Ақша теориялары және инфляция

Жоспар

Мазмұны
Кіріспе 3
І Бөлім Ақшаның классикалық теориялары 5
1.1 Ақшаның металдық теориясы 5
1.2 Ақшаның номиналистік теориясы 8
1.3 Ақшаның сандық теориясы 11

ІІ Бөлім Инфляция және оның экономикалық мәні 13
2.1 Инфляция, оның пайда болу себептері 13
2.2 Инфляция түрлері және оның салдары 16
2.3 Инфляцияға қарсы саясат шаралары 20
Қорытынды 28
Пайдаланған әдебиеттер 29

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық - техникалық университеті

Қаржы кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Ақша теориялары және инфляция

Орындаған: БФ – 21 топ студенті

Сарсенова Ш.Қ.
Тексерген: оқытушы

Молдағалиева А.З.

Орал 2007 ж.
Мазмұны

Кіріспе
3

І Бөлім Ақшаның классикалық теориялары
5

1.1 Ақшаның металдық теориясы 5
1.2 Ақшаның номиналистік теориясы 8
1.3 Ақшаның сандық теориясы 11

ІІ Бөлім Инфляция және оның экономикалық мәні
13
2.1 Инфляция, оның пайда болу себептері 13
2.2 Инфляция түрлері және оның салдары 16
2.3 Инфляцияға қарсы саясат шаралары 20

Қорытынды
28
Пайдаланған әдебиеттер
29

Кіріспе

Бұл курстық жұмыстың тақырыбы Ақша теориялары және инфляция. Қазіргі
нарықтық экономикада ақшаның рөлі өте маңызды. Бірақ инфляция салдарынан
бағаның өсу нәтижесінде ақшаның сатып алу жарамдылығының құлдырауымен ғана
емес, сонымен бірге елдің экономикалық дамуының жалпы қолайсыз ахуалымен
әртүрлі факторлар тудырған өндіріс процестерінің қарама - қайшылықтары
себепші болады.
Қазіргі ғалымдардың пікірінше ақшаның үш теориясы көрсетіледі. Олар:
ақшаның металдық теориясы, ақшаның номиналистік теориясы және ақшаның
сандық теориясы.
Ақшаның металдық теориясының өкілдеріне капиталдық алғашқы қорлану
кезіндегі меркантилистер ( Томас Мэн, т.б. ) жатады. Оларға қоғамның
байлығын ақшамен өлшеуге, сонымен қатар ақшаны бағалы металдармен бірдей
деп санауға тән болған. Олардың пікірінше қоғамның нағыз байлығы алтын
мен күміс, яғни бұлар өзінің табиғаты бойынша нағыз ақшалар болып табылады.
Ақшаның номиналмстік теориясы мерканетилистердің металлизмге қарсы іс-
әрекеті болып табылады. Тауар өндірісі мен айналымының өсуіне байланысты
металл монеталарды вексель, банкнот түріндегі несиелік айналыс құралдарына
жартылай ауыстыру біртіндеп орын алды. Ақшалар мен бағалы металдардың
арасындағы ішкі байланыстарды жоққа шығара отырып, номиналистер құн
белгілерінің жүру құқығын негіздеді, ол үшін олардың металдық құрамын
белгіледі.
Айналыстағы ақшаның саны К.Маркстің ашқан ақша айналысының заңымен
реттеледі. Айналысқа қажетті ақша саны –айналыстағы ақша саны мен сатуға
арналған тауарлар массасы және атауы бір ақша бірліктерінің айналыс
жылдамдығы арасындағы беогілі бір сәйкестіктің болуын талап етеді.
Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді.
Оны тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз
байланысты деп саналады.
Инфляция термині латынның inflatio сөзінен шыққан – кебіну, ісіну
дегенді білдіреді.
Инфляцияның дәстүрлі ең жалпы анықтамасы –тауар айналымының
қажеттілігімен салыстырғанда айналыс сферасының артық қағаз ақша массасының
лықа толып кетуі, оның құнсыздануы және соның нәтижесі ретінде –тауарлар
мен қызметтер көрсетуге бағаның өсуі, ақшаның сатып алуға жарамдылығының
төмендеп кетуі.
Бүгінде инфляция бағаның өсу нәтижесінде ақшаның сатып алу
жарамдылығының құлдырауымен ғана емес, сонымен бірге елдің
экономикалықдамуының жалпы қолайсыз ахуалымен әртүрлі факторлар тудырған
өндәрәс процестерінің қарама - қайшылықтары себепші болады.
Курстық жұмыстың мақсаты: ақшаның классикалық теориялары, инфляция
және оның экономикалық мәні, инфляция түрлері және оның салдары сияқты
сұрақтарды қарастырып, оларды жүйелі түрде ашып көрсету.

