Кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарының іс-тәжірбиеде қолданудың құқықтық механизмдері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 60 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 КӘСІПКЕРЛІК САЛАСЫНДАҒЫ МҮЛІКТІК САҚТАНДЫРУ ШАРТТАРЫНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗІ

1. 1 Кәсіпкерлік мүліктік сақтандыру шарт ұғымы:құқықтық, экономикалық әлеуметтік мәні . . . 7

1. 2 Кәсіпкер мүліктерін сақтандырудың құқықтық жағдайлары . . . 14

2 КӘСІПКЕРЛІК САЛАСЫНДАҒЫ МҮЛІКТІК САҚТАНДЫРУ ШАРТТАРЫНЫҢ ІС-ТӘЖІРБИЕДЕ ҚОЛДАНУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МЕХАНИЗМДЕРІ

2. 1 Сақтандыру ұйымдарының кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарының жүзеге асырылу барысындағы рөлі . . . 30

2. 2 Қазақстан Республикасында экономикалық білім берудің маңызы . . . 46

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 51

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 54

ҚОСЫМШАЛАР . . . 59

КІРІСПЕ

Диплом жұмысының көкейкестілігі. Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан экономикалық, әлеуметтiк және саяси жедел жаңару жолында" атты 2005 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан халқына Жолдауы басымдықтары тұрғысынан Бағдарламаның басты мақсаты шағын және орта кәсiпкерлік субъектiлерi қызметiн барынша кеңейтуге және олардың қызметін жандандыруға бағытталған институционалдық жағдайларды жетiлдiру есебінен Қазақстанның бәсекеге қабiлеттiлігін арттыру болып табылады[1] . 2015 жылға дейiнгі индустриалдық-инновациялық стратегияны тиiмдi iске асыру және оған шағын және орта кәсiпкерлiк субъектiлерінің барынша көбірек қатысуы мақсатында инновациялық жобаларды iске асырудың алғы шарттары құрылады, оның негiзi отандық және шетелдiк ғылым әлеуетiн пайдалану негiзiнде бәсекеге қабiлеттi соңғы өнім құруды қамтамасыз ететiн ашық үлгiдегі жаңа инновациялық жүйе болады[2] . Аталған дипломдық жұмыс бәсекелестік жағдайындағы кәсіпкерлік қызметті сақтандыру қызметінің қалыптасу жағдайына талдау жасап, сонымен қатар экономиканың даму сатысына қарай жетілдіру жолдары мен даму бағыттарын айқындауға бағытталған.

Қазіргі таңда сақтандыру қоғамның әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында рыноктық әдістермен экономиканы басқарудың негізгі құралы болып табылады. Сақтандыру механизмдерінің ерекшелігі тек қана кәсіпорындар мен азаматтардың мүлкін сақтау ғана емес, сонымен қатар мемлекеттің макроэкономикалық мәселелерін шешу секілді қызметтерді атқару болып табылады. Сондықтан, рыноктың шаруашылығы дамыған мемлекеттерде сақтандыру әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешудегі экономиканың стратегиялық секторы болып отыр.

Қазақстанда жеке меншіктің дамуымен бірге сақтандырудың да рөлі өсуде, алайда отандық сақтандыру қызметіңің халыққа және кәсіпкерлерге көрсетіп отырған сақтандыру қызметтерінің көлемі тар, тиімділігі аз болып отыр, Сақтандыру рыногындағы компаниялардың тұрақты дамуына қарамастан, отандық сақтандыру жүйесінің дамуы төменгі деңгейде қалуда. Оған дәлел және де біз сақтандыру шартын жүзеге асырудағы кедергілердің кездесетініне көз жеткіздік. Сол себепті апаттардың алдын алуға, халыққа әлеуметтік жәрдем көрсету бойынша елеулі мемлекеттік шығындар жұмсауға тура келуде. Сақтандыру қызметі өзіндік ерекшелігімен ерекшеленеді. қазіргі әлеуметтік-экономикалық жағдай халықаралық стандарттарға сай және қарқынды дамыған сақтандыру қызметін дамытуды қамтамасыз ететін біртұтас сақтандыру жүйесін құруды талап етеді. Сақтандыру секторы қалыпты дамымай мемлекеттің тұрақты дамуы туралы айту қиын. Сақтандыру қызметі рыногының жеткіліксіз дамуы сақтандыру компанияларына келетін капиталдың аздығынан болып отыр, ол өз кезегінде сақтандыруға деген ынталандырудың жетіспеушілігінен, соның ішінде өмірді

