Мерзім туралы ұғым және оны есептеу

Азаматтық құқықтарды жүзеге асыру әруақытта да мерзіммен тығыз байланысты. Сондықтан азаматтық құқығында мерзімнің алатын орны ерекше. Азаматтық заңдар уақыт кезеңі мен азаматтық құқықтардың пайда болуын, өзгеруін немесе жойылуын анықтаумен қатар, заңда немесе шарттарда көрсетілген әрекеттердің жүзеге асырылуын да қамтамасыз етеді. Уақыттың кезендері объективті түрде, яғни азаматтық, құқықтық қатынасқа қатысушылардың еркіне бағынбайтын болғандықтан, оқиғалар қатарына жатады.
Мерзімді есептеу. Азаматтық заңдарда мерзімді есептеу ережелері жоғары денгейде анықталған. Азаматтық кодекстің 172-бабына сәйкес мерзім жылдармен, айлармен, апталармен, күндермен немесе сағаттармен есептелетін уақьгг кезеңі ретінде белгіленуі мүмкін. Сонымен қатар, мерзім сөзсіз болуға тиісті оқиғаның көлемінде көрсетілуі де ықтимал.
Мысалы: азаматтың қайтыс болуы. Азаматтың қайтыс болуы көптеген құқықтық салдарға әкеліп соқтырады. мәселен мұра ашылады және т. б.
Мерзім, негізінен алғанда, заңда, мәміледе немесе соттың шешімінде тағайындалады.
Мерзімді дұрыс есептеу үшін оның басталған кезеңі мен аяқталған кезеңін дәл анықтау қажет. Азаматтық Кодекстін 173-ші бабында көрсетілгендей, уақыт кезеңімен белгіленген мерзімнің ағымы күнтізбелік күннен немесе мерзімнің басталуы белгіленген оқиға болғаннан кейінгі келесі күннен басталады. Мысалы: егер мұра қалдырушы 24 мамырда қайтыс болса, 1964 жылғы Азаматтық Кодекстің 542-ші бабына сәйкес мұраны қабылдау немесе одан бас тарту мерзімі 25-ші мамырдан басталады.
Мерзімнің аяқталуына тоқталатын болсақ, онда төмендегі ережелерге сүйенуіміз қажет. Егер мерзім жылдар есебінен есептелетін болса, онда мерзім мерзімнің соңғы жылының тиісті айы мен күнінде бітеді. Айлармен есептелетін мерзім мерзімнің соңғы айының тиісті күнінде бітеді. Жарты жыл есебімен есептелетін мерзімге айлармен есептелетін мерзімнің ережелері қолданылуы тиіс.