Бастапқы әскери даярлық
Ф.7.03-03
Елубаев С.И., Демеуов А.К.
Мамандыққа кіріспе пәнінен
практикалық сабақ өткізуге арналған
Әдістемелік нұсқау
Шымкент 2022ж.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ МИНИСТРЛІГІ
Коммерциялық емес акционерлік қоға м
М.ӘУЕЗОВ атындағы Оңтүстік Қазақстан
университеті
МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ ФАКУЛЬТЕТІ
ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ КАФЕДРАСЫ
Елубаев С.И., Демеуов А.К.
Мамандыққа кіріспе пәнінен
5В010400(6В01410) -Бастапқы әскери дайындық мамандығының
студенттері үшін практикалық сабақтарға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Оқу түрі: күндізгі, кешкі, сырттай
Шымкент – 2022ж
Құрастырушылар: Елубаев С.И., Демеуов А.К.
Мамандыққа кіріспе пәнінен практикалық сабақтарға арналған
әдістемелік нұсқау. Шымкент М.Әуезов атындағы ОҚУ; 2022ж.- 64 бет.
Әдістемелік нұсқаулар оқу жоспарының Мамандыққа кіріспе
бағдарламасына сай практикалық сабақтарды орындау үшін қажетті барлық
мәліметтерді қамтиды.
Әдістемелік нұсқаулар 5В010400(6В01410) - Бастапқы әскери дайындық
мамандығының студенттеріне арналған.
Пікір берушілер:
Балабеков А.Т. – п.ғ.к., доцент М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан
университеті.
Дене тәрбиесі және бастапқы әскери дайындықтың теориясы мен әдістемесі
кафедрасы мәжілісінде ұсынған
(Хаттама №_____ ____ __________20___ж.)
Дене тәрбиесі және спорт факультетінің әдістемелік комиссиясында қаралды
және баспаға ұсынылды
(Хаттама №_____ _____ _________20___ж.)
М.О.Әуезов атындағы ОҚМУ Оқу әдістемелік кеңесінде қаралды және баспаға
ұсынылды. Хаттама №______ ____ _________20____ж.
© М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, 2022ж
Шығарылымға жауаптылар: Елубаев С.И.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
Тақырып 1. 5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша білім
бакалаврының біліктілік
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
Тақырып 2. Азаматтарды әскери қызметке даярлау, бастапқы әскери даярлықты
ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-материалдық базасын
қалыптастыру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .12
Тақырып 3. Бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыру және
өткізу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Тақырып 4. Білім беру ұйымдарында қосымша білім беру бағдарламалары бойынша
әскери
даярлық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .20
Тақырып 5. Азаматтарды әскери-техникалық және басқа да әскери мамандықтар
бойынша
даярлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..24
Тақырып 6. Жоғары кәсіптік білім беру ұйымдарында запастағы офицерлер
бағдарламасы бойынша әскери даярлық
жұмысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 30
Тақырып 7. Болашақ бастапқы әскери дайындық оқытушы-ұйымдастырушысының
қалыптасуында әскери психологияның маңызы ... ...36
Тақырып 8. Әскери психологияның методологиялық, әскери-теориялық, табиғи-
ғылыми негіздерін
оқыту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..41
Тақырып 9. Жарғылық тәртіптің жауынгерлерге тәрбиелік әсерін арттырудың
және тәртіпті орнықтырудың психологиялық шарттары ... ... ... 45
Тақырып 10. Әскери педагогиканың негізгі міндеттерін
оқыту ... ... ... ... ... 50
Тақырып 11. Бөлімдегі жауынгерлерді оқыту процесінің принциптері, құрылымы
мен болмысы. Оқыту прцесінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... 54
Тақырып 12. Жоғары оқу орындарында бастапқы әскери дайындық мамандығы
студенттерін оқытудағы ҚР Қарулы күштерінің жалпыәскерлік жарғыларының
талаптары мен
маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...56
Тақырып 13. Ұлттық жауынгерлік дәстүр арқылы болашақ бастапқы әскери
дайындық мұғалімдерінің елжандылыққа баулып кәсіби біліктігін
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
Тақырып 14. Қазіргі кезде бастапқы әскери дайындық оқытушы
ұйымдастырушысына қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
Тақырып 15. Бастапқы әскери дайындық оқытушы-ұйымдастырушысының
педагогикалық бағыттылығы және педагогикалық мәдениеті. Бастапқы әскери
дайындық оқытушы-ұйымдастырушысының өзін - өзі тәрбиелеуі мен
оқытуы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...63
Практикалық және семинар сабақтарының тақырыптарының
тізімі ... ... ... ...65
Кіріспе
Отанымызды қорғау ісі Қазақстан Республикасының бүкіл халқының ісі,
Қазақстан Республикасының қорғанысы мен Қарулы күштері туралы Заңды Отанды
қорғау және Республика Қарулы Күштерінде қызмет ету ҚР азаматтарының халық
пен мемлекет алдындағы Конституциялық міндеті мен парызы болып табылады, -
деп көрсетілген.
Оқушыларды әскери-патриоттық тәрбиелеу,алғашқы әскери дайындық және
денешынықтыру дайындығы бойынша сабақтарды ұйымдастыра білу және сапалы
өткізу, сонымен бірге пән аралық байланысты іс жүзіне асыра білу; оқу
процесіне заманалық, белсенді құралдар мен оқыту әдістерін енгізу әскери
комиссариаттарымен және әскери бөлімдерімен тығыз байланыста болу; АӘД және
денешынықтыру дайындығы бойынша оқу материалдық базаны құру және
жетілдіру, оқушылармен жеке жұмыстар жүргізу; олардың іскерлік, моральдық
және денсаулық жарамдылық зерттеу; жас өспірімдерді Қазақстан Қарулы
Күштері қатарына дайындау; сабақ өткізу барысында қауіпсіздіктің алдын алу
шараларын қабылдау.
Аталған пән бойынша оқу сұрақтарын қарау барысында студенттерге оқыту
жекелеген әдістерді білу қажет.
Алғашқы әскери дайындық Қазақстан Республикасының азаматтарының ҚР ҚК,
басқа да әскерлері мен әскери құрамаларында әскери қызмет етуге даярлау
жүйесінің құрамдас бөлігі, иелігі мен меншік нысандарына қарамастан жалпы
білім беретін міндетті мемлекеттік пән болып табылады.
ҚР ҚК мерзімді әскери қызметті өткерудің жағдайларына қысқа мерзімді
бейімделіп, өздеріне сеніп тапсырылған қару-жарақ пен жауынгерлік әскери
техниканы меңгеруі үшін жас сарбазды дайындау көлемінде қажетті білім,
практикалық машықтанушылық, мінез-құлық орнықтылығын қалыптастыруға тиіс.
Оқыту мақсаты:студенттерді өз мамандығының маңыздылығын, олардың
Қазақстан Республикасынының егемендігінің қорғаудағы міндеттері мен
құқықтарын, алғашқы әскери дайындықты оқытуды жете түсінуін айқындайды.
Практикалық сабақтарда студенттердің білімі мен іскерлігін бағалау критериі
Баға Бағалау критериі
Өте жақсы - Студент практикалық сабақтарды жақсы меңгерген және
тақырыптар бойынша түсінік айта алады;
- Барлық тақырып бойынша сұрақтарға еркін әрі нақты өте
жақсы жауап береді;
- Сабақ барысында оқытушының түсіндіргенін нақты
түсініп, қайта айтып бере алады;
- Сұрақтарға жауап беру барысында шығармашылық
іскерлігін көрсетіп түсіндіре алады;
- Тақырыптар бойынша пікірталастарда белсене қатысады,
- Қойылған сұрақтарға өз деңгейінде және жан жақты
ізденгені белгілі болып жауап береді;
Жақсы - Студент тақырыптарды жақсы меңгерген;
- Тақырыптар бойынша сұрақтарға жақсы жауап бере алады;
- Оқытушы сұрақтарына жауап беру кезінде кемінде 75
пайызына дұрыс жауап бере алады;
- Жақсы түсіндіре алуымен қатар кемінде жартылай
көрсете отырып тақырыпты түсіндіре алады;
- Сабақты жақсы меңгеріп тақырыптарды еркін түсінеді;
- Шығармашылық тапсырмаларды жақсы орындай алады;
Қанағаттанарлық - Студент тақырыпты түсінеді бірақ түсіндіруде
қиналады;
- Тақырып бойынша қойылған сұрақтардың кемінде
жартысына жауап бере алады;
- Сұрақтарға жауап беру кезінде шамалап жартылай нақты
емес жауаптармен түсіндіреді;
- Түсіндіру кезінде өзінің айтқан сөзін іс қимылмен
көрсете алмайды;
- Сабаққа қатысқанымен сабақты өз деңгейінде түсіне
алмайды;
- Шығармашылық тапсырмаларды орындау кезінде
қателіктер көп орын алады;
Қанағаттанарлық - Студент сабақты түсінбейді;
сыз - Сабаққа немқұрайлы қарайды;
- Тақырып бойынша қойылған сұрақтардың жартысынан азына
жауап береді;
- Тақырыпты түсіндіріп бере алмайды;
- Берілген тапсырмаларды орындамайды;
- Берілген сұрақтарға қатысы жоқ жауаптар айтады;
- Жауап бергісі келмейді.
Тақырып 1. 5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша білім
бакалаврының біліктілік сипаттамасы
5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша білім бакалаврының
біліктілік сипаттамасы
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында Білім берудің мақсаты - жылдам өзгеріп отыратын дүние
жағдайларында алған терең білімнің, кәсіби дағдыларының негізінде еркін
бағдарлай білуге, өзін-өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға және өз бетінше
дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті, дені
сау жеке тұлғаны қалыптастыру делінген. Жоғарыда аталған қағидаларды
ұстана отырып, Қазақстанда ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды,
тарихи тәжірибелерді, сан ғасырлық мәдени ұлттық дәстүрлерді ескере отырып,
қазіргі білім мазмұнын жаңғыртуда, жаңа талаптар қоя отырып ұлттық рухта
болашақ ұрпақты тәрбиелеу керек деп санаймыз.
Елімізде болып жатқан әр түрлі бағыттағы өзгерістер егеменді еліміз
жаңа XXІ-ғасырдың табалдырығын аттап, білім беру жүйесін дамытуда біршама
табыстарға қол жеткізуде.
Қазақстандағы жалпы әлеуметтік, саяси экономикалық, тәрбиелік және
білімдік, мәдениеттік деңгейлеріміздің жаңа сатыға көтеріліп, жаңаша реңге
ие болуы, жеке тұлғаны оқыту, білім беру, дамыту жүйесін жақсартуды талап
етеді. Сол себепті еліміздің болашағын дамытатын, жетілдіретін болашақ
мамандардың тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру ерекшеліктеріне назар
аударуымыз қажет. Болашақ маман тұлғасының қандай да ғылымды меңгеруі оның
дүниетанымдық, қызығушылық, шығармашылық ерекшеліктеріне байланысты болмақ.
Қазіргі жағдайда қоғамда болып жатқан өзгерістерді терең тану, оның
рухани дамуының дәрежесін айқындау, халықымыздың дәстүрлі мұраларынан
сусындай отырып, оның даму қасиеттерін бойына сіңіре отырып өзі өмір сүріп
жатқан қоғамның даму үрдісіне елеулі үлес қоса алады. Болашақ маман жеке
тұлға болып қалыптасуы үшін - ол қоғамдық сананың, адамның тұрмыс
тіршілігінің барлық түрлерінен хабарлар болуы керек.
Болашақ маман тұлғасының кәсіби қалыптасуында кәсіптік іріктеудің
мақсаты - мамандыққа жарамдылығын немесе жарамсыздығын анықтау. Ол үшін
жеке адамның еркешеліктерін, мамандыққа қоятын талаптарды да жете білген
жөн.
Егеменді мемлекет – Қазақстан Республикасы демократиялық құрылыс
міндеттерін жүзеге асыра отырып, шиеленісті бәсеңдетуге және ТМД
өңірлерінде соғыс болғызбауға бағытталған бейбітшілік саясатты дәйекті
түрде жүргізіп келеді. Сонымен қатар елдің қорғанысы мен Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштерінің жауынгерлік қуатын одан әрі нығайту, ТМД
халықтарының достығы мен Қарулы Күштерінің жауынгерлік ынтымақтастығын
дамыту үшін қажетті шаралар қолданып отырады. Президент бастаған ел
басшылығы мен Қазақстан Республикасының қорғаныс министрлігі алдымен
тәуелсіз егемен Қазақстан Республикасының құрылуымен байланысты жаңа тарихи
жағдайларды ескеретін әскери құрылыс көзқарасын дамыта отырып және барлық
мемлекеттермен бейбіт қатар өмір сүру саясатын жүргізе отырып мемлекеттің
қорғаныс қабілетін қарулы агрессиялардан қорғау үшін, қажеттілік деңгейінде
ұстау үшін мүмкіндік болғанын бәрін жасап отыр.
Агрессияшыл күштер соғыс бастағандай болса қазіргі заманғы соғыс
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жауынгерлеріне ерекше биік
талаптар қояды. Қазіргі заманғы шайқаста өз Отаны мен демократиялық
идеяларға, өз халқына шексіз берілген, жоғары моральдік-саяси және
жауынгерлік қасиеттерге ие, өз ісінің дұрыс екеніне кәміл сенімді, қару мен
техниканы шебер меңгерген тәртіпті және дене күші шыныққан жауынгер ғана
жеңіп шыға алады.
Қазіргі уақытта армия мен флоттың жаңа қарумен және техникамен
жарақтануына байланысты жас жауынгерлерді оқыту мен тәрбиелеу едәуір
күрделіленді. Қысқа мерзім ішінде қазіргі қаруды меңгеру, өзіңнің тәуелсіз
демократиялық Отаныңды лайықты қорғаушы болу-күрделі іс, сондықтан өзін
әскери қызметке дайындауда өз Отаны - Қазақстан Республикасы мен оның халқы
алдындағы азаматтық жауапкершілігін кәміл ұғынуға тиіс.
