«Казкоммерцбанк» ақ-ның несиелік процесті орындау тәжірибесіне талдау жасау
Мазмұны
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1. БАНКТЕГІ НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2. Банктегі несиелік процессті ұйымдастыру кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2. «КАЗКОММЕРЦБАНК» АҚ.ның НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТІ ОРЫНДАУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ ТАЛДАУ ЖАСАУ
2.1. «Казкоммерцбанк» АҚқаржылық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.2. «Казкоммерцбанк» АҚ .ның жеке тұлғаларды несиелеу процесіне талдау жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
ІІІ. НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
3.1. Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелiк процесiнiң даму болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 39
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1. БАНКТЕГІ НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2. Банктегі несиелік процессті ұйымдастыру кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2. «КАЗКОММЕРЦБАНК» АҚ.ның НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТІ ОРЫНДАУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ ТАЛДАУ ЖАСАУ
2.1. «Казкоммерцбанк» АҚқаржылық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.2. «Казкоммерцбанк» АҚ .ның жеке тұлғаларды несиелеу процесіне талдау жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
ІІІ. НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
3.1. Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелiк процесiнiң даму болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 39
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. БАНКТЕГІ НесиеЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Банктегі несиелік процессті ұйымдастыру кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ...11
2. Казкоммерцбанк ақ-ның НЕСИЕЛІК процесті орындау тәжірибесіне талдау жасау
2.1. Казкоммерцбанк АҚқаржылық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.2. Казкоммерцбанк АҚ - ның жеке тұлғаларды несиелеу процесіне талдау жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
ІІІ. НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
3.1. Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелiк процесiнiң даму болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...39
КIрIспе
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алып, егеменді ел болғалы бері қаржы саласы, әсіресе экономиканың банктік секторы бірнеше жетістіктерге жетті. Банктер - нарық құрылымдары жүйесінің орталық буындарының бірі. Олардың қызметінің дамуы нарықтық механизмді нақты құруға қажетті шарт болып табылады.
Несиелеу қажеттілігі ұдайы өндіріс процессіндегі табыс айналымы шеңберінен капитал айналымының заңдылықтарына сай қалыптасады.
Коммерциялық банктерде несиелік процесстің дұрыс жүзеге асырылуы бекітілген несиелік саясатқа байланысты. Несиелік саясат - бұл банктің несиелік қызметінің міндеттерін, оларды іске асыру құралдары мен әдістерін, сондай-ақ несиелік процессті ұйымдастыру принциптері мен тәртібін белгілейді. Несиелік саясат несиелік механизм көмегімен жүзеге асырылады. Несиелік саясат несиелік қызметтің мынадай негізгі бағыттарын анықтауға мүмкiндік береді: несиенің берілуіне және несиелік портфельді басқаруға жауап беретін банк қызметкерлері жетекшілікке алатын объективтік стандарттар мен критерийлерін; несиелеу облысындағы стратегиялық шешімдерді қабылдайтын тұлғалардың басты іс-әрекеттерін; сыртқы аудит қызметтерінің жүмысын және банктегі несиелік қызметтің сапалығын; ішкі бақылау қағидаларын;
Соңғы жылдары Қазақстанда банктік несиелеудің күрт өсуіне қарамастан, оның ЖІӨ-ге қатынасы әлі де төмен болып отыр.
Сондықтан, экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізіп, елдегі шаруашылық субьектілердің қаржылық жағдайының жақсаруы шартында несиелеуге байланысты тежеуші факторларды жойып, оны кеңейту мәселесі алдыңғы қатарға шығады. Осыған байланысты банктік несиелеуді жетілдіру механизмін қарастыру - қазіргі кездегі актуалды мәселелердің бірі болып табылады. Яғни, несиелеуді кеңейтіп, оның дамуына жақсы жағдай жасай отырып, заңды және жеке тұлғалардың қаржылық қажеттілігін қанағаттандырамыз. Ал, бұлөз кезегінде экономикалық өсугеәсер етеді.
Жалпы алғанда,несиелеу кезінде шешімін күтіп тұрған бірқатар қиындықтар бар. Атап айтсақ, біріншіден, талап етілетін құжаттарды қарастырудағы кемшіліктер. Екіншіден, несие қабілеттілігін есептеулерді жүзеге асырудағы жетіспеушіліктер. Үшіншіден, экономика салаларының тек таңдамалы түрлерін несиелеп, кейбір аса қажетті салаларын олардың ұзақ мерзімді қажет ететіндігінен несиелемеу т.с.с. Осындай кемшіліктерді түзеп, несиелеу процесін жетілдіру керек.
Қазіргі таңда экономиканың әртүрлі саларын несиелеу өте өзекті мәселе, сондықтан курстық жұмыстың тақырыбы өзекті болып табылады
Қазақстанда несиелеу келесi заңдар мен ережелерге сүйенiп жүзеге асырылып, реттеледi: "Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi туралы" және "Қазақстан Республикасының банктер және банктiк қызметтер туралы" заңдары, 1994 жылы ақпанның 11 жұлдызында Ұлттық банкпен бекiтiлген "Қазақстан Республикасының экономикасын қысқа мерзiмдi несиелеу ережелерi" Бұл заңдар мен нормативтi актiлер барлық меншiк формасындағы банктермен қолдануға тиісiлi.
Жұмыстың негізгі мақсаты коммерциялық банктегі несиелеу процесін және несиелеудің принциптерін ұйымдастыруды зерттеу болып табылады. Банктің несиелік саясатын қалыптастыру шеңберінде толығырақ зерттеуді жүргізу үшін біз келесі негізгі мақсаттарды ашып қақарстыруымыз керек:
Курстық жұмысының мақсаты - коммерциялық банктердiң несиелiк процесінің ерекшеліктерін ашып көрсету, сондай-ақ "Казкоммерцбанк" АҚ мысалға ала отырып оның несиелiк процесіне талдау жүргізу.
Сол себептен бітіру жұмысымда келесi міндеттерқарастырылады:
Несиелеу процессінің мәнін, несиелеу принциптерін;
Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегi банктердiң несиелеу тәртібін;
Несиелеу процесін жетілдіру және даму жолдарын;
Шетел тәжірибесіндегі несиелеу процесінің ерекшеліктерін айқындау болыптабылады.
Коммерциялық банктiң несиелiк процесін ұйымдастырудағы проблемалар және оны шешу жолдарын қарастыру;
Несиелiк коммерциялық банктердің несиелiк процесін жетілдіру жолдарымен тәжiрибесiмен таныстыру;
Курстық жұмысында жүргiзiлген зерттеу коммерциялық банктерде несиелiк процесті ұйымдастыру ерекшелiктерiн түсiнуге, жүргiзiлетiн несиелiк операциялардың көлемiн келешекте кеңейту үшiн алғышарттар жасау және бұл қадамдардың банктер мен жалпы экономика үшiн маңыздылығы мен салдарын анықтауға, несиелеу процесiнде туындайтын тәуекелдiлiк деңгейiн төмендету жолдарын ұсынуға мүмкiндiк бередi.
Курстық жұмысының құрылымы кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан,қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Бірінші бөлім - Банктегі несиелік процесстерді ұйымдастырудың экономикалық мәні деп аталады. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері мен қағидалары, кезеңдері қарастырылған.
Екінші бөлім - Казкоммерцбанк АҚ-ның несиелік процесті орындау тәжірибесіне талдау жасау деп аталады. Мұнда Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің несиелік процесіне талдап, күмәнді несиелерге сипаттама бердім және Казкоммерцбанк АҚ несиелік процесіне талдау жүргіздім.
Үшінші бөлім - Коммерциялық банктердің несиелік процесін жетілдіру жолдары деп аталады. Мұнда коммерциялық банктердің несиелік процесін ұйымдастырудағы проблемалар және оны шешу, дамыту жолдарын жаздым.
1. БАНКТЕГІ НесиеЛІК ПРОЦЕССТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері
Қазқстан Республикасының банк туралы заңдарында қамтамасыз етудiң әр түрлi формалары мен коммерциялық банктерге несие беру қарастырылған.[2]
Кәсіпорындарды және басқа да ұйымдарды өндірістік және әлеуметтік қажеттіліктеріне байланысты банктік несиені беру несиелеу қағидаларын қатаң сақтау негізінде жүзеге асырылады.
Несиенің берілу процесі - бұл қоғамдағы экономикалық өзара байланыстарды алып жатқан күрделі құбылыстарды білдіреді. Сондықтан да, несиенің экономикалық категория ретіндегі мәнін тереңдей ұғыну несиелеудің негізгі қағидаларын анықтап білмейінше жеткіліксіз болып саналады. Несиелеуді ұйымдастыру негізі мынадай қағидаларға сүйенеді:
oo несиенің мақсаттылығы;
oo несиенің мерзімділігі немесе қайтарымдылығы;
oo несиенің ақылылығы;
oo несиенің қамтамасыз етілуі;
oo несиенің сыйақылылығы;
Несиелеудің соңғы қағидасы шетелдік банктік тәжірибеде бірінші классты қарыз алушылар үшін жиі қолданылады. Мұндай жағдайда несие сыйақы ретінде ешқандай да қамтамасыз етілмеген түрде беріледі.
Несиенің мақсаттылығы несиелеудің басты қағидасы ретінде, несиенің қандай мақсатқа сұралып отырғандығын сипаттайды. [5, 63 б]
Мерзімділік - бұл белгілі экономикалық категория ретіндегі мәніне негізделетін несиенің ерекше бір белгісі. Бұл қағида несие берушінің қарыз алушыға берген қаражатының белгілі бір уақыт өткен соң қайтарылуға тиістігімен қорытындалады. Осыдан барып несиенің қайтарымдылық қағидасы туындайды.
Несиенің қайтарымдылық қағидасы оны экономикалық категория ретінде, басқадай тауарлы-ақшалай қатынастардың экономикалық категорияларынан ажыратады. Себебі, қайтарылмайтын несие болмайды.
Несиенің мерзімділігі - несиенің тек қана қайтарылып қоймай, яғни оның қатаң белгіленген мерзімде қайтарылуға тиістігін көздейді. Несиенің мерзімділігі ссуданың берілу жағдайын сипаттайтын басты көрсеткіш. Ол негізінен банк пен клиент арасында жасалатын несиелік келісім-шарт құжатында көрсетіледі. Егер де келісілген уақыт өтіп кетіп, ссуда қайтарылмаса, ол уақыты өткен ссудалардың қатарына жатқызылады. Уақыты өтіп кеткен несиелер көрсеткіші қаншалықты төмен болса, соғұрлым банк қызметі тұрақты және оның зиян шегу ықтималдығы біршама төмен болып келеді.
Несиенің ақылылығы - бұл қарыз берушінің қарыз алушыға берілетін қаражатын қайтару барысында бастапқы сомадан өсіп қайтарылатындығын білдіреді. Іс жүзінде ақылылық - бұл несиені пайдаланғаны үшін төленетін пайыз түрінде беріледі. Қарыз алушының ссуданы пайдаланғаны үшін төлейтін пайызын несиенің бағасы деп атайды.
Қазіргі банктердің несие үшін пайыз мөлшерін белгілеудегі ескеретін басты факторларына мыналарды жатқызуға болады:
oo орталық банктің коммерциялық банктерге беретін ссудалар бойынша белгіленетін пайыздың базалық мөлшері;
oo банкаралық несие бойынша орташа пайыз мөлшері;
oo өз клиенттеріне депозиттік шоттар бойынша төлейтін орташа пайыз мөлшері;
oo банктің несиелік ресурстарының құрылымы;
oo несиеге деген сұраныс;
oo несиенің сұралатын мерзімі мен түрі;
oo еліміздегі ақша айналысының тұрақтылығы.
Несиелеудің келесі бір қағидасы - берілетін несиелердің материалдық жағынын қамтамасыз етілуі. Бұл қағиданың пайда болуы несиенің экономикалық категория ретінде шығуымен бірге келеді.
Бүгінгі күнгі несиенің қамтамасыз етілу формасы ретінде: кепіл, кепілдеме, сақтандыру міндеттемелері, тапсырма қолданылуда.
Кепілге берілетін ссуда - бұл қарыз алушының активтерімен қамтамасыз етілген несие болып табылады. Бірақ, кепілге берілген активтер қарыз алушының иелігінде қалып, оның пайдалануында болады
Қазіргі кезде банк өзінің 1-ші классты қарыз алушыларына қамтамасыз етілмеген, яғни сенім немесе бланктік несие де береді.[6, 82 б]
Жалпы алғанда, несиелеудің мәнін мынадай 3 элемент арқылы ашуға болады:
1. субъект;
2. объект;
3. қамтамасыздандыру.
Осы үш элемент несиелік операциялардың, оның тиімділігінің түсінігін анықтайды. Банктің несиелеудегі қызметі осылардың бірін-бірі толықтыруының негізінде алға жылжиды. Ал, оларды біріктірмей, керісінше, ажыратсақ, бұл банк ссудасының қайтарылмауына, барлық жүйенің құлдырауына әкеледі.
