Жер үсті суларының негізгі ластану көздері және ластаушы заттардың түрлері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
1
СУ ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАЙ КҮЙІН ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5

1.1
Жер үсті суларының негізгі ластану көздері және ластаушы заттардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5

1.2
Жер үсті су объектілерінің сапасын бағалау үшін қолданылатын негізгі әдістер мен көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.3
Жер үсті су объектілерінің экологиялық жағдайын бағалау бойынша зерттеулердің бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16

РЕФЕРАТ
Дипломдық жұмыс кіріспеден, 3 тараудан, қорытынды бөлім және пайдаланылған әдебиеттер мен қосымшалардан, жұмыстың көлемі 57 бет компьютерлік мәтіннен, 12 кесте, 4 суреттен тұрады.
1. ЭКОЛОГИЯ, МОНИТОРИНГ, АУЫЗ СУ, ШАРУАШЫЛЫҚ, ГИДРОТЕХНИКА, АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ, ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
Жұмыстың мақсаты:Алматы облысындағыжер үсті суларының экологиялық жағдайын талдап, экологиялық мәселелерін шешу жолдарын ұсыну.
Объектісі: Алматы облысы жер үсті сулары
Пәні: Алматы облысындағы жер үсті суларының сапа көрсеткіштері
Қала халқы санының улғаюына байланысты қолда бар су ресурстарын ұтымды және кешенді пайдалану проблемасы шиеленісе түсуде. Алматы аумағы үнемі ұлғайып, шекаралары кеңеюде. Қала халқы өсуде, Бұл қала аумағындағы су тұтыну көлеміне және оның аумақтық қайта бөлінуіне тікелей әсер етеді.
Нәтижелер: Суы аз немесе қалдықсыз, оқшауланған суайналымдық және аралық тазалау немесе суды салқындатып, қайтадан іске жарату жүйесі бар технологияларға көшу, қалдық көлемін азайтып, сусызданған қалдықты немесе былғауыштардың қойырланған ерітіндісін жер қойнына көму технологиясын жетілдіру, өндіріс және тұрмыс қалдықтармен былғанған сулардытазалау әдістерін жетілдіру жолдарын ұсыну.

РЕФЕРАТ

Дипломная работа состоит из введения, 3 глав, заключительной части и использованной литературы и приложений, объем работы 57 страница из компьютерного текста,12 расписание,4 состоит из рисунка.
1. ЭКОЛОГИЯ, МОНИТОРИНГ, ПИТЬЕВАЯ ВОДА, ХОЗЯЙСТВО, ГИДРОТЕХНИКА, АЛМАТИНСКАЯ ОБЛАСТЬ, РЕСПУБЛИКА КАЗАХСТАН
Цель работы: проанализировать экологическое состояние поверхностных вод Алматинской области и предложить пути решения экологических проблем.
Объект: поверхностные воды Алматинской области
Предмет: показатели качества поверхностных вод Алматинской области
В связи с увеличением численности городского населения обостряется проблема рационального и комплексного использования имеющихся водных ресурсов. Территория Алматы постоянно увеличивается, границы расширяются. Население города растет, что напрямую влияет на объем водопотребления на территории города и его территориальное перераспределение.
Результаты: переход на технологии с маловодной или безотходной, изолированной водооборотной и промежуточной очисткой или с системой охлаждения и повторного пуска воды, совершенствование технологии захоронения в недрах обезвоженного остатка или концентрированного раствора загрязнителей с уменьшением объема отходов, предоставление путей совершенствования методов очистки загрязненных вод отходами производства и быта.