І Бөлім Ақшаның классикалық теориялары

1.1 Ақшаның металдық теориясы

Ақшаның металдық теориясының өкілдеріне капиталдық алғашқы қорлану
кезіндегі меркантилистер ( Томас Мэн, т.б. ) жатады. Оларға қоғамның
байлығын ақшамен өлшеуге, сонымен қатар ақшаны бағалы металдармен бірдей
деп санауға тән болған. Олардың пікірінше қоғамның нағыз байлығы алтын
мен күміс, яғни бұлар өзінің табиғаты бойынша нағыз ақшалар болып табылады.
Ақшаның металдық теориясы фетишистік сипатта, себебі бұл теорияның
пайымдауынша ақшаның ролінде алтын, күміс сияқты кез келген бағалы металл
бола алады, ал адамдардың тауар шаруашылығындағы өндірістік қатынастарын
сипаттайтын ақша екендігі жөнінен хабарсыз. Ресейдегі металдық теорияның
өкілі атақты мемлекеттік қызметкер М.М.Сперанский (1771-1839 жж.) болып
табылады. Ақша туралы оның теориясының барлық пайымдауының негізі –ақшаға
тек нағыз бір ғана ақша деп қарау керек деген көзқарасы бар. Сперанский ең
мықты ақша материалы күміс деп санады. Ақшаның қызметтерін орындауда
металдың қатысуы ХІХ ғ. теоретиктерімен қолданылған. Бұл іс жүзінде тек
бір тарихи кезең, яғни ақша жүйесінің жоғары және күрделі формаларына өту
кезеңі болды. Алтын айналысының тар мағынада қолданылуы ХХ ғ. дүниежүзілік
экономиканың шеңберіне сыймады. Өндірістің дамуы ақша базисінің адекватты
түрінің негізінде жаңа төлем әдістері мен формалары қалыптасты, олар
несиеге негізделеді. Металдық теорияның өайта жандануы ХІХ ғ. екінші
жартысында алтын-монета стандарттарының Германияда 1871-1873 жж.
енгізілуімен байланысты болды.
Неміс экономистері ( К.Кинс және т.б.) ақша деп тек қана бағалы
металдарды емес, сондай-ақ металға айырбасталатын Орталық банктің
банкноталары да аталады деген. Ол кездері ақшаның металдық теориясы ақша
реформасына негізделіп қолданылады. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін
француз экономистері Ж.Рюэфф және М.Дебре, ағылшын экономисі Р.Харрд
халықаралық айналысқа алтын стандарттарын енгізу идеясын ұсынады. Себебі
70-жылдардың басында жойылған Бреттон-Вудс валюталық жүйенің орнына жаңа
алтын стандартын енгізуге тырысқан. Жекелей алғанда, АҚШ-тың экс-
президенті Р.Рейган сайлау алдындағы күрес кезінде алтын стандарты қайта
оралуы мүмкін деп санады. 1981 жылдың қаңтарында, ол президент болып тұрған
кезінде осы мәселе бойынша арнайы комиссия құрады, бірақ ол комиссия алтын
стандартын енгізу онша қажет емес деген шешімге келеді. Жалпы алтын
стандартының мағынасы нарықтың күрделенуі, ұлғаюы және дамуымен байланысты
өзгереді. Қағаз-несиелік ақшаларды алтын қорымен жасанды түрде үйлестіру
–натуралдық айырбас фориасына немесе бақыланбайтын стихиялы ақшалай
эквивалентке әкеліп соқтыруы сөзсіз, өйткені алтын қорының өсімі
физикалық тұрғыдан экономикалық дамуға қарсы тұра алмайды, сөйтіп бұл ақша
бірлігі құнының тым аса ұлғаюына әкеліп соқтырып, соның салдарынан ақшаның