сақтандыруға, халықтың отандық қаржы ұйымдарына деген сенімділігінің төмендігі, әсіресе ұзақ мерзімді салымдар жасауға көп халықтың сенбеуінде болып отыр. Сақтандыру рыногының дамымай қалғандығын және оның қазақстандағы институционалдық аяқталмағандығы мемлекеттік мәселе болып отыр, егер осы мәселені мемлекет шешсе сақтандыру қызметі рыногы экономикалық өсудің маңызды тұрақты факторы болар еді.

Отандық сақтандыру қызметі рыногының дамуын тежеп отырған негізгі себептер тек сақтандыру қызметін ұсыну тәжірибесінің жеткіліксіздігінде ғана емес, сонымен бірге халықтың өмір сүру деңгейінің төмендігі, құқықтық мәдениетінің төмендігімен төлем қабілеті бар кәсіпорындардың санының аздығында болып отыр. Сонымен қоса Қазақстандағы экономикалық өзгерiстер құқық саласындағы қайта құрылымдауды басып озуда. Мұндай жағдай шағын және орта кәсiпкерлiк саласында да қалыптасқан. Шағын және орта кәсiпкерлiк мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық кесiмдi қабылдау қажеттiгiн негіздеу кезiнде орындылығын жан-жақты талдау және шағын және орта кәсiпкерлiктiң жекелеген проблемаларын мемлекеттiк реттеудiң одан әрі тиiмдiлігі жүзеге асырылмайды. Зеріттеу жүргізу барысында қазiргi уақытта нормативтiк құқықтық кесiмдер әрекетiнiң одан әрi нәтижелiлiгiн қадағалап отыру тетiгi мүлдем дерлiк жоқ, мұндай нәтижелiлiктiң көрсеткiштерi мен өлшемдерi айқындалмаған. Әкiмшiлiк кедергiлер жеткiлiктi кездесетiн шағын және орта кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң тыныс тiршiлiгiн үш кезеңге бөлуге болады: тiркеу, қайта, тiркеу, әрекет, ету, даму, тарату. Жоғарыда аталған әрбiр кезеңде шағын және орта кәсiпкерлiктiң икемдiлiгiне, белсендiлiгiне және ұтқырлығына әсер ететiн көптеген проблемалар кездеседi, нәтижесiнде олардың дамуын тежейдi. Тiркеу, қайта тiркеу және тарату кезеңдерiнде 216 заңнамалық кесiмдердi қамтитын рұқсат ету жүйесiнiң қолданыстағы заңнамалық базаны ерекше айта кету керек және бизнес жүргiзу жөнiндегi жоғары шегерiмдердiң себебi болып табылады. Қазақстан Республикасы Әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы кодекстiң жекелеген ережелерi шағын және орта кәсiпкерлiктiң тұрақты дамуына кедергi келтiредi[3] .