ABSTRACT

The thesis consists of an introduction, 3 chapters, the final part and the literature used and appendices, the volume of work 57 a page of computer text,12 schedule, 4 consists of a drawing.
1. ECOLOGY, MONITORING, DRINKING WATER, AGRICULTURE, HYDRAULIC ENGINEERING, ALMATY REGION, REPUBLIC OF KAZAKHSTAN
The purpose of the work: to analyze the ecological state of the surface waters of the Almaty region and propose ways to solve environmental problems.
Object: surface waters of Almaty region
Subject: indicators of surface water quality in Almaty region
Due to the increase in the urban population, the problem of rational and integrated use of available water resources is becoming more acute. The territory of Almaty is constantly increasing, the borders are expanding. The city's population is growing, which directly affects the volume of water consumption in the city and its territorial redistribution.
Results: transition to technologies with low-water or waste-free, isolated water circulation and intermediate purification or with a cooling system and water restart, improvement of the technology of disposal of dehydrated residue or concentrated solution of pollutants in the bowels with a reduction in waste volume, providing ways to improve methods of cleaning contaminated water with industrial and household waste.

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Су - барынша шектеулі ресурс және оның көздерін иелену үшін күрес жер бетіндегі шиеленіс пен жанжалдар себептерінің бірі ретінде, қазірдің өзінде геосаясаттың аса маңызды факторына айналып отыр. Сумен қамтамасыз ету проблемасы біздің елімізде де өткір болып отыр. Жасыл экономикаға көшу жөніндегі тужырымдамада су тапшылығының қаупі және су ресурстарын тиімсіз басқару Қазақстанның турақты экономикалық өсуі мен әлеуметтік дамуы үшін негізгі кедергі болу мүмкіндігі атап өтіледі.
Су ресурстарының өсіп келе жатқан тапшылығының проблемаларын ауыл шаруашылығында, өнеркәсіпте және турғын үй коммуналдық шаруашылығында суды пайдаланудың тиімділігін арттыру жолымен, сондай-ақ трансшекаралық өзендер ағынының сенімділігін арттыру жөніндегі халықаралық іс-шаралар есебінен шешу болжанып отыр.
Су пайдалануды тиімді ету жөніндегі шаралармен қол жеткізілетін негізгі мақсатқа қол жеткізу үшін болашақ ұрпақ үшін су ресурстарының қол жетімділігін қамтамасыз ету үшін тұщы суды тұтыну суды табиғи ауыстыру коэффициентінен аспауы керек. Осы туста энергияны үнемдеу мәселесі көтеріледі. Суды тарту, оны жеткізу және ағынды суларды тазарту шаралары айтарлықтай энергияны тутынады. Әлемнің кейбір өңірлерінде энергияны жалпы тутынудың 15%-ы су ресурстарын басқаруға байланысты қызметке жумсалады. Энергия көздерін қолдану кезінде табиғи ортаны сақтау маңызды. Адамның суды тутынуын азайту табиғи флора мен фауна үшін маңызды табиғи су ортасын сақтауға көмектеседі, сонымен қатар судың жалпы шығынын арттырады. Жаңа бөгеттер мен басқа да су жинау құрылыстарын салу қажеттілігі де азаяды.