айырбасталынуы тәрізді аса маңызды қасиетінің (экономикалық бөлінгіштік)
жоғалуы т.б. пайда болады.
Сонымен, ақшаның ішкі мазмұны бағалы металдың N мөлшеріне берілген құжат
ретінде біртіндеп иелерінің эмиссиялық орталыққа, оның ішінде мемлекетке
деген сенімі ауысады. Үкіметке деген сенімсіздік, соғыстар және басқа да
форс-можорлық жағдайларда классикалық алтын стандартына қайта келуіне
әкеледі. Нақты экономика тұрғысынан қарағанда қарапайым таурар болса да
алтын ерекше орында тұрады.
Қазіргі жағдайдағы алтынның негізгі экономикалық қызметінің мәні, оның
капиталды инфляциядан сақтау құралы ретінде қызмет етуімен, несие алуда
қамтамасыз ету құралы болымен және маңызды өнеркәсіптік шикізат болып қала
беруімен сипатталады.
Адамзат құнының әр түрлі формаларын өз басынан өткере отырып, яғни ақша
орнына әр түрлі тауарлар қолданылысынан кейін (мал, тері, бақалшақ және
т.б.) адамзат металл ақша айналысына қол жеткізді. Металдың ақша ретінде
қызмет етуінен барып, одан бірте-бірте монеталар пайда бола бастады.
Осылайша, Ежелгі Римде жануарлардың суреті бар мыс және қоладан жасалған
пластиналар, кейіннен екі жағында суреті бар 1 және 2фунт массасындағы
кружкалар пайда болды.
Көпестер классының бөлінуімен алғашқы монеталар пайда болды. Олардың
пайда болуы ақшаның қалыптасуындағы соңғы кезеңді сипаттайды.
Монета – ол формасы, сыртқы пішіні, салмақтық құрамы заңмен бекітілген
металдан жасалған ақша белгісі.
Мемлекет сынаманы (пробаны) (монетадағы таза металдың құрамы), массасын,
типін, ремедиумды (заңмен рұқсат етілген номиналды массаның нақтыдан
ауытқуы), эмиссиялау ережесін және т.б. белгілейді.
Монетада бет жағы – аверс, келесі жағы – реверс, кесіндісі – гурт болып
ажыратылады.
Егер монетаның номиналдық құны құрамындағы металдың (алтын, күміс) құнына
сәйкес келсе, онда бұл толық құнды ақшалар. Толық құнды еместері биллонды
ақшалар деп аталады.
Монеталық ақша айналысы тарихында мынадай түсініктемелер бар:
Бейметаллизм – жалпыға бірдей эквивалент ролін екі немесе одан да көп
металл атқарады, яғни айналыста алтын және күміс монеталар пайдаланылады.
Монометаллизм – жалпыға бірдей эквивалент ретінде бір ғана металл түрі
(алтын, күміс, т.б.) қолданылатын ақша жүйесі.
Осылай, б.э.д. ІІІ-ІІ ғ. Римде мыс монометаллизмі, Ресейде 1843-1852 жж.
аралығында – күміс монометаллизмі болды. Ресейде, олай болса Қазақстанда
да, алтын монометаллизмі 1897 ж. ІІ Николай патша тұсында енгізілді.
Түрікше акче сөзі, қазақша ақша, яғни ақ сөзінен күміс монетаның
түсіне қарап шыққан.
Капиталистік тауарлы өндірістің даму барысында қағаз ақшалар пайда бола
бастады. Олар айналыстан алтын монеталарды ығыстырып шықты. Қағаз ақша
айналысындағы ұсақ төлемдерге қызмет ететін ауыстырылатын монеталар қағаз
ақшалардың әр түрі болып табылады. Әдетте оны төменгі сынамасы бар
металдан: мыс-никельден, мыс-мырыштан және аллюминийдің құймаларынан
жасайды.