Атап айтқанда, салық салу саласындағы әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар үшiн айыппұлдарды қоспағанда, әкiмшiлiк айыппұлдардың еселенген мөлшерi шағын кәсiпкерлiк үшiн де және iрi бизнес үшiн де бiрдей белгіленген[4] . Лауазымды тұлғаның барынша аз және барынша көп мөлшерде (5-тен 2000 айлық есептiк көрсеткiшке дейiн) белгіленген айыппұлдың сомасын өз қалауы бойынша таңдау мүмкіндігі әрбір құқық бұзушыға қатысты жемқорлықтың туындауына әкеліп соғады. Сонымен қатар, айыппұлдардың жоғары ставкасы кәсiпкерлердiң өзiн заңға сәйкес айыппұл төлеу не "аз" пара берiп құтылуды таңдауға итермелейдi. Лицензиялауға, акредаттауға, стандарттауға, сертификаттауға жататын жұмыстардың, тауарлар мен қызмет түрлерiнiң қазiргi кең көлемдi тiзбесi iскерлiк белсендiлiктiң, кәсiпкерлiк бастаманың өсуiне кедергі келтiредi. Бұдан басқа, лицензияны беру ретiнде, және одан әрi лицензиялық қызметтi негiздейтiн қосымша рұқсат беру жүйесi (рұқсат беру, қорытындылау, келiсу) бар. Бұл iс жүзiнде елде кәсiпкерлiктiң және әсiресе шағын және орта кәсiпкерлiктiң қызмет етуi мен дамуын тежейдi. Осылайша, әкiмшiлiк кедергiлердiң ауыртпалығы негiзгi кемшiлiк болып табылады: тiкелей әрекет етпейтiн кесiмдер, көптеген кiшi заңи кесiмдер бар; мәнi бойынша мемлекеттiк функциялар берiлген, мемлекеттiк органдар уәкiлеттiк еткен көптеген мемлекеттiк кәсiпорындар, акционерлiк қоғамдар қызмет етедi; шектен тыс статистикалық және салықтық есептiлiк бар; жекелеген мемлекеттiк органдар өздерiнiң бақылау-қадағалау, рұқсат беру және келiсу функциялары мен өкiлеттiктерiн қысқартуға дайын емес. Мемлекеттiк мұқтаждықтар үшiн тауарларды (жұмыстар мен қызметтердi) жеткiзiп беруде шағын және орта кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң ашықтығын және олардың барынша көп қатысуын қамтамасыз етуi тиiс "Мемлекеттiк сатып алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының аясында мемлекет пен шағын және орта кәсiпкерлiктiң өзара қатынасын жеке атап өту керек[5] . Алайда, практикада мемлекеттiк тапсырыс берушiлер шағын және орта кәсiпкерлiк үшiн заңда көзделген жеңiлдiктердi мүлдем дерлiк қолданбайды.

Осы себептер кәсіпкерлікті сақтандыру қызметінің потенциалын анықтап және құру механизмдерін жетілдіруге бағытталған және болашақтағы тенденцияларын қорытындылайтын зерттеулердің жоқтығынан болып отыр. Жоғарыда көрсетілген себептер тақырыптың өзектілігін ашады.

Тақырыптың ғылыми зерттелу дәрежесі. Қазіргі кезде қалыптасып отырған ұлттық экономикадағы ақша-қаражат жүйесінің салдарынан туындап отырған жағдайлар кезеңінде кәсіпкерлікті сақтандырудың жаңа рөлін жан-жақты зерттеу өте маңызды. Сақтандыру қызметінің мазмұның

У. Петти, А. Смит, Д. Рикардо, К. Маркс және т. б. ғұлама ғалымдардың математика, құқық және экономика бойынша еңбектерінде зеріттеліп, кәсіпкерлікті сақтандырудың негізі қаланып, сақтандыру қорының мәні ашылды сонымен қоса өмірді сақтандыру теориясы ғылыми негізделіп, сақтандырудағы актуарлық есептердің мәселелері өз шешуін тапты деп айтуға болады. Рыноктық әлеуметтік-экономикалық қатынастар жағдайында сақтандыру қызметінің даму мәселелері сақтандыру бизнесін ұйымдастырушы мамандардың еңбектерінде кең талқыланған. Сақтандыру қызметінің мазмұны, оның әлеуметтік-экономикалық және қаржылық қатынастар жүйесіндегі, ұдайы өндіріс процесіндегі рөлі туралы көптеген атақты отандық және шетелдік ғалымдар олардың ішінде К. К. Жүйріков[6], У. Б. Баймұратов[7], К. Г. Воблый, Э. А. Вознесенский, А. Г. Грязнова, Е. Ш. Качалова, А. К. Сембеков[8], Е. Р. Хандшке, Э. С. Гребенщиков, Ю. М. Журавлев[9], С. Л. Ефимов, Л. А. Мотылев, А. М. Годин, В. Д. Мельников, О. Э. Лер, Шеденов, Алтынбекұлы [10] және т. б. еңбектері бізге кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттары тақырыбын ашуда көмегін тигізді.