Несиелеуді экономикалық-ұйымдастырушылық қатынастарының белгілі-бір қабаты, яғни несиелік қатынастардың жоғарғы буыны несиелік механизм болып табылады. Мұндағы буын ретінде несиенің объективті сипатын және несиелік қатынастарды ұйымдастыруға байланысты шаруашылық субъектілердің қызметінің өзара іс-әрекеті түсіндіріледі.
Демек, несиелік механизмге несиенің мазмұны және өзіндік ерекшеліктерін сипаттайтын қатынастар және олардың пайда болу әдістері, тәсілдері және формалары жатады. Соңғылары несиелік қатынастардың мәніне жатпағанымен де, олар несиелік тәжірибені сипаттайтын процеске жақын немесе оның үстінде қалыптасады.
Несиелік механизм банктік қызметке байланысты заңдармен, банктердің дербес несиелік саясаттарымен және экономиканың тиімділігін арттыру міндеттерімен анықталады .[8, 149 б]
Жалпы алғанда, жоғарыда айтылып кеткен несиелеу элементтерін (субъект, объект, қамтамасыздандыру) бір-бірінен ажыратуға болмайды. Егер субъект ретіндегі фирманың жоғары беделі болып, қамтамасыздандырусыз несие сұраса немесе бұрын банктен ссуда алмаған фирма жақсы кепіл бере отырып несие сұраса банк екі жағдайда қандай шешімге келеді? Банк үшін бір элементтің ғана бар болуы жеткілікті ме, сол элемент қана абсолютті мәнде болып, қалғандары тек теориялық мәнде жүруі дұрыс па?
Қазіргі несиелеу жүйесінің маңызды бір белгісі оның келісім-шартқа негізделуі болып табылады. Өткен несиелеу жүйесінде клиент пен бенк арасында қарыз алу барысында жасалатын келісім-шарттың экономикалық маңызы төмен болғандықтан да, оны формалдық сипатта болды деп айтуға болады. Кейіннен коммерциялық ынталандыру туындағаннан кейін ғана банк пен қарыз алушы арасында несиелік шартқа отырып, ол шарт несие берушінің де, қарыз алушының да жауапкершілігін нығайта түсті.
Жалпы, несие қарыз алушыға белгілі бір несиелік процесс жүзеге асырылғанда ғана беріледі. Несиелік процесс дегеніміз- банкпен қабылданған және белгілі бір тәртіпте орналасқан несиелік қатынастарда жүзеге асырудың әдістері мен тәсілдері. Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелеу процесі арқылы елдің қаржы яғни несиелік проект бойынша барлық аналитикалық жұмыстарды жүзеге асырады. Несиелік процессі келесі сатыдан тұрады:
oo Несие беру жөнінде алдын ала келіссөздер жүргізу және банпен белгіленген құжаттарды ұсыну;
oo Клиенттің несиелік қабілеттідігін анықтау және бағалау;
oo Несиелік келісім - шартқа отыру;
oo Несиенің берілуі және қайтарылуы;
oo Алынған несиенің мақсаттылығын және уақытысында өтелуін бақылау.
Бірінші саты - бұл несие беру жөнінде алдын ала келіссөздер жүргізу және банпен белгіленген құжаттарды ұсыну болып табылады. Несие беру жөнінде келісім сөздер нақты шешім қабылданғанға дейін жүргізіледі. Бірақ бұл жерде әртүрлі жағдайлар болуы мүмкін. Дамыған нарықты қатынастар үшін нақты жағдай- бұл банк клиенті өз өнімін ұсыну үшін іздейді. Банктік қызметтер нарығын, потенциалды клиенттерді зерттеу, оларға қарым қатынас жөнінде ұсыныстар жасаған кезде болатын жағдай бұның барлығы несие туралы нақты ұсынысқа дейін қарастырылады. Басқа жағдай- отандық тәжірибе. Бұнда несие кәсіпкерлерден бастап өкіметоргандарына дейін керек, банк клиентті іздемейді, керісінше, клиент өзін құтқаратын несиені алу үшін банкті іздейді. Бұл дайындық сатының процессі, одан кейін оның екінші бөлігі клиенттер банкке несие алу үшін қажетті құжаттарды өтінішімен қоса тапсырады. Несиені алу үшін қарыз алушы банкке жазбаша түрдегі арыз ұсынады. Онда мыналар көрсетіледі: несиенің мақсаты, сомасы, өтелу мерзімі және несиеленетін объектінің қысқаша сипаттамасы.
Несие алу үшін келесі құжаттар ұсынылуы тиіс:
oo Несиеленетін кәсіпорынның техникалық негізделуі, ол мынаны жағдайды есепке алу керек:
oo арыз берушінің қызметінің және ол өндіретін өнімнің сипаттамасы;
oo несие есебінен өндірілетін өнімнің (қызметтің) тізімі, оның экспорттың мүмкіндіктері, жергілікті және дүниежүзілік нарықта шығарылатын ұқсас өнімдермен салыстырмалы сипаттамасы;
oo экспортталуы мүмкін өнімнің өткізу нарығын, оған ұқсас өнімге сұранысты, бәсекелестікті, халықаралық нарыққа шығу стратегиясын талдау, өнімді экспорттау жөнінде шетел формаларымен келісім шарттардың болуы;
oo түсетін түсімі несиелік қарызды өтеуге жұмсалатын қарыз алушының өнімді экспорттауға меншік құқын растайтын құжаттар;
oo экспортқа өнім өткізуге лицензиясының болуы;
oo жобаның жүзеге асырылу мерзімі;
oo өтелу есебі, импорттық төлемдер балансы мен экспорттан түсімдерді қоса;
oo қажет уақытында жоғарыда аталған мәліметтерді растайтын басқа органдардан информация.
oo Келісім-шарттың, олардың қосымшаларымен қоса көшірмелері (сыртқы сауда келісім-шарттары орыс тілінде аудармасымен бірге);
oo Бухгалтерлік есеп беру, кірісі және шығысы туралы есеп, табыс декларациясы және тағы басқа белгісі бір мерзім арасында қарыз алушының несиелік қабілетін және қаржылық жағдайын анықтау үшін мәмілеттер;
oo Белгіленген тәртіпте толтырылған несиені беру жөнінде арыз;
oo Қарыз алушы жөнінде мәлімет, анкета;
oo Тауарлы материалды құндылықтардың қозғалысы жөнінде мәлімет;
oo Шұғыл міндеттеме;
oo Несиелік келісім - шарт;
oo Қамтамасыз ету жөнінде мәлімет;
oo Бизнес жоспар.
Банктің несиелік бөлімі несиелеу жөнінде барлық сұрақтар бойынша құжаттарды және оларды дайындаумен байланысты жұмыстарды басқарады, несиелеу мен байланысты басқа қызметтердің жұмысын шоғырландырады және оперативтігіне жауап береді.
Несие бөлімі мамандықтарының құзіретіне төмендегілер жатқызылады:
oo несиелік ресурстардың бар болуын қарастыру;
oo несие алу үшін қажетті құжаттардың толығын тексеру;
oo техникалық- экономикалық негіздеуді есептеудің нақтылығын анықтау;
oo қарыз алушының несиелік қабілетін талдау;
oo несиенің өтелмеуіне әкелетін факторларды зерттеу.
Несиелік қызметкерлер заң бөлімінің құқық мамандарымен бірігіп клиенттің құқық мәртебесімен құқтарымен анықтау үшін олардың заң істерін зерттейді. Келісім - шарттар мұқият зерттеліп оған құқықтық баға беріледі. Олармен кепіл берушінің немесе оның кепіл болушысының, ол кепілге коятын мүлікке құқы бар екендігін анықтайды.[10, 171 б]
Несиелік бөлім және банктің т.б. қызметтерінің қорытындысы несие беру мәселесі негіз болатын несиелік комитетке және банк басшылығының қарауына ұсынылады. Егер несие беру жөнінде шешім қабылданса заң қызметі кепіл туралы келісім - шарт, ол несиелік бөлім несиелік келісім - шарт дайындайды, сосын бұл шарттарға банк төрағасы қолын қояды.
Несиелік процесстің екінші сатысы - бұл клиенттің қаржылық жағдайын талдау және клиенттің несиелік қабілеттідігін анықтау және бағалау. Бұл қарыз алушының қаржылық мәліметтерін және оның сипатының субьективті бағасын қарастыруды қамтитын несиелік тәуекелді анықтау процесі.
Несиелік шарттар кәсіпорынның өндірістік және инвестициялық қызметін, оның қаржылық жағдайын және оның болашақтағы өзгерістерін есепке ала отырып терең зерттеу негізінде жасалады.
Несиелік келісім- шарт мынандай құрылымдардан тұрады:
oo Жалпы ережелер
oo Қарыз алушының құқықтары мен міндеттемелері
oo Банктің құқықтары мен міндеттемелері
oo Екі жақтың жауапкершілігі
oo Шарттың мерзімі
oo Екі жақтың заңды мекен-жайлары[11, 91 б]
Несиелік шартты жасасу бірнеше кезеңдерден өтеді:
oo Несие алушы клиентпен несиелік шарттың мазмұнын жасау (несиенің түрі, сапасы, мерзімі, қамтамасыз етілуі т.б.)
oo Банк клиент ұсынған несиелік шарттың жобасын қарастырады да несие жасайды. Бұл кезде банк мынаны анықтайды:
oo потенциалды қарыз алушының несиелік қабілеті. Несиелік қабілеттілікті тексеру несиелік шарт жасаудың алғы шарты болып табылады;
oo қолдағы бар ресурстарға сай шаруашылық органдарға керек сомада несие беру, олардың депозиттік проценттік саясаты арқылы өсу мүмкіндігі, банк аралық несиелерді қарату.
oo Клиент және банк бірігіп несиелік шартты өзара қанағаттандыратын жағдайға сәйкес түзету және оны заңгердің қарауына ұсыну.
oo Екі жақтың несиелік шартқа қол қоюы, яғни оған құжат күшін беру.
Несиелік шартты бұзғаны үшін жақтардың жауапкершілігі, соның ішінде мүліктік жауапкершілігі қарастырылады.
Несиелік процестің төртінші саясаты - алынған несиенің мақсаттылығын және уақытысында өтелуін бақылау. Банктік несие тек қана келісім - шартта көрсетілген мақсатқа ғана пайдаланылуы тиіс және несиенің басты қағидалаырынң бірі оның ақылылығы қатаң сақталуы тиіс.
Несиелік шартта қарастырылған несиені беру және қайтарып алу шарттары мен тәртібіне сәйкес банктің несиелік бөлімімен несиені беру жөнінде бұйрық жасалады. Бірінші рет алып отырған клиентке несиені беру кезінде банк бұл қарыз алушының жарғысында шаруашылық субьектінің атынан анық басшылығының шаруашылық шарттар жасауға құқы бар екендігі қарастырылғанына көз жеткізу керек.
Банктер кез келген уақытта, кез келген қарыз алуға ниет бiлдiрген субъектiлердi несиелеген кезде пайда болатын несиелiк тәуекелдi банктiң қаншалықты тиiмдi жаба алу тәуекелiне кез болады. Жалпы отандық несиелеу тәжірибесі көрсеткендей банктердің кәсіпорындарды қаржыландыру кезінде келесідей факторлар өз әсерін тигізеді:
Несиелеу механизмінің құрамдас элементі - несиені беру процесінің өзіндік кезеңдері болады. Жалпы, несиелік процесті келесі сызбамен көрсетуге болады (1-сурет):
1 СуретБАНКТЕРДЕГІ НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСС
Несиелік комитетке дайындау
Несиелік қабілетін талдау
ия
жоқ
Несиелік комитет
Несиелік процесс
Несиені қайтару
Төлемдер.
Мониторинг.
Мерзімі өткен төлем.
1-ші өтініш
2-ші өтініш
Несие беру процесінің 1-кезеңінде банкке келіп түскен несиеге деген өтінішті қарайды. Мұндай құжаттарда қарыз алушы мен сұралатын несие туралы негізгі мәліметтер: мақсаты, мөлшері, түрі, мерзімі, мүмкін болар қамтамасыз ету мүлкі көрсетіледі.
1.2. Банктегі несиелік процесті ұйымдастыру кезеңдері
Екінші деңгейдегі коммерциялық банктер Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен банкті ашу туралы рұқсат пен банктік операцияларды жүгізуге лицензия алған жағдайда ғана қызмет ете алады. Несиелеу келесідей заңдарға негізделіп жүргізіледі: Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы, Қазақстан Республикасында бантер және банктік қызмет туралы.
