Жыртқыш өрмекші кененің тиімділігі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспары
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
II.I Фитосейулюсті өсіп-өндіру
II.II Фитосейулюсті сақтау
II.III Фитосейулюсті қолдану
II.IV Фитосейулюсті жіберу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Кәдімгі өрмекші кене ауыл шаруашылығы дақылдарының көптеген түрлерін зақымдайды. Жылыжайда өсірілетін көкөніс дақылдардың, әсіресе қиярдың, ең негізгі зиянкесі - кәдімгі өрмекші кене. Соңғы он шақты жылдың ішінде жүргізілген ғылыми зерттеу жұмыстарының нәтижелері бұл зиянкеске қарсы биологиялық күресте фитосейулюс деп алатын жыртқыш кенені қолдану өте жақсы нәтиже беретіндігін көрсетті. Өрмекші кене акарифагтарының ішінде біздің елімізде бүгінгі таңда биологиялық әдісте кеңінен қолданылып жүргені-жыртқыш кене фитосейулюс Phytoseiulus persimilis Athias, Фитосейид-Phytoseiidae тұқымдасына жатады. Фитосейулюс табиғатта Чилиде, Алжирде, Ливанда және Франция мен Италияның оңтүстігінде кең таралған. Москвадағы бүкілодақтық фитопотология ғылыми зерттеу институтының ғалымы Г.О.Бегляров 1963 жылы Канададан алып келіп, біздің елге жерсіндірген. Жыртқыш кенені зертхана жағдайында жаппай өсіріп өндіру жолдары қарастырылып, қазіргі кезде жылыжай шарушылықтарында қияр өсімдігін өрмекші кенеден қорғауда іс жүзінде кеңінен қолданылып отыр. Ересек аналық кененің дене тұрқы сопақша келген, ұзындығы 0,5 мм сарғыш немесе күрең қызыл түсті. Аталықтары аналықтарынан кішірек болады. Оларды бір-бірінен тек қана микроскоп арқылы қарап ажыратуға болады. Фитосейулюстің көбеюі гаммогенез жолымен, яғни екі жыныс дарақтарының шағылысуы арқылы жүреді. Ұрықтанғаннан кейін бір екі тәуліктен соң аналық кенелер жұмыртқалауға кіріседі. Ұрықтанбаған кенелер жұмыртқа салмайды. Жұмыртқаларын бір-бірлеп өсімдіктердің жапырағына, өрмекші кене топтарының арасына шашыратып салады. Жұмыртқалары өрмекші кенелердің жұмыртқаларынан ірі, сопақша келген ақшыл-жасыл түсті болады. Өсімталдығы әрбір аналық кенеге орта есеппен 50-80 жұмыртқадан келеді. Жұмыртқалардан шыққан алты аяқты дернәсілдердің түсі сары, қоректенбейді. Көп кешікпей бұл дернәсілдер түлеп, сегіз аяқты нимфаға айналады. Ал осы нимфалар екі рет түлегеннен кейін барып, ересек кенелердің қатарына қосылады. Жыртқыш өрмекші кененің тиімділігі. Бірінші екінші жастағы нимфа мен ересек фитосейлустер өрмекші кенелерді барлық даму сатысында жеп қоректенеді. Бір аналық фитосейлус тәулігіне өрмекші кененің 24 ересегін немесе 30 жұмыртқасын жейді. Фитосейлус-өрмекші кенелердің бейімделген жыртқыш акарифагы. Өрмекші кенелер жоқ жерде олар тіршілік ете алмайды. Фитосейулюстің бір ұрпағының дамуы ауаның температурасына байланысты бес тәуліктен 40-50 тәулікке созылады. Жалпы алғанда фитосейулюсті өсіріп көбейтуге қолайлы жағдай 25-300С температурамен 7080% шамасындағы ауаның салыстырмалы ылғалдылығы .

II.I Фитосейулюсті өсіріп-өндіру.