Бұл авторлардың еңбектерінде сақтандыру қызметінің және өнімдерінің жіктелуі қарастырылған және сақтандырудың жеке типтері, түрлері бойынша ұйымдастырудың өзіндік ерекшеліктерінің мәні ашылып көрсетілген, сондай-ақ Экономиканың, құқықтың әртүрлі салаларындағы өндірістік және қаржылық заңи қызметтермен байланысты түрлі тәуекелдерді сақтандыруды ұйымдастырудың өзіндік ерекшеліктері анықталған. Отандық және жақын шетелдердегі экономикалық әдебиеттерде сақтандыру бойынша жазылған еңбектер көбіне оқу құралы ретінде жарық көрген. Ал күнделікті басылымдарда жарық көретін мақалаларда сақтандыру және кәсіпкерлік қызметінің қалыптасуының өзекті мәселелері ғана талқыланады. Бұл

басылымдарда сақтандырудың экономикалық аспектілері жеткіліксіз қарастырылған, сондай-ақ қазіргі кездегі жаңа бағыт, сақтандырудағы менеджмент толық сипат алмаған. Сондықтан, жаңа қоғамдағы сақтандыру қызметінің қалыптасу және даму мәселелерінің өзектілігі, тәжірибелік маңыздылығы және теориялық тұрғыдан жеткіліксіз өңделуі дипломдық жұмыстың объектісін, пәнін, мақсатын және міндеттерін анықтап отыр.

Дипломдық жұмыстың мақсаты және міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасындағы сақтандырудың әлеуметтік-экономикалық табиғатын және теориялық негіздерін нақтылап, бәсекелестік жағдайдағы сақтандыру қызметінің қалыптасу жағдайына талдау, сонымен қатар экономиканың даму сатысына қарай жетілдіру жолдары мен даму бағыттарын айқындау және нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерліктің дамуының құқықтық негіздері мен оның құқықтық жағынан қорғалуының мағынасын ашу болып табылады.

Дипломдық жұмыстың міндеттері:

-кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарының әлеуметтік- экономикалық жіктемесін және сақтандыру шарттарының құқықтық мәнін анықтау;

-кәсіпкерлікті дамыту барысында құқықтық жауапкершік жүйесін нақтылау; - қазіргі жағдайдағы сақтандыру қызметін ұйымдастырудың басымды бағыттарын айқындап, оның даму ерекшеліктеріне талдау жасау;

- сақтандыру қызметіне әсер етуші тәуекелдердің табиғатын зерттеп, оларды басқару әдістерін айқындау;

-шетел тәжірибесіне сүйене отырып, сақтандыру қызметінің артықшылықтарын қалыптастырушы стратегияларды белгілеп, отандық тәжірибемен ұштастыру;

- Кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарын оқытудың әдістемесін ұсыну;

Зерттеу пәні -Бәсекелестік орта жағдайындағы Қазақстан Республикасы сақтандыру қызметінің ұйымдастырушылық, заңи және экономикалық аспектілері болып табылады.

Дипломдық зерттеудің ғылыми жаңалығы . Сақтандыру шарттарының қызметінің концептуалдық алғышарттарын әзірлеу және маңызды бағыттарын негіздеу болып табылады. ғылыми жаңалықтың негізгі тұстарына мыналаржатады:

-қаржылық шығындарды төмендету мақсатында құрылған және жеке субъектілердің экономикалық тәуекелінің бірігуіне негізделген қаржылық қорғау институты ретіндегі сақтандыру қызметінің экономикалық қатынастар жүйесіндегі орны анықталды;

-инвестиция және жинақтау көзі, сонымен қатар жинақтау қоры рөлін орындай отырып, өндіріс процесінің бөлінбес элементі болып табылатын сақтандыру қызметінің ұлғаймалы ұдайы өндіріс процесіндегі орны мен мәні

дәлелденді;

-зиянды қайтару мақсатындағы кәсіпкерлік қызметтің ерекше түрі ретінде, заңды және жеке тұлғалардың қызығушылықтарын қорғау жүйесіндегі сақтандыру қызметінің экономикалық мазмұны айқындалды;

-сақтандыруға тиесілі қызметтердің мәні мен маңызы нақтыланып, бұл категорияның өзіндік ерекшелігін сипаттайтын мазмұнды қағидалары айқындалды;

-рыноктың қазіргі даму ерекшеліктерін ескере отырып, шетелдік тәжірибенің тиімді жақтарын отандық сақтандыру жүйесіне қалыптастырып, сақтандыру қызметінің жетілдіру стратегиялары әзірленді.

-кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарын оқытудың әдістемелері ұсынылды

Қорғауға ұсынылатын негізгі нәтижелер . Тақырыпты зерттеу барысында жаңа көзқарастар, ұсыныстар мен тұжырымдар жасалған, соның ішінде маңыздылары мыналар:

- сақтандыру қызметі кәсіпкерлік қызметтің ерекше түрі және экономикалық тәуекелден қорғау институты ретінде;

- Қазақстан экономикасындағы сақтандыру жүйесінің құқықтық қалыптасу жағдайы;

- инвестициялық қызмет сақтандыру компаниялары қызметінің табыс көзі ретінде;

- отандық сақтандыру қызметінің дамуындағы негізгі проблемалар;

- сақтандыру компаниясы қызметінің бәсекеге қабілеттілігін басқару тәсілі ретіндегі тәуекел-менеджмент:

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Диплом жұмысы екі бөлім, қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. 1бөлімі «Кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарының құқықтық негізі» деп аталады. Бұл бөлімде мүліктік сақтандыру шарт ұғымы: экономикалық әлеуметтік мәні және кәсіпкер мүліктерін сақтандырудың құқықтық жағдайлары туралы баяндалған, 2 бөлімінде «Кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарының іс-тәжірбиеде қолданудың құқықтық механизмдері» деп аталады, бөлімде сақтандыру ұйымдарының кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарының жүзеге асырылу барысындағы рөлі мен кәсіпкерлік саласындағы мүліктік сақтандыру шарттарды дамытуда «Кәсіпкерлік құқықты» оқытудың маңызы қаншалықты зор екндігі туралы жазылған, сонымен қоса дипломдық жұмыс қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады

1 КӘСІПКЕРЛІК САЛАСЫНДАҒЫ МҮЛІКТІК САҚТАНДЫРУ ШАРТТАРЫНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗІ

1. 1 Кәсіпкерлік мүлікті сақтандырудағы шарт ұғымы: құқықтық, экономикалық, әлеуметтік мәні

Кәсіп ету - қандай да бір жаңа істі бастау, орындауға шешім қабылдау, қандай да бір маңызды істі орындауға кірісу. Әкімшілік-бюрократтық үлгінің орнына келген шаруашылықтың нарықтық жүйесі мемлекет қолындағы реттеуші қызметтерді сақтай отырып, экономикалық жүйенің кәсіпкерлік түріне негізделген. Соңғы уақыттарда Қазақстанда кәсіпкерлік дамуда. Кәсіпкерлік жеке және заңды тұлгалардың пайда, табыс алуға бағытталған өзінің тәуекеліне, өзінің мүліктік жауапкершілігіне, өз атынан жүзеге асатын бастамалық, еркін қызметі. Кәсіпкерлік мәнін "іскерлік" сөзі, оның мазмұнын жақсы ашады. Іскерлік барлық жерде, өмірдің барлық ауқымында-тек жана экономикалық қызметте ғана емес, шоу-бизнесте, киноиндустрияда, спортта, әскерде де қажет. Кәсіпкерлік-іскерлік белсенділік өнері. Кәсіпкерлік-бұл алдымен ойлау процесі. Біз әр қайсымыз жеке ойлау иесі болғандықтан, осы іскерлік белсенділіктің нақты ауқымындағы әрбір кәсіпкердің табыстары да әртүрлі. Табыс деңгейі ойлау деңгейін көрсетеді, бірақ бұның өзі жеткіліксіз көбіне жолы болғыштық та үлкен роль атқарады. Бірақ "жолы болғыштың" ойлай алатындарға, үйренгендерге ғана көмек көрсетеді[11] .