Банктер, несиелеу процесі кезінде, нарықтық қатынастардың орнығуына, қоғамдық өндіріс тиімділігінің артуына, еліміздің экономикасы мен қаржысының тұрақталуына, айналымдағы ақша массасының артылып кетуіне жол бермеуге, инфляциялық процесті тежеуге сонымен қатар, ұлттық валютаның тұрақталуына үлес қосулары керек. [2]
Банктік қарыздар өндіріс тиімділігін яғни оның ғылыми-техникалық деңгейін арттыруға, өнімнің жаңа жоғарғы сапалы түрлерін шығаруға, халыққа түрлі қызметтерді көрсетуге, халыққа және экспортқа қажетті тауарлы-материалдық құндылықтарды шығаруға байланысты қызметтерді несиелеу үшін берулері қажет. Осыған қоса, банктер нарықтық инфрақұрылымның орнатылуын, сауда қарым-қатынастарының кеңеюін қолдап отыруы керек. Қарызды жоспарлауға, алуға, өтеуге байланысты сұрақтарға жауапты қарыз алушы өзі қызмет етіліп жатқан банктен таба алады. Яғни несиені бермес бұрын банк қарыз алушымен келісімшарт жасасады. Бұл келісімшартта несие процесі жайлы ақпарат толық әрі түсінікті берілуі қажет. Несиенің мерзімі, пайызы, сомасы сияқты мәліметтер келтіріледі.
Несиелеу мерзімділік, қайтарымдылық, төлемділік және қарыздың мақсатты жұмсалу шарттары негізінде беріледі. Банктер қарызды өздерінде бар ресурстар шегінде ұсынулары қажет.
Қысқа мерзімді несиелеудің қызмет етіп жатқан механизмі келесі элементтерді қарастырады:
oo несиелеу объектілері;
oo несиенің жоспарланған көлемі және оның мақсатты бағыттылығы;
oo қарызды беру және өтеу шарттары, олардың қарыз алушы қызметінің жақсаруына үлесі;
oo қарыз бойынша пайыздық мөлшерлемелер, олардың төмендеуі немесе ұлғаюы;
oo қарыз алушының несие өтелмей қалған жағдайда ұсынатын кепілдігі (кепіл, кепіл зат, өкілділік және т.б.);
oo несиелеуге қажетті есептері мен мәліметтер тізімі,оларды қарыз алушыға ұсыну мерзімі және басқа да шарттары;
oo несиелік келісімшартта берілген шарттардың ең болмаса біреуі бұзылған жағдайда қолданылатын жазалау шаралары.
Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі банктердің тәжірибесінде қолданылатын несиелеу процесінің негізгі кезеңдерін қарастырайық. Әр кезеңде пайдаланылатын несиелік механизмінің элементтері несиелік операцияларының сапалы сипатын бере отырып, олардың жүзеге асырылу техникасын білдіреді. Неиселеу схемасы келесідей негізгі кезеңдерді қамтиді.[4]
Несие алу туралы өтініш жазылғаннан бастап, шешім қабылданған уақыт, несиелік процесс деп аталады. Несиелу процесінің өзі бес кезеңде қарастырылады. Осы кезеңдереге толығырақ тоқталып кетсек.
Несиелеу процесі мынадай кезеңдерді қамтиды:
oo несиеге деген өтінішті қарау;
oo несиелік қабілетін талдау;
oo несиелік келісімшарт жасасу;
oo несие беру;
oo несиелік мәміленің орындалуына бақылау жасау.
1 кезең. Банкке келіп түскен несиеге деген өтінішті қарау.
Кез келген несиелік операциялар осыдан басталады. Мұндай құжаттарда қарыз алушы мен сұралатын несие туралы негізгі мәліметтер: мақсаты, мөлшері, түрі, мерзімі, мүмкін болар қамтамасыз ету мүлкі көрсетіледі. Банктің қоятын талаптарына байланысты өтінішке қосымша, яғни несиелік операциялар сипатына байланысты құжаттар беріледі. Клиенттердің әр түрлі топтары үшін әр түрлі құжаттар пакеті әзірленуі мүмкін. Мысал ретінде құжаттар пакетінің құрамына жататындар:
oo құрылтайшылық құжаттардың, жарғының, жалға алу шарттарының, тіркелген куәліктердің немесе патентерінің; нотариалдық түрде куәландырылған құжаттар; азаматтардың төл құжаттары және клиенттің несие алуға құқығын растайтын басқа да құжаттардың көшірмелері;
oo соңғы екі жылдық қарыз алушының балансы және оған қосымша беттер;
oo несиеленетін шаралардың рентабельдік деңгейін және оның қайтарылу мерзімін сипаттайтын техникалық-экономикалық есебі;
oo несиеленетін мәмілелерді растайтын келісімшарттар көшірмелері;
oo басқа банктерден алған несиелер туралы мәліметтер;
oo қамтамасыз ету мақсатында кепілге берілген мүлікке қарыз алушының меншік құқығын растайтын құжаттар;
oo несиені қайтаруға байланысты міндеттемені куәландыратын құжаттар;
oo қызметін жаңадан бастаған, яғни қаржылық есептер және басқа да құжаттар жоқ кәсіпорынның бизнес жоспары.
Қажет жағдайларда банк қарыз алушыдан несиені қайтаруын қамтамасыз ететін басқа да құжаттар мен мәліметтерді талап ете алады. Сонымен қатар, банкпен тұрақты несиелік қатынаста болатын қарыз алушылар үшін кейбір құжаттар тізімі қысқаруы мүмкін. Қарыз алушы банкке несие алуға өтініш жасаған уақытта, банк несиелеудегі оның мүмкіндігін алдын ала бағалау үшін есеп карточкасін толтыруы мүмкін. Онда: фирманың жетекшісі мен қарыз алушының аты-жөні, қызметі және меншік түрі, клиенттің заңды мекен-жайы, ағымдық және валюталық шот ашқан банктің аты және реквизиттер, негізгі құрылтайшылар, ол сұрайтын несиенің мақсаты, сомасы және мерзімі, соңғы есептік күнге берілген баланс құрылым және басқа да көрсеткіштер.
Тапсырылған құжаттарды оқып үйрену барысында банк тарапынан қарыз алушының алған несиесін қайтару қабілетін бағалауының шешім қабылдау үшін аса зор маңызы бар. Бағалау техникалық-экономикалық есеп негізінде жасалады.
2 кезең. Қарыз алушының несиелік қабілетін талдау кезеңі.
Қарыз алушының несиелік қабілеті - қарыз алушының алған несиесі бойынша қарызды уақтылы және толық көлемде қайтару қабілетін бағалаумен сипатталады. Несиені қайтара алмау тәуекелі көптеген факторлардың әсерінен болуы мүмкін, сондықтан да банк клиентке несие беруге шешім қабылдаудан бұрын оның несиелік қабілетін талдайды. Бұл көрсеткіш банктің өтімділігіне ықпал етеді.
Қарыз алушының несиелік қабілетіне талдау жасау барысында мынадай факторлар есепке алынады:
oo несиеге қатысты қабілеттілігі. Қарыз алушыға несиені бере отырып, қарыз алушының атынан шығатын тұлғаның құқықтық қуатын анықтайтын Жарғысы және нұсқауымен танысуға тиіс;
oo қарыз алушының іскерлік беделі. Несиелік мәмілеге тиісті беделі деп қарыз алушының қарызды қайтаруға дайындығын ғана түсінбейді, сондай-ақ келісімшартқа байланысты барлық міндеттемелерді орындауы түсіндіріледі.
oo Табыс алу қабілеті. Банк қарыз алушының несиені қайтаруға жеткілікті қаражатты табу қабілетіне баға беруі қажет.[4]
Қарыз алушының табыс алу қабілетін анықтау барысында сату көлеміне, баға шығындарына әсер ететін факторлар есепке алынады. Бұл факторларға: қарыз алушы кәсіпорынның сапасы, шикізат құны, қызметкерлерінің біліктілігі жатады. Несиелеудегі шетелдік тәжірибеде бұл факторларға қоса жарнамалау тиімділігі, бәсеке сияқты факторлар ескеріледі.
3 кезең. Несиелік және кепіл туралы келісімшарт жасасу. Қазіргі несиелеудің басты еркешелігі бойынша банк қарыз алушының несиелік қабілетін тексеріп болғаннан кейін, несиелік шарт жасасу үшін несиелеу субъектісімен қатынасқа түседі. Несиелеуге байланысты барлық сұрақтарда банк пен қарыз алушы келісімшарт негізінде шешеді.
Несиелік келісімшарт екі жақтың өзара міндеттемелерін және жауапкершіліктерін анықтайды. Онда мыналар көрсетіледі:
oo Несиелеу мақсаты және объектісі;
oo Несиенің мөлшері;
oo Несиені беру мерзімі және қайтару шарттары;
oo Несиені қамтамасыз ету формасы;
oo Несие үшін төленентін сыйақы мөлшерлемесі;
oo Несиенің қозғалысын және клиенттің қаржылық жағдайын бақылау үшін қарыз алушының беретін құжаттарының тізімі;
oo Несиелеу процесіндегі банктің бақылау қызметі.
Несиелік келісімшарттың мазмұнын келісуші жақтардың өздері анықтайды.
Несиелік қатыныстарды ұйымдастыру тәжірибесінде кепіл туралы келісімшарттың орны ерекше. Кепіл туралы шарт кепіл затына байланысты ажыратылады. [18, 207 б]
Кепіл затына: заттар, бағалы қағаздар, басқа да мүліктер және мүліктік құжаттар жатады.
Материалдық-заттық мазмұнына қарай кепіл заттары мынадай топтарға бөлінеді:
клиенттің мүліктерінің кепілі:
oo Тауарлы-материалдық құндылықтар кепілі;
oo Шикізаттар, материалдар, жартылай өнімдер кепілі;
oo Тауарлар және дайын өнімдер кепілі;
oo Валюталық бағалықтар, алтыннан жасалған бұйымдар кепілі;
oo Басқа да тауарлы-материалдық құндылықтар кепілі;
oo Бағалы қағаздар кепілі;
oo Сол банктегі депозиттер кепілі;
oo Жылжымайтын мүлік кепілі.
мүліктік құжаттар кепілі:
oo Жалгерлік құқық кепілі;
oo Авторлық құқық кепілі;
oo Жерге құқық кепілі;
Кепіл туралы келісімшартта мынадай мәселелер қарастырылады:
oo Келісімшарт жасасушы тараптар туралы мәліметтер;
oo Келісімшарт заты;
oo Кепіл берушінің құқықтары мен міндеттері;
oo Кепіл ұстаушының құқықтары мен міндеттері;
oo Талап ету құқықтары;
oo Кепілгн қойған мүлікті қайта рәсімдеу, басқа мүлік есебінен;
oo Кепілге қойған мүліктің бұзылуына байланыстың тәуекел жағдайлары мен кепіл затты ауыстыру;
oo Тараптардың жауапкершілігі;
oo Ерекше шарттар;
oo Дауларды шешу;
oo Басқа шарттар;
oo Кепіл туралы келісімшарт жасасушылардың заңды мекен-жайы мен өзге де мәліметтері.
4 кезең. Несие беру кезеңі. Бұл кезең ағымдық шот ашу, несиені беруді құжаттау тәртібін, несиені беру тәсілін анықтайтын несиелеуді ұйымдастыру және техникалық шарттарын қамтиды.
Несиенің көлеміне байланысты әр түрлі берілу тәсілдері болады. Біріншісі- несие клиенттің шотына толығымен аударылып, қажет болған жағдайларда жұмсалынады. Екіншісі- несие алу құқығы қосымша қаражаттарға деген қажеттіліктің туындауына байланысты біртіндеп іске асады. Үшінші - белгілі бір соманы алуға клиенттің құқығы бола отырып, ол оны алудан бас тартады.
Несиенің мөлшері оны беру барысында несиелеу ережелеріне сәйкес анықталады.
5 кезең. Несиені қайтару жіне оған сыйақы төлеуіне бақылау жасау - несиелік операцияның маңызды кезеңі. Несиелеу бойынша қарызды қайтару тәсілі банк қаражаттарының пайдалану ұзақтығына және олардың төлем айналымын құраудағы рөліне байланысты. [19, 135 б]
Несиенің берілуі сияқты несиені қайтарудың төмендегідей көптеген варианттары болады:
oo Мерзімді міндеттемелер негізінде эпизоттық қайтару;
oo меншікті қаражаттардың жинақталуының және несиеге деген есеп айырысу шотына қажеттіліктің азаю шамасына қарай қайтару;
oo алдын ала белгіленген сома негізінде жүйелі түрде қайтару;
oo түскен түсімді бірден несиелік қарызды жабуға есептеу;
oo несиенің қайтарылу мерзімін созу;
oo мерзімі өткен қарызды Мерзімі өткен несиелер шотына аудару;
oo банк резерві есебінен мерзімі өткен несиелерді шегеру;
Несиелік қарызды қайтару туралы қарстырылған варианттар бұл процессті мынандай белгілеріне байланысты жіктейді:
Қайтарылуына қарай:
* Несиені толық қайтару;
* Несиені жартылай қайтару .
Қайтару жиілігіне қарай :
* Несиені жүйелі түрде қайтару;
* Несиені бөліп-бөліп қайтару:
Қайтарудың жүзеге асырылу уақытына қарай:
* Несиені мерзімді қайтару;
* Несиені эпизоттық қайтару.