Қала халқы санының улғаюына байланысты қолда бар су ресурстарын утымды және кешенді пайдалану проблемасы шиеленісе түсуде. Бұл проблема әсіресе халық саны бойынша ең үлкен қала - Алматы орналасқан өзен ағынын қалыптастырудың күрделі жағдайлары бар тау бөктеріндегі аумақтар үшін өзекті. Алматы - Іле Алатауының бөктерінде орналасқан Қазақстанның ірі мегаполисі. Бұл ірі ғылыми, мәдени, қаржылық және өндірістік орталық. Алматы аумағы үнемі улғайып, шекаралары кеңеюде. Қала халқы өсуде, Бұл қала аумағындағы су тутыну көлеміне және оның аумақтық қайта бөлінуіне тікелей әсер етеді.
Қазақстан Республикасының жыл сайынғы жаңартылатын тущы суларының негізгі ресурстары көлдер мен жерасты суларының су ресурстары қорларын толықтыру элементі болып табылатын өзен жүйелерінде шоғырланған. Ғалымдардың есептеуіне қарағанда, Алматы қаласындағы өзен арналарының жалпы узындығы 317,18 шақырымды, ал су қорының жалпы айналым ауданы - 1210 га аумақты алып жатыр.
Қаладағы өзендер кіретін Балқаш-Алакөл су шаруашылығы бассейндерінде қалыпты жүктеме байқалады. Тиісінше осы өзен су шаруашылығы бассейндерінде шектес аумақтардан судың түсуі сақталған жағдайда, одан әрі әлеуметтік-экономикалық даму үшін жеткілікті су-ресурстық әлеует бар. Су шаруашылығындағы су ресурстарын бағалау үшін көбінесе жаңартылатын су ресурстары ағымы қолданылады. Қандай да бір аумақ үшін жаңартылатын су ресурстарын сандық бағалау қаралатын аумақтың барлық өзендері ағынының орташа көпжылдық мәндерін жиынтықтау арқылы айқындалады және оларды пайдалануды жоспарлау және сумен қамтамасыз етуді бағалау кезінде гидрология мен су шаруашылығында кеңінен пайдаланылады.
Су ресурстарын барынша тиімді пайдалану және орнықты экономикалық өсу үшін өзен бассейндері шеңберінде су ресурстарының шектеулілігі мен жер үсті және жер асты суларының өзгергіштігін және су объектілеріне жол берілетін экологиялық жүктемені ескере отырып, экономика салаларын үйлестіре дамыту қажет. Су ресурстарының әркелкі аумақтық бөлінуіне байланысты суды көп қажет ететін өндірістерді дамыту, гидроэнергетикалық әлеуетті игеруді арттыру, суармалы егіншілікті, балық шаруашылығын дамыту үшін аудандар бөлген жөн. Су ресурстары басқару объектісі ретінде күрделі құбылыс болып табылады және өзінің ықпал ету саласы мен жауапкершілігін нақты бөле отырып, басқару органдарын қалыптастыру үшін арнайы тәсілді талап етеді.
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты: Алматы облысындағы су ресурстарын сақтау және ұтымды пайдалану проблемаларын шешудің негізгі жолдарын талдау.

