Дербес компьютердің құрылысы

Бүгінгі күні дербес компьютерлер (ДК) көпшілік арасында кең тарады. Дербес компьютерлердің осылай аталу себебі — ол бір-ақ адам жұмыс істеуге арналған. Дербес компьютерлердің түрлері өте көп, бірақ олардың құрылысында ұқсастық та бар. Бұл тарауда біз дербес компьютер қандай құрылғылардан тұратынын, яғни дербес ЭЕМ-ның архитектурасын және олардың жұмыс істеу принциптерін қарастырамыз.
Кез келген дербес компьютер бірнеше құрылғылардан (блоктардан) тұрады (1-сурет). Бұл құрылғылардың кейбірі өте маңызды — бұлар монитор, жүйелік блок пен пернетақта, өйткені компьютер оларсыз жұмыс істемейді. Басқа құрылғылар да пайдалы міндеттер атқарады, бірақ компьютер оларсыз да жұмыс істей алады.
Компьютердің барлық құрылғылары оның артқы тақтасындағы арнайы ажыратып-қосқыштар арқылы байланыстырғыш баулармен (шнур) өзара жалғастырылады (5-сурет).
Компьютердің негізгі құрылғыларының блок-схемасы 2-суретте көрсетілген. Блок-схемадан көріп отырғандай, дербес
процессоры мен жедел жадынан басқалары оның сыртқы құрылғылары болып табылады. Олар: монитор, пернетақта, принтер, маус, модем т.б. Әрбір сыртқы құрылғы компьютердің процессорымен арнайы блоктар — адаптер немесе контроллер арқылы жалғасады. Мысалы, монитор процессор мен дисплей контроллері, ал принтер порттар контроллері арқылы т.с.с. жалғасады.
Контроллер немесе адаптердің міндеті — процессордан келіп түскен ақпаратты құрылғылардың жұмысын басқаратын сәйкес сигналдарга айналдыру.
Процессор басқа құрылғылармен көптеген сымдардан тұратын кабель арқылы жалғастырылады, оны кеңарна (магистраль) немесс шина деп атайды (шина атауы көп пайдаланылады). Ал енді компьютерлердің негізгі құрылғыларының міндеттеріне толығырақ тоқталайық.