Қайтарудың мерзіміне қарай:
* Несиені мерзімді қайтару;
* Несиенің уақытын созып қайтару;
* Несиенің мерзімін өткізіп барып қайтару;
* Несиені мерзімінен бұрын қайтару.
Қайтару көздеріне қарай:
* Клиенттің меншікті қаражаттары;
* Жаңа несиені пайдалану;
* Кепіл берушінің шотынан шегеру;
* Басқа кәсіпорын шотынан түскен қаражаттар;
* Бюджеттік түсім және т.б.
2. КАЗКОММЕРЦБАНК ақ-НЫҢ НЕСИЕЛІК процесті ОРЫНДАУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ талдау ЖАСАУ
2.1 Казкоммерцбанк АҚ-ның жалпы қаржылық жағдайы
Казкоммерцбанк акционерлік қоғамы Қазақстандағы алдыңғы қатардағы банктердің бірі болып табылады және 15 жылдан астам уақыт ішінде банкілік қызмет көрсету нарығында табысты еңбек етіп келеді.
Бүгінгі күні Казкоммерцбанк АҚ активтер мөлшері жөнінен 2010 жылғы 1 желтоқсанына сәйкес мәләметтерге сүйене отрсақ елімізде бірінші орын алады. Бөлшек нарықта және ШОБ субъектілерін кредиттеуде артықшылықты фокуспен бизнестің барлық бағыттары бойынша әмбебап қаржы институты ретінде даму үстінде.[13]
Казкоммерцбанк АҚ ҚР Үкіметінің, ҚР Ұлттық Банкінің және ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің бірлескен әрекеттері, жоспары шеңберінде жүзеге асырылатын 2009 - 2010 жылдарға арналған экономика және қаржы жүйесін тұрақтандыру жөніндегі мемлекеттік бағдарламалардың белсенді қатысушысы болып табылады.
Банк берешегін қайта құрылымдау жоспарын мақұлдау болып табылады. Тиісті тәртіпті аяқтау, Банкінің жаңа ноталарын және облигацияларын шығару қайта құрылымдаудың келесі және соңғы кезеңі болып табылады.
2009 жылдың ақпанында Казкоммерцбанк The Banker халықаралық қаржы баспасының версиясы бойынша 500 аса ірі әлемдік қаржы брендтерінің рейтингінде елеулі орынға ие болды.
Казкоммерцбанк АҚ төмендегілерге қатысушы болып табылады:
Қазақстан Республикасы жеке тұлғаларының салымдарына (депозиттеріне) міндетті ұжымдық кепілдік беру (сақтандыру) қорына;
Ипотекалық несиелерге кепілдік беру қазақстандық қорына;
Қазақстан қор биржасына (KASE);
Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығына;
SWIFT және REUTERS телекоммуникациялары халықаралық банкаралық жүйесіне;
Қазақстан сауда-өнеркәсіптік палатасына;
VISA International және MasterCard International халықаралық төлем жүйесінің принципиалды мүшесі.
Казкоммерцбанк АҚ зейнеткерлік активтерді басқару жөніндегі компаниялардың, сондай-ақ Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры АҚ депозиттерін орналастыру үшін, ақша қаражатына сенім білдіретін ҚР Ұлттық Банкімен белгіленген екінші деңгейдегі банкілер тізбесіне енді.
Казкоммерцбанк АҚ 2010 жылдың ақпан айының басына 973 банкомат, оның ішінде қолма-қол қабылдау функциясымен (cash-in) 322 банкомат, сондай-ақ қолма-қол, ақша беру пункттеріндегі 152 POS-терминал және сауда-сервистік кәсіпорындардағы 342 POS-терминал есептелінетін кең көлемді эквайрингтік құрылғылар желісіне ие.
Казкоммерцбанк АҚ Қазақстан Республикасының 56 қалалық және ауылдық елді мекендерінде 2010 жылдың 1 ақпанына есептелінген 19 филиалы және 115 бөлімшелі тармақталған филиалдық желісі бар.
Қазақстанда 2010 жылдың 1 қаңтарына 39 екінші деңгейлі банк жұмыс істейді, оның ішінде Алматы қаласында 39 банк, банктердің 34 филиалы және 372 есеп-айырысу кассалық бөлімдер орналасқан.[14, 87 б]
Бұл қадам ұсынылатын қызметтер санын кеңейтуге және Банктің барлық карточкалық жүйелері мен эквайрингтік құрылғылардың жұмыс сапасын жақсартуға мүмкіндік берді.. Басылым сарапшыларының пікірінше, Банк брендінің құны 121 млн. АҚШ доллары-деңгейінде. Экономиканы қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру аясында Казкоммерцбанк АҚ ҚР Үкіметінің шешімімен наурызда шағын және орта бизнесті, үлестік құрылысты және жоғары білімді қолдауға арналған қаражатты игеруші операторлардың бірі болды. Жалпы алғанда, жыл ішінде осы бағдарламалар бойынша Банк мемлекеттік қаражаттың 50 млрд. теңгесін игерді.
2010 жыл 10 ақпанда Казкоммерцбанк АҚ өз қаражаты есебінен шағын және орта бизнеске (ШОБ) кредит беруді қайта жаңғыртқанын хабарлайды. Осы мақсаттарға Банк 15 миллиард теңге бөлді.30 наурызда Казкоммерцбанк АҚ берешекке қайта құрылымдау жүргізу аяқталғаны туралы хабарлады. Альянс Банк берешекті қайта құрылымдау жоспары бойынша барлық іс-шараларды орындау нәтижесінде тұтастай 547,9 млрд. теңгеге қосымша капиталдандырылды, ал оның меншікті капиталы 50 млрд. теңгені құрды. Қайта құрылымдау нәтижесінде борыш көлемі 4,5 млрд. АҚШ долларынан (есептелген пайызды қосқанда) 1 млрд. 80 млн. АҚШ долларына дейін қысқарды, соның ішінде: 850 млн. АҚШ доллары - еуробондтар бойынша алғы борыш, 85 млн. - нақты саудалық қаржыландыру, 145 млн. - субординирленген 20-жылдық облигациялар.
Осылайша, барлық іс-шаралардың аяқталуы бойынша 67% жай және артықшылықты акциялар Самұрық-Қазына меншігінде қалды, 33% кредит берушілерге өтті. Осы 33% 2 мыңнан астам миноритарлық акционерлер арасында бөлінді, олардың ішінен еш қайсысында 3 % акциядан артық үлесі жоқ. [16]
Несие алушы мен оның ипотекалық несиесін қайта қаржыландыру үшін қарастырылатын міндетті талаптар тізімі:
Несие алушы - жеке тұлға, ҚР резиденті;
Несиені алу мақсаты - Тұрғын үйді алу;
Несие алушы, оның жұбайы мен кәмелетке толмаған балалары үшін жалғыз болуы шарт;
Үйдің тұрғын ауданы 120 ш.м. аспауы тиіс;
Қайта қаржыландыру өтінішін берген күніне несиені өтеу мерзімінің кешіктірілмеуі;
Мемлекеттік бағдарлама бойынша ипотекалық несиені қайта қаржыландыруға өтінішті берген күніне Қарыз алушының, оның жұбайының және олардың кәмелетке толмаған балаларының кепілдікке салынған меншіктің орналасқан орны бойынша басқа тұрғын үйге меншік құқығының болмауы.
Өзге екінші деңгейлі банктерден және Ипотекалық компаниялардан ипотекалық несие алған азаматтардың Мемлекеттік бағдарлама бойынша ипотекалық несиелерді қайта қаржыландыру бағдарламасына қатысуы үшін қажетті құжаттар тізімі: Тұрғын үй - Қарыз алушының, оның жұбайы мен кәмелетке толмаған балаларының тұрақты тұру мақсатында пайдаланылатын пәтер, жеке тұрғын үй.
Ипотекалық несиелерді қайта қаржыландыру шарттары: Мақсатты нысаны Банктің Несие алушыға тұрғын үйді сатып алуға берілген ипотекалық қарызын қайта қаржыландыру. Әлеуметтік несиелер бойынша үстемақы мөлшерлемесі Жылдық 9%; Қатардағы несиелер бойынша үстемақы мөлшер-лемесі Жылдық 11%; Несие мерзімі 240 айға дейін; Несие валютасы KZT, USD, EUR.
Казкоммерцанк АҚ өз несие алушыларына қолдау көрсетеді және оларға қарыздық жүктемені төмендетудің бірқатар мүмкіндіктерін ұсынады.
Осы мақсатта жылжымайтын мүлікпен қамсыздандырылған ипотекалық несие немесе шұғыл мұқтаждықтарға несие алған клиенттерге жәрдем көрсету жөніндегі бағдарлама әрекет етеді.[13, 84 б]
Бағдарламаны енгізу екі кезеңге бөлінген. 2010 жылғы қаңтардан басталған Бағдарламаның екінші кезеңінде, банктің стандартты қарыз алушылары санаты үшін көмек бағдарламасы жүзеге асырылды. Қарыз алушылардың осы санатына, берешекті қайта құрылымдаудың ұтымды шарттары ұсынылады.
Казкоммерцбанк депозитті кепілдікке салып, салым бойынша тиесілі пайыздарды сақтап қалып, тұтынушылық мақсаттарға кредит алуды ұсынады.
Бағдарлама шарттары:
қарыз сомасы: депозит сомасынан 95% артық емес;
сыйақы мөлшерлемесі: депозит бойынша белгіленген сыйақы мөлшерлемесінен 3% жоғары;
кредит мерзімі: клиенттің қалауы бойынша, бірақ бұнда қарыздың максималды аяқталу мерзімі, депозиттің аяқталу мерзімінен бір ай бұрын.
кредит валютасы: KZT, USD, EUR салым валютасында беріледі.
қамтамасыз етілуі: Банкіде рәсімделген, депозит-Салым кепілдігі. Кірістерін дәлелдеу қажет етіледі. [16]
Енді келесі кестеден Казкоммерцбанктің еліміздің банк жүйесіндегі оны мен оның қаржылық дамуындағы активтерін және несиелік портфелі бойынша қалыптасқан провизмяларын келесі кестеден көре аламыз. Кесте 1.
Кесте 1 - ҚР екінші деңгейлі банктерінің жалпы құрамы мен олардың активтері
мың теңге
№
Банктің атауы
Активтер
Заемдар
несие портфелі бойынша қалыптасқан провизиялар
1
"КАЗКОММЕРЦБАНК" АҚ
2 363 188 645
2 304 175 165
736 007 622
2
"Қазақстан Халық Банкі" АҚ
2 151 630 993
1 213 694 524
292 424 550
3
"БТА Банк" АҚ
1 982 521 890
1 642 656 514
916 619 613
4
"Банк ЦентрКредит" АҚ
1 151 885 346
743 082 268
110 355 465
5
"АТФБанк" АҚ
1 020 610 559
850 892 781
141 704 738
6
"Альянс Банкі" АҚ
502 176 611
553 128 793
318 269 568
7
"Евразийский Банк" АҚ
400 666 273
238 354 737
23 579 812
8
"KASPI BANK" АҚ
348 048 602
291 813 152
43 447 027
9
Рессей Жинақ банкі АҚ ЕБ
290 260 663
188 366 029
12 812 533
10
"Ситибанк Казахстан" АҚ
253 518 557
38 268 575
698 090
11
"Нұрбанк" АҚ
246 696 179
197 196 763
84 115 520
12
"ЦЕСНАБАНК" АҚ
240 499 500
165 754 503
10 436 546
13
"HSBC Банк Қазақстан" АҚ ЕБ
225 467 566
87 287 357
5 553 643
14
Темiрбанк АҚ
197 103 220
210 963 674
110 085 468
15
"RBS (Kazakhstan)" ЕБ" АҚ
125 558 720
12 600 987
652 127
16
"Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі" АҚ
107 745 677
70 111 968
1 848 259
17
"Альфа-банк" ЕБ АҚ
86 485 827
29 491 071
3 021 001
18
"Казинвестбанк" АҚ
68 362 608
50 864 472
7 123 759
19
"ЭКСИМБАНК КАЗАХСТАН" АҚ
65 202 588
58 992 564
8 822 193
20
"Delta Bank" АҚ
57 382 923
46 813 808
1 160 311
21
"Қазақстандағы Қытай Банкі" ЕБ АҚ
53 060 553
2 669 804
26 698
22
Астана-Финанс банкі АҚ
27 010 308
14 716 030
2 006 464
23
Банк ВТБ (Қазақстан) АҚ ЕҰ
22 140 830
9 377 084
2 622
24
МЕТРОКОМБАНК АҚ
21 877 230
7 834 907
1 553 196
25
"Хоум Кредит Банк" АҚ
18 848 759
14 927 728
711 822
26
"ТПБК" АҚ
16 456 620
150 000
27
"AsiaCreditBank" ББ" АҚ
13 694 192
4 962 660
438 141
28
" Банк Позитив " АҚ
13 283 469
3 578 627
1 595 543
29
"КЗИ БАНК" ЕБ АҚ
10 565 992
3 990 067
1 026 879
30
"Банк Kassa Nova" АҚ
9 144 492
5 531 781
141 108
31
"Казинкомбанк" АҚ
7 611 184
3 505 187
61 613
32
"Шинхан Банк Казахстан" АҚ
7 334 659
1 156 116
29 708
33
"Al-Hilal" Ислам Банкі" АҚ
6 875 753
1 590 596
34
"Данабанк" АҚ
6 273 838
584 782
43 076
35
"ТАИБ ҚАЗАҚ БАНКІ" ЕБ АҚ
6 195 046
980 291 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. БАНКТЕГІ НесиеЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Банктегі несиелік процессті ұйымдастыру кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ...11
2. Казкоммерцбанк ақ-ның НЕСИЕЛІК процесті орындау тәжірибесіне талдау жасау
2.1. Казкоммерцбанк АҚқаржылық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.2. Казкоммерцбанк АҚ - ның жеке тұлғаларды несиелеу процесіне талдау жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
ІІІ. НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
3.1. Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелiк процесiнiң даму болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...39
КIрIспе
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алып, егеменді ел болғалы бері қаржы саласы, әсіресе экономиканың банктік секторы бірнеше жетістіктерге жетті. Банктер - нарық құрылымдары жүйесінің орталық буындарының бірі. Олардың қызметінің дамуы нарықтық механизмді нақты құруға қажетті шарт болып табылады.