1.2 Ақшаның номиналистік теориясы

Ақшаның номиналмстік теориясы мерканетилистердің металлизмге қарсы іс-
әрекеті болып табылады. Тауар өндірісі мен айналымының өсуіне байланысты
металл монеталарды вексель, банкнот түріндегі несиелік айналыс құралдарына
жартылай ауыстыру біртіндеп орын алды. Ақшалар мен бағалы металдардың
арасындағы ішкі байланыстарды жоққа шығара отырып, номиналистер құн
белгілерінің жүру құқығын негіздеді, ол үшін олардың металдық құрамын
белгіледі.
Номинализмнің негізгі ережелері төмендегідей:
- ақша идеалды есеп бірлігі болып саналады және олардың көмегімен
тауардың айырбас құны анықталады;
- бұл бірлік ешқандай да ішкі құнға ие емес.
Сонымен номиналистер ақшаның құндық жаратылысын толық жоққа шығара
отырып, оларды техникалық айырбас құралы ретінде қарастырады. Адам Смиттің
(1723-1790жж.) айтуынша, ақша –бұл айырбас процесін жеңілдететін техникалық
дөңгелек, айырбас және сауда құралы. Ол ақшаның құны екі жақты мәнге ие деп
санайды:
- қандай-да бір тауардың дайдалылығын көрсетеді;
- басқа тауар сатып алу мүмкіндігі.
ХІХ ғ. аяғында және ХХ ғ. басында саяси экономияда номинализм үстемдік
ете бастады. Бәрақ бұрынғы номинализмнен айырмашылығы оның объектісіне
қағаз ақшалар ( қазыналық билеттер ) жатады.
Номинализмнің мәні неміс экономисі Кнапптың ( Гсударственная теория
денег 1905ж. ) еңбегінде жақсы берілген. Оның негізгі ережелері
төмендегідей құрылды:
- ақша –құқықтық тәртіптің өнімі, мемлекеттік биліктің туындысы;
- ақша –мемлекеттік хартельдік төлем құралы, яғни ол мемлекеттің
төлем күшімен жасалған төлем белгілері болып табылады;
- ақшаның негізгі қызметі –төлем құралы.
Кнапп ақшаның мәні оның материалдық белгісінде ғана емес, оларды
пайдалану барысында реттейтін құқықтық нормасында деп жазылады.
1929-1933 жж. экономикалық дағдарыс тұсында номинализм әрі қарай дами
түседі. Сөйтіп, Дж.М.Кейнс (1930 ж. Трактат о деньгах ) алтын ақшаларды
жабайылық сарқыншығы, арбаның бесінші дөңгелегі деп хабарлайды. Ол
идалды ақшаларға қоғамның өркендеуін үнемі қамтамасыз етіп отыратын қағаз
ақшаларды жатқызады. Ол қағаз ақшалардың алтынды айналыстан шығарылуын,
Кнапп теориясының жеңісі деп қарастырады. Кейнс барлық өркениетті ақшалар
өқарапайым түрінде қалып, кнапптық партализм толық жүзеге асты деп санады.
Ақшаның номиналды теориясы жағында беогісіз американ экономисі
П.Самуэльсон да болды. Ол ақшалар өткен уақытта ғана тауармен байланысты
болса, ал алдағы уоқытта ақшалар шартты белгіге айналуда деп сендіреді.
Тауар ақшалардың дәуірін қағаз ақшалар алмастырды. Қағаз ақшалар ақшаның
мәнін, олрдың ішкі табиғатын ашады. Ақша дегеніміз жасанды әлеуметтік
шарттылық
С.М.Борисовтың Золото в экономике совремменного капитализма атты
монграфиясында қызықты пікірлер беріледі. Автор барлық тауарларға қарсы
тқратын жалпыға бірдей эквивалент ретінде, алтын туралы ережені қайта қарау
керектігін айтады. Сондай-ақ мқнда алтынның қағаз ақшалар ықпалымен мүлде
ішкі айналыстан шығып қалғандығына сілтеме жасалады. С.М.Борисовтың
айтуынша ұлттық ақша жүйелерінде қағаз ақшалардың мәні артып отыр, себебі
олар барлық тауарлар қозғалысына қызмет етуде, осы ақшалар ғана тауар
әлеміне қарсы тұраалады және тауарлар бағаларын меншікті қағаз масштабында
бейнелей алады делінеді.
Қағаз ақшалардың пайда болуы металл айналысының объективті заңдылықтары
мен капитализм тұрғысындағы тауарлы өндірістің дамуымен сипатталатын ақша
айналымына деген қосымша қажеттіліктерімен байланысты.
Бірақ қағаз ақшаның шығу тарихы б.э.д. І ғ. тән, яғни ол кездегі теріден
жасалған ақшаларға байланысты. Бұл уақытта Қытайда ақ бұғы терісінен
жасалған ақшалар пайда болды. Ақ бұғылардың барлығы императордың
меншігінде болды.
ХІІІ ғ. Марко Поло Қытайда ағаш қабығынан жасалған ақшаларға кез болды,ол
сол уақытта қағаз қызметін атқарады. Бұл ақшалардың төрт бұрышты пластин
формасы және олардың ерекше белгілері мен мөрі болған. Олардың сатып алу
қабілеті де әр түрлі болды.
Нағыз ақшалардың пайда болуын Шыңғысханның немересі Хубила ханмен
байланыстырады.