Азаматтар Қазақстан Республикасын қорғау жөніндегі қонституциялық
құқықтарын ұғыну. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің сипаты мен
мақсатын, әскери іс пен азаматтық қорғаныстың негіздерін анықтап түсінуге
тиіс, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі мерзімді әскери
қызметке шақырылған кезде мерзімді әскери қызметті өткерудің жағдайларына
қысқа мерзімде бейімделіп өздеріне сеніп тапсырылған қару-жарақпен
жауынгерлік техниканы меңгеру үшін жас сарбазды дайындау көлемінде қажетті
білім, практикалық машықтанушылық, мінез-құлық орнықтылығын қалыптастыруға
тиіс.
Жастарды әскери-патриоттық тәрбие үдерісінде осы принциптерді жүзеге
асыру олардың бойында әскери және мемлекеттік қызметке жаңа, шын
мәніндегі мүдделі қатынастарды дамытуды, Отанды қорғау жөніндегі қызметті
адал орындауға даярлықты қамтамасыз етеді және келесі негізгі бағыттар
бойынша жүзеге асырылады.
Рухани-адамгершілік - әлеуметтік маңызды үдерістер мен шынайы өмір
құбылыстарын, бағыттар мен мұраттарды, жоғары құндылықтарды жеке тұлғаның
түсінуі, оларды тәжірибелік қызмет пентәртіпті анықтау принциптері,
ұстанымдары ретінде басқару қабілеттілігі. Оған мыналар енеді: жоғары
мәдениет пен білімділікті таныту, Отанға адал қызмет етуге даярлық
ретіндегі мұраттарды түсіну, ұжымшылдық пен жауапкершіліктің, әскери намыс
сапаларын, мінез-құлықтың жоғары адамгершілік, кәсіби этикалық нормаларын
қалыптастыру
Тарихи - шығу тегімізді тану, Отанның, оның тағдырының
қайталанбайтынын, одан ажырамайтынын, ата-бабалары мен замандастарының
істеріне қатыстылығына мақтанышты, мемлекет пен қоғамның саяси жүйесінде
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскердің, әскери
құрамалар мен органдардың рөлі мен орнын, әскери доктрина мен елдің
қауіпсіздік тұжырымдамасының негізгі қағидаларын, әскери саясатты,
мемлекет пен қоғамдағы саяси және құқықтық оқиғалары мен үдерістерін,
конститутциялық және әскери борышын орындауға тарихи жауапкершілікті
түсіну.
5В010400- Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша жоғары білімнің
кәсіби оқу бағдарламасымен меңгеруде қорытынды аттестаттаудан табысты өткен
тұлғаларға 5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша білім
бакалавры академиялық дәрежесі және (немесе) біліктілік беріледі.
Біліктілік пен лауазымдар Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрінің 2009 жылғы 13 шілдедегі №338 бұйрығымен бекітілген Педагог
қызметкерлер мен оларға теңестірілген тұлғалардың лауазымдарының үлгілік
біліктілік сипаттамаларына сәйкес анықталады.
Мамандық бойынша білім бакалврының құзіреттеріне қойылатын талаптары
Түйінді құзыреттерге:
- қалыптастырушы: педагогикалық мақсат қою саласындағы білімдерді,
біртұтас педагогикалық процесті жобалау және жүзеге асыру біліктері
мен дағдыларын меңгеруі, позитивті ойлауға қабілетті болу, ұлттық
құндылықтар жүйесіне бейімделу, этикалық құндылықтар жолын ұстану,
ізгілікке және оптимизмге бейім болу;
- жүйелеуші: синергетикалық, әлеуметтік, педагогикалық жүйелер (жүйелік
тұрғы, педагогикадығы жүйелік принципі) саласындағы білімдерді
меңгеру, психологиялық-педагогикалық білімдерді іздеу,
формализациялау, құрылымдау және жүйелеуде біліктері мен дағдыларын
меңгеру, педагогикалық болмысты тұтас қабылдауға және жүйелі ойлауға
қабілетті болу;
- зерттеушілік: гносеология, әдіснама, педагогика және психология
саласындағы білімдерді меңгеру, ақпараттарды басқару дағдылары мен
біліктері, психологиялық-педагогикалық диагностика, талдау және синтез
негізінде кешенді маниторингті жүзеге асыру педагогикалық рефлекцияға
қабілетті болу, зерттеу мәдениетін жетілдіруге үнемі ұмтылу:
пәндік құзіреттерге:
- коммуникативті: қазақ, орыс, шетел тілдерін, қарым-қатынас
технологиясы, педагогикалық риторика және конфликтология,
коммуникативті стратегия саласындағы білімдерді меңгеру,
конструкциялық диалог ауқымындағы біліктері мен дағдылары,
көпмәдениетті, көпэтникалы, көпконфессионалды қоғамдағы қарым-қатынас,
педагогикалық ынтымақтастыққа қабілетті және толерантты болу;
- технологиялық: педагогикалық инноватика, педагогикалық технология
саласындағы білімдерді меңгеру, педагогикалық технологияларды іздеу,
бағалау, саралау және қолдану біліктері мен дағдыларын меңгеру,
жаңашылдыққа қабілетті болу, педагогикалық шеберлікті жетілдіруге
ұмтылу, ынталылығы мен еңбекқорлығын көрсете білу;
- бақылаушы: педагогикалық менеджмент саласындағы білімдерді меңгеру,
педагогикалық мониторингті іске асыру педагогикалық өлшемдер мен
индикаторлар жүйесін жасау, бақылау-бағалау материалдарын әзірлеу,
алынған нәтижелерді түсіндіріп беру біліктері мен дағдыларын меңгеру,
өзін-өзі бағалау мен өзін-өзі бақылауға, әділдікке, ақиқатқа ұмтылу;
арнайы құзыреттерге:
- бағдарламалық: пәндік, психологиялық-педагогикалық және әдістемелік
жүйелі білімдерді, нақты әлеуметтік-педагогикалық жағдайда кәсіби
қызметте теориялық білімдерді қолдану біліктері мен дағдыларын
меңгеру, педагогтың кәсіби парызын ұғыну, педагогикалық қызмет
нәтижесіне жауапкершілікпен қарау;
- пәнаралық: педагогикалық интеграция теориясы саласындағы білімдерді
меңгеру, педагогикалық міндеттерді шешуде түрлі пәндер салаларындағы
білімдерді біріктіру біліктері мен дағдыларын меңгеру, әлеуметтік
серіктестікке және педагогикалық ынтымақтастыққа қабілетті болу;
- әлеуметтік: адам құқықтары (халықаралық нормативті-құқықтық актілер,
білім беру мен баланы қорғау аясындағы Қазақстан Республикасының
заңнамалары) саласындағы білімдерді меңгеру, бала құқығы мен мүддесін
қорғау біліктері мен дағдыларын меңгеру, кәсіби абырой мен педагог
қадыр-қасиетін, сондай-ақ педагогикалық этика нормаларын сақтау,
педагог мамандығының әлеуметтік маңыздылығын ұғыну, балалардың
азаматтық құқықтарын құрметтеу;
- дамытушы: заманауи педагогикалық антропология саласындағы білімдерді
меңгеру, жоғары кәсіби педагогтардың іс-тәжірибелерін оқып-білу,
жинақтау, тарату және қолдану біліктері мен дағдыларын меңгеру;
педагогикалық қызметте жоғары мотивацияға ие болу, өз бетімен білім
алуға және өзін-өзі тануға ұмтылу;
- креативтік: шығармашылық қызметтің теориялық негіздері, шығармашылық
психологиясы саласындағы білімдерді меңгеру, кәсіби қызметті қайта
қарау, білім берудегі авторлық жаңашылдық идеяларды іске асыру,
стандартты емес және альтернативті шешім таба білу біліктері мен
дағдыларын меңгеру, сын тұрғысынан ойлауға, жаңа педагогикалық идеялар
генерациялауға қабілетті болу;
- ұйымдастырушы-әдістемелік: оқу-инструктивті құжаттамалар, білім беру
саласындағы нормативті-құқықтық құжаттар туралы білімдерді меңгеру,
ағымдық оқу-ұйымдастыру құжаттамаларын (дидактикалық, бақылау-өлшеу
материалдары және т.б.) жетілдіру біліктері мен дағдыларын меңгеру,
ұйымдастырушылық қабілеті болуы, жоғары орындаушылық тәртібінің болуы
жатады.
Бақылау сұрақтары:
1.Бітіруші түлектердің білім деңгейіне қойылатын талаптар қандай?
2.Мамандық бойынша білім бакалврының құзіреттеріне қойылатын талаптары
қандай?
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты 6.08.060-2010ж. 5В010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығы.
2. Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпан №561-ІV Заңы.
3. "Запастағы офицерлерді әскери есепке алу және одан шығару"
мемлекеттік қызмет стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы
22 шілдедегі № 848 Қаулысы.
4. Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2011 жылғы 11 қазандағы № 161 Жарлығымен бекітілген.
5. Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы.
6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары. ҚР Президентінің 19.05.2009
жылғы № 805 Жарлығымен бекітілген.
Тақырып 2. Азаматтарды әскери қызметке даярлау, бастапқы әскери
даярлықты ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-материалдық базасын
қалыптастыру
Азаматтарды әскери қызметке даярлау, бастапқы әскери даярлықты
ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-материалдық базасын
қалыптастыру қағидалары
Азаматтарды әскери қызметке даярлау, бастапқы әскеридаярлықты
ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оныңоқу-материалдық базасын
қалыптастыру қағидалары Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі
туралы 2012 жылғы 16 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес
Қазақстан Республикасының Үкіметі Азаматтарды әскери қызметке даярлау,
бастапқы әскери даярлықты ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-
материалдық базасын қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 11 ақпандағы №118 қаулысы негізінде
жүзеге асырылады.
Азаматтарды әскери қызметке даярлау
Азаматтарды әскери қызметке даярлау:
1) бастапқы әскери даярлықты;
2) қосымша білім беру бағдарламалары бойынша әскери даярлықты;
3) әскери-техникалық және басқа да мамандықтар бойынша даярлықты;
4) запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлықты қамтиды.
Азаматтарды әскери қызметке даярлауды ұйымдастыруға және оны жүргізуге
бақылауды Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі жүзеге асырады.
Бастапқы әскери даярлық
Бастапқы әскери даярлықты қорғаныс, денсаулық сақтау, төтенше жағдайлар
саласындағы уәкілетті органмен, жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп,
білім беру саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады және тиесілігіне және
меншік нысанына қарамастан, білім беру ұйымдарында жүзеге асырылады.
Бастапқы әскери даярлық:
1) Қазақстан Республикасы Конституциясының ережелерін, мемлекеттің
қорғаныс негіздерін зерделеу;
2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің тағайындалуын, олардың
сипаты мен ерекшеліктерін, Қазақстан Республикасы азаматтарының қастерлі
міндеті ретінде әскери қызметтің мәнін, әскери анттың, Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштері жарғыларының негізгі талаптарын түсіндіру;
3) әскери бөлімдердің қару-жарағымен және әскери техникасымен, жеке
құрамның орналасуымен және тұрмысымен таныстыру;
4) қажетті әскери білім мен практикалық дағдыларды алу, төтенше
жағдайларда адамның тіршілік әрекеті қауіпсіздігінің негіздерін меңгеру
мақсатында жүргізіледі.
Әскерге шақыру жасына дейінгі және әскерге шақыру жасындағы адамдарды
бастапқы әскери даярлауды бағыныстылығына және меншік нысанына қарамастан,
жалпы орта білімнің жалпы білім беру оқу бағдарламаларын және техникалық
және кәсіптік (арнаулыдан басқа), орта білімнен кейінгі білімнің кәсіптік
оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының (бұдан әрі – білім
беру ұйымдары) 10-11 сыныптарында, бірінші-екінші оқу курстарында бастапқы
әскери даярлықтың штаттық ұйымдастырушы оқытушылары жүргізеді. Бастапқы
әскери даярлық курсы аяқталғаннан кейін оқитындармен оқу-жаттығу-далалық
(лагерьлік) жиындар өткізіледі.
Білім беру ұйымдарында бастапқы әскери даярлықтан өтпеген жасөспірімдер
оны әскерге шақыру алдында оқу-жаттығу пункттерінде өтеді.
Оқу-жаттығу пункттеріндегі сабақтарды оқу-жаттығу пункттерінің штаттан
тыс бастықтары, олардың тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасарлары және
жергілікті әскери басқару органдары тартатын немесе ұйымдарда жұмыс
істейтін запастағы офицерлер, сержанттар (старшиналар) қатарынан бастапқы
әскери даярлық нұсқаушылары ұйымдастырады және өткізеді.
Бастапқы әскери даярлыққа бақылауды ұйымдастыру, жүргізу және жүзеге
асыру, сондай-ақ оқу-материалдық базаны қалыптастыру тәртібі
Бастапқы әскери даярлықты жүргізуді және бақылауды ұйымдастыру кезінде
қорғаныс саласындағы уәкілетті орган:
1) білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша жергілікті
әскери басқару және білім беру органдарының жастарды бастапқы әскери
даярлауды ұйымдастыру және патриоттық тәрбиелеуді қамтамасыз ету жөніндегі
қызметін тексеруді жоспарлайды;
2) білім беру ұйымдарында бастапқы әскери даярлықты ұйымдастыруға
жәрдем көрсетеді.
Білім беру саласындағы уәкілетті орган:
1) оқитындарды бастапқы әскери даярлауды және патриоттық тәрбиелеуді
үйлестіруді жүзеге асырады;
2) оқитындарды бастапқы әскери даярлауды және патриоттық тәрбиелеуді
жүргізуді қамтамасыз етеді;
3) бастапқы әскери даярлық бойынша оқу бағдарламаларын әзірлеуге,
оқулықтарды және оқу-әдістемелік кешендерді, аудио-бейне фильмдерді
шығаруға жәрдемдеседі;
4) оқитындарды бастапқы әскери даярлауды жүргізудің және патриоттық
тәрбиелеудің оң тәжірибесін зерделейді, жинақтайды және таратады.
Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган:
1) медициналық-санитариялық даярлық бойынша оқытуға басшылық жасауды
жүзеге асырады және ведомстволық бағынысты органдар арқылы медициналық-
санитариялық даярлық бойынша оқытушыларды іріктеуді және даярлауды
қамтамасыз етеді;
2) төтенше жағдайлар саласындағы уәкілетті органның білім беру
ұйымдарында оқитындарды медициналық-санитариялық даярлық бойынша
бағдарламаларды және білім беру ұйымдарын мүлікпен жабдықтау табельдерін
әзірлеуге қатысады;
3) оқитындармен практикалық сабақтар өткізу үшін емдеу мекемелерін
білім беру ұйымдарына бекітіп береді және олардың даярлығына бақылауды
жүзеге асырады.
Төтенше жағдайлар саласындағы уәкілетті орган:
1) адамның тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі негіздерін оқыту бойынша
басшылық жасауды жүзеге асырады;
2) білім беру және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдармен
бірлесіп, Тіршілік әрекеті қауіпсіздігінің негіздері курсы бойынша
бағдарлама бөлімін, сондай-ақ білім беру ұйымдарын азаматтық қорғаныс
мүлкімен жабдықтау табелін әзірлейді.
Жергілікті әскери басқару органдары облыстардың, қалалар мен
аудандардың аумақтарында:
1) бастапқы әскери даярлық бойынша есептілікті жүргізеді;
2) білім беру және денсаулық сақтау саласындағы аумақтық органдармен
бірлесіп, бір жыл үшін бастапқы әскери даярлықты жүргізу қорытындылары
бойынша жергілікті атқарушы органдар шешімдерінің жобаларын және жаңа оқу
жылына арналған негізгі іс-шаралар жоспарларын әзірлейді;
3) бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушылармен үш күндік оқу-
әдістемелік жиындарын және бір күндік әдістемелік сабақтарды, білім беру
органдарымен келісу бойынша білім беру ұйымдарында бастапқы әскери
даярлықтың жай-күйін зерделеуді ұйымдастырады және жүргізеді;
4) білім беру және денсаулық сақтау саласындағы аумақтық органдармен
бірлесіп, оқу-жаттығу-далалық (лагерьлік) жиындарды жоспарлайды және
ұйымдастырады;
5) патриоттық тақырыптағы ғылыми-танымдық, хроникалық деректі кино,
бейне фильмдерді көрсетуді ұйымдастырады;
6) қорғаныс саласындағы уәкілетті органды және жергілікті атқарушы
органдарды білім беру ұйымдарындағы бастапқы әскери даярлықтың және
патриоттық тәрбиелеудің жай-күйі туралы хабардар етеді;
7) бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушылардың лауазымдарына
кандидаттарды іріктеуді келіседі;
8) бастапқы әскери даярлықтың толық курсын аяқтаған әскерге
шақырылушылардың тіркеу куәліктеріне тиісті жазбаларды енгізеді.
Гарнизондардың бастықтары жергілікті әскери басқару органдарымен
бірлесіп, әскери бөлімдерге, әскери оқу орындарына және жоғары оқу орындары
жанындағы әскери кафедраларға бастапқы әскери даярлықты, жастармен
патриоттық және тәрбие жұмысын ұйымдастыруда және жүргізуде көмек көрсету
үшін білім беру ұйымдарын, оқу-жаттығу пункттерін бекітіп береді.
Әскери бөлімдердің (мекемелердің) командирлері, әскери оқу орындарының,
жоғары оқу орындары әскери кафедраларының бастықтары:
1) білім беру ұйымдары мен оқу-жаттығу пункттеріне бастапқы әскери
даярлық және жастарды патриоттық тәрбиелеу бойынша ұдайы қамқорлық көмек
көрсетеді;
2) жауынгерлік даярлық үздіктерінің жастармен кездесуін ұйымдастырады,
оларды жеке құрамның тұрмысымен, бөлімшелердің қару-жарағымен және әскери
техникасымен таныстырады;
3) қамқорлық көмек ретінде сабақтарды өткізу үшін офицерлерді,
сержанттарды (старшиналарды) бөледі;
4) білім беру ұйымдарының бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы
оқытушыларымен, ұйымдардың оқу-жаттығу пункттерінің штаттан тыс
бастықтарымен практикалық, нұсқау беру-әдістемелік және көрсету сабақтарын
өткізуде және жастарды патриоттық тәрбиелеуде жергілікті әскери басқару
органдарына, білім беру саласындағы аумақтық органдарға көмек көрсетеді.
Білім беру ұйымдарының басшылары:
1) жастардың бастапқы әскери даярлығын және патриоттық тәрбиелеуді
ұйымдастыруға және оның жай-күйіне жауап береді;
2) жергілікті әскери басқару органдарының ұсынымы бойынша бастапқы
әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушылар лауазымдарына кандидаттарды
іріктеуді жүзеге асырады;
3) оқу үдерісін уақтылы жоспарлауды және ұйымдастыруды, бастапқы әскери
даярлық бағдарламасын толық және сапалы орындауды қамтамасыз етеді;
4) бастапқы әскери даярлықтың практикалық сабақтарын пысықтау үшін үй-
жайлар, алаңдар мен орындар бөледі, осы Қағидалардың және бастапқы әскери
даярлық бағдарламасының талаптарына сәйкес оқу-материалдық базаны ұдайы
жетілдіруге шаралар қабылдайды;
5) үлгерімі үшін оқитындардың жеке жауапкершілігін арттыру жөнінде
жұмыс жүргізеді;
Оқу-жаттығу пунктінің бастығы оқу-жаттығу пунктінде оқитын
жасөспірімдермен бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтарды және тәрбие
жұмысын өткізу сапасына, оқу аспаптары мен мүліктің сақталуына, бастапқы
әскери даярлық бойынша оқу процесін жоспарлауға және ұйымдастыруға,
бастапқы әскери даярлық нұсқаушыларымен нұсқау беру-әдістемелік сабақтарын
өткізуге, сабақтарды өткізу сапасына және жасөспірімдердің үлгеріміне
бақылауды жүзеге асыруға, ұйымдар басшыларына жасөспірімдердің тәртібі,
үлгерімі және олардың сабақтарға қатысуы туралы баяндауға жауап береді.
Бақылау сұрақтары:
1. Азаматтарды әскери қызметке даярлау қалай жүргізіледі?
2. Бастапқы әскери даярлыққа бақылауды ұйымдастыру, жүргізу және жүзеге
асыру, сондай-ақ оқу-материалдық базаны қалыптастыру тәртібі.
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты 6.08.060-2010ж. 5В010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығы.
2. Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпан №561-ІV Заңы.
3. "Запастағы офицерлерді әскери есепке алу және одан шығару"
мемлекеттік қызмет стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы
22 шілдедегі № 848 Қаулысы.
4. Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2011 жылғы 11 қазандағы № 161 Жарлығымен бекітілген.
5. Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы.
6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары. ҚР Президентінің 19.05.2009
жылғы № 805 Жарлығымен бекітілген.
Тақырып 3. Бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыру және
өткізу
Бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыру және өткізу
Бастапқы әскери даярлық жалпы орта білімнің жалпы білім беру оқу
бағдарламаларын және техникалық және кәсіптік (арнаулыдан басқа), орта
білімнен кейінгі білімнің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын білім
беру ұйымдарында жүргізіледі.
Оқитындарды бастапқы әскери даярлауға мектептерде, колледждер мен
кәсіптік лицейлерде – 136 сағат, ал бастапқы әскери даярлықтан өтпеген және
оны оқу-жаттығу пункттерінде өтетін әскерге шақырылатын жасөспірімдерге –
60 оқу сағаты бөлінеді.
Бастапқы әскери даярлық бағдарламасы бойынша сабақтар апта сайын 2
сағаттан артық емес өткізіледі.
Оқу-жаттығу-далалық (лагерлік) жиындарды жергілікті атқарушы органдар
бастапқы әскери даярлықтың теориялық курсы аяқталғаннан кейін жергілікті
әскери басқару және төтенше жағдайлар органдарымен бірлесіп, білім беру
саласындағы аумақтық органдардың басшылық жасауымен көктемгі кезеңде
жасөспірімдермен оқу сабағын ұйымдастырады және өткізеді.
Оқу-жаттығудалалық жиындар қажетті оқу-материалдық базасы бар білім
беру ұйымдары базасында өткізіледі.
Қыздармен білім беру ұйымдарында бастапқы әскери даярлық бағдарламасы
бойынша сабақтар ұлдармен бірге, Медициналық білім негіздері бөлімі
бойынша – бөлек өткізіледі. Әскери іс негіздері бөлімі бойынша
практикалық сабақтарға қыздар тартылмайды.
Білім беру ұйымында барлық оқу жылына арналған апталық бастапқы әскери
даярлықтан өту жоспары әзірленеді.
Бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтар жалпы сабақ кестесіне
енгізіледі және сыныптар мен оқу топтары бойынша өткізіледі. Сыныптар мен
оқу топтары взводтар деп аталады және үш бөлімшеге бөлінеді. Білім беру
ұйымы басшысының бұйрығымен оқитындар қатарынан взводтар мен бөлімшелер
командирлері тағайындалады.
Білім беру ұйымдарында және оқу-жаттығу пунктінде маңызды саяси
оқиғаларды және Қазақстан халқының, соғыстар батырлары мен ардагерлерінің
жетістіктерін көрсететін патриоттық тақырыпты және өзекті материалдарды
қамтитын көрнекі үгіт-насихат құралы ресімделеді.
Оқу-жаттығу пункттерінде бастапқы әскери даярлыққа 60 сағат, оның
ішінде 20 сағат дене дайындығына бөлінеді.
Сабақтар аптасына 6-7 сағаттан өткізіледі. Оқу-жаттығу пунктінде
апталық бастапқы әскери даярлықтан өту жоспарлары мен сабақ кестесі
әзірленеді және оны ұйым басшысы бекітеді.
Оқу-жаттығу пунктінде бастапқы әскери даярлықты қамтамасыз ету үшін оқу
топтарының құрамы, сабақтарды ұйымдастыру, өткізу және материалдық-
техникалық қамтамасыз ету тәртібі айқындалатын ұйым басшысының бұйрығы
шығарылады.
Оқу-жаттығу топтары оларды әскерге шақыру бойынша әскери қызметке
шақыру мерзімдерін ескере отырып, 20-25 жасөспірімнен жасақталады.
Оқу-жаттығу пункттерінде бағдарламаны зерделегеннен кейін қорытынды
баға қоюмен сынақтар қабылданады.
Сынақтарды қабылдау үшін аудан, қала әкімінің шешімімен құрамында
жергілікті әскери басқару органдарының, жергілікті атқарушы органдардың
ішкі саясат басқармасының өкілдері бар комиссия құрылады.
Оқу-жаттығу пункттерінде оқытудан өткен жасөспірімдерге бастапқы әскери
даярлықтан өткені туралы анықтама беріледі.
Білім беру ұйымдарында және оқу-жаттығу пункттерінде бастапқы әскери
даярлықтың толық курсын бітірген жасөспірімдердің тізімдері қорытынды
бағаларымен жасөспірімдердің тіркелген жері бойынша жергілікті әскери
басқару органына жолданады.
Бастапқы әскери даярлық бойынша оқитындардың білімі басқа пәндер сияқты
бес балдық жүйе бойынша бағаланады.
Бастапқы әскери даярлық бойынша оқитындар алған жылдық (курстық)
бағалар негізінде қорытынды баға (денсаулық жағдайы бойынша бастапқы әскери
даярлықтан босатылған адамдарды қоспағанда) орта білімі туралы аттестатқа,
колледжді немесе кәсіптік лицейді бітіргені туралы дипломға, дипломға
семестрлік және емтихан ведомостарынан үзіндіге қойылады.
Уәкілетті білім беру органы уәкілетті қорғаныс органымен бірлесіп,
бастапқы әскери даярлық және оқитындардың материалды меңгеру сапасы
мәселелері бойынша білім беру ұйымының жұмысын тексереді және бағалайды.
Білім беру ұйымдарындағы бастапқы әскери даярлықтың, сондай-ақ оқу-
жаттығу-далалық жиындарды ұйымдастыру және өткізу жай-күйін тексеру
нәтижелері бойынша жалпы орта білімнің жалпы білім беру оқу бағдарламаларын
және техникалық және кәсіптік орта білімнен кейінгі білімнің кәсіптік оқу
бағдарламаларын іске асыратын білім беру мекемесінің жетекшісі акт жасайды
және тексеруші комиссия мүшелерінің қатысуымен оқу-жаттығу-далалық
жиындарды ұйымдастыру мен өткізу бойынша талдау жүргізеді.
Тексеру нәтижелері туралы білім беру саласындағы аумақтық органдар
орындардағы жергілікті атқарушы органдарды хабардар етеді.
Білім беру ұйымдарының бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы
оқытушыларын және ұйымдардың оқу-жаттығу пункттерінің әкімшілігін іріктеу,
тағайындау және даярлау
Ұйымдастырушы оқытушылар лауазымдарына тағайындауды және оларды осы
лауазымдардан босатуды жергілікті әскери басқару органдарымен және жоғары
тұрған білім беру ұйымдарымен келісу бойынша білім беру ұйымдарының
басшылары жүзеге асырады.
Бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушыларды лауазымға
тағайындау Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы
13 шілдедегі № 338 бұйрығымен бекітілген педагог қызметкерлер мен оларға
теңестірілген тұлғалардың лауазымдарының үлгілік біліктілік
сипаттамаларының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
Бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушылардың лауазымдарын
запастағы офицерлермен жасақтау мүмкін болмаған кезде бастапқы әскери
даярлықты ұйымдастырушы оқытушылар етіп жоғары білімі бар, мотоатқыштар,
барлау, танк және оқу-жаттығу бөлімшелерінде сарбаздар мен сержанттар
лауазымдарында әскери қызмет өткерген жақсы даярланған және тәжірибелі
запастағы сержанттар (старшиналар) мен сарбаздарды (матростарды)
тағайындауға рұқсат етіледі. Білім беру ұйымдары осы санаттағы бастапқы
әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушыларды біліктілікті арттыру курстарына
жібереді.