Несиелеу қажеттілігі ұдайы өндіріс процессіндегі табыс айналымы шеңберінен капитал айналымының заңдылықтарына сай қалыптасады.
Коммерциялық банктерде несиелік процесстің дұрыс жүзеге асырылуы бекітілген несиелік саясатқа байланысты. Несиелік саясат - бұл банктің несиелік қызметінің міндеттерін, оларды іске асыру құралдары мен әдістерін, сондай-ақ несиелік процессті ұйымдастыру принциптері мен тәртібін белгілейді. Несиелік саясат несиелік механизм көмегімен жүзеге асырылады. Несиелік саясат несиелік қызметтің мынадай негізгі бағыттарын анықтауға мүмкiндік береді: несиенің берілуіне және несиелік портфельді басқаруға жауап беретін банк қызметкерлері жетекшілікке алатын объективтік стандарттар мен критерийлерін; несиелеу облысындағы стратегиялық шешімдерді қабылдайтын тұлғалардың басты іс-әрекеттерін; сыртқы аудит қызметтерінің жүмысын және банктегі несиелік қызметтің сапалығын; ішкі бақылау қағидаларын;
Соңғы жылдары Қазақстанда банктік несиелеудің күрт өсуіне қарамастан, оның ЖІӨ-ге қатынасы әлі де төмен болып отыр.
Сондықтан, экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізіп, елдегі шаруашылық субьектілердің қаржылық жағдайының жақсаруы шартында несиелеуге байланысты тежеуші факторларды жойып, оны кеңейту мәселесі алдыңғы қатарға шығады. Осыған байланысты банктік несиелеуді жетілдіру механизмін қарастыру - қазіргі кездегі актуалды мәселелердің бірі болып табылады. Яғни, несиелеуді кеңейтіп, оның дамуына жақсы жағдай жасай отырып, заңды және жеке тұлғалардың қаржылық қажеттілігін қанағаттандырамыз. Ал, бұлөз кезегінде экономикалық өсугеәсер етеді.
Жалпы алғанда,несиелеу кезінде шешімін күтіп тұрған бірқатар қиындықтар бар. Атап айтсақ, біріншіден, талап етілетін құжаттарды қарастырудағы кемшіліктер. Екіншіден, несие қабілеттілігін есептеулерді жүзеге асырудағы жетіспеушіліктер. Үшіншіден, экономика салаларының тек таңдамалы түрлерін несиелеп, кейбір аса қажетті салаларын олардың ұзақ мерзімді қажет ететіндігінен несиелемеу т.с.с. Осындай кемшіліктерді түзеп, несиелеу процесін жетілдіру керек.
Қазіргі таңда экономиканың әртүрлі саларын несиелеу өте өзекті мәселе, сондықтан курстық жұмыстың тақырыбы өзекті болып табылады
Қазақстанда несиелеу келесi заңдар мен ережелерге сүйенiп жүзеге асырылып, реттеледi: "Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi туралы" және "Қазақстан Республикасының банктер және банктiк қызметтер туралы" заңдары, 1994 жылы ақпанның 11 жұлдызында Ұлттық банкпен бекiтiлген "Қазақстан Республикасының экономикасын қысқа мерзiмдi несиелеу ережелерi" Бұл заңдар мен нормативтi актiлер барлық меншiк формасындағы банктермен қолдануға тиісiлi.
Жұмыстың негізгі мақсаты коммерциялық банктегі несиелеу процесін және несиелеудің принциптерін ұйымдастыруды зерттеу болып табылады. Банктің несиелік саясатын қалыптастыру шеңберінде толығырақ зерттеуді жүргізу үшін біз келесі негізгі мақсаттарды ашып қақарстыруымыз керек:
Курстық жұмысының мақсаты - коммерциялық банктердiң несиелiк процесінің ерекшеліктерін ашып көрсету, сондай-ақ "Казкоммерцбанк" АҚ мысалға ала отырып оның несиелiк процесіне талдау жүргізу.
Сол себептен бітіру жұмысымда келесi міндеттерқарастырылады:
Несиелеу процессінің мәнін, несиелеу принциптерін;
Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегi банктердiң несиелеу тәртібін;
Несиелеу процесін жетілдіру және даму жолдарын;
Шетел тәжірибесіндегі несиелеу процесінің ерекшеліктерін айқындау болыптабылады.
Коммерциялық банктiң несиелiк процесін ұйымдастырудағы проблемалар және оны шешу жолдарын қарастыру;
Несиелiк коммерциялық банктердің несиелiк процесін жетілдіру жолдарымен тәжiрибесiмен таныстыру;
Курстық жұмысында жүргiзiлген зерттеу коммерциялық банктерде несиелiк процесті ұйымдастыру ерекшелiктерiн түсiнуге, жүргiзiлетiн несиелiк операциялардың көлемiн келешекте кеңейту үшiн алғышарттар жасау және бұл қадамдардың банктер мен жалпы экономика үшiн маңыздылығы мен салдарын анықтауға, несиелеу процесiнде туындайтын тәуекелдiлiк деңгейiн төмендету жолдарын ұсынуға мүмкiндiк бередi.
Курстық жұмысының құрылымы кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан,қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Бірінші бөлім - Банктегі несиелік процесстерді ұйымдастырудың экономикалық мәні деп аталады. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері мен қағидалары, кезеңдері қарастырылған.
Екінші бөлім - Казкоммерцбанк АҚ-ның несиелік процесті орындау тәжірибесіне талдау жасау деп аталады. Мұнда Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің несиелік процесіне талдап, күмәнді несиелерге сипаттама бердім және Казкоммерцбанк АҚ несиелік процесіне талдау жүргіздім.
Үшінші бөлім - Коммерциялық банктердің несиелік процесін жетілдіру жолдары деп аталады. Мұнда коммерциялық банктердің несиелік процесін ұйымдастырудағы проблемалар және оны шешу, дамыту жолдарын жаздым.
1. БАНКТЕГІ НесиеЛІК ПРОЦЕССТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері
Қазқстан Республикасының банк туралы заңдарында қамтамасыз етудiң әр түрлi формалары мен коммерциялық банктерге несие беру қарастырылған.[2]
Кәсіпорындарды және басқа да ұйымдарды өндірістік және әлеуметтік қажеттіліктеріне байланысты банктік несиені беру несиелеу қағидаларын қатаң сақтау негізінде жүзеге асырылады.
Несиенің берілу процесі - бұл қоғамдағы экономикалық өзара байланыстарды алып жатқан күрделі құбылыстарды білдіреді. Сондықтан да, несиенің экономикалық категория ретіндегі мәнін тереңдей ұғыну несиелеудің негізгі қағидаларын анықтап білмейінше жеткіліксіз болып саналады. Несиелеуді ұйымдастыру негізі мынадай қағидаларға сүйенеді:
oo несиенің мақсаттылығы;
oo несиенің мерзімділігі немесе қайтарымдылығы;
oo несиенің ақылылығы;
oo несиенің қамтамасыз етілуі;
oo несиенің сыйақылылығы;
Несиелеудің соңғы қағидасы шетелдік банктік тәжірибеде бірінші классты қарыз алушылар үшін жиі қолданылады. Мұндай жағдайда несие сыйақы ретінде ешқандай да қамтамасыз етілмеген түрде беріледі.
Несиенің мақсаттылығы несиелеудің басты қағидасы ретінде, несиенің қандай мақсатқа сұралып отырғандығын сипаттайды. [5, 63 б]
Мерзімділік - бұл белгілі экономикалық категория ретіндегі мәніне негізделетін несиенің ерекше бір белгісі. Бұл қағида несие берушінің қарыз алушыға берген қаражатының белгілі бір уақыт өткен соң қайтарылуға тиістігімен қорытындалады. Осыдан барып несиенің қайтарымдылық қағидасы туындайды.
Несиенің қайтарымдылық қағидасы оны экономикалық категория ретінде, басқадай тауарлы-ақшалай қатынастардың экономикалық категорияларынан ажыратады. Себебі, қайтарылмайтын несие болмайды.
Несиенің мерзімділігі - несиенің тек қана қайтарылып қоймай, яғни оның қатаң белгіленген мерзімде қайтарылуға тиістігін көздейді. Несиенің мерзімділігі ссуданың берілу жағдайын сипаттайтын басты көрсеткіш. Ол негізінен банк пен клиент арасында жасалатын несиелік келісім-шарт құжатында көрсетіледі. Егер де келісілген уақыт өтіп кетіп, ссуда қайтарылмаса, ол уақыты өткен ссудалардың қатарына жатқызылады. Уақыты өтіп кеткен несиелер көрсеткіші қаншалықты төмен болса, соғұрлым банк қызметі тұрақты және оның зиян шегу ықтималдығы біршама төмен болып келеді.
Несиенің ақылылығы - бұл қарыз берушінің қарыз алушыға берілетін қаражатын қайтару барысында бастапқы сомадан өсіп қайтарылатындығын білдіреді. Іс жүзінде ақылылық - бұл несиені пайдаланғаны үшін төленетін пайыз түрінде беріледі. Қарыз алушының ссуданы пайдаланғаны үшін төлейтін пайызын несиенің бағасы деп атайды.
Қазіргі банктердің несие үшін пайыз мөлшерін белгілеудегі ескеретін басты факторларына мыналарды жатқызуға болады:
oo орталық банктің коммерциялық банктерге беретін ссудалар бойынша белгіленетін пайыздың базалық мөлшері;
oo банкаралық несие бойынша орташа пайыз мөлшері;
oo өз клиенттеріне депозиттік шоттар бойынша төлейтін орташа пайыз мөлшері;
oo банктің несиелік ресурстарының құрылымы;
oo несиеге деген сұраныс;
oo несиенің сұралатын мерзімі мен түрі;
oo еліміздегі ақша айналысының тұрақтылығы.
Несиелеудің келесі бір қағидасы - берілетін несиелердің материалдық жағынын қамтамасыз етілуі. Бұл қағиданың пайда болуы несиенің экономикалық категория ретінде шығуымен бірге келеді.
Бүгінгі күнгі несиенің қамтамасыз етілу формасы ретінде: кепіл, кепілдеме, сақтандыру міндеттемелері, тапсырма қолданылуда.
Кепілге берілетін ссуда - бұл қарыз алушының активтерімен қамтамасыз етілген несие болып табылады. Бірақ, кепілге берілген активтер қарыз алушының иелігінде қалып, оның пайдалануында болады
Қазіргі кезде банк өзінің 1-ші классты қарыз алушыларына қамтамасыз етілмеген, яғни сенім немесе бланктік несие де береді.[6, 82 б]
Жалпы алғанда, несиелеудің мәнін мынадай 3 элемент арқылы ашуға болады:
1. субъект;
2. объект;
3. қамтамасыздандыру.
Осы үш элемент несиелік операциялардың, оның тиімділігінің түсінігін анықтайды. Банктің несиелеудегі қызметі осылардың бірін-бірі толықтыруының негізінде алға жылжиды. Ал, оларды біріктірмей, керісінше, ажыратсақ, бұл банк ссудасының қайтарылмауына, барлық жүйенің құлдырауына әкеледі.
Несиелеуді экономикалық-ұйымдастырушылық қатынастарының белгілі-бір қабаты, яғни несиелік қатынастардың жоғарғы буыны несиелік механизм болып табылады. Мұндағы буын ретінде несиенің объективті сипатын және несиелік қатынастарды ұйымдастыруға байланысты шаруашылық субъектілердің қызметінің өзара іс-әрекеті түсіндіріледі.
Демек, несиелік механизмге несиенің мазмұны және өзіндік ерекшеліктерін сипаттайтын қатынастар және олардың пайда болу әдістері, тәсілдері және формалары жатады. Соңғылары несиелік қатынастардың мәніне жатпағанымен де, олар несиелік тәжірибені сипаттайтын процеске жақын немесе оның үстінде қалыптасады.
Несиелік механизм банктік қызметке байланысты заңдармен, банктердің дербес несиелік саясаттарымен және экономиканың тиімділігін арттыру міндеттерімен анықталады .[8, 149 б]
Жалпы алғанда, жоғарыда айтылып кеткен несиелеу элементтерін (субъект, объект, қамтамасыздандыру) бір-бірінен ажыратуға болмайды. Егер субъект ретіндегі фирманың жоғары беделі болып, қамтамасыздандырусыз несие сұраса немесе бұрын банктен ссуда алмаған фирма жақсы кепіл бере отырып несие сұраса банк екі жағдайда қандай шешімге келеді? Банк үшін бір элементтің ғана бар болуы жеткілікті ме, сол элемент қана абсолютті мәнде болып, қалғандары тек теориялық мәнде жүруі дұрыс па?
Қазіргі несиелеу жүйесінің маңызды бір белгісі оның келісім-шартқа негізделуі болып табылады. Өткен несиелеу жүйесінде клиент пен бенк арасында қарыз алу барысында жасалатын келісім-шарттың экономикалық маңызы төмен болғандықтан да, оны формалдық сипатта болды деп айтуға болады. Кейіннен коммерциялық ынталандыру туындағаннан кейін ғана банк пен қарыз алушы арасында несиелік шартқа отырып, ол шарт несие берушінің де, қарыз алушының да жауапкершілігін нығайта түсті.
Жалпы, несие қарыз алушыға белгілі бір несиелік процесс жүзеге асырылғанда ғана беріледі. Несиелік процесс дегеніміз- банкпен қабылданған және белгілі бір тәртіпте орналасқан несиелік қатынастарда жүзеге асырудың әдістері мен тәсілдері. Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелеу процесі арқылы елдің қаржы яғни несиелік проект бойынша барлық аналитикалық жұмыстарды жүзеге асырады. Несиелік процессі келесі сатыдан тұрады:
oo Несие беру жөнінде алдын ала келіссөздер жүргізу және банпен белгіленген құжаттарды ұсыну;
oo Клиенттің несиелік қабілеттідігін анықтау және бағалау;
oo Несиелік келісім - шартқа отыру;
oo Несиенің берілуі және қайтарылуы;
oo Алынған несиенің мақсаттылығын және уақытысында өтелуін бақылау.
Бірінші саты - бұл несие беру жөнінде алдын ала келіссөздер жүргізу және банпен белгіленген құжаттарды ұсыну болып табылады. Несие беру жөнінде келісім сөздер нақты шешім қабылданғанға дейін жүргізіледі. Бірақ бұл жерде әртүрлі жағдайлар болуы мүмкін. Дамыған нарықты қатынастар үшін нақты жағдай- бұл банк клиенті өз өнімін ұсыну үшін іздейді. Банктік қызметтер нарығын, потенциалды клиенттерді зерттеу, оларға қарым қатынас жөнінде ұсыныстар жасаған кезде болатын жағдай бұның барлығы несие туралы нақты ұсынысқа дейін қарастырылады. Басқа жағдай- отандық тәжірибе. Бұнда несие кәсіпкерлерден бастап өкіметоргандарына дейін керек, банк клиентті іздемейді, керісінше, клиент өзін құтқаратын несиені алу үшін банкті іздейді. Бұл дайындық сатының процессі, одан кейін оның екінші бөлігі клиенттер банкке несие алу үшін қажетті құжаттарды өтінішімен қоса тапсырады. Несиені алу үшін қарыз алушы банкке жазбаша түрдегі арыз ұсынады. Онда мыналар көрсетіледі: несиенің мақсаты, сомасы, өтелу мерзімі және несиеленетін объектінің қысқаша сипаттамасы.
Несие алу үшін келесі құжаттар ұсынылуы тиіс:
oo Несиеленетін кәсіпорынның техникалық негізделуі, ол мынаны жағдайды есепке алу керек:
oo арыз берушінің қызметінің және ол өндіретін өнімнің сипаттамасы;
oo несие есебінен өндірілетін өнімнің (қызметтің) тізімі, оның экспорттың мүмкіндіктері, жергілікті және дүниежүзілік нарықта шығарылатын ұқсас өнімдермен салыстырмалы сипаттамасы;
oo экспортталуы мүмкін өнімнің өткізу нарығын, оған ұқсас өнімге сұранысты, бәсекелестікті, халықаралық нарыққа шығу стратегиясын талдау, өнімді экспорттау жөнінде шетел формаларымен келісім шарттардың болуы;
oo түсетін түсімі несиелік қарызды өтеуге жұмсалатын қарыз алушының өнімді экспорттауға меншік құқын растайтын құжаттар;
oo экспортқа өнім өткізуге лицензиясының болуы;
oo жобаның жүзеге асырылу мерзімі;
oo өтелу есебі, импорттық төлемдер балансы мен экспорттан түсімдерді қоса;
oo қажет уақытында жоғарыда аталған мәліметтерді растайтын басқа органдардан информация.
oo Келісім-шарттың, олардың қосымшаларымен қоса көшірмелері (сыртқы сауда келісім-шарттары орыс тілінде аудармасымен бірге);
oo Бухгалтерлік есеп беру, кірісі және шығысы туралы есеп, табыс декларациясы және тағы басқа белгісі бір мерзім арасында қарыз алушының несиелік қабілетін және қаржылық жағдайын анықтау үшін мәмілеттер;
oo Белгіленген тәртіпте толтырылған несиені беру жөнінде арыз;
oo Қарыз алушы жөнінде мәлімет, анкета;
oo Тауарлы материалды құндылықтардың қозғалысы жөнінде мәлімет;
oo Шұғыл міндеттеме;
oo Несиелік келісім - шарт;
oo Қамтамасыз ету жөнінде мәлімет;
oo Бизнес жоспар.
Банктің несиелік бөлімі несиелеу жөнінде барлық сұрақтар бойынша құжаттарды және оларды дайындаумен байланысты жұмыстарды басқарады, несиелеу мен байланысты басқа қызметтердің жұмысын шоғырландырады және оперативтігіне жауап береді.
Несие бөлімі мамандықтарының құзіретіне төмендегілер жатқызылады:
oo несиелік ресурстардың бар болуын қарастыру;
oo несие алу үшін қажетті құжаттардың толығын тексеру;
oo техникалық- экономикалық негіздеуді есептеудің нақтылығын анықтау;
oo қарыз алушының несиелік қабілетін талдау;
oo несиенің өтелмеуіне әкелетін факторларды зерттеу.
Несиелік қызметкерлер заң бөлімінің құқық мамандарымен бірігіп клиенттің құқық мәртебесімен құқтарымен анықтау үшін олардың заң істерін зерттейді. Келісім - шарттар мұқият зерттеліп оған құқықтық баға беріледі. Олармен кепіл берушінің немесе оның кепіл болушысының, ол кепілге коятын мүлікке құқы бар екендігін анықтайды.[10, 171 б]
Несиелік бөлім және банктің т.б. қызметтерінің қорытындысы несие беру мәселесі негіз болатын несиелік комитетке және банк басшылығының қарауына ұсынылады. Егер несие беру жөнінде шешім қабылданса заң қызметі кепіл туралы келісім - шарт, ол несиелік бөлім несиелік келісім - шарт дайындайды, сосын бұл шарттарға банк төрағасы қолын қояды.
Несиелік процесстің екінші сатысы - бұл клиенттің қаржылық жағдайын талдау және клиенттің несиелік қабілеттідігін анықтау және бағалау. Бұл қарыз алушының қаржылық мәліметтерін және оның сипатының субьективті бағасын қарастыруды қамтитын несиелік тәуекелді анықтау процесі.
Несиелік шарттар кәсіпорынның өндірістік және инвестициялық қызметін, оның қаржылық жағдайын және оның болашақтағы өзгерістерін есепке ала отырып терең зерттеу негізінде жасалады.
Несиелік келісім- шарт мынандай құрылымдардан тұрады:
oo Жалпы ережелер
oo Қарыз алушының құқықтары мен міндеттемелері
oo Банктің құқықтары мен міндеттемелері
oo Екі жақтың жауапкершілігі
oo Шарттың мерзімі
oo Екі жақтың заңды мекен-жайлары[11, 91 б]
Несиелік шартты жасасу бірнеше кезеңдерден өтеді:
oo Несие алушы клиентпен несиелік шарттың мазмұнын жасау (несиенің түрі, сапасы, мерзімі, қамтамасыз етілуі т.б.)
oo Банк клиент ұсынған несиелік шарттың жобасын қарастырады да несие жасайды. Бұл кезде банк мынаны анықтайды:
oo потенциалды қарыз алушының несиелік қабілеті. Несиелік қабілеттілікті тексеру несиелік шарт жасаудың алғы шарты болып табылады;
oo қолдағы бар ресурстарға сай шаруашылық органдарға керек сомада несие беру, олардың депозиттік проценттік саясаты арқылы өсу мүмкіндігі, банк аралық несиелерді қарату.
oo Клиент және банк бірігіп несиелік шартты өзара қанағаттандыратын жағдайға сәйкес түзету және оны заңгердің қарауына ұсыну.
oo Екі жақтың несиелік шартқа қол қоюы, яғни оған құжат күшін беру.
Несиелік шартты бұзғаны үшін жақтардың жауапкершілігі, соның ішінде мүліктік жауапкершілігі қарастырылады.
Несиелік процестің төртінші саясаты - алынған несиенің мақсаттылығын және уақытысында өтелуін бақылау. Банктік несие тек қана келісім - шартта көрсетілген мақсатқа ғана пайдаланылуы тиіс және несиенің басты қағидалаырынң бірі оның ақылылығы қатаң сақталуы тиіс.
Несиелік шартта қарастырылған несиені беру және қайтарып алу шарттары мен тәртібіне сәйкес банктің несиелік бөлімімен несиені беру жөнінде бұйрық жасалады. Бірінші рет алып отырған клиентке несиені беру кезінде банк бұл қарыз алушының жарғысында шаруашылық субьектінің атынан анық басшылығының шаруашылық шарттар жасауға құқы бар екендігі қарастырылғанына көз жеткізу керек.
Банктер кез келген уақытта, кез келген қарыз алуға ниет бiлдiрген субъектiлердi несиелеген кезде пайда болатын несиелiк тәуекелдi банктiң қаншалықты тиiмдi жаба алу тәуекелiне кез болады. Жалпы отандық несиелеу тәжірибесі көрсеткендей банктердің кәсіпорындарды қаржыландыру кезінде келесідей факторлар өз әсерін тигізеді:
Несиелеу механизмінің құрамдас элементі - несиені беру процесінің өзіндік кезеңдері болады. Жалпы, несиелік процесті келесі сызбамен көрсетуге болады (1-сурет):
1 СуретБАНКТЕРДЕГІ НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСС
Несиелік комитетке дайындау
Несиелік қабілетін талдау
ия
жоқ
Несиелік комитет
Несиелік процесс
Несиені қайтару
Төлемдер.
Мониторинг.
Мерзімі өткен төлем.
1-ші өтініш
2-ші өтініш
Несие беру процесінің 1-кезеңінде банкке келіп түскен несиеге деген өтінішті қарайды. Мұндай құжаттарда қарыз алушы мен сұралатын несие туралы негізгі мәліметтер: мақсаты, мөлшері, түрі, мерзімі, мүмкін болар қамтамасыз ету мүлкі көрсетіледі.
1.2. Банктегі несиелік процесті ұйымдастыру кезеңдері
Екінші деңгейдегі коммерциялық банктер Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен банкті ашу туралы рұқсат пен банктік операцияларды жүгізуге лицензия алған жағдайда ғана қызмет ете алады. Несиелеу келесідей заңдарға негізделіп жүргізіледі: Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы, Қазақстан Республикасында бантер және банктік қызмет туралы.
Банктер, несиелеу процесі кезінде, нарықтық қатынастардың орнығуына, қоғамдық өндіріс тиімділігінің артуына, еліміздің экономикасы мен қаржысының тұрақталуына, айналымдағы ақша массасының артылып кетуіне жол бермеуге, инфляциялық процесті тежеуге сонымен қатар, ұлттық валютаның тұрақталуына үлес қосулары керек. [2]
Банктік қарыздар өндіріс тиімділігін яғни оның ғылыми-техникалық деңгейін арттыруға, өнімнің жаңа жоғарғы сапалы түрлерін шығаруға, халыққа түрлі қызметтерді көрсетуге, халыққа және экспортқа қажетті тауарлы-материалдық құндылықтарды шығаруға байланысты қызметтерді несиелеу үшін берулері қажет. Осыған қоса, банктер нарықтық инфрақұрылымның орнатылуын, сауда қарым-қатынастарының кеңеюін қолдап отыруы керек. Қарызды жоспарлауға, алуға, өтеуге байланысты сұрақтарға жауапты қарыз алушы өзі қызмет етіліп жатқан банктен таба алады. Яғни несиені бермес бұрын банк қарыз алушымен келісімшарт жасасады. Бұл келісімшартта несие процесі жайлы ақпарат толық әрі түсінікті берілуі қажет. Несиенің мерзімі, пайызы, сомасы сияқты мәліметтер келтіріледі.
Несиелеу мерзімділік, қайтарымдылық, төлемділік және қарыздың мақсатты жұмсалу шарттары негізінде беріледі. Банктер қарызды өздерінде бар ресурстар шегінде ұсынулары қажет.
Қысқа мерзімді несиелеудің қызмет етіп жатқан механизмі келесі элементтерді қарастырады:
oo несиелеу объектілері;
oo несиенің жоспарланған көлемі және оның мақсатты бағыттылығы;
oo қарызды беру және өтеу шарттары, олардың қарыз алушы қызметінің жақсаруына үлесі;
oo қарыз бойынша пайыздық мөлшерлемелер, олардың төмендеуі немесе ұлғаюы;
oo қарыз алушының несие өтелмей қалған жағдайда ұсынатын кепілдігі (кепіл, кепіл зат, өкілділік және т.б.);
oo несиелеуге қажетті есептері мен мәліметтер тізімі,оларды қарыз алушыға ұсыну мерзімі және басқа да шарттары;
oo несиелік келісімшартта берілген шарттардың ең болмаса біреуі бұзылған жағдайда қолданылатын жазалау шаралары.
Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі банктердің тәжірибесінде қолданылатын несиелеу процесінің негізгі кезеңдерін қарастырайық. Әр кезеңде пайдаланылатын несиелік механизмінің элементтері несиелік операцияларының сапалы сипатын бере отырып, олардың жүзеге асырылу техникасын білдіреді. Неиселеу схемасы келесідей негізгі кезеңдерді қамтиді.[4]
Несие алу туралы өтініш жазылғаннан бастап, шешім қабылданған уақыт, несиелік процесс деп аталады. Несиелу процесінің өзі бес кезеңде қарастырылады. Осы кезеңдереге толығырақ тоқталып кетсек.
Несиелеу процесі мынадай кезеңдерді қамтиды:
oo несиеге деген өтінішті қарау;
oo несиелік қабілетін талдау;
oo несиелік келісімшарт жасасу;
oo несие беру;
oo несиелік мәміленің орындалуына бақылау жасау.
1 кезең. Банкке келіп түскен несиеге деген өтінішті қарау.
Кез келген несиелік операциялар осыдан басталады. Мұндай құжаттарда қарыз алушы мен сұралатын несие туралы негізгі мәліметтер: мақсаты, мөлшері, түрі, мерзімі, мүмкін болар қамтамасыз ету мүлкі көрсетіледі. Банктің қоятын талаптарына байланысты өтінішке қосымша, яғни несиелік операциялар сипатына байланысты құжаттар беріледі. Клиенттердің әр түрлі топтары үшін әр түрлі құжаттар пакеті әзірленуі мүмкін. Мысал ретінде құжаттар пакетінің құрамына жататындар:
oo құрылтайшылық құжаттардың, жарғының, жалға алу шарттарының, тіркелген куәліктердің немесе патентерінің; нотариалдық түрде куәландырылған құжаттар; азаматтардың төл құжаттары және клиенттің несие алуға құқығын растайтын басқа да құжаттардың көшірмелері;
oo соңғы екі жылдық қарыз алушының балансы және оған қосымша беттер;
oo несиеленетін шаралардың рентабельдік деңгейін және оның қайтарылу мерзімін сипаттайтын техникалық-экономикалық есебі;
oo несиеленетін мәмілелерді растайтын келісімшарттар көшірмелері;
oo басқа банктерден алған несиелер туралы мәліметтер;
oo қамтамасыз ету мақсатында кепілге берілген мүлікке қарыз алушының меншік құқығын растайтын құжаттар;
oo несиені қайтаруға байланысты міндеттемені куәландыратын құжаттар;
oo қызметін жаңадан бастаған, яғни қаржылық есептер және басқа да құжаттар жоқ кәсіпорынның бизнес жоспары.
Қажет жағдайларда банк қарыз алушыдан несиені қайтаруын қамтамасыз ететін басқа да құжаттар мен мәліметтерді талап ете алады. Сонымен қатар, банкпен тұрақты несиелік қатынаста болатын қарыз алушылар үшін кейбір құжаттар тізімі қысқаруы мүмкін. Қарыз алушы банкке несие алуға өтініш жасаған уақытта, банк несиелеудегі оның мүмкіндігін алдын ала бағалау үшін есеп карточкасін толтыруы мүмкін. Онда: фирманың жетекшісі мен қарыз алушының аты-жөні, қызметі және меншік түрі, клиенттің заңды мекен-жайы, ағымдық және валюталық шот ашқан банктің аты және реквизиттер, негізгі құрылтайшылар, ол сұрайтын несиенің мақсаты, сомасы және мерзімі, соңғы есептік күнге берілген баланс құрылым және басқа да көрсеткіштер.
Тапсырылған құжаттарды оқып үйрену барысында банк тарапынан қарыз алушының алған несиесін қайтару қабілетін бағалауының шешім қабылдау үшін аса зор маңызы бар. Бағалау техникалық-экономикалық есеп негізінде жасалады.
2 кезең. Қарыз алушының несиелік қабілетін талдау кезеңі.
Қарыз алушының несиелік қабілеті - қарыз алушының алған несиесі бойынша қарызды уақтылы және толық көлемде қайтару қабілетін бағалаумен сипатталады. Несиені қайтара алмау тәуекелі көптеген факторлардың әсерінен болуы мүмкін, сондықтан да банк клиентке несие беруге шешім қабылдаудан бұрын оның несиелік қабілетін талдайды. Бұл көрсеткіш банктің өтімділігіне ықпал етеді.
Қарыз алушының несиелік қабілетіне талдау жасау барысында мынадай факторлар есепке алынады:
oo несиеге қатысты қабілеттілігі. Қарыз алушыға несиені бере отырып, қарыз алушының атынан шығатын тұлғаның құқықтық қуатын анықтайтын Жарғысы және нұсқауымен танысуға тиіс;
oo қарыз алушының іскерлік беделі. Несиелік мәмілеге тиісті беделі деп қарыз алушының қарызды қайтаруға дайындығын ғана түсінбейді, сондай-ақ келісімшартқа байланысты барлық міндеттемелерді орындауы түсіндіріледі.
oo Табыс алу қабілеті. Банк қарыз алушының несиені қайтаруға жеткілікті қаражатты табу қабілетіне баға беруі қажет.[4]
Қарыз алушының табыс алу қабілетін анықтау барысында сату көлеміне, баға шығындарына әсер ететін факторлар есепке алынады. Бұл факторларға: қарыз алушы кәсіпорынның сапасы, шикізат құны, қызметкерлерінің біліктілігі жатады. Несиелеудегі шетелдік тәжірибеде бұл факторларға қоса жарнамалау тиімділігі, бәсеке сияқты факторлар ескеріледі.
3 кезең. Несиелік және кепіл туралы келісімшарт жасасу. Қазіргі несиелеудің басты еркешелігі бойынша банк қарыз алушының несиелік қабілетін тексеріп болғаннан кейін, несиелік шарт жасасу үшін несиелеу субъектісімен қатынасқа түседі. Несиелеуге байланысты барлық сұрақтарда банк пен қарыз алушы келісімшарт негізінде шешеді.
Несиелік келісімшарт екі жақтың өзара міндеттемелерін және жауапкершіліктерін анықтайды. Онда мыналар көрсетіледі:
oo Несиелеу мақсаты және объектісі;
oo Несиенің мөлшері;
oo Несиені беру мерзімі және қайтару шарттары;
oo Несиені қамтамасыз ету формасы;
oo Несие үшін төленентін сыйақы мөлшерлемесі;
oo Несиенің қозғалысын және клиенттің қаржылық жағдайын бақылау үшін қарыз алушының беретін құжаттарының тізімі;
oo Несиелеу процесіндегі банктің бақылау қызметі.
Несиелік келісімшарттың мазмұнын келісуші жақтардың өздері анықтайды.
Несиелік қатыныстарды ұйымдастыру тәжірибесінде кепіл туралы келісімшарттың орны ерекше. Кепіл туралы шарт кепіл затына байланысты ажыратылады. [18, 207 б]
Кепіл затына: заттар, бағалы қағаздар, басқа да мүліктер және мүліктік құжаттар жатады.
Материалдық-заттық мазмұнына қарай кепіл заттары мынадай топтарға бөлінеді:
клиенттің мүліктерінің кепілі:
oo Тауарлы-материалдық құндылықтар кепілі;
oo Шикізаттар, материалдар, жартылай өнімдер кепілі;
oo Тауарлар және дайын өнімдер кепілі;
oo Валюталық бағалықтар, алтыннан жасалған бұйымдар кепілі;
oo Басқа да тауарлы-материалдық құндылықтар кепілі;
oo Бағалы қағаздар кепілі;
oo Сол банктегі депозиттер кепілі;
oo Жылжымайтын мүлік кепілі.
мүліктік құжаттар кепілі:
oo Жалгерлік құқық кепілі;
oo Авторлық құқық кепілі;
oo Жерге құқық кепілі;
Кепіл туралы келісімшартта мынадай мәселелер қарастырылады:
oo Келісімшарт жасасушы тараптар туралы мәліметтер;
oo Келісімшарт заты;
oo Кепіл берушінің құқықтары мен міндеттері;
oo Кепіл ұстаушының құқықтары мен міндеттері;
oo Талап ету құқықтары;
oo Кепілгн қойған мүлікті қайта рәсімдеу, басқа мүлік есебінен;
oo Кепілге қойған мүліктің бұзылуына байланыстың тәуекел жағдайлары мен кепіл затты ауыстыру;
oo Тараптардың жауапкершілігі;
oo Ерекше шарттар;
oo Дауларды шешу;
oo Басқа шарттар;
oo Кепіл туралы келісімшарт жасасушылардың заңды мекен-жайы мен өзге де мәліметтері.
4 кезең. Несие беру кезеңі. Бұл кезең ағымдық шот ашу, несиені беруді құжаттау тәртібін, несиені беру тәсілін анықтайтын несиелеуді ұйымдастыру және техникалық шарттарын қамтиды.
Несиенің көлеміне байланысты әр түрлі берілу тәсілдері болады. Біріншісі- несие клиенттің шотына толығымен аударылып, қажет болған жағдайларда жұмсалынады. Екіншісі- несие алу құқығы қосымша қаражаттарға деген қажеттіліктің туындауына байланысты біртіндеп іске асады. Үшінші - белгілі бір соманы алуға клиенттің құқығы бола отырып, ол оны алудан бас тартады.
Несиенің мөлшері оны беру барысында несиелеу ережелеріне сәйкес анықталады.
5 кезең. Несиені қайтару жіне оған сыйақы төлеуіне бақылау жасау - несиелік операцияның маңызды кезеңі. Несиелеу бойынша қарызды қайтару тәсілі банк қаражаттарының пайдалану ұзақтығына және олардың төлем айналымын құраудағы рөліне байланысты. [19, 135 б]
Несиенің берілуі сияқты несиені қайтарудың төмендегідей көптеген варианттары болады:
oo Мерзімді міндеттемелер негізінде эпизоттық қайтару;
oo меншікті қаражаттардың жинақталуының және несиеге деген есеп айырысу шотына қажеттіліктің азаю шамасына қарай қайтару;
oo алдын ала белгіленген сома негізінде жүйелі түрде қайтару;
oo түскен түсімді бірден несиелік қарызды жабуға есептеу;
oo несиенің қайтарылу мерзімін созу;
oo мерзімі өткен қарызды Мерзімі өткен несиелер шотына аудару;
oo банк резерві есебінен мерзімі өткен несиелерді шегеру;
Несиелік қарызды қайтару туралы қарстырылған варианттар бұл процессті мынандай белгілеріне байланысты жіктейді:
Қайтарылуына қарай:
* Несиені толық қайтару;
* Несиені жартылай қайтару .
Қайтару жиілігіне қарай :
* Несиені жүйелі түрде қайтару;
* Несиені бөліп-бөліп қайтару:
Қайтарудың жүзеге асырылу уақытына қарай:
* Несиені мерзімді қайтару;
* Несиені эпизоттық қайтару.
Қайтарудың мерзіміне қарай:
* Несиені мерзімді қайтару;
* Несиенің уақытын созып қайтару;
* Несиенің мерзімін өткізіп барып қайтару;
* Несиені мерзімінен бұрын қайтару.
Қайтару көздеріне қарай:
* Клиенттің меншікті қаражаттары;
* Жаңа несиені пайдалану;
* Кепіл берушінің шотынан шегеру;
* Басқа кәсіпорын шотынан түскен қаражаттар;
* Бюджеттік түсім және т.б.
