Педагогикалық зерттеулердегі диагностикалық әдістер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

АПТА 9. Дәріс (2 с. )

Тақырып: Педагогикалық зерттеулердегі диагностикалық әдістер

1. Тестілеу әдісінің генезисі мен дамуы .

2. Педагогикалық тест түрлері.

3. Педагогикалық зерттеуде тесттерді әзірлеуге және пайдалануға қойылатын талаптар.

4. Педагогикалық диагностика әдістерінің критерийлері: валидаттылық, репрезентативтілік және т. б.

Практикалық сабақтар (1 с. )

1. Тест әдісі. Тестілеу әдісінің мәні.

2. Тесттің педагогикалық зерттеу аймағындағы ерекшелігі.

3. Білім беруде зерттеушілік мақсатында қолданылатын тесттің түрлері.

ОБӨЖ (2 с. )

1. Тестілік тапсырманың негізгі статистикалық сипаттамалары.

2. Тесттің сенімділігі мен анықтығы.

3. Дәстүрлі және тестілік бақылаудың ерекше өзгешеліктері.

"Диагноз" сөзі грек тілінен аударғанда "тану" дегенді білдіреді (аз. diagnostikos - тануға қабілетті) 1 Сондықтан жалпы жағдайда диагностика деп қандай да бір объектінің жағдайын анықтау процесін түсінеді. Диагноз-бұл диагностика объектісінің жай-күйін, нормадан ерекшеліктерін анықтау бойынша қызмет нәтижесі. Екінші жағынан, диагностикалық қызметтің дамуы ғылыми білім мен бірлі-жарым құбылысты тану арасындағы танымның ерекше түрі диагностиканың пайда болуына әкелді. Бұл жағдайда диагноз-ғылым белгілеген белгілі бір класқа жеке көрсетілген мәннің тиістілігі туралы қорытынды. Сондай-ақ диагностика деп түрлі әдістердің, әдістердің, әдістердің көмегімен бақыланатын немесе зерттелетін объектінің жағдайы туралы ақпарат алу процесін түсінеді [1] .

Диагностикалық ақпарат объектінің жай-күйі, оның нормаға сәйкестік дәрежесі, оның даму үрдістері туралы мәліметтерді қамтиды. Ол объектіні тежеу немесе жеделдету, жетілдіру немесе түзету мақсатында оның даму процестеріне тиімді ықпал етуге мүмкіндік береді. Ғылымның жалпы әдіснамасы тұрғысынан диагностика тану үрдістерін ұйымдастыру теориясы мен әдістерін, сондай-ақ диагноз құралдарын ұйымдастыру мен құру принциптерін қамтитын танымның мамандандырылған ретінде қарастырылады.

"Педагогикалық диагностика" ұғымы Карлхайнц Ингенкамп ғылыми айналымға 1968 жылы енгізілді деп саналады. Содан кейін оның әріптесі Инго Хартман өз баяндамасының атауында пайдаланды.

К. Ингенкамп педагогикалық диагностика әлі қалыптасқан ғылыми пән емес деп санайды. Алайда, белгілі ғалым-педагог В. С. Аванесовтың пікірінше, қазіргі педагогикалық диагностика әбден жетілген қолданбалы ғылым болып табылады. Педагогикалық теория мен білім беру тәжірибесінде "диагностика" термині 1960-90 жылдары А. С. Белкин, В. И. Кагана, В. Н. Максимова, П. И. Пидкасистый, В. П. Симонов, Н. А. Сычеников, В. Н. Шамардин және т. б. жұмыстарда дәстүрлі "оқушылардың білімін бақылау және есепке алу" терминімен қатар кеңінен қолданыла бастады. Педагогикалық диагностика мәртебесі анықталмағандықтан, бұл ұғымның әр түрлі анықтамалары бар. Кейбір авторлар педагогикалық диагностиканы оқыту нәтижелерін бақылаумен және тексерумен теңестіреді (В. В. Воронов және т. б. ), басқалары педагогикалық диагностиканы тек бақылау әдістерімен байланыстырады.

"Педагогикалық диагностика" ұғымында "педагогикалық" сын есім осы диагностиканың келесі ерекшеліктерін сипаттайды:

● біріншіден, диагностика педагогикалық мақсаттар үшін жүзеге асырылады, яғни ол нәтижелерді талдау және түсіндіру негізінде білім беру (оқыту, тәрбиелеу) сапасын жақсарту және оқушы тұлғасының дамуы туралы жаңа ақпарат алуға бағытталған;

● екіншіден (және бұл ең бастысы), ол мұғалімнің педагогикалық жұмысының сапасы туралы жаңа мазмұнды ақпарат береді;

● үшіншіден, ол мұғалімнің педагогикалық қызметінің логикасына сәйкес келетін әдістердің көмегімен жүзеге асырылады;

● төртіншіден, педагогикалық диагностика көмегімен мұғалім қызметінің бақылау-бағалау функциялары күшейтіледі;

● бесіншіден, тіпті кейбір дәстүрлі қолданылатын оқыту мен тәрбиелеудің құралдары мен әдістері. Педагогикалық диагностика құралдары мен әдістеріне өзгеруі мүмкін.

Педагогикада педагогикалық диагностика оқытудың жай-күйі мен нәтижелерін сипаттайтын белгілерді анықтау мен зерделеуді білдіретін қызметтің ерекше түрі ретінде қарастырылады және осы негізде мүмкін болатын ауытқуларды болжауға, анықтауға, олардың алдын алу жолдарын анықтауға, сондай-ақ оқыту және тәрбиелеу сапасын арттыру мақсатында оқыту процесін түзетуге мүмкіндік береді. Педагогикалық диагностика педагогикалық жүйенің әртүрлі элементтерінің жағдайын және оның қызмет ету жағдайын сипаттайтын белгілерді анықтау және зерттеу процесі ретінде әрекет етеді. Бұл дамудың ықтимал үрдістерін, ауытқуларды болжау, педагогикалық түзету шараларымен жағымсыз үрдістерді болдырмау және дамудың оң элементтерін ынталандыру (жеке тұлға, топ, педагогикалық құбылыстар) үшін қажет.