Бақылау сұрақтары:
1.БӘД пәні бойынша сабақтарды жоспарлау және өткізу.
2.Бастапқы әскери даярлыққа бақылауды ұйымдастыру, жүргізу және жүзеге
асыру, сондай-ақ оқу-материалдық базаны қалыптастыру тәртібі.
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты 6.08.060-2010ж. 5В010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығы.
2. Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпан №561-ІV Заңы.
3. "Запастағы офицерлерді әскери есепке алу және одан шығару"
мемлекеттік қызмет стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы
22 шілдедегі № 848 Қаулысы.
4. Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2011 жылғы 11 қазандағы № 161 Жарлығымен бекітілген.
5. Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы.
6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары. ҚР Президентінің 19.05.2009
жылғы № 805 Жарлығымен бекітілген.
Тақырып 4. Білім беру ұйымдарында қосымша білім беру бағдарламалары
бойынша әскери даярлық
Әскери даярлықтан өту
Қосымша білім беру бағдарламалары бар білім беру ұйымдары республикалық
әскери мектеп-интернаттар (лицейлер) және өзге де жалпы орта, техникалық
және кәсіптік, орта білімнен кейінгі бағдарламаларды іске асыратын білім
беру ұйымдары болып табылады.
Әскери даярлықты іске асыратын білім беру ұйымдары Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрлігі мен Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлігінің бірлескен бұйрығы негізінде айқындалады.
Әскери даярлық оқытудың бір түрі болып табылады және жеке оқу пәні
ретінде оқу жоспарларына енгізіледі.
Әскери даярлыққа денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды
тәрбиеленушілер тартылады.
Тәрбиеленушілердің әскери қызметке жарамдылығы заңнамаға сәйкес әскери
даярлық басталар алдында, сондай-ақ оқу-жаттығу жиындары басталар алдында
(тек денсаулығына шағымданғандар үшін) айқындалады.
Әскери даярлыққа басшылық жасауды Қазақстан Республикасы Білім және
ғылым министрлігімен бірлесіп, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі
жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігіне:
1) Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігімен бірлесіп,
әскери даярлық бағдарламаларын, әскери даярлықты қамтамасыз ету үшін
қажетті қару-жарақтың, әскери техниканың, әскери оқу-жаттығу және басқа да
мүліктің табельдерін әзірлеу және бекіту;
2) тәрбиеленушілердің оқу-жаттығу жиындарын ұйымдастыру және өткізу,
әскери даярлық үшін қажетті оқу материалдық-техникалық базаны құру;
3) әскери даярлыққа, оқу, тәрбиелік және әдістемелік жұмысқа, әскери
даярлық оқытушыларының біліктілігін арттыруға басшылық жасау;
4) Қазақстан Республикасының және басқа да мемлекеттердің әскери оқу
орындарында оқыту үшін тәрбиеленушілерді іріктеу;
5) оқушыларды ведомствалық бағынысты білім беру ұйымдарына қабылдау;
6) әскери даярлықты және дене дайындығын, патриоттық тәрбиелеуді
ұйымдастыру мен жүргізу сапасын тексеру;
7) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де
өкілеттіктерді жүзеге асыру жүктеледі.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігіне:
1) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігімен келісу бойынша
ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарының штат кестесін қарау және
бекіту;
2) ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарын дамыту бағдарламасын
бекіту;
3) жалпы білім беру даярлығына, оқу-тәрбиелік және әдістемелік жұмысқа
басшылық жасау;
4) өз құзыреті шегінде оқу-тәрбие процесі мазмұнының мемлекеттік
жалпыға міндетті білім беру стандарттарының талаптарына сәйкес келуіне
кезең-кезеңімен бақылауды ұйымдастыру және жүргізу;
5) білім беру саласындағы нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес
педагогикалық қызметкерлерді аттестаттауды жүргізу және оларға біліктілік
разрядтарын беру;
6) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігімен келісу бойынша
оқушыларды білім беру ұйымдарына қабылдауды жүзеге асыру;
7) білім беру ұйымдарының басшыларына педагогикалық кадрлар іріктеуде
көмек көрсету;
8) оқу, әдістемелік және көрнекі құралдар әзірлеуді ұйымдастыру;
9) ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарының тәрбиеленушілерін оқу
және тұрғын үй-жайларымен, оқу жабдығымен, әдістемелік және көрнекі
құралдармен қамтамасыз ету;
10) ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарында материалдық-
техникалық, қаржылық қамтамасыз етуді тексеру;
11) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де
өкілеттіктерді жүзеге асыру жүктеледі.
Әскери даярлықты ұйымдастыруға, ол үшін қажетті материалдық-техникалық
базаны құруға, қару-жарақтың сақталуын қамтамасыз етуге білім беру ұйымының
басшысы тікелей жауапты болады.
Білім беру ұйымының басшысына:
1) жарғы жобасын әзірлеуді ұйымдастыру;
2) ішкі тәртіп қағидаларын бекіту;
3) жұмыс оқу жоспарлары мен бағдарламаларын, оқу үдерісінің күнтізбелік
кестелерін бекіту;
4) штат кестесінің жобасын әзірлеу және әскери даярлық жүргізу үшін
басшылық, оқытушылар құрамының және қосалқы оқыту персоналының санын бөлу;
5) тәрбиеленушілердің әскери пәндерді басқа пәндермен тығыз
сабақтастықта оқуын ұйымдастыруда оқу-әдістемелік көмек көрсету, білім беру
процесінің әдістемелерін және білім беру технологияларын жетілдіру;
6) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінен алынатын мүлік пен
әдебиеттен басқа, қажетті оқу материалдық-техникалық базаны құру және
ұстау;
7) тәрбиеленушілер контингентін қалыптастыру;
8) белгіленген пайдалану талаптарына сәйкес қару-жарақ пен әскери
техниканы сақтауды, жинақтауды қамтамасыз етуді ұйымдастыру;
9) тәрбиеленушілердің ағымдағы үлгерімін бақылауды, аралық және
қорытынды аттестаттауды жүргізу;
10) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен
кадрлардың біліктілігін арттыруды және қайта даярлауды қамтамасыз ету;
11) педагогикалық кеңес отырысында әскери даярлықтың жай-күйін
талқылау;
12) тамақтандыру және медициналық қамтамасыз ету ұйымдарының жұмыс
істеуі үшін қажетті жағдайларды жасау, тәрбиеленушілер мен қызметкерлердің
денсаулығын сақтау және нығайту мақсатында олардың жұмысын бақылау;
13) тәрбиеленушілерге Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген
қосымша жеңілдіктер мен материалдық қамтамасыз ету түрлерін уақтылы ұсынуды
қамтамасыз ету;
14) белгіленген нормалардан төмен емес тәрбиеленушілер мен оқитындарды
ұстау және тұру жағдайларын қамтамасыз ету;
15) қоғамдық өзін-өзі басқару органдарының қызметіне жәрдемдесу;
16) қаржы және материалдық ресурстардың келіп түсуі және жұмсалуы
туралы есеп беруді құрылтайшыға ұсыну жүктеледі.
Тәрбиеленушілердің оқу-жаттығу жиындары Қазақстан Республикасы Қорғаныс
министрлігімен бірлесіп ұйымдастырылады және ұзақтығы 30 күннен аспайтын
оқыту бағдарламасына сәйкес өткізіледі.
Оқу-жаттығу жиындарынан өтуден заңнамаға сәйкес денсаулық жағдайы
бойынша жарамсыз деп танылған тәрбиеленушілер босатылады.
Білім беру ұйымдарында оқу-тәрбие сыныптық, сыныптан тыс жұмысы ерекше
міндеттерді ескере отырып, жалпы орта білім беретін мектеп туралы
бағдарламаларға, ережелерге және нормативтік құжаттарға сәйкес
ұйымдастырылады.
Тәрбиеленушілерді оқыту взводтар (сыныптар) бойынша мемлекеттік және
орыс тілдерінде жүзеге асырылады. Сабақтар әрбір пән бойынша оқу
кабинеттерінде, сыныптарында өткізіледі.
Тәрбиеленушілерді барлық жабдықталым түрлерімен қамтамасыз ету
Тәрбиеленушілерді киім-кешекпен қамтамасыз ету бюджет қаражаты есебінен
жүзеге асырылады.
Заттай мүлікпен қамтамасыз ету мынадай схема бойынша жүзеге асырылады:
1) білім беру ұйымын жабдықтау жоспарларында заттай мүлікке
қажеттілікті есептеу өткізілетін іс-шараларды ескере отырып, қамтамасыз ету
нормаларына сәйкес жеке құрамның тізімдік санына жүргізіледі;
2) жабдықтау жоспарларында білім беру ұйымында азаймайтын заттай мүлік
қорын ұстау көзделеді;
3) мекемелер қажеттілігін қамтамасыз етуге барлық жаңа, сондай-ақ
жоспарланған кезеңде кию мерзімі өтпеген бұрын пайдаланылған заттай мүлік
есептеледі. Бұдан басқа, қажеттілікті қамтамасыз етуге кию мерзімі өткен,
бірақ жөндеусіз немесе жөндеуден кейін тікелей мақсаты бойынша пайдалануға
жарамды заттар есептеледі;
4) білім беру ұйымдарына заттай мүлікті беру:
5) жазғы жоспар бойынша – 15 сәуірге қарай;
6) қысқы жоспар бойынша – 15 қазанға қарай жүргізіледі;
7) білім беру ұйымдарына жазғы жабдықтау жоспары бойынша заттай мүлікті
берумен бір уақытта оларға кию мерзімі бойынша ағымдағы жылғы 1 шілдеге
дейінгі келісімшарт қызметінің офицерлері, сержанттары және қатардағы
жауынгерлері құрамының адамдарына тиесілі заттай мүлік беріледі;
8) мүлікті мерзімінен бұрын беру және белгіленген нормалардан,
табельдер мен штаттардан артық жұмсау жүргізілмейді;
9) айырым белгілері (фурнитура) тәрбиеленушілерге онда осы белгілерді
тағу көзделген киім-кешек заттарымен бірге беріледі;
10) бұдан басқа, сержанттар әскери атақтарын алған тәрбиеленушілерге
әскери атағына сәйкес оқа (жапсырмалар) беріледі;
11) заттай мүлікті талап етуді Қазақстан Республикасы Қорғаныс
министрлігіне ұсынылатын есептілік-өтінімдер бойынша Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлігінің жабдықталымында тұрған білім беру ұйымдары
жүргізеді;
12) заттай мүлікті талап ету олар қарамағында тұратын білім беру
ұйымдарының жоғары тұрған министрліктерге берген есептілік-өтінімдері
бойынша жүргізіледі;
13) заттай мүлікті беруге кезектен тыс өтінімдерді ұсынуға тек
жоспармен алдын ала көзделген ұйымдастыру іс-шараларын қамтамасыз ету үшін,
сондай-ақ табиғи зілзала нәтижесінде жоғалтылған мүліктің орнын толтыру
үшін жол беріледі.
Бақылау сұрақтары:
1.Әскери даярлықтан өту деген не?
2.Әскери қызметшілерді қамтамассыз ету.
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты 6.08.060-2010ж. 5В010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығы.
2. Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпан №561-ІV Заңы.
3. "Запастағы офицерлерді әскери есепке алу және одан шығару"
мемлекеттік қызмет стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы
22 шілдедегі № 848 Қаулысы.
4. Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2011 жылғы 11 қазандағы № 161 Жарлығымен бекітілген.
5. Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы.
6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары. ҚР Президентінің 19.05.2009
жылғы № 805 Жарлығымен бекітілген.
Тақырып 5. Азаматтарды әскери-техникалық және басқа да әскери
мамандықтар бойынша даярлау
Жалпы ережелер
Азаматтарды әскери-техникалық және басқа да әскери мамандықтар бойынша
даярлау Заңға сәйкес жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери
құралымдары үшін әскери-техникалық және басқа да әскери мамандарды
даярлаудың негізгі міндеттері:
1) оқитындардың қару-жарақ пен техниканың құрылымы жөнінде қажетті
білімдер, оларға әскерге шақырылғаннан кейін қысқа мерзімдерде әскери
қызмет өткеру кезеңінде өз штаттық лауазымы бойынша міндеттерін орындауға
кірісуге мүмкіндік беретін оларға қызмет көрсету, жөндеу және қолдану
бойынша практикалық дағдылар алуы;
2) оқитындарда әскери ұжымда тез бейімделуге мүмкіндік беретін
тәртіптілік, орындаушылық пен ұйымшылдық, сондай-ақ қойылған міндетті
орындау үшін жоғары жауапкершілік қасиеттерін қалыптастыру болып табылады.
Мамандандырылған ұйымдар ерікті негізде жасақталады. Әскери-техникалық
және басқа да әскери мамандықтар бойынша даярлау Қарулы Күштердің
қажеттілігіне сәйкес мамандандырылған ұйымдарда өтеусіз негізде және оқуға
арналған шығыстарды толық немесе ішінара өтеумен ақылы негізде жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі есебінен оқуға арналған
шығыстарды ішінара өтеу кезінде оқу-жаттығу оқ атуларын өткізу және жанар-
жағармай материалдарымен қамтамасыз ету жүзеге асырылады.
Өтеусіз негізде әскери-техникалық және басқа да әскери мамандықтар
бойынша даярлауға денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды, он
жеті жас алты айдан жиырма алты жасқа дейінгі мерзімді қызметке шақырылуға
жататын азаматтар тартылады.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Елубаев С.И., Демеуов А.К.
