Аудиторлық қызметті басқарудың парадигмалары

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2
1. Бизнесті және құрылтайшылық құжаттарды зерделеу ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Бизнесті талдаудың мәні мен мақсаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Бизнесті бақылау және кешенді талдау әдістері ... ... ... ... ... ... ... . 7
2. Аудиторлық қызметті басқарудың парадигмалары ... ... ... ... ... ... ... .. 8
2.1 Аудиттің түрлері мен ңұсқаларын жіктеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.2 Оперциондық аудиттің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 11
2.3 Операциондық аудит пен қаржылық аудиттің айырмашылығы ... 13
3. Бизнестің операциондық аудиті мен талдау әдістері ... ... ... ... ... ... ... 18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 24

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
1. Бизнесті және құрылтайшылық құжаттарды зерделеу ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Бизнесті талдаудың мәні мен мақсаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Бизнесті бақылау және кешенді талдау әдістері ... ... ... ... ... ... ... . 7
2. Аудиторлық қызметті басқарудың парадигмалары ... ... ... ... ... ... ... .. 8
2.1 Аудиттің түрлері мен ңұсқаларын жіктеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
2.2 Оперциондық аудиттің ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.3 Операциондық аудит пен қаржылық аудиттің айырмашылығы ... 13
3. Бизнестің операциондық аудиті мен талдау әдістері ... ... ... ... ... ... ... 18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 23
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

Кіріспе.
Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастың дамуы шаруашылық әдістерін және формаларын қайта өзгертудің объектмвті қажеттілігін тудырады. Әкімшіл-әміршіл жүйеде кеңінен тараған қоғамдық мүлікті талан таражға салу нарықтық экономиканың ажырамас атрибуты болып табылатын іскерлік және ұқыптылықпен орын алмастырды.
Нарық жағдайына бейімделудің қиындығына қарамастан , елде ғылыми-техникалықсаясат, маңызды теориялық және іс-тәжірибиелік білім саласына айналатын нақты ғылыми әзірмелерді жинақтаумен әлеуметтік-экономикалық жаңа әрі озық нарықтық бағытын түбегейлі және қолданбалы зерттеу белсенділікпен жүргізілуде. Бухгалтерлік есепті реформалау және аудитті ұйымдастырудың озық тәжірибиесі Халықаралық валюталық қордың (ХВҚ ) , Бүкіләлемдік банктің, Халықаралық даму бойынша Америка агенттілігінің (ЮСАИД), Еуропалық одақтың (ЕО) және Британдық кеңестің белсенді қатысуымен өткізілгендіктен, оны құраудың ағылшын-американдық үлгісі негіз етіп алынды. Бухгалтерлік есеп пен аудитті жетілдіру бойынша ұсыныс Конституция, Азаматтық кодекс, Бюджет кодексі, Салық кодексі, Банкрот туралы, Акционерлік қоғамдар туралы, Шетелдік инвестициялар туралы, Ақша аударымдары мен төлемдері туралы заңдардың және компания, фирма мен коммерциялық ұйымдардың қызметін реттейтін ҚР-ның басқа да нормативтк-құқықтық актілер талаптарын ескеру арқылы әзірленді. Бизнестің кәсіби аудит проблемасын зерттеудің көкейтестілігі мүмкіндігінше аз шығынмен аса жоғары экономикалық тиімділікке қол жеткізуді оңтайлы ұйымдастыруға ұмтылатын барлық қатысушылардың мүддесінен білінеді. Аудит жоспарлау,талдау,үйлестіру,есеп,ұйы мдастыру,бақылау және реттеу сияқты басқару қызметтерімен тығыз байланысты.Егер есептің көмегімен ақпарат көздері қалыптасатын болса,онда оның кешенді аудиті шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық процестерін жоспарлау,ұйымдастыру және реттеу барысында жіберілген кемшіліктер мен қателіктерді анықтауға және оны қайтадан болдырмауға мүмкіндік береді.
Бизнестің тиімділігін талдау мен кәсіби аудиттің жеткілікті дәрежеде әзірленбеу мәселесі оның біршама дайын нұсқасын нақтылаудың ғана емес,сондай-ақ белгілі бір экономика секторының әр түрлі салаларындағы дағдарыс жиілігінде,нарық конъюнктурасы өзгергенде және бәсеке деңгейінің болжап білуге болмайтын өзгеше жағдайларында оны ұйымдастырудың принциптік жаңа тәсілдемелерін әзірлеуді де талап етеді. Нарықтық экономика жағдайында шаруашылық жүргізуші субъектілері қызметінің салалық және аймақтқ ерекшеліктерін ескеру арқылы микро деңгейдегі бизнестің кәсіби аудитінің теориялық ұйымдастырушылық, әдістемелік және іс-тәжірибелік негіздері ашып көрсетілгкен.