1.3 Ақшаның сандық теориясы

Айналыстағы ақшаның саны К.Маркстің ашқан ақша айналысының заңымен
реттеледі. Айналысқа қажетті ақша саны –айналыстағы ақша саны мен сатуға
арналған тауарлар массасы және атауы бір ақша бірліктерінің айналыс
жылдамдығы арасындағы беогілі бір сәйкестіктің болуын талап етеді.
Айналысқа қажетті ақша санының формуласы төмендегідей:
Монетаристер деп аталатын, ағылшын классикалық экономика мектебінің
ғалымдары, келесідей тепе-теңдікті белгіленеді:
PY=TV+DV(
мұндағы: P -бағаның жалпы
деңгейі;
Y -өндіріс көлемі;
T -ақша белгілерінің саны;
D -депозиттер ;
V және V( -ақшаның және депозиттің айналыс жылдамдығы.
1929 ж. ұлы депрессиядан кейін ақшаның сандық теориясы өзінің күшін
жоғалта бастады, себебі кейнсиандық теория ақша массасын емес, нақты
экономиканы басқаруға көп көңіл бөледі.
Соңғы онжылдықта етек ала бастаған инфляциалық процестер ағылшын,
американ экономистерінің ( мысалы, Милтон Фридмэн ) монетаризм деген жаңа
қызығушылықтарын тудырады, себебі қазіргі кездегі монетаризм ақша массасы
мен өндіріс көлемінің өзгерісі арасындағы байланысты анықтауға ұмтылуда.
Монетаристер ақшаны реттеу және күтәлген өзгерістерді анықтау үшін
қажетті мерзімдер арасында пайда болуы мүмкін үзілістерді ескере отырып,
ақша массасын бірқалыпты және ұдайы реттеудің өсу қарқынынң алтын
ережесін ұсына бастады.
70-жылдардың басында көптеген елдерде жарияланған инфляцияға қарсы күрес
қажеттілігі монетаризмнің жаңа ағынына әкелді және бұл өте қатаң ақша
саясатының негізіне енді. Ол шынымен бірұатар елдерде инфляцияны тоқтатуға
әсерін тигізді, бірақ бұл процесс жұмыссыздықтың қарқынды өсуімен қатар
жұргізіледі.
Ақшаның сандық теориясы айналысқа қажетті ақша санын дәл анықтауға
мүмкіндік бермейді, ол шаруашылық қатынастары мен экономикалық даму
факторларының жалпы жиынтықтарындағы ақша қаражаттарының орнын анықтайды.

