаштар мен жануарларды, құстарды бақылай отырып білімін жетілдіреді, өзі үшін жаңалық ашады. Балабақшада серуен дайындықсыз өткізілмеуі тиіс.

2.2 Табиғатпен таныстыруда серуенді ұйымдастыру тәсілдері.
Серуен қандай бөліктерден тұрады?!
Серуенге қай мезгілде қалай шыққан жөн. Серуенге нелер қажетті? Тәрбиешінің және тәрбиеші көмекшісінің ролі қандай?! Серуенге қажетті құралдар қандай болу керек. Ең маңызды бөлігі - ата-аналармен жұмысты жолға қою.
Серуенді дұрыс ұйымдастыру: бала денсаулығын нығайту, балалардың қимыл-қозғалыс дағдыларын қалыптастыру, киімі ыңғайлы болуы, жыл мезгіліне сай киінуі дұрыс жолға қойылғанда ғана баланың салауатты өмір салтының қалыптасуына мүмкіндік береді.
Серуен кезінде дене шынықтыру жаттығуларын жасау және қимыл-қозғалыс ойындары баланың эмоционалды жағдайына және денсаулығына көп көмегін тигізеді.
Қысқы мезгілде серуен күніне 2 рет ұйымдастырылады. Ауа температурасының -15 градусқа дейін төмендеуі және желді күндері серуен уақыты қысқартылуы мүмкін.
Бала денсаулығын және өмірін сақтау мақсатында жұмыс уақыты басталғаннан тәрбиеші және тәрбиеші көмекшісі ойын алаңын тексерген жөн. Сынған шөлмек, тастардан үнемі тазартып отыру керек. Серуенге шығар алдында тәрбиеші көмекшісі ойын алаңын дайындау қажет. Тәрбиеші серуеннің қызықты өтуіне алдын-ала ( серуеннің жүрісін, ойын құралдарын) дайындауы тиіс.
Серуен төмендегі бөліктерден тұрады:
Бақылау;
Еңбекті ұйымдастыру;
Қимыл-қозғалыс ойындары;
Жеке баламен жұмыс;
Балалардың еркін ойындары;
Серуен бөліктері жыл мезгіліне, ауа райына байланысты әр түрлі болып құрылады, мысалы қыс мезгілінде көп қозғалысты талап ететін ойындар, еңбек, бақылау жыл мезгілдерінің ерекшелігіне сәйкес өткізіледі.Жыл мезгіліне байланысты көркем сөздер, тақпақтар айтқызуға болады.
Бақылау - тәрбиеші жоспарына байланысты жүргізіледі және мақсаты жазылады. Бақылауды жанды табиғатқа құстарға, ағаш жапырақтарына, жыл мезгіліне байланысты жәндіктерге, өсімдіктерге жүргізуге болады. Жансыз табиғатқа жататын күнге, бұлтқа, желге, қарға, қардың қалыңдығына жүргізуге болады.
Үлкендер еңбегін, көлік түрлерін, өтіп бара жатқан адамдарды т.б. бақылауға болады. Бақылауды түрлендіріп қызықты өткізу - баланың айырмашылықтарды, айнала қоршаған ортадағы өзгерістерді байқау, байқампаздыққа тәрбиелейді.
Еңбек - аулада, ойын алаңында жүргізіледі. Балаларға жеке тапсырмалар немесе ұжыммен жұмыс тапсыруға болады. Балалардың еңбегін ұйымдастыру олардың жасына байланысты. Сәбилердің бірінші тобында балалар тек тәрбиешінің өсімдіктерді қалай күтетінін бақылайды, ал сәбиелердің екінші тобында бұл жұмысқа олардың өздері қатысады. Сәбилердің екінші тобында мысалы, пиязшықты тәрбиешінің жәрдемімен әр бала отырғызады. Жәшіктерді табиғат мүйісіне қояды. Ортаңғы топта барлығы да тәрбиешінің жекелеген тапсырмаларын орындайды. Ересек топтарда оларды тәрбиешінің бақылауымен кезекшілер орындайды. Мектепке даярлық тобында кезекшілерден басқа балалар өсімдіктер мен жануарларды күтуде жеке дара бақылаулар жүргізеді.
Қимыл-қозғалыс ойындары - Жай қимылды ойындар, орташа қозғалыстағы ойындар және шапшаң қимылды қажет ететін ойындар болады. Жоспарға жаңа ойындарды енгізіп отыру қажет. Бір жылдың ішінде 10-15 жаңа ойын енгізген жөн:
Қызықты ойындар;
Эстафеталық ойындар;
Сюжетті қозғалыс ойындары;
Спорттық элементтері бар ойындар;
Ұлттық ойындар;

Ойындарды ұйымдастыру - жыл мезгіліне, ауа райына, балалар көңіл-күйіне, серуен қай мерзімде өтіп жатқанына байланысты болуы керек.
Жеке баламен жұмыс - баланың өтілген тақырыптар бойынша білімін бекіту, психикалық процестерін дамыту.
Еркін ойындар - Балалардың өз бетінше ойнауына жағдай жасау, керекті құралдарды алу, ойыншықтармен қамту.
Серуенге қажетті құралдар: еркін ойынға қажетті ойыншықтар, қимылды ойындарға бетперделер, қар салуға қажетті ыдыстар, жалаушалар, кегли, белшіктер, шелек т.б. Серуенге қажетті ойыншықтардың санитарлық-гигиенаға сай болуы қамтамасыз етілуі тиіс. Таза ауада спорттық сайыстар өткізуге және оларға мектеп оқушыларын және ата-аналарды қатыстыруға болады.
Тағы бір жұмыс бағыты - ата-аналармен жұмыс. Қабылдау бөлмесінде ақпараттандыру қабырғасында Қыс мезгіліндегі серуен, Баланы ауа райына байланысты киіндіру, Ауырған кезде және жазылған кездегі серуен, Барлық отбасы мүшелерімен серуен т.б.тақырыптарда кеңестер берілуі тиіс. Сөзімізді қорытындылай келе, серуенді дұрыс ұйымдастыру :
Серуенге ойын алаңын алдын-ала дайындау;
Балаларды киіндіріп, шешіндіру тәртібі;
Серуенге алып шығатын құралдардың талапқа сай болуы;
Бақылауды, зерттеу жұмыстарын жүргізу құралдары;
Балалардың еңбекке дайындығы;
Өз еркімен ойындарын ұйымдастыру;
Балалармен жеке жұмысты жолға қою;
Ойын алаңындағы атрибуттардың дұрыстығы;
Экскурсия - балалар табиғи жағдайларда: орманда, көгалда, бақшада, су қоймасында т.б. табиғатпен танысатын әдіс түрі. Экскурсиялар сабаққа арналып бөлінген сағаттарда жасалады. Экскурсияда белгілі бір бағдарламалық мазмұны бар, мұны барлық топтың балалары меңгеруге міндетті (экскурсияның күнделікті серуендерден айырмасы - осы). Экскурсиялардың тәрбиелік-білімдік маңызы өте зор, өйткені олар туған табиғатқа деген ықыласты арттырады, эстетикалық сезімдерді тәрбиелеуге мүмкіндік береді. Экскурсия жасайтын жердітаңдап алу онын, міндеттеріне, балалардың жасына байланысты. Балаларбақшасы манына экскурсиялар естияр, ересек және мектепке даярлықтоптарымен өткізіледі. Сәбилер тобымен жылдық тек екінші жартысынанбастап, мектеп жасына дейінгі балалар мекемелеріндегі жер учаскесініңтабиғатын бақылау көгалға, паркке (орманға) аз уақыт экскурсиялар жасауұсынылады. Орын таңдағанда ішкі өрлер мен құламалар кездесетінжолдардан аулағырақ болуы . Осылайша серуенді дұрыс ұйымдастыру - баланың жан-жақты танымына, денсаулығының дамуына, салауатты өмір салтын ұстануына бағыт-бағдар береді.
Табиғат аясында тудырылатын танымдық қызығушылық тәсілдерін қарастырсақ:
Алдымен бақылау әдісін алып қарастыруымыз керек. Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстыру туралы әдістемелік еңбекте: Тірі нысандарды бақылауды ұйымдастыру және олармен тәжірибелік бақылаулар жүргізу, суреттерді қарастыру, ойыншықтарды қарастыру балабақшада жоспарлы түрде жүзеге асырылады. Жақын маңдағы жануарлармен балаларды таныстыру: мысық, ит, сиыр, тауық, жануарлардың атын атап және сыртқы пішініндегі қанық түсті белгілерге қарай тануды, қозғалысын, жүру сипатын, шығаратын дыбыстарын айырып, айтып үйренеді. Жақын маңда өсетін өсімдік түрлерін, атауларын атап және оларды таниды, яғни ағаш, қуыс, шөп, бөлме өсімдіктері т.б. делінген.
Мектепке дейінгілерді қоршаған ортамен, әсіресе өлі және тірі табиғатпен таныстыруда ерекше әдіс те, тәсіл де дидактикалық ойындар болып табылады. Дидактикалық ойындарда танымдық мақсаттар ойын мақсаттарымен қосылады, сонда ол дидактикалық ойындарды жеңіл, тез түрде балалардың алған білімдерін тиянақтау түрінде көрсетеді. Дидактикалық ойындарды қолданғанда ескерілетін нақты педагогикалық ұстаным-принциптер мыналар:
-- бұрынғы алған білімдеріне сүйену;
-дидактикалық ойындар жеткілікті мөлшерде қиынырақ болса, балаларға қол жетімді болуын қадағалау;
-- қызығушылықты ұстап тұру және ойын әрекетінің түрлілігін байқау;
-- ойын ережелері мен дидактикалық мақсатты біртіндеп күрделендіру немесе ережелерді нақты түсіндіріп отыру.
Балаларға логикалық тапсырмаларды бере отырып, тәрбиеші оларды ойлау әрекетінің түрлі тәсілдерін қолдануға апаратын жағдайларға итермелейді (салыстырады, құбылыстарды қарастырады, шешу жолдарын іздестіреді), ол өз бетімен әрекет етуді, ойлауды дамытуды ынталандырады.
Бұл мақсатта сөздік әдістерді: сұрақ қою, түсіндіру, баяндау, сипаттама әңгіме құратуды қолданған жөн. Тілдік логикалық тапсырмалар тіл дамыту үшін ерекше мағына береді, әсіресе монологтық сөйлеу тіліне қатысты, өз ойларын айқын құрастыра алады, тәрбиеші түрлі әдістемелік тәсілдерді қолданады. Мысалы, серуен кезінде, саяхатқа шыққанда нені қарастырғанды, бақылағанды естеріне түсіруді ұсынады, соған қатысты сұрақтар қояды, өз ойларын дұрыс құрастыра білуді үйретеді.
Серуен - балаларды табиғатпен таныстыру бойынша өткізілетін сабақтардың бір түрі. Серуен кезінде бала шынайы жағдайда табиғат құбылыстарын, маусымдық өзгерістерді бақылай алуға, адамдардың өмір талаптарына сай табиғатты өзгертетінін және табиғат қалай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.