Тура және кері геодезиялық есептер: әдістер мен қолданылуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

«География және табиғатты пайдалану» факультеті

«Картография және геоинформатика» кафедрасы

СӨЖ

«Кері және тура геодезиялық қиылыстыру»

Орындаған : Бөкебай Қ.

ГК -10 топ

Қабылдаған: Аталыкова Н.

Алматы 2021 жыл

Жоспары

Кіріспе

Негізгі бөлім

2. 1 Тура геодезиялық есептеулер

2. 2 Кері геодезиялық есептеулер

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қиылыстыру тура, кері және жинақты болып бөлінеді. Қиылыстыру координаталарды жеке нүктелердің, олардың жағдайын белгілі пункттермен байланыстырушы элементтерін өлшеу арқылы анықтау болып табылады. Нүктенің пландық жағдайын анықтау үшін екі элементін анықтау қажет. Тексеру үшін қажеттіден басқа артық өлшеу жүргізіледі. Тура қиылыстыруда өлшеу белгілі пункттерде орындалады, кері қиылыстыруда белгілі бір анықталынған пункте жүргізіледі ; жинақталған қиылыстыруда белгілі және анықталынған түрде болады. Өлшеудің түрлеріне байланысты қиылыстыру бұрыштық, сызықтық, сызықты - бұрыштық болып бөлінеді.

2. 1. Геодезиялық және маркшейдерлік жұмыстарда пункттер координаталары, олардың арақашықтықтары мен дирекциондық бұрыштары тікелей немесе кері геодезиялық есептерді шешу арқылы анықталады.

Тура геодезиялық есеп- түзу сызықтың АВ кесіндісінің соңғы нүктесінің координаттарын (ХВ; УВ) оның ұзындығы (көлденең төсеу d), бағыты (α румб немесе R дирекциондық бұрышы) және бастапқы нүктенің координаттары (ХА; УА) бойынша анықтау. Кері геодезиялық есеп түзу сызық кесіндісінің ұзындықты (көлденең арақашықтық) және бағытын (мойынтіректік және бағытталғандық бұрышы) оның соңғы нүктелерінің координаталары бойымен табу болып табылады. Екі шешім болуы мүмкін: 1) алдымен бағытты (бағыттық бұрышты), содан кейін кесінді ұзындығын анықтаңыз; 2) алдымен кесінді ұзындығы, содан кейін оның бағыты анықталады. Бірінші әдіс негізгі болып саналады, екіншісі бақылау үшін қолданылады.

Іс жүзінде инженерлік геодезия жұмыстарында бір координаталар жүйесінен екінші координаталар жүйесіне ауысуға тура келеді. Айталық, полярлық координаталар полюсі О, тік бұрышты координаталар жүйесінің бастауымен, ал ОА полярлық ось, тік бұрышты координаталар осі ОХ-пен сəйкес келіп тұр, сонда 39-суреттен жазатынымыз,

Егер тік бұрышты координаталар бастауы полярлық координаталар полюсімен сəйкес келмесе, онда бір координатадан екінші координатаға ауысу үшін жалпылама түрге көшуге тура келеді. Айталық, А нүкесінің тік бұрышты координаталары (40-сурет), А 79 нүктесінен В нүктесіне дейінгі арақашықтық d жəне ОХ осінен басталып, өлшенген АВ бағытының полярлық бұрышы a берілген. Сонда В нүктесінің тік бұрышты координаталарын анықтау керек болса, бұл тура геодезиялық есептің мəнін құрайды. Геодезиялық практикада типтік екі есептеу түрі тура және кері жолдары кездеседі:

Алты немесе үш градусты зона ішінде сызықтарды бағдарлауда негізгі меридиан емес, осьтік меридианға параллель сызық пайдаланылады. Сонда азимуттардың орынына дирекциондық бұрыштар деген түсінік қолданылады. Азимут сияқты, дирекциондық бұрыш сағат тілінің бағытымен, абсцисса осінің оң мəнді бағытынан берілген бағытқа (сызыққа) дейін өлшенеді. Дирекциондық бұрыш 00 -тан 3600 -қа дейін өзгереді.

Негізгі азимут тең болады, А = a +γ немесе a = А - γ. (46) PQ сызығы үшін a дирекциондық бұрышы - тура, ал QP бағыты үшін a1 - кері дирекциондық бұрыш болып есептеледі. Өйткені NS бағыты осьтік меридианға параллель, сонда, a1 = a + 1800 жалпы формуласы a1 = a ± 1800 . (47) Дирекционды немесе кестелік бұрыш тригонометриялық функциялардың нақты мәндер кестесінен алынады.

Дирекционды және румб бұрыштардың байланысы

Бағдарлағыш бұрыш

Ширектер

І (СШ)

ІІ (ОШ)

ІІІ (ОБ)

ІV (СБ)

Бағдарлағыш бұрыш: Румб

Ширектер: r ₁₌ α ₁

r ₂₌ 180 ⁰ - α ₂

r ₃₌ α ₃ -180 ⁰

r ₄₌ 360 ⁰ - α ₄