Кәсіпкерліктегі ойлау, нақты іскерлікті жобалау -кәсіпкердің кез-келген жоспарлаған іскерлік операциялары немесе белсенділігінің бастапқы нүктесі түрінде көрінеді. Философиялық көзқарас тұрғысынан кәсіпкерлік-жанның ерекше қалауы, іскерлік романтика түрі, адамның өзіне тән мүмкіндігін жүзеге асыру құралы ретінде сипатталуы мүмкін. Кәсіби мағынада кәсіпкерлік өзінің бизнесін ұйымдастыра алуы және оған байланысты функцияларды жеткілікті, табысты жүзеге асыра алуы ретінде қарастырылады. Кәсіпкер үнемі болашақ туралы ойлайды, сондықтан бұл әсерде ұлы ағылшын жазушысы Джон Голсуорсидің (1867-1933) мына сөзі орынды: "Егер сіз болашақ туралы ойламасаңыз, ол сізде болмайды". Кәсіпкерлік іскерлік белсендікке ыңғайы бар, өз күшін салатын жаңа сфераларды іздестіретін адам қызметінің түрі [12] . Бірақ кез келген бизнесменді кәсіпкер деп атауға болмайды. Кәсіпкер деп мысалы жыл сайын бір тауарды өндіретін және бір ғана қызметті көрсететін кәсіпорын иесін санауға болмайды. Ол кәсіпкерлік емес репродуктивті функцияларды орындайды. Күнделікті өмірде кәсіпкерлерге бизнеспен айналысатындардың барлығын жатқызады, бірақ бұл сөз мағынасы, тек нарықтағы мінез-құлығы ізденуші сипатымен ерекшеленетін іскер адамдарға арналған. Кәсіпкер жаңа нарықты игерумен, жаңа тауарларды қызметтерді өндіруге көшумен т. б. өзі жеке айналысуы міндетті емес. Ең бастысы-ұйымдастыру, іскерлік, ұжымда, шығармашылық атмосфера жасау, сондықтан кәсіпкерлікті шаруашылық мінез-құлық түрі ретінде түсіну керек. Оған тән сипаттама:

ең жоғары пайдаға ұмтылу; тәуекелге баруға дайын;
жаңаға ұмтылу ұйымдастыру-шаруашылық жаңашылдық.

Қазіргі жағдайда кәсіпкерлік бәсекелестік күресті ынталандыратын жаңашылдықсыз, шығармашылық ізденіссіз, ойға сыймайды. Өз өнімінің үнемі жаңалануын және жоғары сапасын қамтамасыз ететін кәсіпорын ғана өмір сүре алады. Өндіріс сферасындағы кәсіпкерліктің басты мазмұны өнімдерге (орындалатын жұмысқа, көрсетілетін қызметке) сұранымды табу және қалыптастыру және оны дайындау (жасау) жолымен қанағаттандыру, тауарды ретінде өнімдерді (орындалған жұмысты, көрсетілетін қызметті) сату. ҚР АК сәйкес кәсіпкер-заңды немесе жеке тұлға, өз бастамасымен барлық шешімдерді қабылдап, заң негізінде өзінің қарауындағы мүлігін қолдануда кез келген қызметті жүзеге асыра алады уақыттың шаруашылық кеңістігінен әрбір кәсіпкер өзінің шаруашылық тауашасын (нишасын) табуы керек. [13]

Кәсіпкерлік теориясының негіздерін 18-19-ғасырда Ф. Кенэ, А-Смит, Ж. Б.