ІІ Бөлім Инфляция және оның экономикалық мәні

2.1 Инфляция, оның пайда болу себептері

Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Оны
тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз
байланысты деп саналады.
Инфляция термині ( латынның inflatio сөзінен шыққан – кебіну, ісіну )
ақша айналысына қатысты ХІХ ғ. орта шенінде пайда болды және АҚШ –тың
Азамат соғысы жылдары (1861-1865жж.) қағаз долларының (гринбектердің)
қисапсыз көп шығарылуымен байланысты болды. ХІХ ғ. бұл термин сондай-ақ
Англия мен Францияда қолданылды. Экономикалық әдебиеттерде инфляция ұғымы
ХХ ғ. бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін кеңінен таралды.
Инфляцияның дәстүрлі ең жалпы анықтамасы –тауар айналымының
қажеттілігімен салыстырғанда айналыс сферасының артық қағаз ақша массасының
лықа толып кетуі, оның құнсыздануы және соның нәтижесі ретінде –тауарлар
мен қызметтер көрсетуге бағаның өсуі, ақшаның сатып алуға жарамдылығының
төмендеп кетуі. Инфляция кезінде қоғамдық өндіріс процесінің
алшақтықтарының және артық көп ақшаның шығарылуына байланысты ақша
айналысының заңы бұзылады.
Бүгінде инфляция бағаның өсу нәтижесінде ақшаның сатып алу жарамдылығының
құлдырауымен ғана емес, сонымен бірге елдің экономикалықдамуының жалпы
қолайсыз ахуалымен әртүрлі факторлар тудырған өндәрәс процестерінің қарама
- қайшылықтары себепші болады. Инфляцияның әуелбастағы себебі –ұлттық
шаруашылықтың түрлі сферасындағы жинақтау мен тұтыну, сұраным мен ұсыным,
мемлекеттің кіркстері мен шығыстары, айналыстағы ақша массасы мен
шаруашылықтың ақшеға қажеттілігі арасындағы алшақтықтар.

Қазіргі инфляцияға тән ерекшеліктер бар. Олар:
- егер бұрын инфляция бір жердің шеңберінен аспаса, қазіргі
инфляция елдің бүкіл жерін қамтиды;
- егер бұрын инфляция бір мезгілде ғана жүрсе, қазіргі инфляция көп
уақытқа созылған құбылыс;
- егер бұрын инфляция тек ақшаның әсерінен туындаса, қазіргі
инфляция көптеген ақшасыз және т.б. факторларға байланысты
болады.
Инфляция тек қағаз ақшаға ғана тән және ол экономиканың кез келген
үлгісінде де орын алады. Көбінесе, инфляция айналымдағы ақшаның көбеюімен
бейнеленеді. Бірақ кейде, инфляциялық ахуал, айналымдағы ақшаның саны
бірқалыпты қалған күнде де туады. Мысалы, егер елде тауар өнімінің көлемі
азайып кетсе, онымен тікелкей байланысты тауарлар айналымының көлемі де
азаяды. Олай болса, оларға жұмыс жасайтын ақшаның да саны азаяды. Сөйтіп,
дәл осы кезде айналымда жүрген ақшаның кейбір бөлігі артық болып шығуы да
мүмкін. Тап осы жағдай ақша айналымы жеделдетілсе де туады. Ақша айналымын
жеделдету, басқа жағдайлары бірдей болғанда, айналымға бірдей ақша
шығарғанмен бірдей.
Инфляцияның түбегейлі себептері тауар айналымы және тауар өндірісі
аясында болғанымен, оған елдегі саяси жағдайлар да әсер етеді.
Инфляцияға әсер ететін бірінші топтағы ақшалы факторлар –ақшаға
сұраныстың тауарлы ұсыныстан жоғары болуының нәтижесінде ақша айналысы
заңы талаптарының бұзылуы, яғни бюджет тапшылығын жою мақсатында шамадан
тыс ақша шығаруға байланысты айналыстағы ақша массасының көбеюі, халық
шаруашылығындағы несие ақшаларының көптігі, ұлттық валютаның курсын
бірқалыпты ұстау үшін үкіметтің қолданатын тәсілдері, ұлттық валютаның
қозғалысын шектеу және т.б. факторлар.
Екінші топқа тауар бағасын және шығындарды өсіретін ақшалы емес
факторлар жатады. Олар: қоғамдық ұдайы өндіріс құрылымының үйлеспеушілігі,
шаруашылық механизмнің шығындылығы, мемлекеттің экономикалық саясаты, оның
ішінде салық және баға саясаты, сыртқы экономикалық іс-шаралары және с.с.
факторлар.
Шын мәнінде екі топтағы факторлар бір-бірімен тығыз байланысып, тауарлар
мен көрсетілетін қызметтің бағасын өсіріп, инфляцияға соқтырады.
Инфляцияның көріну нысаны –ақшаның құнсыздануы мен өнімге, тауарларға
және қызметтерге бағаның көтерілуінде тұлғаланатын оның сатып алу
жарамдылығының тиісінше төмендеуі.
Инфляцияның табиғаты ақшаның онымен салыстырмалы тұлғаланатын тауар
ауқымынан оқшауландырылған қозғалысты жүзеге асыратын қабілетсіздігінде.
Ақшаның жұмыс істеу негізі болып табылатын оның бұл қасиеті оған өзінің
арналымын –тауар, төлем айналымына қызмет көрсетуге отырып, тиімді
орындауға, ұорланым мен құнды сақтаудың құралы болуға мүмкіндік береді.
Бірақ ақшаның бұл қасиеті мемлекет белгілеген өлшемге сәйкес оның саны мен
оған қарсы тұратын құнның натуралдық-заттай компаненттерінің сәйкестігі
жағдайында көрінеді. Жалпы алғанда мұндай тәуелділік айырбас теңдеуі арқылы
көрінеді:
P * Q = M * V,
Мұндағы сол жақ бөлігі қоғамдық өнім құнын, ал оң жағы ақша айналысының
жылдамдығын ескере отырып ақшаның санын ( М –ақша массасын, V –айналыс
жылдамдығы ) білдіреді.

2.2 Инфляция түрлері және оның салдары

Дүниежүзілік тәжірибе инфляцияны мына шартты түрлерге бөледі:
– экономикадағы қамтитын аумағына байланысты –жергілікті және
әлемдік инфляция;
– жүру қарқынына байланысты –біркелкі ( баға үнемі төмен
қарқынмен өседі ), үздіксіз және сатылы ( бірқалыпты емес )
инфляция;
– даму қарқынына байланысты –баяу инфляция, қарқынды инфляция
және ұшқыр инфляция, жылжымалы инфляция;
– әсер ететін факторлар бойынша –сұраныс инфляциясы және
шығын инфляциясы.
Баяу инфляция кезінде бағалар баяу (жылына 10%-дан аздау ) өседі.
Инфляция 2-3% болған жағдайда, нарық үшін орынды құбылыс болып табылады.
Мысалы, 1992 жылы инфляция: Францияда -2,7%, Германия мен АҚШ-та -3,8%
болды. Қарқынды инфляция кезінде баға жылдам, ырғи (жылына 20-200% дейін
) өседі. Мұндай инфляцияға жол бермеу керек, себебі ол өте ауыр әлеуметтік-
экономикалық салдарға ұшындырады (тұрғындврдың өмір деңгейі төмендейді,
кәсіпорын күйзеліске ұшырайды және т.б. ). Ұшқыр инфляция кезінде
айналымдағы ақшаның саны мен баға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.