Мамандыққа кіріспе пәнінен
практикалық сабақ өткізуге арналған
Әдістемелік нұсқау
Шымкент 2022ж.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ МИНИСТРЛІГІ
Коммерциялық емес акционерлік қоға м
М.ӘУЕЗОВ атындағы Оңтүстік Қазақстан
университеті
МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ ФАКУЛЬТЕТІ
ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ КАФЕДРАСЫ
Елубаев С.И., Демеуов А.К.
Мамандыққа кіріспе пәнінен
5В010400(6В01410) -Бастапқы әскери дайындық мамандығының
студенттері үшін практикалық сабақтарға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Оқу түрі: күндізгі, кешкі, сырттай
Шымкент – 2022ж
Құрастырушылар: Елубаев С.И., Демеуов А.К.
Мамандыққа кіріспе пәнінен практикалық сабақтарға арналған
әдістемелік нұсқау. Шымкент М.Әуезов атындағы ОҚУ; 2022ж.- 64 бет.
Әдістемелік нұсқаулар оқу жоспарының Мамандыққа кіріспе
бағдарламасына сай практикалық сабақтарды орындау үшін қажетті барлық
мәліметтерді қамтиды.
Әдістемелік нұсқаулар 5В010400(6В01410) - Бастапқы әскери дайындық
мамандығының студенттеріне арналған.
Пікір берушілер:
Балабеков А.Т. – п.ғ.к., доцент М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан
университеті.
Дене тәрбиесі және бастапқы әскери дайындықтың теориясы мен әдістемесі
кафедрасы мәжілісінде ұсынған
(Хаттама №_____ ____ __________20___ж.)
Дене тәрбиесі және спорт факультетінің әдістемелік комиссиясында қаралды
және баспаға ұсынылды
(Хаттама №_____ _____ _________20___ж.)
М.О.Әуезов атындағы ОҚМУ Оқу әдістемелік кеңесінде қаралды және баспаға
ұсынылды. Хаттама №______ ____ _________20____ж.
© М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, 2022ж
Шығарылымға жауаптылар: Елубаев С.И.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
Тақырып 1. 5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша білім
бакалаврының біліктілік
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
Тақырып 2. Азаматтарды әскери қызметке даярлау, бастапқы әскери даярлықты
ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-материалдық базасын
қалыптастыру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .12
Тақырып 3. Бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыру және
өткізу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Тақырып 4. Білім беру ұйымдарында қосымша білім беру бағдарламалары бойынша
әскери
даярлық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .20
Тақырып 5. Азаматтарды әскери-техникалық және басқа да әскери мамандықтар
бойынша
даярлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..24
Тақырып 6. Жоғары кәсіптік білім беру ұйымдарында запастағы офицерлер
бағдарламасы бойынша әскери даярлық
жұмысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 30
Тақырып 7. Болашақ бастапқы әскери дайындық оқытушы-ұйымдастырушысының
қалыптасуында әскери психологияның маңызы ... ...36
Тақырып 8. Әскери психологияның методологиялық, әскери-теориялық, табиғи-
ғылыми негіздерін
оқыту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..41
Тақырып 9. Жарғылық тәртіптің жауынгерлерге тәрбиелік әсерін арттырудың
және тәртіпті орнықтырудың психологиялық шарттары ... ... ... 45
Тақырып 10. Әскери педагогиканың негізгі міндеттерін
оқыту ... ... ... ... ... 50
Тақырып 11. Бөлімдегі жауынгерлерді оқыту процесінің принциптері, құрылымы
мен болмысы. Оқыту прцесінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... 54
Тақырып 12. Жоғары оқу орындарында бастапқы әскери дайындық мамандығы
студенттерін оқытудағы ҚР Қарулы күштерінің жалпыәскерлік жарғыларының
талаптары мен
маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...56
Тақырып 13. Ұлттық жауынгерлік дәстүр арқылы болашақ бастапқы әскери
дайындық мұғалімдерінің елжандылыққа баулып кәсіби біліктігін
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
Тақырып 14. Қазіргі кезде бастапқы әскери дайындық оқытушы
ұйымдастырушысына қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
Тақырып 15. Бастапқы әскери дайындық оқытушы-ұйымдастырушысының
педагогикалық бағыттылығы және педагогикалық мәдениеті. Бастапқы әскери
дайындық оқытушы-ұйымдастырушысының өзін - өзі тәрбиелеуі мен
оқытуы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...63
Практикалық және семинар сабақтарының тақырыптарының
тізімі ... ... ... ...65
Кіріспе
Отанымызды қорғау ісі Қазақстан Республикасының бүкіл халқының ісі,
Қазақстан Республикасының қорғанысы мен Қарулы күштері туралы Заңды Отанды
қорғау және Республика Қарулы Күштерінде қызмет ету ҚР азаматтарының халық
пен мемлекет алдындағы Конституциялық міндеті мен парызы болып табылады, -
деп көрсетілген.
Оқушыларды әскери-патриоттық тәрбиелеу,алғашқы әскери дайындық және
денешынықтыру дайындығы бойынша сабақтарды ұйымдастыра білу және сапалы
өткізу, сонымен бірге пән аралық байланысты іс жүзіне асыра білу; оқу
процесіне заманалық, белсенді құралдар мен оқыту әдістерін енгізу әскери
комиссариаттарымен және әскери бөлімдерімен тығыз байланыста болу; АӘД және
денешынықтыру дайындығы бойынша оқу материалдық базаны құру және
жетілдіру, оқушылармен жеке жұмыстар жүргізу; олардың іскерлік, моральдық
және денсаулық жарамдылық зерттеу; жас өспірімдерді Қазақстан Қарулы
Күштері қатарына дайындау; сабақ өткізу барысында қауіпсіздіктің алдын алу
шараларын қабылдау.
Аталған пән бойынша оқу сұрақтарын қарау барысында студенттерге оқыту
жекелеген әдістерді білу қажет.
Алғашқы әскери дайындық Қазақстан Республикасының азаматтарының ҚР ҚК,
басқа да әскерлері мен әскери құрамаларында әскери қызмет етуге даярлау
жүйесінің құрамдас бөлігі, иелігі мен меншік нысандарына қарамастан жалпы
білім беретін міндетті мемлекеттік пән болып табылады.
ҚР ҚК мерзімді әскери қызметті өткерудің жағдайларына қысқа мерзімді
бейімделіп, өздеріне сеніп тапсырылған қару-жарақ пен жауынгерлік әскери
техниканы меңгеруі үшін жас сарбазды дайындау көлемінде қажетті білім,
практикалық машықтанушылық, мінез-құлық орнықтылығын қалыптастыруға тиіс.
Оқыту мақсаты:студенттерді өз мамандығының маңыздылығын, олардың
Қазақстан Республикасынының егемендігінің қорғаудағы міндеттері мен
құқықтарын, алғашқы әскери дайындықты оқытуды жете түсінуін айқындайды.
Практикалық сабақтарда студенттердің білімі мен іскерлігін бағалау критериі
Баға Бағалау критериі
Өте жақсы - Студент практикалық сабақтарды жақсы меңгерген және
тақырыптар бойынша түсінік айта алады;
- Барлық тақырып бойынша сұрақтарға еркін әрі нақты өте
жақсы жауап береді;
- Сабақ барысында оқытушының түсіндіргенін нақты
түсініп, қайта айтып бере алады;
- Сұрақтарға жауап беру барысында шығармашылық
іскерлігін көрсетіп түсіндіре алады;
- Тақырыптар бойынша пікірталастарда белсене қатысады,
- Қойылған сұрақтарға өз деңгейінде және жан жақты
ізденгені белгілі болып жауап береді;
Жақсы - Студент тақырыптарды жақсы меңгерген;
- Тақырыптар бойынша сұрақтарға жақсы жауап бере алады;
- Оқытушы сұрақтарына жауап беру кезінде кемінде 75
пайызына дұрыс жауап бере алады;
- Жақсы түсіндіре алуымен қатар кемінде жартылай
көрсете отырып тақырыпты түсіндіре алады;
- Сабақты жақсы меңгеріп тақырыптарды еркін түсінеді;
- Шығармашылық тапсырмаларды жақсы орындай алады;
Қанағаттанарлық - Студент тақырыпты түсінеді бірақ түсіндіруде
қиналады;
- Тақырып бойынша қойылған сұрақтардың кемінде
жартысына жауап бере алады;
- Сұрақтарға жауап беру кезінде шамалап жартылай нақты
емес жауаптармен түсіндіреді;
- Түсіндіру кезінде өзінің айтқан сөзін іс қимылмен
көрсете алмайды;
- Сабаққа қатысқанымен сабақты өз деңгейінде түсіне
алмайды;
- Шығармашылық тапсырмаларды орындау кезінде
қателіктер көп орын алады;
Қанағаттанарлық - Студент сабақты түсінбейді;
сыз - Сабаққа немқұрайлы қарайды;
- Тақырып бойынша қойылған сұрақтардың жартысынан азына
жауап береді;
- Тақырыпты түсіндіріп бере алмайды;
- Берілген тапсырмаларды орындамайды;
- Берілген сұрақтарға қатысы жоқ жауаптар айтады;
- Жауап бергісі келмейді.
Тақырып 1. 5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша білім
бакалаврының біліктілік сипаттамасы
5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша білім бакалаврының
біліктілік сипаттамасы
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында Білім берудің мақсаты - жылдам өзгеріп отыратын дүние
жағдайларында алған терең білімнің, кәсіби дағдыларының негізінде еркін
бағдарлай білуге, өзін-өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға және өз бетінше
дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті, дені
сау жеке тұлғаны қалыптастыру делінген. Жоғарыда аталған қағидаларды
ұстана отырып, Қазақстанда ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды,
тарихи тәжірибелерді, сан ғасырлық мәдени ұлттық дәстүрлерді ескере отырып,
қазіргі білім мазмұнын жаңғыртуда, жаңа талаптар қоя отырып ұлттық рухта
болашақ ұрпақты тәрбиелеу керек деп санаймыз.
Елімізде болып жатқан әр түрлі бағыттағы өзгерістер егеменді еліміз
жаңа XXІ-ғасырдың табалдырығын аттап, білім беру жүйесін дамытуда біршама
табыстарға қол жеткізуде.
Қазақстандағы жалпы әлеуметтік, саяси экономикалық, тәрбиелік және
білімдік, мәдениеттік деңгейлеріміздің жаңа сатыға көтеріліп, жаңаша реңге
ие болуы, жеке тұлғаны оқыту, білім беру, дамыту жүйесін жақсартуды талап
етеді. Сол себепті еліміздің болашағын дамытатын, жетілдіретін болашақ
мамандардың тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру ерекшеліктеріне назар
аударуымыз қажет. Болашақ маман тұлғасының қандай да ғылымды меңгеруі оның
дүниетанымдық, қызығушылық, шығармашылық ерекшеліктеріне байланысты болмақ.
Қазіргі жағдайда қоғамда болып жатқан өзгерістерді терең тану, оның
рухани дамуының дәрежесін айқындау, халықымыздың дәстүрлі мұраларынан
сусындай отырып, оның даму қасиеттерін бойына сіңіре отырып өзі өмір сүріп
жатқан қоғамның даму үрдісіне елеулі үлес қоса алады. Болашақ маман жеке
тұлға болып қалыптасуы үшін - ол қоғамдық сананың, адамның тұрмыс
тіршілігінің барлық түрлерінен хабарлар болуы керек.
Болашақ маман тұлғасының кәсіби қалыптасуында кәсіптік іріктеудің
мақсаты - мамандыққа жарамдылығын немесе жарамсыздығын анықтау. Ол үшін
жеке адамның еркешеліктерін, мамандыққа қоятын талаптарды да жете білген
жөн.
Егеменді мемлекет – Қазақстан Республикасы демократиялық құрылыс
міндеттерін жүзеге асыра отырып, шиеленісті бәсеңдетуге және ТМД
өңірлерінде соғыс болғызбауға бағытталған бейбітшілік саясатты дәйекті
түрде жүргізіп келеді. Сонымен қатар елдің қорғанысы мен Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштерінің жауынгерлік қуатын одан әрі нығайту, ТМД
халықтарының достығы мен Қарулы Күштерінің жауынгерлік ынтымақтастығын
дамыту үшін қажетті шаралар қолданып отырады. Президент бастаған ел
басшылығы мен Қазақстан Республикасының қорғаныс министрлігі алдымен
тәуелсіз егемен Қазақстан Республикасының құрылуымен байланысты жаңа тарихи
жағдайларды ескеретін әскери құрылыс көзқарасын дамыта отырып және барлық
мемлекеттермен бейбіт қатар өмір сүру саясатын жүргізе отырып мемлекеттің
қорғаныс қабілетін қарулы агрессиялардан қорғау үшін, қажеттілік деңгейінде
ұстау үшін мүмкіндік болғанын бәрін жасап отыр.
Агрессияшыл күштер соғыс бастағандай болса қазіргі заманғы соғыс
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жауынгерлеріне ерекше биік
талаптар қояды. Қазіргі заманғы шайқаста өз Отаны мен демократиялық
идеяларға, өз халқына шексіз берілген, жоғары моральдік-саяси және
жауынгерлік қасиеттерге ие, өз ісінің дұрыс екеніне кәміл сенімді, қару мен
техниканы шебер меңгерген тәртіпті және дене күші шыныққан жауынгер ғана
жеңіп шыға алады.
Қазіргі уақытта армия мен флоттың жаңа қарумен және техникамен
жарақтануына байланысты жас жауынгерлерді оқыту мен тәрбиелеу едәуір
күрделіленді. Қысқа мерзім ішінде қазіргі қаруды меңгеру, өзіңнің тәуелсіз
демократиялық Отаныңды лайықты қорғаушы болу-күрделі іс, сондықтан өзін
әскери қызметке дайындауда өз Отаны - Қазақстан Республикасы мен оның халқы
алдындағы азаматтық жауапкершілігін кәміл ұғынуға тиіс.