1. Бизнесті және құрылтайшылық құжаттарды зерделеу.
Аудитті жүзеге асыру туралы шешімді қабылдау үшін ең алдыменен әлеуетті клиенттер туралы ақпараттарды алып, зерделеу қажет. АХС 310 Бизнес бөлімінде аудитор қаржылық есептемесіне әсер етуі ықтимал операциялар мен нақты қызметтерді, оқиғаларды жеткілікті дәрежеде түсініп, анықтау үшін клиенттің бизнесі туралы білуі керек делінген.
Тексеруден өткен шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметімен танысқаннан кейін орындаушылар, мерзімі, жоспарлау, аудиторлық тәуекелділікті және клиенттің ішкі бақылау жүйесін бағалау, сарапшыларды шақыру, бачқа да аудиторлар жұмысының нәтижелерін пайдалану туралы стратегиялық сипаттағы маңызды шешім қабылданады (АХС : 200, 220, 300, 320).
Аудиторлық тексерулердің көлемін анықтауда оның жүзеге асырылуы тексерудің жағдайына қарай болатын және аудиттің мақсаттарына қол жеткізуді көздейтін жұмыстың сипаты мен ауқымы туралы аудитордың кәсіби пікірінің мазмұны болып табылады. Бұл арада қолданыстағы нормативтік-құқықтық актілердің талаптарына, келісімшарт ережелеріне сәйкес және клиент бизнесі туралы білімді ескеру арқылы аудитті жүргізудің нақты ерекшеліктеріне қарай әрекет ету керек (АХС: 210, 250, 310).
Аудиторлық ұйым аудиторлық процедураны жүргізудің түрлері , саны және тереңдігі; жұмсалатын уақыт (уақыт шығыны); тексерулерді толық жузеге асыруға және негізі бар аудиторлық есеп беруді дайындауға қажетті мамандардың саны мен құрамы туралы шешімдерді дербес қабылдауы керек (АХС: 400, 500, 501).
Осыған орай , тексеруші клиенттің қызмет саласына, оның ұйымдық құрылымына және операциялардың сипаттамаларына қатысты мәсәлелерде алғырлық, яғни зеректік таныту керек. Мәселен, мұндай мәселелерге мыналар жатуы мүмкін: өнім шығарартын, қызмет көрсететін қызмет түрлері, капиталдың құрылымы,іскер серіктестер,клиенттің және оның бөлімшелерінің орналасқан мекені, жабдықтау және өндіру мен өткізудің әдістері. Клиенттің бизнесі туралы білім алуы ақпараттарды бағалаудың және алынған білімді аудиттің барлық кезендеріндегі аудиторлық дәлелдермен және ақпараттармен ұштастырудың ұдайы процессі болып табылады. Клиенттің бизнесі туралы білім аудитордың кәсіби пікірін қалыптастыратынөлшем ретінде болады.
Құрылтайшылық құжаттарды тексеруде аудитор мыналарды белгілеуі қажет:
oo Жарғының құрылтайшылық келісімшарттың және кәсіп орынның мемлекеттік тіркелуі туралы куәлігінің бар болуын;
oo Кәсіпорын қызметінің мазмұнын;
oo Кәсіпорын құрылтайшысын;
oo Жарғылық капиталдың мөлшерін және жарғылық капиталдың есебіне салым ақша қосатын әр құрылтайшының үлесін;
oo Кәсіпорынның (мемлекеттік кәсіпорын, серіктестік, акционерлік қоғам және т. б. ) құқықтық-ұйымдастырушылық формасын;
oo Резервтерді және басқа да қорларды құру жарғыда қарастырылуын;
oo Кәсіпорынның Қазақстан Республикасы аумағында және шетелдерде дербес баланс бөлінген өз филиалдары мен басқа да құрылымдық бөлімшелерін ашу құқығын;
oo Жеке қызмет түрлерін жүзеге асыратын лицензияныңқолда болуын;
oo Құрылтайшылық құжаттарға өзгерістерді (егер ол болса) уақтылы еңгізу;
oo Кәсіпорынның таза табысын бөлу тәртібін;
oo Кәсіпорынды басқару органдарының өкілеттігін.
Бұл деректерқаржылық есептемелердің аудиторлық тексерулерін тізбектілікпен жүзеге асыруда аудиторға қажет болады. Аудитор кәсіпорын айналысуы тиіс қызмет түрі жарғыда көрсетілетінін есте ұстауы керек. Кейбір кәісіпорындар өндірістік қызметтен бастап инжинирингтік немесе консалтингтікке дейін көптеген әістермен айналысатынын атайды. Алайда олардың барлығы қазіргі уақытқа тән брлып отырған бастапқы капиталды жинап алуды қамтамасыз ететін сауда-саттық және делдалдық қызметтерді атап кетеді (АХС: 505, 510, 520).
Клиент-кәсіпорын қызметінің көп қырлы болуы аудиторларға айтарлықтай қиындықтар тудырып отыр, өйткені бір ғана ұйымнан өнеркәсіп өндірісінде, құрылысты да, сауданы да және бұрын қоғамдық тамақтандыру деп аталғанды да (бар, кафе, ресторан) кездестіруге болады.
Сондықтан да аудитор клиент-кәсіпорынмен танысар алдында мыналарға дайын болуы керек: мәселен, бухгалтерия басшылары, өнеркәсіп есебін жақсы білгенімен, сауда есебін жеткілікті дәрежеде меңгермеген, т.с.с. әмбебап (жан-жақты білу) білімге ие болмағандықтан, есептің қай учаскесінде елеулі кемшіліктер кездеседі.