Сэй, одан кейін Шумпетер, Ф. Хайек, А. Чаянов және т. б. салған. Кәсіпкердің жеке мәртебесі (меншік иесі немесе оның тапсырмасы бойынша қызмет етуші адам), қызмет мақсаты -әлеуметтік тиіммен бірге пайда немесе табыс алу және атқаратын қызметтері-шығармашылық (шаруашылық тәуекелге байланысты коммерциялық идеяларды ойлап шығару және іске асыру), ресурстық (ақпарат, қаржы, еңбек және материал ресурстарын орналастыру), ұйымдаетыру (ресурстарды қолайлы түрде біріктіру және олардың қолданылуын бақылау) [14] . А. Смит кәсіпкер ролі туралы былай жазады: "Ол өз қызығушылығын ойлайды, өзінің жеке табысын іздейді, бірақ бұл жағдайда ол еріксіз, өзінің ойына мүлдем кірмеген мақсаттарға бағытталады. Өзінің қызығушылығының артына түсіп, қоғамға саналы қызмет етуге ұмтылмаса да қоғам қызығушылығына қызмет етеді". Кәсіпкер түсінігі белгілі эволюциялық кезеңнен өтті . Мысалы 1725 ж. Р. Контильон мынадай ой айтты, кәсіпкер тәуекел жағдайында әрекет етеді. А Бодо (1797ж. ) кәсіпкер -қабылдаған ісіне жауапкершілік алатын адам, яғни жоспарлайды, бақылайды, ұйымдастырады және кәсіпорынды басқарады. 1876ж. Ф. Уокер кімнің капиталды ұсынатынын, оған пайыз алатын және кімнің өзінің ұйымдастыру қабілетінің арқасында пайда алатынын бөліп көрсетуді ұсынды. 1934 ж. И. Шумпетер кәсіпкер-жаңашыл, жаңа технологияны жасайды деді. Д. Маклелланд бойынша кәсіпкер -қуатты адам, тәуекел жағдайында жұмыс істейді. Г. Друкер (1964ж. ) кәсіпкер-бұл кез келген мүмкіндікті ең жоғары тиіммен қолданады. А. Шапиро (1975ж. ) кәсіпкер-бұл бастама көтеруші адам деп санайды. Тәуекел жағдайында жұмыс істей отырып, ол туындаған сәтсіздікке толық жауапкершілік алады. Р. Хизрич (1985ж. ) кәсіпкерлік-құны бар жаңа бірдеңені жасау процесі, ал кәсіпкер " өзіне қаржылық, психологиялық және әлеуметтік тәуекел алып, қажетті уақыты мен күшін жұмсап, ақысына ақша алады және жетістігіне қанағаттанады. Сонымен, кәсіпкерлік-пайда алу мақсатында қаржы салу, жеке тиімді қоғамдық көмекпен үйлестіру негізіндегі қызмет болып табылады. Кәсіпкерлік субъектілер жеке тұлғалар немесе әріптестердің бірігуі болуы мүмкін. Кәсіпкерлік субъектілер ретінде жеке тұлғалар жеке және жанұялық кәсіпорындарды ұйымдастыру жолымен шығады. Мұндай кәсіпорындар өз еңбектерінің шығындарымен шектелуі немесе жалдамалы еңбекті қолдануы мүмкін. Кәсіпкерлік субъектілері ретінде әріптестерді біріктіру әртүрлі шаруашылық ассоциациялар, жалдамалы ұжымдар, ашық және жабық түрдегі акционерлік қоғамдар, әртүрлі серіктестіктер т. б. түрінде шығады.

Кәсіпкерліктің маңызды белгілері шаруашылық субъектілердің еркіндігі және тәуелсіздігі, кез келген кәсіпкер кез келген сұрақ бойынша құқықтық норма шегінде шешім қабылдауда еркін экономикалық қызығушылық. Кәсіпкердің басты мақсаты ең үлкен мүмкін пайданы алу шаруашылық тәуекел және жауапкершілік. Қоғамда кәсіпкерлік пен жаңашылдық өзара бір тұтасты құрайды деп қорытынды жасауға болады. Кәсіпкерлікті қалыптастыру үшін белгілі жағдайлар қажет: экономикалық; құқықтық; әлеуметтік және басқа. Біз дипломдық жұмысымызда кәсіпкерлікті қалыптастырудағы құқықтық жағдайларға, тоқталамыз.

Кез келген кәсіпкерлік қызмет сәйкес құқықтық орта шеңберінде қызмет атқарады. Сондықтан қажетті құқықтық жағдайды жасаудың маңызы зор. Бірінші орында кәсіпкерлік қызметті реттейтін, кәсіпкерлікті дамыту үшін ең қолайлы жағдай жасайтын заңдардың болуы:

1 кәсіпорынды ашу және тіркеудің қарапайымдылығы мен жылдамдығы;

2 кәсіпкерлікті мемлекеттік бюрократизмнен қорғау;

3 өндірістік кәсіпкерлік қызметті ынталандыру бағытында салықтық

заңдылықтарды жетілдіру;

4 Қазақстан кәсіпкерлерінің шет елдермен бірлескен қызметінің дамуы.

5 Ашылған кәсіпкерліктің мүлкін сақтандыруы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.