Азаматтар Қазақстан Республикасын қорғау жөніндегі қонституциялық
құқықтарын ұғыну. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің сипаты мен
мақсатын, әскери іс пен азаматтық қорғаныстың негіздерін анықтап түсінуге
тиіс, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі мерзімді әскери
қызметке шақырылған кезде мерзімді әскери қызметті өткерудің жағдайларына
қысқа мерзімде бейімделіп өздеріне сеніп тапсырылған қару-жарақпен
жауынгерлік техниканы меңгеру үшін жас сарбазды дайындау көлемінде қажетті
білім, практикалық машықтанушылық, мінез-құлық орнықтылығын қалыптастыруға
тиіс.
Жастарды әскери-патриоттық тәрбие үдерісінде осы принциптерді жүзеге
асыру олардың бойында әскери және мемлекеттік қызметке жаңа, шын
мәніндегі мүдделі қатынастарды дамытуды, Отанды қорғау жөніндегі қызметті
адал орындауға даярлықты қамтамасыз етеді және келесі негізгі бағыттар
бойынша жүзеге асырылады.
Рухани-адамгершілік - әлеуметтік маңызды үдерістер мен шынайы өмір
құбылыстарын, бағыттар мен мұраттарды, жоғары құндылықтарды жеке тұлғаның
түсінуі, оларды тәжірибелік қызмет пентәртіпті анықтау принциптері,
ұстанымдары ретінде басқару қабілеттілігі. Оған мыналар енеді: жоғары
мәдениет пен білімділікті таныту, Отанға адал қызмет етуге даярлық
ретіндегі мұраттарды түсіну, ұжымшылдық пен жауапкершіліктің, әскери намыс
сапаларын, мінез-құлықтың жоғары адамгершілік, кәсіби этикалық нормаларын
қалыптастыру
Тарихи - шығу тегімізді тану, Отанның, оның тағдырының
қайталанбайтынын, одан ажырамайтынын, ата-бабалары мен замандастарының
істеріне қатыстылығына мақтанышты, мемлекет пен қоғамның саяси жүйесінде
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскердің, әскери
құрамалар мен органдардың рөлі мен орнын, әскери доктрина мен елдің
қауіпсіздік тұжырымдамасының негізгі қағидаларын, әскери саясатты,
мемлекет пен қоғамдағы саяси және құқықтық оқиғалары мен үдерістерін,
конститутциялық және әскери борышын орындауға тарихи жауапкершілікті
түсіну.
5В010400- Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша жоғары білімнің
кәсіби оқу бағдарламасымен меңгеруде қорытынды аттестаттаудан табысты өткен
тұлғаларға 5В010400-Бастапқы әскери дайындық мамандығы бойынша білім
бакалавры академиялық дәрежесі және (немесе) біліктілік беріледі.
Біліктілік пен лауазымдар Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрінің 2009 жылғы 13 шілдедегі №338 бұйрығымен бекітілген Педагог
қызметкерлер мен оларға теңестірілген тұлғалардың лауазымдарының үлгілік
біліктілік сипаттамаларына сәйкес анықталады.
Мамандық бойынша білім бакалврының құзіреттеріне қойылатын талаптары
Түйінді құзыреттерге:
- қалыптастырушы: педагогикалық мақсат қою саласындағы білімдерді,
біртұтас педагогикалық процесті жобалау және жүзеге асыру біліктері
мен дағдыларын меңгеруі, позитивті ойлауға қабілетті болу, ұлттық
құндылықтар жүйесіне бейімделу, этикалық құндылықтар жолын ұстану,
ізгілікке және оптимизмге бейім болу;
- жүйелеуші: синергетикалық, әлеуметтік, педагогикалық жүйелер (жүйелік
тұрғы, педагогикадығы жүйелік принципі) саласындағы білімдерді
меңгеру, психологиялық-педагогикалық білімдерді іздеу,
формализациялау, құрылымдау және жүйелеуде біліктері мен дағдыларын
меңгеру, педагогикалық болмысты тұтас қабылдауға және жүйелі ойлауға
қабілетті болу;
- зерттеушілік: гносеология, әдіснама, педагогика және психология
саласындағы білімдерді меңгеру, ақпараттарды басқару дағдылары мен
біліктері, психологиялық-педагогикалық диагностика, талдау және синтез
негізінде кешенді маниторингті жүзеге асыру педагогикалық рефлекцияға
қабілетті болу, зерттеу мәдениетін жетілдіруге үнемі ұмтылу:
пәндік құзіреттерге:
- коммуникативті: қазақ, орыс, шетел тілдерін, қарым-қатынас
технологиясы, педагогикалық риторика және конфликтология,
коммуникативті стратегия саласындағы білімдерді меңгеру,
конструкциялық диалог ауқымындағы біліктері мен дағдылары,
көпмәдениетті, көпэтникалы, көпконфессионалды қоғамдағы қарым-қатынас,
педагогикалық ынтымақтастыққа қабілетті және толерантты болу;
- технологиялық: педагогикалық инноватика, педагогикалық технология
саласындағы білімдерді меңгеру, педагогикалық технологияларды іздеу,
бағалау, саралау және қолдану біліктері мен дағдыларын меңгеру,
жаңашылдыққа қабілетті болу, педагогикалық шеберлікті жетілдіруге
ұмтылу, ынталылығы мен еңбекқорлығын көрсете білу;
- бақылаушы: педагогикалық менеджмент саласындағы білімдерді меңгеру,
педагогикалық мониторингті іске асыру педагогикалық өлшемдер мен
индикаторлар жүйесін жасау, бақылау-бағалау материалдарын әзірлеу,
алынған нәтижелерді түсіндіріп беру біліктері мен дағдыларын меңгеру,
өзін-өзі бағалау мен өзін-өзі бақылауға, әділдікке, ақиқатқа ұмтылу;
арнайы құзыреттерге:
- бағдарламалық: пәндік, психологиялық-педагогикалық және әдістемелік
жүйелі білімдерді, нақты әлеуметтік-педагогикалық жағдайда кәсіби
қызметте теориялық білімдерді қолдану біліктері мен дағдыларын
меңгеру, педагогтың кәсіби парызын ұғыну, педагогикалық қызмет
нәтижесіне жауапкершілікпен қарау;
- пәнаралық: педагогикалық интеграция теориясы саласындағы білімдерді
меңгеру, педагогикалық міндеттерді шешуде түрлі пәндер салаларындағы
білімдерді біріктіру біліктері мен дағдыларын меңгеру, әлеуметтік
серіктестікке және педагогикалық ынтымақтастыққа қабілетті болу;
- әлеуметтік: адам құқықтары (халықаралық нормативті-құқықтық актілер,
білім беру мен баланы қорғау аясындағы Қазақстан Республикасының
заңнамалары) саласындағы білімдерді меңгеру, бала құқығы мен мүддесін
қорғау біліктері мен дағдыларын меңгеру, кәсіби абырой мен педагог
қадыр-қасиетін, сондай-ақ педагогикалық этика нормаларын сақтау,
педагог мамандығының әлеуметтік маңыздылығын ұғыну, балалардың
азаматтық құқықтарын құрметтеу;
- дамытушы: заманауи педагогикалық антропология саласындағы білімдерді
меңгеру, жоғары кәсіби педагогтардың іс-тәжірибелерін оқып-білу,
жинақтау, тарату және қолдану біліктері мен дағдыларын меңгеру;
педагогикалық қызметте жоғары мотивацияға ие болу, өз бетімен білім
алуға және өзін-өзі тануға ұмтылу;
- креативтік: шығармашылық қызметтің теориялық негіздері, шығармашылық
психологиясы саласындағы білімдерді меңгеру, кәсіби қызметті қайта
қарау, білім берудегі авторлық жаңашылдық идеяларды іске асыру,
стандартты емес және альтернативті шешім таба білу біліктері мен
дағдыларын меңгеру, сын тұрғысынан ойлауға, жаңа педагогикалық идеялар
генерациялауға қабілетті болу;
- ұйымдастырушы-әдістемелік: оқу-инструктивті құжаттамалар, білім беру
саласындағы нормативті-құқықтық құжаттар туралы білімдерді меңгеру,
ағымдық оқу-ұйымдастыру құжаттамаларын (дидактикалық, бақылау-өлшеу
материалдары және т.б.) жетілдіру біліктері мен дағдыларын меңгеру,
ұйымдастырушылық қабілеті болуы, жоғары орындаушылық тәртібінің болуы
жатады.
Бақылау сұрақтары:
1.Бітіруші түлектердің білім деңгейіне қойылатын талаптар қандай?
2.Мамандық бойынша білім бакалврының құзіреттеріне қойылатын талаптары
қандай?
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты 6.08.060-2010ж. 5В010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығы.
2. Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпан №561-ІV Заңы.
3. "Запастағы офицерлерді әскери есепке алу және одан шығару"
мемлекеттік қызмет стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы
22 шілдедегі № 848 Қаулысы.
4. Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2011 жылғы 11 қазандағы № 161 Жарлығымен бекітілген.
5. Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы.
6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары. ҚР Президентінің 19.05.2009
жылғы № 805 Жарлығымен бекітілген.
Тақырып 2. Азаматтарды әскери қызметке даярлау, бастапқы әскери
даярлықты ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-материалдық базасын
қалыптастыру
Азаматтарды әскери қызметке даярлау, бастапқы әскери даярлықты
ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-материалдық базасын
қалыптастыру қағидалары
Азаматтарды әскери қызметке даярлау, бастапқы әскеридаярлықты
ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оныңоқу-материалдық базасын
қалыптастыру қағидалары Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі
туралы 2012 жылғы 16 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес
Қазақстан Республикасының Үкіметі Азаматтарды әскери қызметке даярлау,
бастапқы әскери даярлықты ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оның оқу-
материалдық базасын қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 11 ақпандағы №118 қаулысы негізінде
жүзеге асырылады.
Азаматтарды әскери қызметке даярлау
Азаматтарды әскери қызметке даярлау:
1) бастапқы әскери даярлықты;
2) қосымша білім беру бағдарламалары бойынша әскери даярлықты;
3) әскери-техникалық және басқа да мамандықтар бойынша даярлықты;
4) запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлықты қамтиды.
Азаматтарды әскери қызметке даярлауды ұйымдастыруға және оны жүргізуге
бақылауды Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі жүзеге асырады.
Бастапқы әскери даярлық
Бастапқы әскери даярлықты қорғаныс, денсаулық сақтау, төтенше жағдайлар
саласындағы уәкілетті органмен, жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп,
білім беру саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады және тиесілігіне және
меншік нысанына қарамастан, білім беру ұйымдарында жүзеге асырылады.
Бастапқы әскери даярлық:
1) Қазақстан Республикасы Конституциясының ережелерін, мемлекеттің
қорғаныс негіздерін зерделеу;
2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің тағайындалуын, олардың
сипаты мен ерекшеліктерін, Қазақстан Республикасы азаматтарының қастерлі
міндеті ретінде әскери қызметтің мәнін, әскери анттың, Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштері жарғыларының негізгі талаптарын түсіндіру;
3) әскери бөлімдердің қару-жарағымен және әскери техникасымен, жеке
құрамның орналасуымен және тұрмысымен таныстыру;
4) қажетті әскери білім мен практикалық дағдыларды алу, төтенше
жағдайларда адамның тіршілік әрекеті қауіпсіздігінің негіздерін меңгеру
мақсатында жүргізіледі.
Әскерге шақыру жасына дейінгі және әскерге шақыру жасындағы адамдарды
бастапқы әскери даярлауды бағыныстылығына және меншік нысанына қарамастан,
жалпы орта білімнің жалпы білім беру оқу бағдарламаларын және техникалық
және кәсіптік (арнаулыдан басқа), орта білімнен кейінгі білімнің кәсіптік
оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының (бұдан әрі – білім
беру ұйымдары) 10-11 сыныптарында, бірінші-екінші оқу курстарында бастапқы
әскери даярлықтың штаттық ұйымдастырушы оқытушылары жүргізеді. Бастапқы
әскери даярлық курсы аяқталғаннан кейін оқитындармен оқу-жаттығу-далалық
(лагерьлік) жиындар өткізіледі.
Білім беру ұйымдарында бастапқы әскери даярлықтан өтпеген жасөспірімдер
оны әскерге шақыру алдында оқу-жаттығу пункттерінде өтеді.
Оқу-жаттығу пункттеріндегі сабақтарды оқу-жаттығу пункттерінің штаттан
тыс бастықтары, олардың тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасарлары және
жергілікті әскери басқару органдары тартатын немесе ұйымдарда жұмыс
істейтін запастағы офицерлер, сержанттар (старшиналар) қатарынан бастапқы
әскери даярлық нұсқаушылары ұйымдастырады және өткізеді.
Бастапқы әскери даярлыққа бақылауды ұйымдастыру, жүргізу және жүзеге
асыру, сондай-ақ оқу-материалдық базаны қалыптастыру тәртібі
Бастапқы әскери даярлықты жүргізуді және бақылауды ұйымдастыру кезінде
қорғаныс саласындағы уәкілетті орган:
1) білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша жергілікті
әскери басқару және білім беру органдарының жастарды бастапқы әскери
даярлауды ұйымдастыру және патриоттық тәрбиелеуді қамтамасыз ету жөніндегі
қызметін тексеруді жоспарлайды;
2) білім беру ұйымдарында бастапқы әскери даярлықты ұйымдастыруға
жәрдем көрсетеді.
Білім беру саласындағы уәкілетті орган:
1) оқитындарды бастапқы әскери даярлауды және патриоттық тәрбиелеуді
үйлестіруді жүзеге асырады;
2) оқитындарды бастапқы әскери даярлауды және патриоттық тәрбиелеуді
жүргізуді қамтамасыз етеді;
3) бастапқы әскери даярлық бойынша оқу бағдарламаларын әзірлеуге,
оқулықтарды және оқу-әдістемелік кешендерді, аудио-бейне фильмдерді
шығаруға жәрдемдеседі;
4) оқитындарды бастапқы әскери даярлауды жүргізудің және патриоттық
тәрбиелеудің оң тәжірибесін зерделейді, жинақтайды және таратады.
Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган:
1) медициналық-санитариялық даярлық бойынша оқытуға басшылық жасауды
жүзеге асырады және ведомстволық бағынысты органдар арқылы медициналық-
санитариялық даярлық бойынша оқытушыларды іріктеуді және даярлауды
қамтамасыз етеді;
2) төтенше жағдайлар саласындағы уәкілетті органның білім беру
ұйымдарында оқитындарды медициналық-санитариялық даярлық бойынша
бағдарламаларды және білім беру ұйымдарын мүлікпен жабдықтау табельдерін
әзірлеуге қатысады;
3) оқитындармен практикалық сабақтар өткізу үшін емдеу мекемелерін
білім беру ұйымдарына бекітіп береді және олардың даярлығына бақылауды
жүзеге асырады.
Төтенше жағдайлар саласындағы уәкілетті орган:
1) адамның тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі негіздерін оқыту бойынша
басшылық жасауды жүзеге асырады;
2) білім беру және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдармен
бірлесіп, Тіршілік әрекеті қауіпсіздігінің негіздері курсы бойынша
бағдарлама бөлімін, сондай-ақ білім беру ұйымдарын азаматтық қорғаныс
мүлкімен жабдықтау табелін әзірлейді.
Жергілікті әскери басқару органдары облыстардың, қалалар мен
аудандардың аумақтарында:
1) бастапқы әскери даярлық бойынша есептілікті жүргізеді;
2) білім беру және денсаулық сақтау саласындағы аумақтық органдармен
бірлесіп, бір жыл үшін бастапқы әскери даярлықты жүргізу қорытындылары
бойынша жергілікті атқарушы органдар шешімдерінің жобаларын және жаңа оқу
жылына арналған негізгі іс-шаралар жоспарларын әзірлейді;
3) бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушылармен үш күндік оқу-
әдістемелік жиындарын және бір күндік әдістемелік сабақтарды, білім беру
органдарымен келісу бойынша білім беру ұйымдарында бастапқы әскери
даярлықтың жай-күйін зерделеуді ұйымдастырады және жүргізеді;
4) білім беру және денсаулық сақтау саласындағы аумақтық органдармен
бірлесіп, оқу-жаттығу-далалық (лагерьлік) жиындарды жоспарлайды және
ұйымдастырады;
5) патриоттық тақырыптағы ғылыми-танымдық, хроникалық деректі кино,
бейне фильмдерді көрсетуді ұйымдастырады;
6) қорғаныс саласындағы уәкілетті органды және жергілікті атқарушы
органдарды білім беру ұйымдарындағы бастапқы әскери даярлықтың және
патриоттық тәрбиелеудің жай-күйі туралы хабардар етеді;
7) бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушылардың лауазымдарына
кандидаттарды іріктеуді келіседі;
8) бастапқы әскери даярлықтың толық курсын аяқтаған әскерге
шақырылушылардың тіркеу куәліктеріне тиісті жазбаларды енгізеді.
Гарнизондардың бастықтары жергілікті әскери басқару органдарымен
бірлесіп, әскери бөлімдерге, әскери оқу орындарына және жоғары оқу орындары
жанындағы әскери кафедраларға бастапқы әскери даярлықты, жастармен
патриоттық және тәрбие жұмысын ұйымдастыруда және жүргізуде көмек көрсету
үшін білім беру ұйымдарын, оқу-жаттығу пункттерін бекітіп береді.
Әскери бөлімдердің (мекемелердің) командирлері, әскери оқу орындарының,
жоғары оқу орындары әскери кафедраларының бастықтары:
1) білім беру ұйымдары мен оқу-жаттығу пункттеріне бастапқы әскери
даярлық және жастарды патриоттық тәрбиелеу бойынша ұдайы қамқорлық көмек
көрсетеді;
2) жауынгерлік даярлық үздіктерінің жастармен кездесуін ұйымдастырады,
оларды жеке құрамның тұрмысымен, бөлімшелердің қару-жарағымен және әскери
техникасымен таныстырады;
3) қамқорлық көмек ретінде сабақтарды өткізу үшін офицерлерді,
сержанттарды (старшиналарды) бөледі;
4) білім беру ұйымдарының бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы
оқытушыларымен, ұйымдардың оқу-жаттығу пункттерінің штаттан тыс
бастықтарымен практикалық, нұсқау беру-әдістемелік және көрсету сабақтарын
өткізуде және жастарды патриоттық тәрбиелеуде жергілікті әскери басқару
органдарына, білім беру саласындағы аумақтық органдарға көмек көрсетеді.
Білім беру ұйымдарының басшылары:
1) жастардың бастапқы әскери даярлығын және патриоттық тәрбиелеуді
ұйымдастыруға және оның жай-күйіне жауап береді;
2) жергілікті әскери басқару органдарының ұсынымы бойынша бастапқы
әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушылар лауазымдарына кандидаттарды
іріктеуді жүзеге асырады;
3) оқу үдерісін уақтылы жоспарлауды және ұйымдастыруды, бастапқы әскери
даярлық бағдарламасын толық және сапалы орындауды қамтамасыз етеді;
4) бастапқы әскери даярлықтың практикалық сабақтарын пысықтау үшін үй-
жайлар, алаңдар мен орындар бөледі, осы Қағидалардың және бастапқы әскери
даярлық бағдарламасының талаптарына сәйкес оқу-материалдық базаны ұдайы
жетілдіруге шаралар қабылдайды;
5) үлгерімі үшін оқитындардың жеке жауапкершілігін арттыру жөнінде
жұмыс жүргізеді;
Оқу-жаттығу пунктінің бастығы оқу-жаттығу пунктінде оқитын
жасөспірімдермен бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтарды және тәрбие
жұмысын өткізу сапасына, оқу аспаптары мен мүліктің сақталуына, бастапқы
әскери даярлық бойынша оқу процесін жоспарлауға және ұйымдастыруға,
бастапқы әскери даярлық нұсқаушыларымен нұсқау беру-әдістемелік сабақтарын
өткізуге, сабақтарды өткізу сапасына және жасөспірімдердің үлгеріміне
бақылауды жүзеге асыруға, ұйымдар басшыларына жасөспірімдердің тәртібі,
үлгерімі және олардың сабақтарға қатысуы туралы баяндауға жауап береді.
Бақылау сұрақтары:
1. Азаматтарды әскери қызметке даярлау қалай жүргізіледі?
2. Бастапқы әскери даярлыққа бақылауды ұйымдастыру, жүргізу және жүзеге
асыру, сондай-ақ оқу-материалдық базаны қалыптастыру тәртібі.
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты 6.08.060-2010ж. 5В010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығы.
2. Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпан №561-ІV Заңы.
3. "Запастағы офицерлерді әскери есепке алу және одан шығару"
мемлекеттік қызмет стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы
22 шілдедегі № 848 Қаулысы.
4. Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2011 жылғы 11 қазандағы № 161 Жарлығымен бекітілген.
5. Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы.
6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары. ҚР Президентінің 19.05.2009
жылғы № 805 Жарлығымен бекітілген.
Тақырып 3. Бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыру және
өткізу
Бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтарды ұйымдастыру және өткізу
Бастапқы әскери даярлық жалпы орта білімнің жалпы білім беру оқу
бағдарламаларын және техникалық және кәсіптік (арнаулыдан басқа), орта
білімнен кейінгі білімнің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын білім
беру ұйымдарында жүргізіледі.
Оқитындарды бастапқы әскери даярлауға мектептерде, колледждер мен
кәсіптік лицейлерде – 136 сағат, ал бастапқы әскери даярлықтан өтпеген және
оны оқу-жаттығу пункттерінде өтетін әскерге шақырылатын жасөспірімдерге –
60 оқу сағаты бөлінеді.
Бастапқы әскери даярлық бағдарламасы бойынша сабақтар апта сайын 2
сағаттан артық емес өткізіледі.
Оқу-жаттығу-далалық (лагерлік) жиындарды жергілікті атқарушы органдар
бастапқы әскери даярлықтың теориялық курсы аяқталғаннан кейін жергілікті
әскери басқару және төтенше жағдайлар органдарымен бірлесіп, білім беру
саласындағы аумақтық органдардың басшылық жасауымен көктемгі кезеңде
жасөспірімдермен оқу сабағын ұйымдастырады және өткізеді.
Оқу-жаттығудалалық жиындар қажетті оқу-материалдық базасы бар білім
беру ұйымдары базасында өткізіледі.
Қыздармен білім беру ұйымдарында бастапқы әскери даярлық бағдарламасы
бойынша сабақтар ұлдармен бірге, Медициналық білім негіздері бөлімі
бойынша – бөлек өткізіледі. Әскери іс негіздері бөлімі бойынша
практикалық сабақтарға қыздар тартылмайды.
Білім беру ұйымында барлық оқу жылына арналған апталық бастапқы әскери
даярлықтан өту жоспары әзірленеді.
Бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтар жалпы сабақ кестесіне
енгізіледі және сыныптар мен оқу топтары бойынша өткізіледі. Сыныптар мен
оқу топтары взводтар деп аталады және үш бөлімшеге бөлінеді. Білім беру
ұйымы басшысының бұйрығымен оқитындар қатарынан взводтар мен бөлімшелер
командирлері тағайындалады.
Білім беру ұйымдарында және оқу-жаттығу пунктінде маңызды саяси
оқиғаларды және Қазақстан халқының, соғыстар батырлары мен ардагерлерінің
жетістіктерін көрсететін патриоттық тақырыпты және өзекті материалдарды
қамтитын көрнекі үгіт-насихат құралы ресімделеді.
Оқу-жаттығу пункттерінде бастапқы әскери даярлыққа 60 сағат, оның
ішінде 20 сағат дене дайындығына бөлінеді.
Сабақтар аптасына 6-7 сағаттан өткізіледі. Оқу-жаттығу пунктінде
апталық бастапқы әскери даярлықтан өту жоспарлары мен сабақ кестесі
әзірленеді және оны ұйым басшысы бекітеді.
Оқу-жаттығу пунктінде бастапқы әскери даярлықты қамтамасыз ету үшін оқу
топтарының құрамы, сабақтарды ұйымдастыру, өткізу және материалдық-
техникалық қамтамасыз ету тәртібі айқындалатын ұйым басшысының бұйрығы
шығарылады.
Оқу-жаттығу топтары оларды әскерге шақыру бойынша әскери қызметке
шақыру мерзімдерін ескере отырып, 20-25 жасөспірімнен жасақталады.
Оқу-жаттығу пункттерінде бағдарламаны зерделегеннен кейін қорытынды
баға қоюмен сынақтар қабылданады.
Сынақтарды қабылдау үшін аудан, қала әкімінің шешімімен құрамында
жергілікті әскери басқару органдарының, жергілікті атқарушы органдардың
ішкі саясат басқармасының өкілдері бар комиссия құрылады.
Оқу-жаттығу пункттерінде оқытудан өткен жасөспірімдерге бастапқы әскери
даярлықтан өткені туралы анықтама беріледі.
Білім беру ұйымдарында және оқу-жаттығу пункттерінде бастапқы әскери
даярлықтың толық курсын бітірген жасөспірімдердің тізімдері қорытынды
бағаларымен жасөспірімдердің тіркелген жері бойынша жергілікті әскери
басқару органына жолданады.
Бастапқы әскери даярлық бойынша оқитындардың білімі басқа пәндер сияқты
бес балдық жүйе бойынша бағаланады.
Бастапқы әскери даярлық бойынша оқитындар алған жылдық (курстық)
бағалар негізінде қорытынды баға (денсаулық жағдайы бойынша бастапқы әскери
даярлықтан босатылған адамдарды қоспағанда) орта білімі туралы аттестатқа,
колледжді немесе кәсіптік лицейді бітіргені туралы дипломға, дипломға
семестрлік және емтихан ведомостарынан үзіндіге қойылады.
Уәкілетті білім беру органы уәкілетті қорғаныс органымен бірлесіп,
бастапқы әскери даярлық және оқитындардың материалды меңгеру сапасы
мәселелері бойынша білім беру ұйымының жұмысын тексереді және бағалайды.
Білім беру ұйымдарындағы бастапқы әскери даярлықтың, сондай-ақ оқу-
жаттығу-далалық жиындарды ұйымдастыру және өткізу жай-күйін тексеру
нәтижелері бойынша жалпы орта білімнің жалпы білім беру оқу бағдарламаларын
және техникалық және кәсіптік орта білімнен кейінгі білімнің кәсіптік оқу
бағдарламаларын іске асыратын білім беру мекемесінің жетекшісі акт жасайды
және тексеруші комиссия мүшелерінің қатысуымен оқу-жаттығу-далалық
жиындарды ұйымдастыру мен өткізу бойынша талдау жүргізеді.
Тексеру нәтижелері туралы білім беру саласындағы аумақтық органдар
орындардағы жергілікті атқарушы органдарды хабардар етеді.
Білім беру ұйымдарының бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы
оқытушыларын және ұйымдардың оқу-жаттығу пункттерінің әкімшілігін іріктеу,
тағайындау және даярлау
Ұйымдастырушы оқытушылар лауазымдарына тағайындауды және оларды осы
лауазымдардан босатуды жергілікті әскери басқару органдарымен және жоғары
тұрған білім беру ұйымдарымен келісу бойынша білім беру ұйымдарының
басшылары жүзеге асырады.
Бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушыларды лауазымға
тағайындау Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы
13 шілдедегі № 338 бұйрығымен бекітілген педагог қызметкерлер мен оларға
теңестірілген тұлғалардың лауазымдарының үлгілік біліктілік
сипаттамаларының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
Бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушылардың лауазымдарын
запастағы офицерлермен жасақтау мүмкін болмаған кезде бастапқы әскери
даярлықты ұйымдастырушы оқытушылар етіп жоғары білімі бар, мотоатқыштар,
барлау, танк және оқу-жаттығу бөлімшелерінде сарбаздар мен сержанттар
лауазымдарында әскери қызмет өткерген жақсы даярланған және тәжірибелі
запастағы сержанттар (старшиналар) мен сарбаздарды (матростарды)
тағайындауға рұқсат етіледі. Білім беру ұйымдары осы санаттағы бастапқы
әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушыларды біліктілікті арттыру курстарына
жібереді.