1 СУ ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАЙ КҮЙІН ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ

1.1 Жер үсті суларының негізгі ластану көздері және ластаушы заттардың түрлері

Жер үсті сулары - жер бетінде таралған түрақты, не уақытша қалыптасқан сулардың барлық түрлері (өзен, көл, мұхит т.б.).Жер шарының әр түрлі аймақтарының сумен қамтамасыз етілуі көрсеткіштері -ондағы орналасқан халықтың санымен жөне табиғи қорлардың орналасуымен, өнеркәсіп пен ауыл шарушылығының қажеттілігімен әркез үйлесе бермейді. Еуропа мен Азияда әлем халықтарының 77%-ы орналасқан, ал осы аумаққа жылма-жыл айналымға түсетін өзен, көл жөне бөгендердің ғана суларын есепке алатын болсақ, онда жер бетіндегі әрбір адамға орташа есеппен жылына 11,6 мың м3 су тиесілі.Жер беті үсті ағындысы, ауырлық күшінің әсерінен атмосферада судың жер бетімен жылжу процесі,жердегі су айналымының (ылғал айналымы) құрамды бөлігі.
Жер бетіндегі ауаның көлемі жауын-шашын мөлшеріне және ормандылыққа байланысты: ормансыз ауданда Жер беті ауа жауын-шашынның жылдың қосындысының 65%-ын құрайды және топырақтың су эрозиясына себепші болады ормандылыққа Жер бетінің 5%-ын ғана құрайды.‎ Жер шарының сулы аудандарының жиынтығын гидросфера деп атайды.Гидросфераға мұхиттар, теңіздер, өзендер, тоғандар,ми батпақ,топырақтағы,жер астындағы ,және атмосфералық ауадағы сулар кіреді. Дүние жүзінің (34) бөлігі су. Мұхит пен теңіздердің жалпы аудандары құрғақ тер.ауданынан 2,5 есе артық .Жалпы көлемі 1455 млн км³.Табиғи суларды ластайтын компоненттер биологиялық және физикалық-химиялық қасиеттеріне қарай бірнеше топқа бөлінеді.Физикалық күйіне байланысты-ерімейтін коллоитты.Еритін табиғатына қарай: минералды, органикалық биологиялық немесе бактериялық [1].
Минералды компонентерге анорганикалық қосылыстар, яғни еритін және онда молекулалық пен иондық түрде болатын заттектер жатады.Табиғи суларда еріген түрде әр түрлі газдар (оттек азот көміртек диоксиді күкірті газ тағы басқа)сонымен қатар еріген тұздар (натрийдікі калийдікі кальцийдікі темірдікі тағы басқа) болады.Органикалық компоненттерге өсімдіктерден немесе жан-жануарлардан тағы басқа жолмен пайда болған органикалық заттар жатады.Биологиялық немесе бактериялық компоненттерге бактериялар вирустар балдырлар ең төменгі сатылы жәндіктер құрттар микробиологиялық зауыттардың қалдықтары т.б.кіреді.Суды негізінен ластайтын көздерге өнеркәсіптік және коммуналдық канализациялық ақаба сулары және де басқа өндіріс қалдықтары ,құрамында әртүрлі агрохимикаттары (пестициттері тыңайтқыштары т.б.)бар егістік жер қыртысының шайындысы,суармалы жүйенің дренажды суы,мал шаруашылығы ағындылары,су қоймаларына жауын шашын арқылы әкелінетін аэрогенді ластағыштар жатады [2].