Фитосейулюстерді қолдап жаппай өсіріп өндіру үшін өрмекші кенелердің миллиондаған дарағы қажет болады. Жыртқыш кенеге қажетті мұндай мол азық қорын даярлау мақсатында зертханада өрмекші кенелерді де өсіріп өндіру керек. Ол үшін алдымен ие өсімдіктерді өсіру қажет. Сынақтан өткен өсімдіктердің ішінде өрмекші кенелер бұршақ тұқымдас өсімдіктерде тез қарқынмен өсіп өнеді. Бұлардың ішінде соны пайдалану өте тиімді. Себебі оның даму мерзімі қысқа және өрмекші кенелердің зақымдануына төзімді келеді. Акарифагты тікелей жылыжайда 70-80% ылғалдылық пен 25-280С температура жағдайында өсіреді. Фитосейулюс пен кәдімгі өрмекші кененің екеуін екі бөлек жылыжайда өсірген жөн. Мұндай жылыжайды өндіргіш жылыжай деп атайды. Бұл жылыжайдың көлемі шаруашылықтағы жылыжайдың жалпы көлемінің 10%-дай болса жеткілікті. Өндіргіш жылыжайды полиэтиленді пленкамен қапталған 7 бокске бөледі де, бір боксте өрмекші кененің тұрақты аналық қорын үздіксіз өсіріп сақтайды; екінші боксте фитосейулюстің аналық қорын үздіксіз өсіріп бейімдейді; Ал қалған бокстерді іс жүзінде қолданылатын фитосейулюстерді жаппай өсіп-өндіру үшен пайдаланады. Бұл бокстердің әрқайсысына бес-алты күн аралатып, сояның тұқымдарын сеуіп отырады. 15-18 күннен кейін көктеп шыққан өсімдіктерді кәдімгі өрмекші кенемен зақымдап, одан кейін 12-13 күн өткен соң бір өсімдікке орта есеппен 10 данадан келетіндей шамамен фитосейулюстеді жібереді. Фитосейулюсті жинау мерзімдерін анықтаудың маңызы зор. Жыртқыштарды ерте жинаса, олардың сан мөлшері азайып қалады, ал кешіктіріп жинаса, фитосейулюстер өрмекші кенелерді түгел жеп тауысып, қорек іздеп, өсімдіктерден кетіп қалуы мүмкін.

1-сурет. Кәдімгі өрмекші кене
Сондықтан жыртқыштарды жинайтын уақыт жақындап қалды деген кезде, бинокуляр арқылы күнделікті бақылау жасап, өсімдік жапырақтарындағы фитосейулюс пен өрмекші кенелерді санап тұру керек. Екеуінің мөлшері бірдей болғанда, яғни жыртқыш пен құрбанының ара қатынасы 1:1 жуықтағанда фитосейулюстерді жинауға кіріседі. Ол үшін соя өсімдігін түгелдей қырқып алады да, онша тығындамай 3 литрлік шыныға салып тоңазытқышқа қойып сақтайды немесе дер кезінде пайдаланады.
II.II Фитосейулюсті сақтау.
Фитосейулюс ауаның температурасы төмен, ал ылғалдығы өте жоғары болған жағдайда ұзақ уақыт сақтауға болады. Ол үшін ең қолайлы жағдай 3оС температурамен 90-98% ылғалдылық. Әсіресе аналықтары жақсы сақталады. Ал жұмыртқаларымен жас кенелер тез өліп қалады. Дегенмен жыртқыш кенелер дамуының барлық сатысында 5-6 күн сақтауға шыдайды. Тоңазытқышта қолайлы жағдайда сақтағанда 30-35 күннен кейін фитосейулюстің аналықтарының 80%-дан астамы тіршілік қабілетін жоймайды, ал сақтау мерзімі 45 күнге дейін созылғанда тек 35% ғана тірі қалады. Осыған орай, фитосейулюсті 10-20 күннен артық сақтаудың қажеті жоқ. Тоңазытқыштан алынған акарифагтарды қолдану алдында, олардың тірі қалғандарының санын білген жөн. Қажетіне қарай тоңазытқыштан жыртқыш кенелері бар, соя жапырақтарын біртіндеп алады да, фитосейлюстерді жаппай өндіріп-өсіретін жылыжайға немесе өрмекші кенелермен күресу мақсатымен шаруашылық жылыжайына жібереді. Тоңазытқыштан алынған жыртқыш кенелер +10оС температурада белсенді қимылдап, өзінің қалыпты тіршілік жағдайына тез түседі. Фитосейулюсі бар өсімдіктердің жапырағына күн сәулесінің тура түспегені дұрыс. Зертхана жағдайында ең қолайлысы, кенелерді сыйымдылығы 0,5-0,1 литрлік шыныға салады. Шынылардың түбіне жұмсақ акварель қылқаламмен ұстағыш белдіктердің шетінен қиып алып, қағаздардан өрмекші кенелердің біразын қағып түсіреді де, 10-15 дана жыртқыш фитосейлуюсті жібереді. Шыны құтылардың шетіне бірнеше су тамшысын тамызып, бөлмеге қояды. Шамамен 10-15 күннің ішінде фитосейулюстер өсіп-өніп өрмекші кенелерді түгел жеп құртады. Акарифагтарды осы құтылармен температурасы 3о-5оС тоңазытқышта 2-3 апта ұстайды, бұдан соң өсіріп-көбейтуді қайтадан бастайды. Міне, осылайша бірнеше дүркін қайталап өсіріп, фитосейулюстерді көктемде жылыжайда соя өсімдігінде жаппай өсіруге дейін сақтайды. Фитосейулюсті жаппай өсіріп-өндіру жұмыстарын ұйымдастыру. От жағып жылытатын жылыжайда бір маусым ішінде 1м2 жерге орта есеппен фитосейулюстің 100 данасы кетеді. Егер зиянкес өрмекші-кенелерді уақытында қарамай, олардың сан мөлшері көбейіп кеткенде қолданса, жыртқыштарды әлдеқайда көп жіберуге тура келеді. От жағылмайтын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.