1.1 Бизнесті талдаудың мәні мен мақсаттары.
Бизнес және кәсіпкерлік ұғымы бір-бірімен тығыз байланысты. Көбіне оларды синоним ретінде қолданады , бұл дұрыс емес, өйткені бұл ұғымдардың мазмұны жағынан көп айырмашылығы бар. Кәсіпкерлік - жұмыс және қызмет көрсетудің, өнімнің жаңа түрлерін игеру мен шығару үшін мүмкіндіктерді жүзеге асыруда ізденіспен, тәукелмен бел байлаушы жаңашыл, творчестволық және бастамашыл шаруашылық іс-әрекет ретінде түсіндіріледі. Бұрын-соңды болмаған немесе өзгелердің қолынан шықпаған бар жаңаны ізденуші іскер адамдарды ғана кәсіпкер деп есептеуге болады. Категориялы талдау бизнес ұғымының кәсіпкерлік ұғымынан мазмұны жағынан ғана емес, қатысушылар құрамы жөнінен де кең екендігін көрсетеді. Ол нарықтық экономиканың барлық қатысушылары арасындағы қарым-қатынасты қамтиды және құрамына бизнесмендердің іс-әрекеттерін ғана емес, тұтынушыларды, серіктестерді, жалдамалы жұмысшыларды, мемлекеттік, шаруашылық, әлеуметтік және тағы да басқа құрылымдардың қызметкерлерін өзіне тартады. Бизнестің категориялы талдауының негізгі мақсаты қоршаған ортаны жан-жақты зерттеп білу үшін экономикалық әлеуетті бағалап, оған барлық қатысушылардың іс-қызметі тиімділігін арттыру мүмкіндіктерін айқындауда жатыр. Мұндайда бизнесті танудың ерекше маңызды категориялары: капитал, жер, өндіріс құралдары, кіріс,
шығындар, қуат, өнімділік, тиімділік, үлгі (модель) , жағдай, көрсеткіш, ақша ағыны, тәуекелділік, инвестициялар, қаржы, пайыз, ставка, левередж (тұтқаны пайдалану нәтижесі), опцион, дисконт және т.б. қолданылады.
Кез келген адам ,топ, ұжым және басқа да адамдардың бірлестігі ұйымдасқан формасы әр түрлі жеке шағын кәсіпорыннан бастап , трансұлттық корпорацияларда, компания мен қоғамдастықтарда өз ісін бастай алады. Олардың жалпы мақсаттары - бизнеске қатысушылардың барлығы тұрмыс жағдайларын түзеуді қамтамасыз ету, материалдық игіліктер мен басқадай пайда, табыс алу, кірс кіргізу.
Бизнестің мақсаты сипатына қарай әр түрлі болуы мүмкін. Категориялы талдау олардың ең маңыздыларын бөлуге мүмкіндік береді. Олардың ішінде келесі негізгі мақсаттардың үлкен мәні бар:
oo Тұрақты және материалдық игіліктерді алу;
oo Бизнестің дамуы үшін капитал жинақтау;
oo Бизнеске қатысушылардың өзіндік мүдделерін ескере отырып , қоғам қажеттіліктерін толық қанағаттандыруға резервтер іздестіру;
oo Нарықтағы алғы шепті алу мен ықпал ету өрісін кеңейту;
oo Өнімнің, жұмыстың және көрсетілген қызметті өткізу мен өндірістің оңтайлы жағдайларын жасау;
oo Бизнеске қатысушылардың талаптарын қанағаттандыру мен мүдделерді сақтау;
oo Бизнеске қатысушылардың өз қабілеттерінөздеріжүзеге асыру;
oo Әлеуметтік-экономикалық іс-қызметтің әр түрлі салаларында табыстарға жету;
oo Бизнес мәеслелерін шешуге шығармашылықпен қарауды дамыту;
oo Ең көп пайда , табыс және материалдық игіліктерді тұрақты алуда сменімділікті арттыру.