Бақылау сұрақтары:
1.БӘД пәні бойынша сабақтарды жоспарлау және өткізу.
2.Бастапқы әскери даярлыққа бақылауды ұйымдастыру, жүргізу және жүзеге
асыру, сондай-ақ оқу-материалдық базаны қалыптастыру тәртібі.
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты 6.08.060-2010ж. 5В010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығы.
2. Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпан №561-ІV Заңы.
3. "Запастағы офицерлерді әскери есепке алу және одан шығару"
мемлекеттік қызмет стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы
22 шілдедегі № 848 Қаулысы.
4. Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2011 жылғы 11 қазандағы № 161 Жарлығымен бекітілген.
5. Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы.
6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары. ҚР Президентінің 19.05.2009
жылғы № 805 Жарлығымен бекітілген.
Тақырып 4. Білім беру ұйымдарында қосымша білім беру бағдарламалары
бойынша әскери даярлық
Әскери даярлықтан өту
Қосымша білім беру бағдарламалары бар білім беру ұйымдары республикалық
әскери мектеп-интернаттар (лицейлер) және өзге де жалпы орта, техникалық
және кәсіптік, орта білімнен кейінгі бағдарламаларды іске асыратын білім
беру ұйымдары болып табылады.
Әскери даярлықты іске асыратын білім беру ұйымдары Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрлігі мен Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлігінің бірлескен бұйрығы негізінде айқындалады.
Әскери даярлық оқытудың бір түрі болып табылады және жеке оқу пәні
ретінде оқу жоспарларына енгізіледі.
Әскери даярлыққа денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды
тәрбиеленушілер тартылады.
Тәрбиеленушілердің әскери қызметке жарамдылығы заңнамаға сәйкес әскери
даярлық басталар алдында, сондай-ақ оқу-жаттығу жиындары басталар алдында
(тек денсаулығына шағымданғандар үшін) айқындалады.
Әскери даярлыққа басшылық жасауды Қазақстан Республикасы Білім және
ғылым министрлігімен бірлесіп, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі
жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігіне:
1) Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігімен бірлесіп,
әскери даярлық бағдарламаларын, әскери даярлықты қамтамасыз ету үшін
қажетті қару-жарақтың, әскери техниканың, әскери оқу-жаттығу және басқа да
мүліктің табельдерін әзірлеу және бекіту;
2) тәрбиеленушілердің оқу-жаттығу жиындарын ұйымдастыру және өткізу,
әскери даярлық үшін қажетті оқу материалдық-техникалық базаны құру;
3) әскери даярлыққа, оқу, тәрбиелік және әдістемелік жұмысқа, әскери
даярлық оқытушыларының біліктілігін арттыруға басшылық жасау;
4) Қазақстан Республикасының және басқа да мемлекеттердің әскери оқу
орындарында оқыту үшін тәрбиеленушілерді іріктеу;
5) оқушыларды ведомствалық бағынысты білім беру ұйымдарына қабылдау;
6) әскери даярлықты және дене дайындығын, патриоттық тәрбиелеуді
ұйымдастыру мен жүргізу сапасын тексеру;
7) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де
өкілеттіктерді жүзеге асыру жүктеледі.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігіне:
1) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігімен келісу бойынша
ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарының штат кестесін қарау және
бекіту;
2) ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарын дамыту бағдарламасын
бекіту;
3) жалпы білім беру даярлығына, оқу-тәрбиелік және әдістемелік жұмысқа
басшылық жасау;
4) өз құзыреті шегінде оқу-тәрбие процесі мазмұнының мемлекеттік
жалпыға міндетті білім беру стандарттарының талаптарына сәйкес келуіне
кезең-кезеңімен бақылауды ұйымдастыру және жүргізу;
5) білім беру саласындағы нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес
педагогикалық қызметкерлерді аттестаттауды жүргізу және оларға біліктілік
разрядтарын беру;
6) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігімен келісу бойынша
оқушыларды білім беру ұйымдарына қабылдауды жүзеге асыру;
7) білім беру ұйымдарының басшыларына педагогикалық кадрлар іріктеуде
көмек көрсету;
8) оқу, әдістемелік және көрнекі құралдар әзірлеуді ұйымдастыру;
9) ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарының тәрбиеленушілерін оқу
және тұрғын үй-жайларымен, оқу жабдығымен, әдістемелік және көрнекі
құралдармен қамтамасыз ету;
10) ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарында материалдық-
техникалық, қаржылық қамтамасыз етуді тексеру;
11) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де
өкілеттіктерді жүзеге асыру жүктеледі.
Әскери даярлықты ұйымдастыруға, ол үшін қажетті материалдық-техникалық
базаны құруға, қару-жарақтың сақталуын қамтамасыз етуге білім беру ұйымының
басшысы тікелей жауапты болады.
Білім беру ұйымының басшысына:
1) жарғы жобасын әзірлеуді ұйымдастыру;
2) ішкі тәртіп қағидаларын бекіту;
3) жұмыс оқу жоспарлары мен бағдарламаларын, оқу үдерісінің күнтізбелік
кестелерін бекіту;
4) штат кестесінің жобасын әзірлеу және әскери даярлық жүргізу үшін
басшылық, оқытушылар құрамының және қосалқы оқыту персоналының санын бөлу;
5) тәрбиеленушілердің әскери пәндерді басқа пәндермен тығыз
сабақтастықта оқуын ұйымдастыруда оқу-әдістемелік көмек көрсету, білім беру
процесінің әдістемелерін және білім беру технологияларын жетілдіру;
6) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінен алынатын мүлік пен
әдебиеттен басқа, қажетті оқу материалдық-техникалық базаны құру және
ұстау;
7) тәрбиеленушілер контингентін қалыптастыру;
8) белгіленген пайдалану талаптарына сәйкес қару-жарақ пен әскери
техниканы сақтауды, жинақтауды қамтамасыз етуді ұйымдастыру;
9) тәрбиеленушілердің ағымдағы үлгерімін бақылауды, аралық және
қорытынды аттестаттауды жүргізу;
10) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен
кадрлардың біліктілігін арттыруды және қайта даярлауды қамтамасыз ету;
11) педагогикалық кеңес отырысында әскери даярлықтың жай-күйін
талқылау;
12) тамақтандыру және медициналық қамтамасыз ету ұйымдарының жұмыс
істеуі үшін қажетті жағдайларды жасау, тәрбиеленушілер мен қызметкерлердің
денсаулығын сақтау және нығайту мақсатында олардың жұмысын бақылау;
13) тәрбиеленушілерге Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген
қосымша жеңілдіктер мен материалдық қамтамасыз ету түрлерін уақтылы ұсынуды
қамтамасыз ету;
14) белгіленген нормалардан төмен емес тәрбиеленушілер мен оқитындарды
ұстау және тұру жағдайларын қамтамасыз ету;
15) қоғамдық өзін-өзі басқару органдарының қызметіне жәрдемдесу;
16) қаржы және материалдық ресурстардың келіп түсуі және жұмсалуы
туралы есеп беруді құрылтайшыға ұсыну жүктеледі.
Тәрбиеленушілердің оқу-жаттығу жиындары Қазақстан Республикасы Қорғаныс
министрлігімен бірлесіп ұйымдастырылады және ұзақтығы 30 күннен аспайтын
оқыту бағдарламасына сәйкес өткізіледі.
Оқу-жаттығу жиындарынан өтуден заңнамаға сәйкес денсаулық жағдайы
бойынша жарамсыз деп танылған тәрбиеленушілер босатылады.
Білім беру ұйымдарында оқу-тәрбие сыныптық, сыныптан тыс жұмысы ерекше
міндеттерді ескере отырып, жалпы орта білім беретін мектеп туралы
бағдарламаларға, ережелерге және нормативтік құжаттарға сәйкес
ұйымдастырылады.
Тәрбиеленушілерді оқыту взводтар (сыныптар) бойынша мемлекеттік және
орыс тілдерінде жүзеге асырылады. Сабақтар әрбір пән бойынша оқу
кабинеттерінде, сыныптарында өткізіледі.
Тәрбиеленушілерді барлық жабдықталым түрлерімен қамтамасыз ету
Тәрбиеленушілерді киім-кешекпен қамтамасыз ету бюджет қаражаты есебінен
жүзеге асырылады.
Заттай мүлікпен қамтамасыз ету мынадай схема бойынша жүзеге асырылады:
1) білім беру ұйымын жабдықтау жоспарларында заттай мүлікке
қажеттілікті есептеу өткізілетін іс-шараларды ескере отырып, қамтамасыз ету
нормаларына сәйкес жеке құрамның тізімдік санына жүргізіледі;
2) жабдықтау жоспарларында білім беру ұйымында азаймайтын заттай мүлік
қорын ұстау көзделеді;
3) мекемелер қажеттілігін қамтамасыз етуге барлық жаңа, сондай-ақ
жоспарланған кезеңде кию мерзімі өтпеген бұрын пайдаланылған заттай мүлік
есептеледі. Бұдан басқа, қажеттілікті қамтамасыз етуге кию мерзімі өткен,
бірақ жөндеусіз немесе жөндеуден кейін тікелей мақсаты бойынша пайдалануға
жарамды заттар есептеледі;
4) білім беру ұйымдарына заттай мүлікті беру:
5) жазғы жоспар бойынша – 15 сәуірге қарай;
6) қысқы жоспар бойынша – 15 қазанға қарай жүргізіледі;
7) білім беру ұйымдарына жазғы жабдықтау жоспары бойынша заттай мүлікті
берумен бір уақытта оларға кию мерзімі бойынша ағымдағы жылғы 1 шілдеге
дейінгі келісімшарт қызметінің офицерлері, сержанттары және қатардағы
жауынгерлері құрамының адамдарына тиесілі заттай мүлік беріледі;
8) мүлікті мерзімінен бұрын беру және белгіленген нормалардан,
табельдер мен штаттардан артық жұмсау жүргізілмейді;
9) айырым белгілері (фурнитура) тәрбиеленушілерге онда осы белгілерді
тағу көзделген киім-кешек заттарымен бірге беріледі;
10) бұдан басқа, сержанттар әскери атақтарын алған тәрбиеленушілерге
әскери атағына сәйкес оқа (жапсырмалар) беріледі;
11) заттай мүлікті талап етуді Қазақстан Республикасы Қорғаныс
министрлігіне ұсынылатын есептілік-өтінімдер бойынша Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлігінің жабдықталымында тұрған білім беру ұйымдары
жүргізеді;
12) заттай мүлікті талап ету олар қарамағында тұратын білім беру
ұйымдарының жоғары тұрған министрліктерге берген есептілік-өтінімдері
бойынша жүргізіледі;
13) заттай мүлікті беруге кезектен тыс өтінімдерді ұсынуға тек
жоспармен алдын ала көзделген ұйымдастыру іс-шараларын қамтамасыз ету үшін,
сондай-ақ табиғи зілзала нәтижесінде жоғалтылған мүліктің орнын толтыру
үшін жол беріледі.
Бақылау сұрақтары:
1.Әскери даярлықтан өту деген не?
2.Әскери қызметшілерді қамтамассыз ету.
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты 6.08.060-2010ж. 5В010400 – Бастапқы әскери дайындық мамандығы.
2. Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпан №561-ІV Заңы.
3. "Запастағы офицерлерді әскери есепке алу және одан шығару"
мемлекеттік қызмет стандарты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы
22 шілдедегі № 848 Қаулысы.
4. Қазақстан Республикасының Әскери Доктринасы Қазақстан Республикасы
Президентінің 2011 жылғы 11 қазандағы № 161 Жарлығымен бекітілген.
5. Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы Қазақстан
Республикасы Президентінің 2006 жылғы 10 қазандағы №200 Жарлығы.
6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары. ҚР Президентінің 19.05.2009
жылғы № 805 Жарлығымен бекітілген.
Тақырып 5. Азаматтарды әскери-техникалық және басқа да әскери
мамандықтар бойынша даярлау
Жалпы ережелер
Азаматтарды әскери-техникалық және басқа да әскери мамандықтар бойынша
даярлау Заңға сәйкес жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери
құралымдары үшін әскери-техникалық және басқа да әскери мамандарды
даярлаудың негізгі міндеттері:
1) оқитындардың қару-жарақ пен техниканың құрылымы жөнінде қажетті
білімдер, оларға әскерге шақырылғаннан кейін қысқа мерзімдерде әскери
қызмет өткеру кезеңінде өз штаттық лауазымы бойынша міндеттерін орындауға
кірісуге мүмкіндік беретін оларға қызмет көрсету, жөндеу және қолдану
бойынша практикалық дағдылар алуы;
2) оқитындарда әскери ұжымда тез бейімделуге мүмкіндік беретін
тәртіптілік, орындаушылық пен ұйымшылдық, сондай-ақ қойылған міндетті
орындау үшін жоғары жауапкершілік қасиеттерін қалыптастыру болып табылады.
Мамандандырылған ұйымдар ерікті негізде жасақталады. Әскери-техникалық
және басқа да әскери мамандықтар бойынша даярлау Қарулы Күштердің
қажеттілігіне сәйкес мамандандырылған ұйымдарда өтеусіз негізде және оқуға
арналған шығыстарды толық немесе ішінара өтеумен ақылы негізде жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі есебінен оқуға арналған
шығыстарды ішінара өтеу кезінде оқу-жаттығу оқ атуларын өткізу және жанар-
жағармай материалдарымен қамтамасыз ету жүзеге асырылады.
Өтеусіз негізде әскери-техникалық және басқа да әскери мамандықтар
бойынша даярлауға денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды, он
жеті жас алты айдан жиырма алты жасқа дейінгі мерзімді қызметке шақырылуға
жататын азаматтар тартылады.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz