Агробизнесті ұйымдастыру және оны жетілдіру жолдары

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І бөлім. Агробизнес және агроөнеркәсіптік интеграция
1.1 Аграрлық қатынастардың мәні мен ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2 Агробизнес және агроөнеркәсіптік интеграция ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.3 Рента және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9

ІІ бөлім. БҚО қалыптасқан агробизнестің қазіргі жағдайы
2.1 БҚО . дағы ауылшаруашылығының экономикалық көрсеткіштері ... ... ..11
2.2 БҚО . да өсімдік шаруашылығын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.3 БҚО . да мал шаруашылығын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16

ІІІ бөлім. ҚР агробизнесті ұйымдастыруды жетілдіру жолдары
3.1 ҚР аграрлық қатынастарды жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
3.2 Аграрлық қатынастарды дамытудың тиімді жолдары ... ... ... ... ... ... ... 19
3.3 Батыс Қазақстан аграрлық өндірістік кешенін жетілдірудің тиімді жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І бөлім. Агробизнес және агроөнеркәсіптік интеграция
1.1 Аграрлық қатынастардың мәні мен
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..4
1.2 Агробизнес және агроөнеркәсіптік
интеграция ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 6
1.3 Рента және оның
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .9

ІІ бөлім. БҚО қалыптасқан агробизнестің қазіргі жағдайы
2.1 БҚО – дағы ауылшаруашылығының экономикалық көрсеткіштері ... ... ..11
2.2 БҚО – да өсімдік шаруашылығын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.3 БҚО – да мал шаруашылығын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16

ІІІ бөлім. ҚР агробизнесті ұйымдастыруды жетілдіру жолдары
3.1 ҚР аграрлық қатынастарды жетілдіру
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
3.2 Аграрлық қатынастарды дамытудың тиімді
жолдары ... ... ... ... ... ... ... 19
3.3 Батыс Қазақстан аграрлық өндірістік кешенін жетілдірудің тиімді
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..27
Кіріспе
Курстық жұмыс тақырыбы: Агробизнесті ұйымдастыру және оны жетілдіру
жолдары.
Курстық жұмыстың мақсаты - либерализациялық экономика жағдайында,
өндірістің және ауыл шаруашылығы өнімдері саудасының әлемдік жүйесі аясында
ұлттық бәсеке басымдығы және оларды дамыту басты мағынаға ие болу
негіздерін баяндау. Аграрлық сектордың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз
ету оның аграрлық өндірісті индустриализациялауға және АӨК өнімдерінің
негізгі түрлері бойынша оның тиімділігін арттыруға негізделген тұрақты
дамуын болжау тетіктерін жүйелеу.
Агроөнеркәсіп кешені салаларында біршама бәсекеге қабілетті кластерлі
иницативаларды қалыптастыру және жүзеге асыру тұрақты дамудың маңызды
құрамасы болып табылады, бұл агротехнология деңгейін және өндірілген өнім
сапасын арттыруға, агроөнеркәсіп кешенінің қосымша құнын және табысты
өсіруге алып келеді.
Аграрлық саланың жаңа сапасы ондағы сауда құрамасын өсіре отырып,
аграрлық азық-түлік саясатының деңгейін кеңейтуді, ауыл шаруашылығы
өндірісінің маркетингтік стратегияға және жақын және алыс шет елдер
экспортын активизациялауға көшуін болжайды.
Ұлттық бәсеке басымдығына ие астық пен мал шаруашылығы өнімі экспорттық
мүмкіндікті қалыптастырудың негізі және валюта түсімінің көзі болып
табылады.
Аграрлық өндіріс тұрақтылығы – еліміздің азық-түлік қауіпсіздігінің
және әлеуметтік тұрақтылығының негізі.
Курстық жұмыс құрылымы бойынша кіріспеден, екі бөлімнен,
қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І бөлім. Агробизнес және агроөнеркәсіптік интеграция
1.1 Аграрлық қатынастардың мәні мен ерекшеліктері
Аграрлы қатынастар экономикалық теория мен тәжірибеде ең маңызды әрі
күрделі мәселе болып табылады. Аграрлы деген ұғым латын сөзі – жер деген
мағынаны білдіреді. Жерді иелену және қолданумен байланысты әлеуметтік –
экономикалық қатынастарды аграрлы қатынастар дейміз.
Бұл қатынастардың ерекшелігінің өзі сонда, көбінесе бұлар экономиканың
және табиғи факторлардың өзара іс - әрекетімен, аграрлы еңбек өнімділігін
арттырудағы өнеркәсіп рөлінің өсуімен анықталады. Сондай – ақ жерді игеру
және жерді қолданумен де өте тығыз байланысты.
Бүкіл халықтық референдумда 1995 – жылы 30 – тамызда қабылданған
Қазақстан Республикасы Конституциясында былай делінген: Жер және оның
қойнауы, су көздері, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі, басқа да табиғи
ресурстар мемлекет меншігінде болады. Жер, сондай – ақ Заңда белгіленген
негіздерде, шарттар мен шектерде жеке меншікті де болуы мүмкін
Осындай заңға 1995 жылы 25 – желтоқсанда қабылданған Қазақстан
Республикасының Жер туралы заңын жатқызамыз. Онда жерді иеленудің және
жерді қолданудың детальдары дәйектілікпен ашылған. Алдымен кез – келген
шаруашылық субъектілерін қызықтыратын нәрсе ауыл шаруашылығы өндірісі
жағдайының ерекшеліктері. Сондықтан осы ерекшеліктері өндірісінен біршама
ерекшелігі бар.
Біріншіден, мұнда басты өндіріс құрал – жабдығы жер болып табылады.
Ауыл шаруашылығна жарамды жер көлемі өте шектеулі. Одан басқа жерлерді:
тундра, орман, тау, құм, су бассейндері, қала және ауылдық тұрғындар
қосыны, өнеркәсіп пен транспорт объектілері алады.
Екіншіден, ауыл шаруашылығына жарамды жерлер – табиғи және
экономикалық құнарлылығы бойынша бөлінеді.
Үшіншіден, кәдімгі өндіріс құралдарынан: мәшине, ірі құрылыстар,
жабдықтардан жердің айырмашылығы сол, ол қайта өндіруге болмайтын өндіріс
құралдары болып табылады. Егер оған қамқорлықпен дұрыстап қараса жақсаруы
әбден мүмкін.
Төртіншіден, ауыл шаруашылығы өндірісі процесіне жердің сапасы ғана
әсер етіп қоймайды, сондай-ақ табиғи факторлар – ауа–райы, күннің ұзақтығы,
жауын–шашын мөлшері және температурадағы құбылыстар да ықпал жасайды.
Бесіншіден, ауыл шаруашылығы өндірісі циклында сезондық айырмашылық
болады.Ауыл шаруашылық өндірісіндегі: сезондылық мәшине мен жабдықтарда
қолдануға кері әсерін тигізеді. Ауыл шаруашылық мәшинелері тек қана жерде
жұмыс істеген кезеңде ғана қолданылады:соқа жылына 20 күндей, сеялка 5–10
күндей , астық жинайтын комбайындар –10–20 күндей, трактор паркі–50–60
күндей ғана пайдаланылады. Сондықтан өнеркәсіпке қарағанда, негізгі
өндірістік мерзім айналымы әлде қайда жай жүреді. Мұнда ескіні жөндеуге
және жаңа ауыл шаруашылығы мәшинелерін алуға қажетті амортизациялық қор
баяу қалыптасады. Осының барлығы резервтік және сақтандыру қорының құрылуын
талап етеді. Егін болмаған жылдары ауыл шаруашылығы өндірушілері банкке
несие үшін, ал мемлекетке субсидия үшін қол жаюына тура келеді.
Алтыншыдан, аграрлық қатынастардың тарихы басқа жерді қолданған үшін
ақы төлеудің ерекше экономикалық маңыздылығын барлығын куаландырады.
Жерді қолданғаны үшін төлем арендалық төлемнің мазмұны болып табылады,
ал оның экономикалық қайнар көзі – дифференциалдық және абсолюттік рента.
Жер рентасының осы екі түрі де жерген деген меншіктің
экономикалық өткеріліуін көрсетеді.

1.2 Агробизнес және агроөнеркәсіптік интеграция
Әлемдегі дамыған елдер ауыл шаруашылығы өндірісінің машиналы
стадияға өтуіне байланысты оның өнеркәсіп, транспорт, саудамен
және т.б. интеграциялық байланысы нығая түсті.
Интеграциялық процестің аса маңыздылығына бағаны ХХ
ғасырдың 50 - жылдарында АҚШ ауыл шаруашылығы министрлігінің
орынбасары Джон Дэвис берген. Ол экономикалық ғылымға алғашқы
рет жаңа термин агробизнесті ендірді, кейінірек ол жалпылама
мойындауға ие болды.
Джон Дэвистің ойынша, ... агробизнес барлық фермерлік
операцияның жиынтығын құрайды, оған фермерлік шаруашылықты
қамтамасыз ету үшін өндіріс пен өнімді бөлуді қосасыз, табысты
барынша ұлғайту мақсатымен және нарық сұранымын қанағаттандыру
үшін ауыл шаруашылығы өнімін тасымалдау, сақтау, қайта өңдеу
мен бөлуге байланысты барлық операцияларды да қосамыз.
Американ экономистері Джон Дэвис пен Рей Голдберг 1957 -
жылы Агробизнес тұжырымдамасы кітабын шығарып, агробизнес
теориясының негізін қалаушылар болды. Бұрынғы Одақта ХХ
ғасырдың 60 - жылдарында аграрлы - өнеркәсіптік кешен термині
пай болды, ол агробизнес терминіне пара - пар еді.
Агроөнеркәсіп кешені - бұл ауышл шаруашылығы өнімін
өндіру, оны сақтау, өңдеу, тұтынушыға жеткізумен айналысатын
халық шаруашылығы салаларының жиынтығы. Сөйтіп, АӨК - ні үш
саланы өзіне ендіреді:
- бірінші сала, ауыл шаруашылығына өндіріс құрал - жабдықтарының
өндірісі;
- екінші сала, ауыл шаруашылығы;
- үшінші сала, дайын өнімді өңдеу мен өткеру;
АӨК – нің қалыптасу негізін агроөнеркәсіптік интеграция
құрайды - ауыл шаруашылығында қызмет жасайтын және оның өнімін
тұтынушыға жеткізетін, ауыл шаруашылығы процесінің аралас -
құралас салаларын қосу.
Агроөнеркәсіптік интеграция өндіргіш күштердің дамуы,
қоғамдық еңбек бөлінісінің тереңдеуі, маманданудың нәтижесі
болып табылады. Бұл жайлы К. Маркс былай деген: Капиталистік
өндіріс әдісі егін - шаруашылығы мен өнеркәсіптің алғашқы
отбасылық одағының алшақтығын жояды, сөйтіп олардың дамымаған
сәби нышандарын бір - бірімен қосады. Сондай - ақ ол өз
кезегінде жаңа, жоғарғы синтездің материалдық алғы шарттарын -
олардың қарама - қарсы дамыған түрлерінің негізінде егін
шаруашылығы мен өнеркәсіп одағын құрады.
Интеграциялық процестің сипатына жеке салалар ерекшелігі
барынша әсер етеді - ауыл шаруашылығы кәсіпорынның мамандануы,
осы территория шеңберінде ауыл шаруашылығына қызмет көрсететін
салалардың жиынтығы және т.б.
Барлық ел масштабына және ірі аймақтарда агроөнеркәсіптік
интеграция ауыл шаруашылығы салааралық байланыстарды нығайтуға,
агроөнеркәсіп кешенінің салалық пен аймақтық қалыптасуында жүзеге
асады. Қазақстан Республикасында 70 - жылдарың ортасында мынадай
кешендер қалыптасты:
- Батыс Қазақстан аграрлы - өнеркәсіп кешені, ол мал шаруашылығы және
егін шаруашылығы өнімін өндіру мен өңдеуге негізделген;
- Оңтүстік – Қазақстан аграрлы - өнеркәсіп кешені, ол мал
шаруашылығы, қой шаруашылығы өнімін өндіру мен өңдеуге
негізделген;
- Солтүстік Қазақстан аграрлы - өнеркәсіп кешені, ол аса
дамымаған өнеркәсіп жеңіл және тамақ өңдеуге негізделген;
- Шығыс Қазақстан аграрлы - өнеркәсіп кешені, ол мал
шаруашылығы өнімін өндіру мен өңдеуге негізделген;
Қазақстан Республикасы аграрлы - өнеркәсіп кешенінің дамуына
1991 - жылы ақпанда қабылданған ауыл, село және аграрлы -
өнеркәсіп кешенінің басымдықтары туралы Заңының мәні зор.
Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастары, жер иелену
мен жерді пайдаланудың жаңа жүйесіне көшуі Қазақстандағы АӨК -
дегі ескі интеграциялық байланыстарды бұзды. Ол байланыстар
жоспарлы - директивті жүйеген негізделген еді. Қазіргі уақытта
нарытқы сипаттағы жаңа интеграциялық байланыстар пайда болуда.
Қазіргі уақытта АӨК-нің ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын барлық
деңгейдегі білікті мамандармен қамтамасыз ету жағдайы өте қиын болып отыр,
бұл өндіріске қойылып отырған, дайындау деңгейі қазіргі заманғы талаптарға
сәйкес келетін, АӨК-ді басқару кадрларымен және мамандарымен қамтамасыз
ету қажеттігін қояды.

Облыстың 4046 ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының ішінде тек 440-ы ғана
білікті кадрлармен қамтамасыз етілген, оларда 1006 маман жұмыс жасайды,
соның ішінде 342 агроном, 328 мал дәрігері, 36 инженер-механиктер бар.
Облыстың АӨК үшін кадрлар мен мамандарды дайындаумен 12 кәсіптік
мектеп, 2 колледж және 1 жоғары оқу орны (Жәңгір хан атындағы БҚАТУ)
айналысады. Оларда 3210, оның ішінде кәсіптік мектептерде – 2479,
колледждерде - 731 адам оқытылады. Оқыту ауыл шаруашылығы профилінің 30
мамандығы мен 21 кәсібі бойынша жүргізіледі.

1.3 Рента және оның түрлері
Ренталық қатынастар және ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігі.
Аграрлы қатынастар құрылымындағы басты экономикалық қатынастарға
ренталық қатынастарды жатқызамыз.
Ауыл шаруашылығы кәсіпкерлеріне жерді арендаға бере отырып, жер иегері
бұл үшін белгілі төлем – рента алады. Жер рентасы жер иегеріне арендалық
төлем түрінде төленеді. Алайда арендалық төлем мен жер рентасын баламалап
қарауға болмайды. Арендалық төлем рентаға қарағанда сандық жағынан көптеу.
Арендалық төлемге мыналар енді: жер рентасының өзі, жерде салынған үй –
құрылыстары мен жабдықтарының амортизациясы, жерге жұмсалған капиталдың
пайызы ауыл шаруашылығы жұмыскерлері жалақысының бір бөлігі.
Жер рентасы – жер учаскесінің уақытша қолданғанда төленетін төлем. Осы
төлем қосымша құнның арендатор капиталының орташа пайдасынан артық болу
есебінен пайда болады.
Арендалық шарттың мерзімі біркенше арендатор қосынды пайданы өзі
иеленеді. Арендалық қатынастары дамыған елдер тәжірибесі көрсеткендей,
үшінші учаскені арендаға жаңадан бергенде жер меншіккері арендалық төлемге
барлық қосынды пайданы енгізеді. Бұл кезде арендалық төлем арендаторға
емес, жер иесіне түседі. Сондықтан жер иесі мен арендатор арасында аренда
мерзімі үшін күрес жүреді. Арендатор мерзімнің ұзақ болғанын қалайды,
себебі олар осы кезде жерге қосымша капитал салады және сол салымның жер
учаскелерін қысқа мерзімге өткізуге тырысады.
Сондықтанда жер учаскелерін арендалау шартында арендаторлардың
арендалайтын жерге қосымша капитал салуына материалдық мүдделілігі
ескерілуі қажет.
Арендалық қатынастардың өзіне тән көп жылғы тарихы бар. Жерге жеке
меншік пайда болған кезде жерге аренда туындаған. Жер рентасының теориясын
К.Маркс бүге – шүгесіне дейін жасаған. Абсалюттік рента – пайданың орташа
пайдадан артық бөлігі және ол барлық участкіде, сондай – ақ жердің сапасы
нашар участкісінде де туындайды, ол жақсы және орташа участкіден тағыда
қсыомша ренталар алынады.
Кен өнеркәсібінде рентаның үш түрі болуы мүмкін: дифференциалды,
абсолютті және монополияны. Сондай – ақ құрылыс участкісіндегі ренталар да
үш түрде болады. Мұндағы айқындайтын басты фактор участкісінің орналасуы
болып табылады.
Жер адам іс - әрекетінің өнімі емес, оның құны жоқ, бірақ табыс
әкеледі, сатып алынады және сатылады, сондықтан бағасы бар.
Қазіргі жағдайда жер бағасы өсу тенденциясына ие болуда. Ол жер
рентасының өсуімен, жер участкісіне деген бағаның өсуімен түсіндіріледі.
Осы аталған жерлерде ерекшеленген ауыл шаруашылық өнімдері өндіріледі және
сирек кездесетін пайдалы қазбалар алынады.
ІІ бөлім. БҚО қалыптасқан агробизнестің қазіргі жағдайы
2.1 БҚО – дағы ауылшаруашылығының экономикалық көрсеткіштері
Батыс Қазақстан облысының агроөнеркәсіп кешені аймақ экономикасының
біршама ірі және маңызды секторларының бірі болып табылады. Оның негізін
жалпы аймақтық өнім құнында үлесі 6,2 % болатын ауыл шаруашылығы құрайды.
Облыстың ауыл шаруашылығы бидай, арпа, қара бидай, тары, сиыр еті, қой
еті және жылқы етін өндіруге мамандануда. Жалпы өнім құрылымында дәнді
дақылдар – 28,5%-ды, ет – 32,4%, сүт – 17,4%, картоп - 2,7%, көкөніс -
2,1%, жұмыртқа -1,2%, жүн - 0,7%, майлы дақылдар - 0,4%, бақша дақылдары -
0,4%, жеміс-жидек - 0,5%, басқа өнімдер – 13,7%-дан келеді.
Соңғы жылдары ауыл шаруашылығында экономикалық өсу байқалады. 2000
жылмен салыстырғанда біршама жоғары қарқын 2002 жылы - 19,8%, 2003 жылы –
24,2% байқалынды, 2004 жылы ауыл шаруашылығының даму қарқыны 11,8% -ға
төмендеді, ал 2005 жылы 3,3% күтілуде (1 диаграмма).
1 диаграмма

Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің 2000 жылға салыстырмалы бағамен % -бен

физикалық көлем индексі

Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің экономикасы мен қаржылық
жағдайының нығаюы ең алдымен, Аймақтық аграрлық азық-түлік бағдарламасы
шараларын орындау есебінен жүзеге асқандығын ескере кету керек. 2003 –
2005 жылдары облыстың агроөнеркәсіп кешенін дамытуға 7,4 млрд. теңгеден
астам, соның ішінде республикалық бюджет қаржысы есебінен – 5,1 млрд.
теңге, облыстық бюджеттен – 0,7 млрд. теңге, басқа көздерден – 1,6 млрд.
теңге бағытталды.
Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін көктемгі-далалық және егін жинау
жұмыстарын несиелендіру бойынша мемлекеттік қолдау, жану-жағу материалдар,
минералды тыңайтқыштар, жоғары репродукциялы тұқым құнын субсидиялау, ауыл
шаруашылығы техникаларын жаңарту ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің
егіс алқаптарын жылдан жылға өсірулеріне мүмкіндік берді.
2005 жылы дәнді дақылдар алқабы 2000 жылмен салыстырғанда 81,9% -ға
өсіп, 701,7 мың гектарды алды. Астықтың жалпы түсімінің 2001-2004 жылдарда
орташа алғанда көлемі 492,5 мың тонна немесе 2000 жылмен салыстырғанда 62,6
% -ға артты.
Сонымен қатар, астық өндірісі тұрақсыз қалпында қалуда, дәнді
дақылдардың өнімділігі ауа-райы жағдайларына байланысты жыл сайын күрт
құбылып, 2002 жылы – 9,2 цгектарды, 2003 жылы – 10,1 цгектарды, 2004 жылы
– 5,7 цгектарды, 2005 жылы – 4,0 цгектарды құрады.
Мал шаруашылығында шошқаны қоспағанда, мал басы мен құстардың тұрақты
өсу тенденциясы байқалады. 2004 жылы 2003 жылмен салыстырғанда ірі қара мал
басы - 6,3 %-ға, қой мен ешкі - 5,5% -ға, жылқы – 2,7% -ға, құс - 49,4% -ға
өсті. Жемдік астықтың қымбаттауына байланысты шошқа басы – 21,5% -ға
кеміді.
Ірі қара малдың республика бойынша жалпы мал басы санындағы үлес
салмағы - 7,9 % -ды, шошқа - 2,1% -ды, қой мен ешкі - 5% -ды, жылқы – 4,5%
-ды, түйе - 2,8 % -ды, құс - 3,4% -ды құрайды.
Жүнді тұқымды қой басының қысқаруымен байланысты жүн өнімін азаюын
қоспағанда, соңғы үш жылда мал шаруашылығының өнімі өсіп келеді. 2004 жылы
шаруашылықтардың барлық санаттарында 66,0 мың тонна ет немесе 2003 жылдың
деңгейінен - 103,6%, сиыр сүті – 208,8 мың тонна (103,5%), жұмыртқа - 52
млн. дана (128,9%), қой жүні - 1434 тонны (82%) өндірілді.
Соңғы он жылдықта ауыл шаруашылығы өндірісінде мал шаруашылығы үлесінің
1994 жылы 35 %-дан 2004 жылы 57% -ға дейін артуымен құрылымдық
ілгерілеушіліктер болды (2 диаграмма).
2 диаграмма

Өндіріс салалары бойынша ауыл шаруашылығының
жалпы өнім құрылымы, %-бен.

мал
шаруашылығы

өсімдік

шаруашылығы

Өсімдік шаруашылығының үлес салмағы 1994 жылы 65%-дан және 1999 жылы
10% -ға шиеленіскен жағдайға дейін жетті. Бұндай құрылымдық жылжу 1995 –
1999 жылдары (1995, 1996, 1998, 1999 жж.) жиі құрғақшылық салдарынан болды,
мал шаруашылығына қарағанда өсімдік шаруашылығының құлдырауы айтарлықтай
жылдам жүрді. Астық өндірісін мемлекеттік қолдау өндіріс көлемі мен өсімдік
шаруашылығы үлесін 2003 жылы 48%-ға дейін өсіруге мүмкіндік берді, 2004
жылы ол 43%-ға дейін қысқарды, 2005 жылы төмен өнімділікке байланысты одан
әрі 30%-ға дейін төмендеу күтілуде.
2005 жылдың 1 шілдесіндегі жағдай бойынша ауыл шаруашылығы өндірісінде
4,2 мың шаруа (фермерлік) қожалықтарын, 352 ауыл шаруашылығы кәсіпорындары
мен 100 мың тұрғындардың жеке қосалқы шаруашылықтарын қосқанда 4,6 мыңдай
ауыл шаруашылығы құрылымдары есепте бар.
Соңғы 10 жылда ауыл шаруашылығы өндірушілерінің құрылымын талдау, АӨК-
дегі қоғамдық өндіріс дағдарысы ауыл шаруашылығы өндірісі көлемінде шаруа
қожалықтары мен тұрғындардың жеке қосалқы шаруашылықтарының үлес салмағының
өсуіне алып келгендігін көрсетіп отыр (3 диаграмма).
3 диаграмма

Шаруашылықтар санаттары бойынша ауыл шаруашылығы өнімі құрылымы

Жалпы өнім құрылымында тұрғындар шаруашылықтарының үлесі - 1994 жылы
32%-дан 2004 жылы 65%-ға дейін, шаруа қожалықтары үлесі - 2%-дан 23%-ға
дейін артты. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының үлес салмағы 66%-дан 12%-ға
дейін қысқарды. Негізгі өндірушілер ұсақ тауарлы тұрғындардың жеке
шаруашылықтары болып отыр. Олар ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы көлемінен
87% ет, 93% сүт, 75% жұмыртқа, 80%-дай жүн, 86% картоп, 82% көкөніс, 71%
бақша өнімдерін өндіреді. Облыстың қазіргі ауыл шаруашылығы экономикасы
жағдайы өндірістің бәсекеге қабілеттілігінің төмендігімен сипатталады.
Талдау көрсеткендей, салғырт даму мен төмен тиімділік жағдайының негізгі
факторлары:
- аграрлық бизнестің экономикалық активті субъектілерін қалыптастыру
үдерісінің аяқталмауы. Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемінде орта
және ірі шаруашылықтардың үлесі үлкен емес және 10%-дан артық құрамайды.
Ұсақ тауарлы және табиғи өндірістің (тұрғындар шаруашылықтары) басым болуы
облыстың аграрлық секторын дамытуда теріс көрініс табады: өндіріске ғылыми-
техникалық ілгерілеу жетістіктерін енгізу, өндірістік үдерістерді
интенсификациялау мен механизациялау мүмкіндіктері шектеледі, ауыл
шаруашылығы өнімдерінің сапасына бақылау төмендейді.
2.2 БҚО – да өсімдік шаруашылығын ұйымдастыру
2008 жылғы 1 қаңтарына облыста 9180 трактор, 1883 комбайн, 446
дестелегіш, 5118 дана астық сепкіш, 1417 соқа мен 1032 қопсытқыш бар.
Облыстың ауыл шаруашылығы машиналары паркі 1990 жылдан 2001 жылдар
аралығында тракторлар бойынша екі есе, соқалар бойынша 3,7 есе, комбайндар
бойынша 3,7 есе, дестелегіштер бойынша 6 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.