1.2 Бизнесті бақылау және кешенді талдау әдістері .
Компанияның экономикалық жағдайын тексеру активтердің айналымдылығы, меншікті капитал мен қарыз қаржысы , өзгеріс қарқыны мен оның қаржылық тұрақтылық көрсеткіштерін есептеуге суйенеді. Қаржылық жағдай мен бизнестің жалпы деңгейін аңықтауға тиісті мұндай әдістің негізділігі күмәнтудырмайды. Алайда, бизнестің операциондық аудитін өткізгенде ,әрбір зерттелетін шаруашылық жүргізуші субъекті іс-қызметінің нақтылы жағдайларына негізделіп, оны басқарудың тиімділігін бағалаудың алғашқы мәліметтерін, тәсілдері мен белгі-өлшемдерін (критерийлерін) мұқият таңдауды талап етеді.
Жалпы жағдайда бизнестің қаржы-экономикалық тұрақтылығы опреациондық аудит әдістемесінің маңызды элементтері болып төменде келтірілген бола алады:
oo Клиенттің бизнесімен танысу және оның іс-әрекетінің негізгі көрсеткіштері деңгейін алдын ала шолу;
oo Іс-қызмет процесстері мен циклдеріне операциялық тексеріс жүргізудің бағдарламасы мен күтілетін жұмыс жоспарын әзірлеу ;
oo Аудиторлық тәуекелділіктің елеулігі мен деңгейін бағалау;
oo Бинестің жағдайы жайлы ақпараттың анық сенімділігн тексеру мен жинау, өңдеу;
oo Бухгалтерлік есеп пен субъектінің іс-қызметін ішкі бақылау жуйелеріндегі болуы ықтимал күрделі нүктені бағалау;
oo Бизнесті басқару жүйесінің оңтайлы ұйымдастыру аудиті;
oo Жабдықтау, өнім, жұмыс пен көрсетілетін қызмет өндірісі мен өткізу процесстерінұйымдастырудың тиімділігіне факторлық талдау;
oo Жабдықтау, өндірістік және қаржы өткізу іс-қызметінің функционалдық аудиті;
oo Өнімді өткізу,кіріс алу, ресурстарды алу мен жұмсау циклдеріне арнайы аудит;
oo Тексеру нәтижелерін жинақтап қорыту, тұжырымдарды қисындастыру, резервтердің жиынтық бағасы мен бизнестің тиімділігін арттыру жөніндегі ұсыныстарды әзірлеу.

2. Аудиторлық қызметті басқарудың парадигмалары.
Парадигма кең мағынасында дүние тану , яғни қоршаған ортаны танудың тәсілі болып табылады. Мәселен ,ұйымның (аудиторлық фирмалар немесе шаруашылық жүргізуші субъектілер) парадигмасы аса маңызды орын алады , өйткені ол белгілі бір жағдайларда қызметкерлердің мінез-құлықтарын анықтайды. Бізді зерттеуімізде ол проблемаларды таңдаудың , қалыптасқан жағдайлар мен қажеттіліктерге қарай аудиторлық қызметті басқаруды ұйымдастырудың тұрпаттарын, тұжырымдамалар мен үлгілерді әзірлеудің негізгі ретінде қарастырылады. Халықаралық іс-тәжірибеде бақылаушы- талдамалы жұмысты аудиторлық қызметте ұйымдасмтыру бойынша негізгі үш парадигмалық типтерге бөледі : операциондық аудит, талапқа сәйкес аудит, қаржылық есептемесінің аудиті. Аудиттің әр типін тәуелсіз аудитор мен аудиторлық фирмалар да , сонымен бірге мемлекеттік, ведомстволық және шаруашылық ішіндегі қаржылық бақылау қызметтері жүзеге асыруы мүмкін. Көптеген авторлар операциондық аудит терминінің орнына басқарушылық аудит немесе шаруашылық аудит қызметі терминдерін қолдануды қолайлы көреді. Бұл жағдайда операциондық аудит екңінен түсіндіріліп, тіпіт шаруашылық ішіндегі бақылаудың бағалануы мен оның тиімділігін тестілеу де оған қосылады. Қызмет нәтижелерін жақсарту және экономикалық потенциалдың тиімді пайдалануын арттыру бойынша ұсыныстарды әзірлеу үшін шаруашылық жүргізуші субъектілердің жұмыс істеу әдістерін және нақты процестері мен операцияларының жағдайын терең зерттеу мақсатында жүргізілетін аудиторлық қызметтің ерекше түрін операциондық аудит деп ұғамыз.
Операциондық аудиттің зерттеу объектісіне кәсіпорын қызметінің әр түрлі салаларындағы процестер мен өзіндік ерекшелігі бар циклдер, көкейтесті мәселелер жатуы мүмкін. Ал, субъектілеріне - ішкі аудитті құрастыратын бір бөлігі ретінде қарастырылатын ішкі аудитор да, сондай-ақ менеджмент, маркетинг, заң, өндіріс, бухгалтерлік есеп, бақылау, талдау, экономикалық диагноз қою және т.б. мәселелер бойынша мүдделілік танытқан клиентке кәсіби қызмет көрсетудің немесе кеңес берудің маңызды түрі ретінде саналатын сыртқысы да кіреді.

2.1 Аудиттің түрлері мен ңұсқаларын жіктеу.
Экономикалық әдебиеттерде аудиттің түрлері мен нұсқаларын жіктеудің әр түрлі тәсілдемелері бар. Мынадай негізгі белгілер бойынша аудит түрлерін жіктеу әлдеқайда орнықты болады :
А) аудитті дамытудың эволюциялық кезеңдерімен : растаушы, жүйелі-бағдарлы және тәуекелге негізделген;
Б) құқықтық негізде: міндетті, бастамашыл (ерікті), келісуші, реттемеленген және келісімшарттық;
В) қолданылу саларымен : жалпы, банктік, сақтандырушы, қаржылық, өндірістік, маркетингтік;
Г) толықтығы: кешенді (жалпы,толық), тақырыптық (локальді, жеке), функционадық, ұйымдастырушылық, арнайы;
Д) әдістемелік тәсілдемемен: есепшіліктік (счетоводческий), тестілік, объекті және циклдік бойынша;
Е) жүргізу кезеңдерімен: бастапқы, қайталанатын, ескертпелі, перманенті (ағымдық), ретроспективтік (тізбекті) және стратегиялық (перспективалық, яғни келешегі бар);
И) қызмет түрлерімен. Экономикалық, техникалық, технологиялық, ресурстық, сыртқы экономикалық,
К) қатысушылар санымен, процестермен және техникалық құралдарыды қолдануымен.: бір мазмұнды,көп мазмұнды, дәстүрлі, компьютерлік, жеке және комиссиялық;
Л) аудит жүргізілетін субъектілерімен: сыртқы, ішкі, мемлекеттік, ведомстволық, қоғамдық;
М) тексерулердің мақсаттарымен, міндеттерімен және мазмұнымен: операциондық аудит , қаржылық есептеме аудиті,талапқа сәйкес аудиті, басқарушылық аудиті, кеңес беру және басқадай ілеспелі аудиторлық қызметтер.
Аудит түрлері мен олардың нұсқаларын жіктеу схемасы.
1 - сурет
Аудит түрлерін жіктеудің белгілері

Даму сатысы
Құқықтық негізі

Қолданылу саласы
Жүргізілу кезеңділігі
Орындаушы субъектілер
Растаушы

Жүйелі бағдарлы

Тәуекелге негізделген
Міндетті

Бастамашыл (ерікті)

Келісуші (мақұлдаушы)

Жалпы

Қаржылық

Банктік

Өндірістік

Маркетингтік

сақтандыру
Бастапқы

Қайталанатын

реттемелі
Сыртқы

Ішкі

Мемелекеттік

Ведомстволық

қоғамдық

Тексерудің мазмұны мен объектілері

Операциондық аудит
Талапқа сәйкес аудиті
Қаржылық есептеме аудиті
Кеңес беру және ілеспе қызметтер

Аудиттің нұсқалары және кеңес беру

экономикалық
техникалық
құқықтық
технологиялық
басқарушылық
функционалдық
ұйымдастырушылық