Су ортасы үшін ең үлкен қауіп тудыратын мұнай,мұнайды өңдеу,химиялық қосылыстарын алу,радиоактивті заттар және ауыр металдар алу өндірістері болып табылады.Теңізге төгілген 1 тонна мұнай, 2,6 км аумақтағы судың бетін біркелкі жұқа пленкамен қаптап тұрады. Суға жайылғанда атмосферадағы ауа мен су газдарының алмасуын және судың Бұлануын қиындатады. Ағаштарды сумен тасымалдау кезінде де судың ластануы байқалады.Терең емес өзендерде ағаштарды тасымалдағанда 10-30 % жуығы батып кетеді. Бұл балық шаруашылығына зиян келтіреді. Электростанцияларды салу нәтижесінде көп алқапты алып жататын бірақ онша терең емес су қоймалары пайда болады. Бұл су қоймаларда өте көп мөлшерде балдырлар пайда болады бұл өсімдіктер халық шаруашылығына бірқатар залалын тигізуде. Көкжасыл балдырлардың 9 түрі суды өте қатты ластандыруда. Жер бетіндегі және жер астындағы суларға қосылатын заттар ды,микроорганизімдерді - ластаушы көздер су сапасының нормасын бұзатын заттарды -ластаушы заттар деп атайды. Жер бетіндегі сулардың ластану көздеріне мыналар жатады:
oo өнеркәсіп өнімдері мен өндіріс қалдықтарын сақтайтын және тасымалдайтын орындар;
oo тұрмыстық, тұрмыс қажетін өтеу барысындағы қалдықтарды жинайтын орындар, қоймалар;
oo тыңайтқыштар, пестицидтер және де химиялық заттар қолданылатын ауыл шаруашылық салалары;
oo жер асты сулары байланыстағы жер бетіндегі обьектілер;
oo су көзіне жалғасқан лас орындар;
oo жауын-шашынның ластанған жерлерді жууынан пайда болған шайынды сулар;
oo өндіріс, бұрғылау, қазу және тағы басқа.
Жер асты сулары өзінің ерекшелігі және құрылысы бойынша жер үстінде орналасқан судан ерекшеленеді. Жер асты сулары жерге жауатын жауындардан толықтырылады. Дегенмен бұндай толықтырулар біркелкі емес, өйткені көп жағдайда жергілікті жердің рельефінен, жауын түрінен, сондай-ақ жақсы өткізетін және суды ұстап тұра алатын топырақтан да байланысты болады, ол астыңғы қабатқа өту үшін жол бермеуі де мүмкін.Бұдан өзге, жер асты сулары өз қорын жер үсті су айдындары есебінен де толықтырады. Өз кезегінде жер асты сулары осындай су айдындарын өздері қоректендіреді.
Жер астына түсіп су, әдетте, бір жерде жинақталмайды, өзінің орналасу заңдылығы болады. Солай су ерекше жоғарғы және төменгі қабатты ұйымдастырады. Төменгі қабатта судың ең кіші көлемі болады. Үлкен көлемді су жоғарғы қабат бойынша үйлестіріледі. Бұл жердің төменгі деңгейіне судың өтуі өте қиын, ал жоғарғысында - су жинақтала алатындығмен түсіндіріледі. Жоғарғы қабат әлі де үш деңгейден қалыптасады - жоғарғы, ортаңғы және төменгі, әрқайсысы өзінің суды өткізу ерекшелігімен сипатталады. Жоғарғы аймақта адам шаруашылықта қолданатын су жинақталады. Ортаңғы аймақта, әдеттегідей минералдық сулар орналасады. Ал төменгі, іс жүзінде су алмасу болмайтын аймақта жер үсті тұздығы деп аталатын көптеген құрауыштар мен элементтер ерітілген су болады. Жер асты сулары қандай қабатта жатқанына байланысты өз сипаттамасын өзгерте алады. Осыған байланысты жер асты суларының үш түрі белгілі.Бірінші түрі жетекші деп аталады. Бұл - жер үстіне ең жақын орналасқан сулар. Дегенмен жетекші жеткілікті тұрақты емес. Бұл қабаттан құрғақ ауа-райы кезінде су толық кетіп қалуы мүмкін, ал үздіксіз жауын-шашын нәтижесінде қайта пайда бола алады. Екінші атауы - артезиандық сулар. Бұл жер астының су қабаты аумақ рельефіне байланысты. Жетекші сулардан төмен топырақ сулары орналасады. Әдеттегідей, топырақ сулары шеткі, суға берік қабатта болады. Одан төмен ағынды сулар орналасады.
Атмосфера үнемі су буымен байып отырады, себебі жер бетіндегі өзендер мен көлдер, мұхиттар мен теңіздер, мұздақтар үнемі буланады. Бірақ атмосферадағы су буының мөлшері тым көбейіп кеткенде, ол асқын қанығуға жетіп конденсацияланып, қайтадан жерге жаңбыр мен кар күйінде қайтып отырады. Табиғаттағы су айналымының өзгеруі жер бетінін, әр жерінде әр түрлі табиғи апаттарға әкеліп соғады. Суды тазарту жолдары.Суды тазарту жолдары оның қандай заттармен және қаншалықты ластануына қарай жүргізіледі. Ерімейтін қоспалардан тұндыру немесе сүзу арқылы тазартуға болатыны сендерге белгілі [3].
Еріген қоспалардан суды айдау арқылы тазартады. Ауыз суын табиғи суларды тазарту арқылы алады, ол үлкен қалаларды сумен қамтудың ең басты мәселесі. Ол үшін табиғи суды алдымен тұндырып, содан кейін сүзгіден өткізіп алып, зиянды бактериялардан тазарту үшін хлорлау және озондау өдістері колданылады. Осы үрдістердің барлығы сумен жабдықтау стансаларында арнайы қондырғыларда жүргізіледі. Мұнан басқа ірі өндіріс орындарының өндірісте қолданған суларын да тазартпай ағын суға жіберуге болмайды, сол үшін қатаң экологиялық шектеу қойылып, үнемі тексеру жүргізіледі. Соңғы кездері суды тазарту үшін ион алмастыр- ғыш шайырлар да кеңінен қолданыла бастады.
Дистильденген су -- айдау арқылы тазартылған су, ол кұрамы бойынша жаңбыр суына жақын болады. Дистильденген су арнайы зерттеу жұмыстарында, дәрі-дәрмек өндірісінде және автокөліктердің аккумуляторларына электролиттер дайындауда қолданылады. Өмір бойына ластанған суға тап болған адам оны ішу үшін суды қандай тәсілмен сүзу керек екендігін ойластыра бастады. Бұдан шығу жолын судың өзі көрсетті. Судың жоғары температура кезінде буға айналу қасиеті бар. Осындай тәсілмен судың құрамында бар көптеген өзге бөлшектерден бөлу шешілді. Бұндай суды тазалау үрдісі дистиляция, ал құралдың өзі дистилятор деп аталды. Тазартылған су толық сүзілген сұйықтық болып саналады. Бұнда қоспалардың, тұздар мен қатты бөлшектердің ең аз мөлшері ғана бар. Дегенмен тазартылған суда қосымша құрауыштар толық жоқ деп айтуға болмайды. Судың өзге құрауыштармен тез өзара қарым-қатынасқа түсу қасиеті бар. Ал бұл суды дистиллятор арқылы айдағанда, осы металдар атомы ең кішкентай мөлшерде суға түсуі мүмкін. Дегенмен бұл судың таза болуына кедергі келтірмейді. Су жүз пайыз ешқандай қоспасыз болуы үшін суды деиондайтын арнайы қондырғылар пайдаланылады. Сондай-ақ өте таза суды дистиллятордан бірнеше рет өткізу арқылы да алуға болады. Солайша бидистиллят алынады. Әдеттегідей, өнеркәсіпке немесе медицинаға алады. Осылай тазартылған су негізінде кейбір дәрілер жасалады. Ал кішкентай электр өткізу қабілетінің арқасында дистилденген су өндірісте таптырмайтын зат. Дистелденген суды адам үшін тұрақты түрде қолдануға қатысты әр жақты пікірлер бар[4].
Көптеген адамдар дистилденген су адам ағзасы үшін пайдалы емес, өйткені ол пайдалы құрауыштардан толық тазартылған деген пікірде. Дистилденген су ағзадан минералдық құрауыштар мен витаминдерді алып шыққандықтан денсаулыққа зиян келтіретіндігін куәландыру да жүргізілген. Дегенмен бұл ұйғарымдары даулауға және дистилденген суды қорғауға дайын адамдар да бар. Өйткені дистилденген судың зияндылығы туралы еш жерде ғылыми дәлелденген жоқ. Шындығында да ол өз құрамы бойынша ерекшеленеді, бірақ қарапайым сумен де минерал тапшылығын толықтыру қиын. Ал дистилденген су ең болмағанда ауру қоздырғыш бактериялардан сақтай алады.

1.2 Жер үсті су объектілерінің сапасын бағалау үшін қолданылатын негізгі әдістер мен көрсеткіштер

Су ресурстарының сапасы мен саны республика азаматтарының денсаулығы мен әл-ауқаты тікелей тәуелді кез-келген мемлекет үшін дамудың негізгі критерийлері болып табылады.
Қазақстан Республикасының су ресурстары көптеген көршілес мемлекеттермен салыстырғанда өте шектеулі. Осылайша, Қазақстан жоғары су стрессін сезінетін мемлекеттердің санына енді, онда 68 мемлекеттің ішінде 60 орынға ие болды. Жекелеген өзен бассейндерінде өңірлік тапшылық байқалады, соның нәтижесінде балық саласы мен ауыл шаруашылығында шығындар, көлдердің, өзендердің, сулы-батпақты алқаптардың тозуы орын алады.
Су тутынудың артуы мен су ресурстарымен қаматамсыз етілу төмендеуінің күтілудегі тенденциялары Қазақстан бассейндерінің ішіндегі алтауы 2040 жылға дейін аймақтық тапшылықтың өсімі қатер төндіруде. Егер су ресурстарын пайдалану мен басқарудың тиімділігі күшейтілмесе, онда 2040 жылға қарай су жетіспеушілігі күшейеді, бұл халықты сумен қамтамасыз етуге, ЖІӘ-нің өсуіне және қоршаған ортаның жай-күйіне теріс әсер етеді. Дүниежүзілік Банктің талдамалық мәлеметтері бойынша су тапшылығына байланысты, 2050 жылы ЖІӨ-нің 6 % төмендеуі күтіледі [5].
Қазақстан су ресурстарының негізгі көлемі орташа жылдық 100,9 км[3] көлемінде жер үсті суларын қамтамасыз етеді. Оның ішінде 54,5 км[3] оқшау қалыптасады (негізгі бассейндер: Есіл, Нура-Сарысу, Тобыл-Торғай), ал қалған 46,4 км[3] Қытайдан, Өзбекстаннан, Ресей мен Қырғызстаннан трансшекаралық өзендердің ағысы есебінен (негізгі бассейндер: Арал-Сырдария, Балқаш- Алакөл, Жайық-Каспий) қалыптасады [6].
Тущы судың қосымша көздері жер асты сулары болып табылады, тек пайдалануға бекітілген қорлары жылына 15,4 км[3] қурайды, ал тущы жер асты суларының болжамды ресурстары жылына 40,4 км[3] жетеді (оның ішінде қазіргі уақытта жылына 1,2 км[3] өндіріледі), теңіз суын тущыландыру және басқа да көздер. Жер асты суларының негізгі қорлары Балқаш-Алакөл және Ертіс бассейндерінде орналасқан. Тущы судың үлкен қоры жер бетінің шамамен 11%-ын алып жатқан муздық массаларда бар екенін ескеру қажет. Жыл сайын муздықтардың еруі бір жазғы маусымда судың мол көлемі босатылады. Қазақстанда теңіз-муздық және үйінді көлдердің саны 2020 жыл 927 (Алматы облысында - 675, ШҚО - 146, Түркістан облысында - 42, Алматы қаласында - 37, Жамбыл облысында - 27) құрайды, олардың саны жыл сайын өсіп келеді. Қазақстанда теңізді-мұздық және үйінді көлдер санының артуы мұздықтардың еруімен байланысты, бұл көл шұңқырларының қалыптасуына және жаңа серпінді қауіпті көлдердің пайда болуына әкеп соғады.
Жалпы су ресурстарынан бүгінгі күні жылына 38,6 км[3] өзен және көл экожүйелерін сақтау үшін табиғатты қорғау мақсатында (экологиялық ағын) пайдалану үшін қажет. Жылына тағы 29 км[3] қажетті инфрақурылымның, бұлану мен сүзудің жоқтығынан, шектес мемлекеттерге міндетті ағынның қамтамасыз етілмеуінен қол жетімді емес. Бұдан басқа, 12,8 км[3] су ресурстары 75 % қамтамасыз етілу критерийіне сүйене отырып, сенімсіз болып табылады. Осылайша, қазіргі уақытта кепілдендірілген су ресурстарының көлемі жылына 23,2 км[3] қурайды.
Бұдан басқа, су саласында бар проблемаларды, атап айтқанда ескірген инфрақурылымдарды, сапалы су тапшылығын, пайдалану кезіндегі орасан зор ысырапты, тариф белгілеудің әлсіз тетігін, білікті кадрлар тапшылығын, шектес мемлекеттермен су бөлуді пысықтау қажет.
Сондай-ақ, тұщы судың үлкен қоры жер бетінің шамамен 11 %-ын алып жатқан муздық массаларда бар екенін ескеру қажет. Жыл сайын мұздықтардың еруі бір жазғы маусымда судың мол көлемі босатылады.
Қазақстан-2050 Стратегиясында атап өтілгендей, елдің су ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру және қорғау үшін ауыл шаруашылығында, өнеркәсіпте және коммуналдық секторда су үнемдеу бойынша жүйелі шаралар әзірленеді және енгізіледі. Әлемде табиғи-климаттық жағдайларға, қабылданған экономиканы басқару жүйесіне, дәстүрлерге және басқа да факторларға байланысты әрбір мемлекет су ресурстарын пайдалану мен қорғауды басқаруға байланысты мәселелерді өзінше шешеді. Өнеркәсіптегі су ресурстарын тиімді пайдалану саясатының негізгі бағыттары энергетика, өндіру және металлургия салаларында суды үнемдеу, ағынды суларды қайта пайдалану және айналмалы сумен жабдықтау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.