2. КАЗКОММЕРЦБАНК ақ-НЫҢ НЕСИЕЛІК процесті ОРЫНДАУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ талдау ЖАСАУ
2.1 Казкоммерцбанк АҚ-ның жалпы қаржылық жағдайы
Казкоммерцбанк акционерлік қоғамы Қазақстандағы алдыңғы қатардағы банктердің бірі болып табылады және 15 жылдан астам уақыт ішінде банкілік қызмет көрсету нарығында табысты еңбек етіп келеді.
Бүгінгі күні Казкоммерцбанк АҚ активтер мөлшері жөнінен 2010 жылғы 1 желтоқсанына сәйкес мәләметтерге сүйене отрсақ елімізде бірінші орын алады. Бөлшек нарықта және ШОБ субъектілерін кредиттеуде артықшылықты фокуспен бизнестің барлық бағыттары бойынша әмбебап қаржы институты ретінде даму үстінде.[13]
Казкоммерцбанк АҚ ҚР Үкіметінің, ҚР Ұлттық Банкінің және ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің бірлескен әрекеттері, жоспары шеңберінде жүзеге асырылатын 2009 - 2010 жылдарға арналған экономика және қаржы жүйесін тұрақтандыру жөніндегі мемлекеттік бағдарламалардың белсенді қатысушысы болып табылады.
Банк берешегін қайта құрылымдау жоспарын мақұлдау болып табылады. Тиісті тәртіпті аяқтау, Банкінің жаңа ноталарын және облигацияларын шығару қайта құрылымдаудың келесі және соңғы кезеңі болып табылады.
2009 жылдың ақпанында Казкоммерцбанк The Banker халықаралық қаржы баспасының версиясы бойынша 500 аса ірі әлемдік қаржы брендтерінің рейтингінде елеулі орынға ие болды.
Казкоммерцбанк АҚ төмендегілерге қатысушы болып табылады:
Қазақстан Республикасы жеке тұлғаларының салымдарына (депозиттеріне) міндетті ұжымдық кепілдік беру (сақтандыру) қорына;
Ипотекалық несиелерге кепілдік беру қазақстандық қорына;
Қазақстан қор биржасына (KASE);
Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығына;
SWIFT және REUTERS телекоммуникациялары халықаралық банкаралық жүйесіне;
Қазақстан сауда-өнеркәсіптік палатасына;
VISA International және MasterCard International халықаралық төлем жүйесінің принципиалды мүшесі.
Казкоммерцбанк АҚ зейнеткерлік активтерді басқару жөніндегі компаниялардың, сондай-ақ Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры АҚ депозиттерін орналастыру үшін, ақша қаражатына сенім білдіретін ҚР Ұлттық Банкімен белгіленген екінші деңгейдегі банкілер тізбесіне енді.
Казкоммерцбанк АҚ 2010 жылдың ақпан айының басына 973 банкомат, оның ішінде қолма-қол қабылдау функциясымен (cash-in) 322 банкомат, сондай-ақ қолма-қол, ақша беру пункттеріндегі 152 POS-терминал және сауда-сервистік кәсіпорындардағы 342 POS-терминал есептелінетін кең көлемді эквайрингтік құрылғылар желісіне ие.
Казкоммерцбанк АҚ Қазақстан Республикасының 56 қалалық және ауылдық елді мекендерінде 2010 жылдың 1 ақпанына есептелінген 19 филиалы және 115 бөлімшелі тармақталған филиалдық желісі бар.
Қазақстанда 2010 жылдың 1 қаңтарына 39 екінші деңгейлі банк жұмыс істейді, оның ішінде Алматы қаласында 39 банк, банктердің 34 филиалы және 372 есеп-айырысу кассалық бөлімдер орналасқан.[14, 87 б]
Бұл қадам ұсынылатын қызметтер санын кеңейтуге және Банктің барлық карточкалық жүйелері мен эквайрингтік құрылғылардың жұмыс сапасын жақсартуға мүмкіндік берді.. Басылым сарапшыларының пікірінше, Банк брендінің құны 121 млн. АҚШ доллары-деңгейінде. Экономиканы қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру аясында Казкоммерцбанк АҚ ҚР Үкіметінің шешімімен наурызда шағын және орта бизнесті, үлестік құрылысты және жоғары білімді қолдауға арналған қаражатты игеруші операторлардың бірі болды. Жалпы алғанда, жыл ішінде осы бағдарламалар бойынша Банк мемлекеттік қаражаттың 50 млрд. теңгесін игерді.
2010 жыл 10 ақпанда Казкоммерцбанк АҚ өз қаражаты есебінен шағын және орта бизнеске (ШОБ) кредит беруді қайта жаңғыртқанын хабарлайды. Осы мақсаттарға Банк 15 миллиард теңге бөлді.30 наурызда Казкоммерцбанк АҚ берешекке қайта құрылымдау жүргізу аяқталғаны туралы хабарлады. Альянс Банк берешекті қайта құрылымдау жоспары бойынша барлық іс-шараларды орындау нәтижесінде тұтастай 547,9 млрд. теңгеге қосымша капиталдандырылды, ал оның меншікті капиталы 50 млрд. теңгені құрды. Қайта құрылымдау нәтижесінде борыш көлемі 4,5 млрд. АҚШ долларынан (есептелген пайызды қосқанда) 1 млрд. 80 млн. АҚШ долларына дейін қысқарды, соның ішінде: 850 млн. АҚШ доллары - еуробондтар бойынша алғы борыш, 85 млн. - нақты саудалық қаржыландыру, 145 млн. - субординирленген 20-жылдық облигациялар.
Осылайша, барлық іс-шаралардың аяқталуы бойынша 67% жай және артықшылықты акциялар Самұрық-Қазына меншігінде қалды, 33% кредит берушілерге өтті. Осы 33% 2 мыңнан астам миноритарлық акционерлер арасында бөлінді, олардың ішінен еш қайсысында 3 % акциядан артық үлесі жоқ. [16]
Несие алушы мен оның ипотекалық несиесін қайта қаржыландыру үшін қарастырылатын міндетті талаптар тізімі:
Несие алушы - жеке тұлға, ҚР резиденті;
Несиені алу мақсаты - Тұрғын үйді алу;
Несие алушы, оның жұбайы мен кәмелетке толмаған балалары үшін жалғыз болуы шарт;
Үйдің тұрғын ауданы 120 ш.м. аспауы тиіс;
Қайта қаржыландыру өтінішін берген күніне несиені өтеу мерзімінің кешіктірілмеуі;
Мемлекеттік бағдарлама бойынша ипотекалық несиені қайта қаржыландыруға өтінішті берген күніне Қарыз алушының, оның жұбайының және олардың кәмелетке толмаған балаларының кепілдікке салынған меншіктің орналасқан орны бойынша басқа тұрғын үйге меншік құқығының болмауы.
Өзге екінші деңгейлі банктерден және Ипотекалық компаниялардан ипотекалық несие алған азаматтардың Мемлекеттік бағдарлама бойынша ипотекалық несиелерді қайта қаржыландыру бағдарламасына қатысуы үшін қажетті құжаттар тізімі: Тұрғын үй - Қарыз алушының, оның жұбайы мен кәмелетке толмаған балаларының тұрақты тұру мақсатында пайдаланылатын пәтер, жеке тұрғын үй.
Ипотекалық несиелерді қайта қаржыландыру шарттары: Мақсатты нысаны Банктің Несие алушыға тұрғын үйді сатып алуға берілген ипотекалық қарызын қайта қаржыландыру. Әлеуметтік несиелер бойынша үстемақы мөлшерлемесі Жылдық 9%; Қатардағы несиелер бойынша үстемақы мөлшер-лемесі Жылдық 11%; Несие мерзімі 240 айға дейін; Несие валютасы KZT, USD, EUR.
Казкоммерцанк АҚ өз несие алушыларына қолдау көрсетеді және оларға қарыздық жүктемені төмендетудің бірқатар мүмкіндіктерін ұсынады.
Осы мақсатта жылжымайтын мүлікпен қамсыздандырылған ипотекалық несие немесе шұғыл мұқтаждықтарға несие алған клиенттерге жәрдем көрсету жөніндегі бағдарлама әрекет етеді.[13, 84 б]
Бағдарламаны енгізу екі кезеңге бөлінген. 2010 жылғы қаңтардан басталған Бағдарламаның екінші кезеңінде, банктің стандартты қарыз алушылары санаты үшін көмек бағдарламасы жүзеге асырылды. Қарыз алушылардың осы санатына, берешекті қайта құрылымдаудың ұтымды шарттары ұсынылады.
Казкоммерцбанк депозитті кепілдікке салып, салым бойынша тиесілі пайыздарды сақтап қалып, тұтынушылық мақсаттарға кредит алуды ұсынады.
Бағдарлама шарттары:
қарыз сомасы: депозит сомасынан 95% артық емес;
сыйақы мөлшерлемесі: депозит бойынша белгіленген сыйақы мөлшерлемесінен 3% жоғары;
кредит мерзімі: клиенттің қалауы бойынша, бірақ бұнда қарыздың максималды аяқталу мерзімі, депозиттің аяқталу мерзімінен бір ай бұрын.
кредит валютасы: KZT, USD, EUR салым валютасында беріледі.
қамтамасыз етілуі: Банкіде рәсімделген, депозит-Салым кепілдігі. Кірістерін дәлелдеу қажет етіледі. [16]
Енді келесі кестеден Казкоммерцбанктің еліміздің банк жүйесіндегі оны мен оның қаржылық дамуындағы активтерін және несиелік портфелі бойынша қалыптасқан провизмяларын келесі кестеден көре аламыз. Кесте 1.
Кесте 1 - ҚР екінші деңгейлі банктерінің жалпы құрамы мен олардың активтері
мың теңге
№
Банктің атауы
Активтер
Заемдар
несие портфелі бойынша қалыптасқан провизиялар
1
"КАЗКОММЕРЦБАНК" АҚ
2 363 188 645
2 304 175 165
736 007 622
2
"Қазақстан Халық Банкі" АҚ
2 151 630 993
1 213 694 524
292 424 550
3
"БТА Банк" АҚ
1 982 521 890
1 642 656 514
916 619 613
4
"Банк ЦентрКредит" АҚ
1 151 885 346
743 082 268
110 355 465
5
"АТФБанк" АҚ
1 020 610 559
850 892 781
141 704 738
6
"Альянс Банкі" АҚ
502 176 611
553 128 793
318 269 568
7
"Евразийский Банк" АҚ
400 666 273
238 354 737
23 579 812
8
"KASPI BANK" АҚ
348 048 602
291 813 152
43 447 027
9
Рессей Жинақ банкі АҚ ЕБ
290 260 663
188 366 029
12 812 533
10
"Ситибанк Казахстан" АҚ
253 518 557
38 268 575
698 090
11
"Нұрбанк" АҚ
246 696 179
197 196 763
84 115 520
12
"ЦЕСНАБАНК" АҚ
240 499 500
165 754 503
10 436 546
13
"HSBC Банк Қазақстан" АҚ ЕБ
225 467 566
87 287 357
5 553 643
14
Темiрбанк АҚ
197 103 220
210 963 674
110 085 468
15
"RBS (Kazakhstan)" ЕБ" АҚ
125 558 720
12 600 987
652 127
16
"Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі" АҚ
107 745 677
70 111 968
1 848 259
17
"Альфа-банк" ЕБ АҚ
86 485 827
29 491 071
3 021 001
18
"Казинвестбанк" АҚ
68 362 608
50 864 472
7 123 759
19
"ЭКСИМБАНК КАЗАХСТАН" АҚ
65 202 588
58 992 564
8 822 193
20
"Delta Bank" АҚ
57 382 923
46 813 808
1 160 311
21
"Қазақстандағы Қытай Банкі" ЕБ АҚ
53 060 553
2 669 804
26 698
22
Астана-Финанс банкі АҚ
27 010 308
14 716 030
2 006 464
23
Банк ВТБ (Қазақстан) АҚ ЕҰ
22 140 830
9 377 084
2 622
24
МЕТРОКОМБАНК АҚ
21 877 230
7 834 907
1 553 196
25
"Хоум Кредит Банк" АҚ
18 848 759
14 927 728
711 822
26
"ТПБК" АҚ
16 456 620
150 000
27
"AsiaCreditBank" ББ" АҚ
13 694 192
4 962 660
438 141
28
" Банк Позитив " АҚ
13 283 469
3 578 627
1 595 543
29
"КЗИ БАНК" ЕБ АҚ
10 565 992
3 990 067
1 026 879
30
"Банк Kassa Nova" АҚ
9 144 492
5 531 781
141 108
31
"Казинкомбанк" АҚ
7 611 184
3 505 187
61 613
32
"Шинхан Банк Казахстан" АҚ
7 334 659
1 156 116
29 708
33
"Al-Hilal" Ислам Банкі" АҚ
6 875 753
1 590 596
34
"Данабанк" АҚ
6 273 838
584 782
43 076
35
"ТАИБ ҚАЗАҚ БАНКІ" ЕБ АҚ
6 195 046
980 291 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz