Жаңақазан ауылының тарихы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

М. Жүнісов жалпы білім беретін мектебі

Тақырыбы:

«Ескерткіштер ел тарихы»

Орындаған: Сағынғалиева Жаннұр

7 а сынып оқушысы

Жетекшісі: Карагойшина Зухра Тасболатовна

тарих пәнінің мұғалімі

Жоспар:

І. Кіріспе

Жаңақазан ауылының тарихы

ІІ. Негізгі бөлім.

Ауылдағы тарихи орындар

ІІІ. Қорытынды

Мақсаты:

Жеткіншек жасөспірімдерді ел тарихымен таныстырып, туған өлкесін құрметтеуге, тарихи орындарды, жәдігерлерді күтіп, сақтауға баулу.

Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың жыл басындағы жолдауында «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы арқылы Қазақстанның үшінші жаңғыруының басталғандығын айтты. Осылайша біз жаңа түлеудің бірнеше жолдарын айқындап алдық. Біздің алдымызға қойған мақсатымыз айқын, бағытымыз белгілі, ол -әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына қосылу. Рухани жаңғыру тек бүгін ғана басталып отырған жұмыс емес. Тәуелсіздік алғаннан бері қарай көптеген істер атқарылды. 2004 жылы «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында Қазақстан аумағындағы тарихи -мәдени ескерткіштер мен нысындарды зерттеп, жаңғыртып отыруы тиіс .

Туған өлкедегі атауларды ғана емес сонымен қатар, тарихи ескерткіштерді де біліп жүру біз үшін өте маңызды. Ең алдымен ауыл тарихына тоқталайын

Жаңақазан өңірі тұнған шежіре. Сарыайдын көлін жағалай орын тепкен біздің елді Жаңақазан елі деп атайды. Ауылым деп соққан балалық балғын жүрегім мені ауылымның тарихын білу үшін алдымен өзімнің туған жерімнің тарихын білуім керек деп ойладым. Бұл менің үлкен өмірге аяқ басқан алғашқы қадамым.

Сарыайдын көлі

Ауыл -ата-бабамыздың өмірге келіп, кіндік қаны тамған, маңдай тері төгілген киелі мекен. Ананың әлдиі, аялы алақаны қандай қымбат болса, ауыл соның негізгі ұясы.

Ауыл - қазақтың алтын бесігі. Сұлу сөз өрнектеген ақын, ән тербеген сазгер, қызыл тілді шешен, ел қорғаған қарапайым ауылдың қара шаңырағынан шыққан. Біз үшін туған ауылдың ұлтарақтай жерінің өзі қымбат қазына. Ауыл - сол жерде өмір сүрген барша халықтың шежіресін жазып беретін мәңгілік кітабы. Өзінің туған жерін жан жүрегімен сүйіп, сырын ұғып өскен ұрпақ қана ұлттық пердесін сақтай алады деп ойлаймын.

Ақиық ақын Мұқағали Мақатаев:

Бір әңгіме қозғашы ауыл жайлы,

Бұдан артық рахат табылмайды. - деп туған жерге деген ыстық сезімін жырға қосады.

Жаңақала ацуданының бұрынғы әкімшілік орталығы Жаңақазан ауылының қай жылы іргетасы қаланғанын анықтайтын құжат жоқ. 1870 жылы алғаш рет қазіргі Жаңақазанның орнына саудагер татар байы Абдулла Әбзи қазығын қадап, екі жылда асты дүкен, үсті тұрғын үй екі қатарлы үй тұрғызған. Олар өздері келіп қоныстанған жерлеріне басқа саудагерлерді көбірек әкеліп қоныстандыруға тырысты. Жаңадан қоныс тепкен жерлеріне, осы жерден біз татар елінің екінші Қазақ қаласын тұрғызамыз деп есептеп, Новая Казань қаласы деп атады. Қала үйлері өсе түсті. Қазақтар Жаңақала деп атап кетті.

Ескі қала көрінісі

Новая Казань ауылында революцияға дейін 1 мешіт, 1 шіркеу, 1886 жылы 1- сыныптық бастауыш Қамыс -Самар мектебі ашылды. 1893 жылы қазақ-орыс мектебі ашылды. Бұл мектептің бірінде алғашқы оқытушылардың бірі - Сейтқали Меңдешов болған.

Меңдешев Сейітқали 1882 жылы 16 маусымда Жаңақала ауданындағы, Жаңақазан ауылынан 3- 4 шақырым жердегі «Қандыөткел» немесе қысқартып, «Қанаткөл» деп аталатын жерде туған, қоғам және мемлекет қайраткері, саяси қуғын-сүргін құрбаны. 1903 жылы Қазан мұғалімдер семинариясын бітіргеннен кейін 13 жыл мұғалім болған. Семинарияда оқып жүрген кезінде демократ, ұлт-азаттық қозғалысқа қосылғаны үшін патша өкіметінің қуғындауына ұшырады.

1916 жылға дейін С. Мендешов тұрған үй

1916 жылы тұтқынға алынып, Астрахан түрмесіне қамалды. 1917 жылғы Ақпан төңкерісі жылдары Новая Казанка селосындағы Ревком ұйымына қатысты. 1917 жылдың қазанында С. Меңдешев большевик С. Генераловпен бірге Бөкей ордасында ашық революциялық үгіт жүргізді. Уақытша үкіметтің жергілікті органдарының құлауы мен тарауына жағдай туғызды. 1918 жылы Бөкей съезінде губерниялық атқару комитетінің мүшесі болып сайланды, ал 1919 жылы оның төрағасы болды. 1937 жылы қуғын-сүргінге ұшырады.

Жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеуде өзіндік қолтаңбасы бар қасиетті орын 1886 жылы 29 қазанда бір сыныптық болып ашылды. Алғашқы мұғалімі Шинкин деген қазақ болған. 1886 жылы Қамыс-Самар мектебінің Жаңақазан ауылындағы оқу үйі салынған. 1893 жылы Қазан мұғалімдер семинариясын бітірген И. Сиротов мектеп басшысы және мұғалім болып жұмыс істеген. 1895 жылы Жаңақазандағы медресе жанынан орыс сыныбы ашылады. 1917 жылы мектепте А. Оразбаева мұғалімдік қызмет атқарған. Алғашқы шәкірттері ішінде С. Меңдешев, Н. Занов, Б. Мапақов, К. Оразалиев, Н. Ақжанов, Т. Құдайбергенов, Ш. Бұлқашев сияқты азаматтар болған.

1926 жылы мектеп жетіжылдық мектепке айналды. 1927 жылы революцияның 10 жылдығына орай Жаңақала ауылында тұтынушылар қоғамының төрағасы Хайролла Әбікешов есімді азаматтың бастауымен тұтынушылар қоғамының қаражаты есебінен жаңадан мектеп салынып, 7 қараша мейрамында ашылып, пайдалануға берілді. Сол кезде мектеп корпусының сырты қызыл сырмен сырланып, жергілікті тұрғындар кейіннен «Қызыл мектеп» деп атап кетті. 1929-1930 жылдары мектеп «Колхозшы жастар мектебі» деп аталған. 1935 жылы мектепке С. М. Киров аты берілген.

Спорт зал 1973-1974 жылдарға дейін

1973-1974 жылдары С. М. Киров атындағы қазақ орта мектебі мен М. Жүнісов атындағы сегіз жылдық орыс мектебі бірігіп, Киров атындағы аралас мектеп болып іріленді.
1995 жылы Ұлы Жеңістің 50 жылдығына орай Кеңес Одағының Батыры Мәжит Жүнісовтың аты берілді. 2010 жылы Ұлы Жеңіс күнінің 65 жылдығы қарсаңында мектебіміздің алдына Кеңес одағының батыры М. Жүнісовке арналған ескерткіш орнатылды.

Батыс Қазақстан облысынан Ұлы Отан соғысында Кеңес Одағының Батыры атанған қырық ердің бірі - жаңақалалық Мәжит Жүнісов. Бір ғана Жаңақала ауданынан 4596 адам сұрапыл майданға аттанса, соның 2266-сы отбасына оралған жоқ. Солардың бірі тура 1945 жылы мамырдың 9-ы күні ерлікпен көз жүмған Кеңес Одағының Батыры Мәжит Жүнісов болатын. Артында ұрпақ та қалған жоқ. Соғыс біткен күні қаза табу қандай қиын десеңізші. М. Жүнісов 1917 жылғы қыркүйектің 21-інде Жаңақала ауданының Жаңақазан ауылында шопан отбасында дүниеге келген. Жасынан мал баққан ол Кеңес Армиясы қатарына 1938 жылы шақырылып, Ұлы Отан соғысына 1942 жылдан бастап араласты. 303-атқыштар дивизиясының құрамында гвардия автоматшысы болады.

Кешікпей алғашқы "Жауынгерлік еңбегі үшін" медалін кеудесіне тақты. 1943 жылдың қыркүйек айындағы түндердің бірінде М. Жүнісов бастаған сарбаздар жау тылына жасырын еніп, неміс полкінің штабына граната тастап, 25-тен аса фашистің көзін жойды. Азық-түлік артқан керуені мен күзетшілерін тұтқынға алды. Тапсырманы ойдағыдай орындаған М. Жүнісов ІІ дәрежелі Отан соғысы орденімен наградталды. Топчино селосы үшін болған ұрыста М. Жүнісов бөлімшесінің жауынгерлері жаудың пулемет ұясын, 30 солдаты мен офицерін жойып жіберді, әскери жүк және радиостансалар тиелген 15 шанасын қолға түсірді. Осы операциядан кейін Мәжит Жүнісовке "Ерлігі үшін" медалі тапсырылды

«Ғұмар бағы»

Фурманов ауданына қарасты Қарасу советінің Қошқар деген жерінде 1907 жылғы сәуірдің 8-де дүниеге келген. Ауылда ашылған 6 кластық қазақ мектебінде оқып, Сламихин педагогтік училищесіне түсіп, бітіріп шықты. 1932 жылдан өзі тұңғыш табалдырығынан аттап, білім нәрін татқан шаруа жастарымектебінде мұғалім болып бастады. 1941 жылы ауданнан 200 шақырым жердегі құм ішінде орналасқан “Үштаған” орта мектебінде директор болып тағайындалды. 1954 ж Орал қаласындағы А. С. Пушкин атындағы педагогикалық институттың химия-биология пәні мұғалімі мамандығын сырттай оқып бітіреді. 1955 жылдан мектеп жанынан оқу-тәжірибе участогын ұйымдастыры, бірер жылдың ішінде-ақ жоғары көрсеткіштерге жетіп, одан алынған өнімдері Бүкілодақтық көрмеге қойылды. Нәтижесінде еңбегін үкімет жоғары бағалап, 1960 ж Ленин орденімен наградталды. “Халық ағарту ісінің үздігі” значогімен марапатталды.

Бақтыгерей Ахметұлы Құлмановтың 1889 жылдары тұрған үйі.

Бақтыгерей Ахметұлы Құлманов көптеген деректер бойынша 1859 жылы 22 желтоқсанда Астрахань губерниясындағы Николськ селосының маңайында (Бөкей ордасы, қазіргі Атырау облысы, Құрманғазы ауданы, Морской ауылында) туған. Өзі төре тұқымынан. Әбілқайыр хан - Нұралы - Есім сұлтаннан тарайды. Ал облысымызға белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Б. Құлмановтың өмірін зерттеген Сайфолла Сүйіновтың зерттеуі бойынша 1857 жылы дүниеге келген делінген.

Б. Құлманов жоғары оқу ордасын бітірген соң, өзінің туып өскен жеріне, Бөкей ордасына оралады. 1889 жылдан бастап Астрахань губернаторының қарамағындағы Қамыс -Самар қисымының әкімі қызметінде болады, онда үзбестан 15 жыл бойына ел басқарған.

Өз халқының тарихы мен қазіргі өмірін жақсы білген Бақтыгерей қолынан келген көмегін аямаған. Оның айғағы правитель болып сайланғандағы мен 1902 жылғы адам саны мен мал саны санын салыстырғанда адам сенгісіз фактіге куә болдық.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.