Сын тұрғысынан ойлауды бағалау

Жұмыс түрі: Диссертация
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 82 бет
Таңдаулыға:

МАГИСТРЛІК ДИССЕРТАЦИЯ

Тақырыбы: Бастауыш сыныптарда гуманитарлық пәндерді оқыту арқылы оқушылардың сыни ойлауын дамыту.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1. БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҮДЕРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ОҚУШЫЛАРДЫҢ СЫНИ ОЙЛАУЫН ДАМЫТУДЫҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ . . . 9

1. 1. Қазіргі жаңашыл технологияларды пайдалану арқылы бастауыш сыныптағы оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастырудың психологиялық педагогикалық ерекшеліктері . . . 9

1. 2. Бастауыш сыныптың педагогикалық үдерісінде оқушыларының сыни ойлауын дамыту технологиясын пайдаланудың мүмкіндіктері мен қажеттіліктері . . . 15

1. 3. Бастауыш сыныптарда оқытылатын гуманитарлық пәндерде сын тұрғысынан ойлау технологиясын қолданудың өзіндік ерекшеліктері . . . 24

2. ГУМАНИТАРЛЫҚ ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ СЫНИ ОЙЛАУЫН ДАМЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖОЛДАРЫ . . . 35

2. 1. Бастауыш сыныптарда гуманитарлық пәндерді оқытудың әдіс-тәсілдер . . . 35

2. 2. Бастауыштағы гуманитарлық пәндерді оқытуда сын тұрғысынан ойлау технологиясын пайдалану арқылы оқушыларды дамыту . . . 58

2. 3. Зерттеу тақырыбы бойынша жүргізілген тәжірибелік жұмыстардың нәтижелері . . . 63

Қорытынды . . . 72

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 75

Қосымша

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі: Бастауыш білім беру кезеңі-өскелең ұрпаққа білім берудің бастамасы. Баланың тұлғасы мен санасының дамуы ерекше құнды, қайталанбас кезеңі болып табылады. Сондықтан бастауыш сыныпта алынған білім-үздіксіз білім берудің басқышы, білім негізінің іргетасы. Бастауыш сыныпта алынған білім, балаға тек білім ғана беріп қоймай, оны жалпы дамыту, яғни оны сөйлеу, оқу, қоршаған орта туралы көзқарас қалыптастыру, бақылау жасауға, нәтижесін шығаруға үйрету, ойын дұрыс айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетіне үйретеді.

Бастауыш сыныпта гуманитарлық бағыттағы пәндер құрамына әліппе, қазақ тілі, әдебиеттік оқу пәндері т. б жатады. Гуманитарлық бағыттағы пәндерде оқу үдерісіндегі тиімді технологияларды қолданғанда нәтижесін көре аламыз.

Гуманитарлық пәндерді оқыту мемлекеттік және әлеуметтік ортада қоғамдық сананы қалыптастыру және дамыту және идеологиялық тұрғыдан қоғамды, адамдар арасындағы рухани құндылықтарды, адамгершілік пен ізгілікті, мінез-құлық пен ықпалды нығайту бағытындағы жұмыстарға негізделген. адамдар өмір сүретін қоғамның дамуы-ертеңгі күнге деген сенімділікті нығайту және арттыру. Отандық педагогикалық ойды еуропалық білім беру үдерісімен, гуманитарлық технология идеясымен, оқыту, оқыту және тәрбиелеу технологиялары және тек білім беруді ұйымдастыру арқылы технологияландыруға бағытталған ізгілендірудің баламасымен немесе рухани-адамгершілік тәрбие тұжырымдамасымен байланыстыра отырып, іске асырылды.

Осыған байланысты болашақ бастауыш сынып мұғалімдері мектепте білім беру саласында дайындықтан өтуі керек. Оқу процесін ұйымдастыру және инновациялық технологияларды пайдаланумүмкін болуы керек. Бұл мәселедегі педагогикалық әдістерді таңдау арқылы гуманитарлық білім беруді қамтамасыз етеді.

Егеменді еліміз осы орайда білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін оқытудың әр түрлі әдіс-тәсілдерін қолдана отырып, терең білімді, ізденімпаз, барлық ісіне шығармашылық бағыт ұстанатын, сол тұрғыда өз болмысын таныта алатын жеке тұлға тәрбиелеуге ерекше мән берілуде. Осы орайда оқушының танымдық қызығушылығын арттырып, шығармашылық әрекетке бағытталып келеді.

Оқушы қоршаған ортаны, әлеументтік дүниені, табиғи әлемді танып білу барысында, олардың ішкі қасиетін анықтап, даму заңдылықтарымен танысып, басқа адамдармен қарым-қатыныс жасай білуге дағдыланады. Осы бағытта негізделе отырып, белсенділік танытып, іс-әркетке араласып, өзінің сұранымын, қажеттілігін қанағаттандырады. Олардың өзара маңыздылығын ажырата отырып, танып білуші субъектісінен тәуелсіз өмір сүруге үйренеді.

Қоғамның қарқынды дамуы-қазіргі білім берудің басты үрдісі. Білімі жалпы және кәсіптік мәдениеттің әлемдік деңгейіне сәйкес келуі керек. Бұл процестің негізі төрт қағида бар:

- үйренуге үйрету;

- жұмысқа оқыту, біліктілік алу;

- бірге өмір сүруге үйрету;

- жеке білім.

Білім берудің негізгі бағыты - гуманитарлық білім. Гуманитарлық технологиялар (ГТ) -адамдардың өзін-өзі көрсетуі, өзінің интеллектуалды қасиеттерін өзін-өзі жүзеге асыру технология. Гуманитарлық бағыт ұзақ мерзімді жоспарларды шешуге бағытталған, яғни белгілі бір мәселені шешу жолына бағытталады. Гуманитарлық технологиялар белгілі бір мақсатпен жасалады, сол себепті гуманитарлық технологиялар авторлар жүйесімен шектелмеген. Олар әр түрлі ғылымдардың еңбектерінің жиынтығымен құралған техникалар мен әдіс-тәсәлдер жинақтары. Бұл еңбектер жариялану арқылы таңыла бастайды[1] .

Зерттеу нысаны: Жалпы білім беретін орта мектептің бастауыш сыныптарда сапалы білім беруде гуманитарлық цикл пәндерінен ұйымдастырылатын оқу үрдісі .

Зерттеудің мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының сыни ойлауын қалыптастыру мен дамытуда гуманитарлық пәндер арқылы жүзеге асырудың теориялық-әдістемелік тұрғыдан негіздеу және тәжірибелік сынақтан өткізу.

Зерттеудің міндеттері:

Бастауыш білім беру кезеңіндегі оқушылардың сыни ойлауын қалыптастыру мен дамыту жайындағы еңбектерге теориялық талдау жасау;
Оқушылардың сыни ойлауын дамыту жайындағы түсініктің мазмұндық құрылымын гуманитарлық пәндердің оқу материалдары жүйесінде анықтау;
Бастауыш сынып оқушыларының сыни ойлауын дамытудың мүмкіндіктерін гуманитарлық пәндер негізінде анықтау; .

Зерттеу пәні: Бастауыш сыныптарда гуманитарлық цикл пәндері әліппе, қазақ тілі, әдебиеттік пәндер.

Зерттеудің ғылыми болжамы: Бастауыш сыныптарда гуманитарлық пәндер арқылы оқушылардың сыни ойлауын дамытудың әдістемелік жүйесін сипаттап, тәжірибелік сынақтан өткізіп, ұсыныстар жасау.

Зерттеудің әдістері:

1. Теориялық талдау, жинақтау, сұрыптау, бақылау, байқау, экспериментік сауалнама, өңдеу, сипаттау т. б.

Ғылыми жаңалығы:

Бастауыш сынып оқушыларының сыни ойлауын дамытуды жүзеге асыруға психологиялық-педагогикалық ғылыми негіздерді ашып беру.
Сыни ойлауды бастауыш сыныпта оқытылатын гуманитарлық пәндер жүйесімен жаңа мазмұндық құрылымын жүйелеп, сипаттамалар беру.
Бастауыш сыныптарды гуманитарлық пәндерді оқыту жүйесімен оқушылардың сыни ойлауын дамытуды тәжірибелік зерттеуден өткізіп, педагогикалық үдерістегі тәжірибеге еңгізу.

Зерттеу базасы: «Жетісу облысы білім басқармасының Талдықорған қаласы бойынша білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «№2 орта мектеп» КММ, 3 сынып оқушылары.

Магистрлік диссертацияның сыннан өтуі. Жалпы білім беретін мектептің бастауыш сынып оқушыларының оқу үрдісі.

1. Қазақстан Республикасы, Ғылым және жоғары білім министрлігі, «Әлихан оқулары-2023» Алаш мұрасы: Тағылым -тәжірибелік конференция материалдары, «Alihan Bokeikhan University» білім беру мекемесі. Абай облысы, Семей қаласы. Семей «Zhardem» республикалық баспа компаниясы, 14 сәіп 2023 жыл, -584 бет.

2. Мәдениет және ақпарат министрлігінде Нұр-Сұлтан қаласында тіркеліп, №15059 ж куәлігі берілген мерзімді баспасөз баспасы «Қазақстан ұстазы». 2022 жылдың 18. 11күні.

Магистрлік диссертация құрылымы. Жұмыстың құрылымы зерттелетін мәселелер шеңберімен, зерттеудің мақсаттары мен міндеттерімен алдын ала анықталған, кіріспеден, екі бөлімде, алты тармақтан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады. Бірінші бөлімде бастауыш сыныптарда педагогикалық үдерісті ұйымдастырудың ерекшеліктері және оқушылардың сыни ойлауын дамытудың ғылыми-теориялық жайлы жазылған.

Екінші бөлімде гуманитарлық пәндерді оқыту арқылы бастауыш сынып оқушыларының сыни ойлауын дамытудың әдістемелік жолдары берілген.

Магистрлік диссертация бaрысында отaндық және шет елдік тaнымaл ғaлымдaрдың еңбектері, оқулықтары, сондaй-aқ еліміздегі мерзімді бaспасөз беттерінде жариялaнған ғылыми мақaлалардың мәліметтері қолдaнылды.

1. БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҮДЕРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ОҚУШЫЛАРДЫҢ СЫНИ ОЙЛАУЫН ДАМЫТУДЫҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ.

Қазіргі жаңашыл технологияларды пайдалану арқылы бастауыш сыныптағы оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастырудың психологиялық- педагогикалық ерекшеліктері.

Бастауыш білім беру жүйесінде оқушының тұлғасын дамыту, оқушының оқу білігін қалыптастырып, олардың білім, білік, дағдысын жоғарғы деңгейге жеткізу әр мұғалімнің мақсаты болып табылады. Озық ойлы, тапқыр да, нәзік сезімтал, пайымды шәкірттердің іскерлілігін, мүмкіндіктерін ескере отырып, бағыт-бағдар беру, ой-өрісін дамыту, логикалық ойлау қабілетін ашу әр мұғалімнің міндеті. Жалпы әр ұстаздың мақсаты-дүниежүзіндегі жаңалықтар мен дамуына хабардар бола отырып, одан да жоғарғы деңгейге жеткізіп, оқытудың тиімді тәсілдерін ұсыну болып табылады. Өйткені заман талабына сай барлық салада даму өте жедел жүзеге асуда. Әрине, дамудың негізі-білімде. Әр баланы жас кезінен еркін ойлауға, алдына қойған істі жоспарлап, оны соңына дейін жеткізуге кедергілерге қарсы тұра біліуге бейімдеу керек. Сондықтан әр сабақта оқушылар кез-келген мәселеге сыни көзқарасын қалыптастырып, ойын ашық, еркін жеткізе білуге үйрету-әр ұстаздың міндеті. Оның мақсаты-оқушылардың ақыл-ой дағдыларын дамыту, тек оқуда ғана емес, сонымен бірге кейінгі өмірде де қажет: теңдестірілген шешім қабылдау, ақпаратпен жұмыс істеу, құбылыстардың әртүрлі жақтарын талдау. Басқаша айтқанда, бұл технология оқушыларды оқыту мен тәрбиелеуде құзыреттілік тәсілді жүзеге асыруға ықпал етеді. Кез-келген жаңалық өз жолында қолдауға, мақұлдауға немесе қарсылыққа тап болатыны белгілі. Мен үшін бұл да ауыр сұрақ: сабақтарыңызды қалай қызықты және мазмұнды етуге болады. Мен әдеби оқу сабақтарында сыни ойлау технологиясы өзекті деген қорытындыға келдім, оны қолдану сабақты жандандыруға, оны қызықты әрі эмоционалды етуге мүмкіндік береді. Тұлғаның танымдық қабілеттері мен танымдық процестері дамиды: есте сақтаудың әртүрлі түрлері (есту, көру, мотор), ойлау, зейін, қабылдау. Сондай-ақ, сыни ойлауды дамыту жеке тұлғаның сыйластық, өзін-өзі растау, қарым-қатынас, ойын және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған[6] .

Кесте-1 Білім беру жүйесінің талаптары.

Р/н

Бағыты

Р/н:

Бағыты:

Оқушылық

Р/н:

Бағыты:

Алгоритімділік

Р/н:

Бағыты:

Эвристикалық

Р/н:

Бағыты:

Шығармашылық

Оқытудың жаңашыл технологияларын классификациясы мынадай топтарға жатады:

1. Қатысушы саны бойынша.

2. Ұйымдастыру жері бойынша.

3. Оқу-танымдық қызметі бойынша.

4. Қатысушылардың іс-əрекеттерінің үлгісі бойынша.

5. Компьютерді қолдану принципі бойынша.

Әр бағытқа тоқталып, кесте бойынша қарастыратын болсақ[8] .

Кесте-2 Оқытудың жаңашыл технологиялар классификациясы.

Бағыты

Әдіс-тәсілдер

Бағыты:

Қатысушы саны бойынша

Әдіс-тәсілдер:

жеке, топтық, ұжымдық, триада, диада.

Бағыты:

Ұйымдастыру жері бойынша

Әдіс-тәсілдер:

Аудиториялық, аудиториялық емес (жолсапарлы, экскурсиялық)

Бағыты:

Оқу-танымдық қызметі бойынша

Әдіс-тәсілдер:

Имитациялық- ойын(оқу, іскерлік, ойынның жағдайы, белсенділік, ойын ережесі) .

Имитациялық емес -дәріс, прес-конференция, іскерлік ойын, ойыншының жағдайы, белсенділікке бағытталған ойын, ойын ережелері.

Бағыты:

Қатысушылардың іс-әрекеттерінің үлгілері бойынша

Әдіс-тәсілдер:

Сараптама жасау; басқару, зерттеу, нәтижесін шығару; келіспеушілік; демонстрациялау; конструкциялау; нәтижеге бағыттау.

Бағыты:

Компьютерді қолдану принципі бойынша

Әдіс-тәсілдер:

Дербес компьютерсіз, компьютерлік ойындар, комрьютерлік бағдарламалар негізінде

Бұл әдістерді төмендегідей топтарға бөліп көрсетуге болады. Бұл педагогикалық технологияның ерекшелігі-оқу процесінде оқушының өзі бұл процесті нақты және нақты мақсаттарға сүйене отырып құрастырады, оның даму бағыттарын өзі бақылайды, түпкілікті нәтижені өзі анықтайды. Екінші жағынан, бұл стратегияны қолдану ақпаратпен ойластырылған жұмыс істеу дағдыларын дамытуға бағытталған.

Кесте-3 Оқытудың әдіс-тәсілдері.