Педагогикалық үдерісте диагностика келесі функцияларды орындайды:

1 Ақпараттық

2 Болжамды

3 Бағалау

4 Дамытушы

Диагностиканың ақпараттық функциясы-бұл:

- бала дамуының салыстырмалы деңгейін анықтау;

- педагогикалық қарым-қатынас жағдайын анықтау;

- оқушының болашақ сипаттамасының негізгі параметрлерін анықтау.

Диагностиканың болжамды функциясы-бұл:

- оқушылардың әлеуетті даму мүмкіндіктерін анықтауға ықпал ету;

- оқушымен өзара іс-қимылды ұйымдастыру болжамын анықтайды.

Диагностиканың бағалау функциясы-бұл:

- педагогикалық өзара әрекеттестіктің нәтижелілігі туралы түсінікке ие болу;

-педагогикалық үдерісте әртүрлі тәрбие және оқыту құралдарын пайдаланудың тиімділігін анықтау.

Диагностиканың дамыту функциясы-бұл:

- оқушының мүмкіндіктерін және даму перспективаларын көрсету үшін диагностикалық әдістерді қолдану;

- диагностика негізінде тұлғаның өзін-өзі жүзеге асыруы, өзін-өзі сезінуі және өзін-өзі дамытуы үшін жағдай жасау.

Педагогикалық әдістемелердің әртүрлілігінен әдістеменің өзін сипаттаудың жинақылығы, оны жүргізу мен өңдеудің салыстырмалы жеңілдігі түсінігіне сүйене отырып, өз жұмысы үшін әдістемені таңдап аламын. Әдістемелер балалардың тыныс-тіршілігімен байланысты, олар практикалық сипатқа ие, нысаны мен мазмұны бойынша қол жетімді және тартымды, ойын, шығармашылық элементтерін қамтиды. Диагностикалау әдістемесі олардың бірі болып табылады.

Диагностикалық әдістемелерді қолдану барлық балаларды бірдей жағдайға қояды, олардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді және сонымен бірге баланың алдына қойылған міндеттің қиындық деңгейі жеткілікті, дамыту сипатында болады.

Мектептегі диагностиканың негізгі міндеттері келесі міндеттер болып табылады:

1. Баланың даму деңгейін анықтау.

2. Жеке тұлғаның негізгі сипаттамалары мен белгілерінің жақсы немесе нашар жағына өзгеруін анықтау.

3. Норманы және ауытқуды көру (эталонға бағдарлай отырып) .

4. Алынған фактілерді талдау.

5. Өзгерту себептерін анықтау.

6. Диагностика нәтижелері бойынша одан әрі түзету жұмыстарының жоспарын әзірлеу.

Диагностикалық әдістемелерді іріктеу кезінде міндетті түрде мынадай критерийлерді ескеремін:

- сынып оқушыларының жасы;

- балалар ұжымын қалыптастыру ерекшеліктері;

- оқушылардың диагностикалық зерттеуге дайындығы;

- оқушылар мен педагогтың өзара әрекет ету дәрежесі.

Педагогке тұлғаны қалыптастыру процесін басқаруға мүмкіндік беретін кері байланыс функциясы, педагогикалық процесс туралы осындай мәліметтердің көмегімен өз іс-әрекеттерін бақылай отырып, педагогикалық шешімнің үздік нұсқасына жетуге мүмкіндік береді. Педагогикалық қызметтің нәтижелілігін бағалау функциясы, қол жеткізілген педагогикалық нәтижелерді өлшемдермен және көрсеткіштермен салыстыруға негізделген.

Тәрбиелік-ынталандыру функциясы, диагностика кезінде педагогке тек білім алушылар туралы ақпарат алу ғана емес, сонымен қатар олардың қызметіне, қалыптасқан қарым-қатынас жүйесіне қосу қажет екенін ескеретін.

Қарым-қатынас серіктестің білуінсіз және үсінуінсіз мүмкін еместігіне негізделген коммуникативтік және конструктивтік функциялар. Бұл функцияларды іске асыру диагностика білім алушылар мен педагогтың өзара іс-қимылы процесінде жеке-типологиялық ерекшеліктерін айқындаған жағдайда мүмкін болады. Педагогикалық процеске қатысушыларды ақпараттандыру функциялары, яғни Диагностика нәтижелерін хабарлау (егер ол орынды болса) .

Педагогикалық диагностика бірнеше бағытта ұсынылуы мүмкін:

● педагогикалық үдеріске белсенді әсер ететін әлеуметтік-

педагогикалық диагностика, әлеуметтік-педагогикалық жағдайлар мен

факторлар (әлеуметтік макро - және микро орта, отбасы, мектептен тыс

мекемелер және т. б. ) ;

● педагогикалық үдерістің мақсаттары мен міндеттерін жүзеге

асырудың ұйымдастырушылық-әдістемелік диагностикасы, әдістемелік,

ұйымдастырушылық, материалдық-техникалық шарттары мен

мүмкіндіктері;

● тәрбиелілік диагностикасы, оқушылардың сана-сезім мен мінез-

құлықта тәрбиелілік көріністері және қабыну үрдістері;

● дидактикалық диагностика, оқу жетістіктері, оқушылардың