арнайы
жүйелі
кешенді
локальді
ресурстық
Сыртқы экономикалық
әлеуметтік

2.2 Операциондық аудиттің ерекшеліктері .
Аудиторлық қызметтің ең озық түрлерінің біріне операциондық аудит жатады. Мұндай аудит кәсіби қызмет көрсетудің ең күрделі түрлерінің бірі әрі ұйымдастырылуы мен әдістерінде , кезеңдерінде оның өзіндік ерекшелігі болады. Эккаунтинг және контроллинг сияқты басқа да белгілі аудит түрлерінен орпеарвциондық аудиттің айырмашылығы: ең алдымен шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің жеке операциялары мен белгілі бір процестерін,кезеңдерін циклдерін бақылау мен талдау, тексеру бойынша өзіндік ерекшелігі бар сала болып табылады. Оның негізгі мақсаты - зерттеу объектілерінің жұмыс істеу тиімділігін арттыру және оңтайландыру бойынша басқарушылық шешімді қабылдау үшін жан-жақты негізделген ұсыныстарды әзірлеу.
Бұл шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің нақты салалары мен құрылымдарын,процестерін,ресурстары н басқарудың тиімділігін арттыру бойынша ұсыныстарды әзірлеу мен сараптап баға беруді мақсат етіп алған аудиттің айрықша түрі.Оны маркетинг,өндіріс,қаржы,құқық,бухга лтерлік есеп,экономикалық талдау,консалтинг және т.б салаларындағы әртүрлі мәселелерді шешу барысында ішкі(ведомстволық) және сыртқы (тәуелсіз) аудиторлар қолданады.
Отандық аудит теориясы мен іс-тәжірибесі дамыған ақпараттық базаға,әдістердің ауқымды спектріне,бухгалтерлік есептің,бақылаудың экономикалық талдау әдістеріне сүйеніп қалыптасуы керек.Егер бухгалтер қаржылық есептемедегі шаруашылық өмірдің фактілеріне,бастапқы құжаттарға жүгінетін болса,онда аудитор-керісінше:қаржылық есептемесінен бастап нақты операцияларға дейін тексереді және өзі тексерген қызмет операцияларына операциондық аудит жүргізуінің тұжырымдамалық мақсаттарын айғақтайды.
Расында да,теория жәнеіс жүзінде есеп беруші және басқа да есеп деректері кешенді экономикалық талдау мен операциондық аудиттің ақпараттық базасы ретінде қарастырылады.Нақ осы аудит пен талдау есептің мәні мен мазмұнын ашып береді әрі оған мағыналы етеді.Талдамалы процедуралардың салмағы басым,процестер мен құбылыстардың мәнін айқындайды,ондағы өзгерістердің статика мен динамикада шындыққа жанасымды,яғни шынайы бағасын алуына мүмкіндік береді.Ақпараттарды алу мен операциондық аудиттің өзіндік ерекшклігі бар тәсілдерінің көмегімен оны зерттеудің жүйелі тәсілдемелері бизнесті ғылыми тұрғыдан басқару мүмкіндіктерін бағалаудың арнайы өлшемдері мен көрсеткіштерін,дұрыс таңдау жасауды және факторларды саралауды жүзеге асуға мүмкіндік тудырады.
Операциондық аудтті жүргізудің тәртіптерін ашып көрсету оның түрлері мен нұсқаларын жіктеуге ықпал етеді,экономикалық әдебиеттерде операциондық аудиттің оннан көп түрі бөліп көрсетілген:функционалдық,ұйымдасты рушылық,арнайы,экономикалық,құқ-ықт ық,әлеуметтік,технологиялық,жүйелі, кешенді,тақырыптық,локальды,про-цес тік,ресурстық,аймақтық,сыртқы экономикалық және т.б
Мысалы,функционалдық аудит шаруашылық жүйесінің бір немесе бірнеше функцияларын зерттейді.Функционалдық аудиттің бір артықшылығы басқарушылық қызметтің объектілері мен түрлері бойынша,оның ішінде,менеджмент,маркетинг,есеп,ба қылау және талдау мәселелері бойынша аудиторларды мамандандырады.
Ұйымдық аудитте басты назар қызметтерді реттеудің қабылданған стандарттары мен нормаларының,заңдылықтың сақталу нәтижелерінің және нақты функцияларының өзараи әрекеттесу нәтижелерінің тиімділігі мен өнімділігін анықтауға бағытталған.Бұл түр үшін қызметтерді үйлестіруін ұйымдастыру мен әдісін жоспарлау маңызды орын алады.
Арнайы аудитті тағайындау әкімшіліктің қажеттілігімен анықталады.Операциондық аудиттің бұл түрі объектілері бойынша да,зерттеу тақырыптары мен бағыттары бойынша да көп қырлы,айталық,салымдардың табыстылығы, пайдалану тиімділігі,қалыптастыру көздері және т.б.

2.3 Операциондық аудит пен қаржылық аудиттің айырмашылығы .
Операциондық бақылаудың кез келген басқа аудит типтері сияқты дұрыс жоспарлануы керек. Жан-жақты ойластырылып жасалған жоспар аудиторлық тексерудің әлдеқайда тиімді әдістері мен процедуралары пайдаланып жүргені туралы атқарушылар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.