Ұйымдардағы ағымдағы активтердің есебі, талдануы мен аудиті

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

1. Ағымдағы активтердің есебі мен аудитінің теориялық аспектілері

1. 1. Ағымдағы активтер түсінігі және жіктелуі

1. 2. Ақша қаражаттарының сипаттамалары

1. 3. Дебиторлық борыштардың танылуы және бағалануы

1. 4. Тауарлы - материалдық босалқылар, олардың жіктелуі және бағалануы

1. 5. Ағымдағы активтердің шетелдік тәжірибесі.

2. Ұйымдардағы ағымдағы активтердің есебі, талдануы мен аудиті

2. 1. Ағымдағы активтер есебі

2. 2. Ағымдағы активтердің талдануы

2. 3. Ағымдағы активтердің аудиті

3. Ағымдағы активтердің есебі мен аудитін жетілдіру бойынша жүргізілетін шаралар.

3. 1. Ақша қаражаттарының қозғалысына ішкі бақылау жасау жүйесін қалыптастыру

3. 2. Күмәнді борыштар бойынша резервтеу әдісін енгізу.

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Қосымшалар

Кіріспе

Нарықтық экономиканың қалыптасуы Республикамыздағы бухгалтерлік есеп жүйесінде елеулі өзгерістер енгізді. Елімізде мемлекеттік меншікке негізделген кәсіпорындарды жекешелендіру бағдарламасын жүзеге асырылуы, жаңадан қалыптасқан шаруашылық жүргізуші субьектілердің табысты қызмет етуі мақсатында тиісті экономикалық және құқықтық инфраструктураның құрылуы, республиканың кең шеңберлі халықаралық байланыстары, қаржы нарығына шығуы, шетелдік инвестициялардың көптеп таралуы бухгалтерлік есеп жүйесін кезеңдеуді талап етеді.

Қазіргі кезде бухгалтерлік есепті нарықтық қатынастардың талабына сай жетілдіру процессі одан ары жалғасуда. Ендігі кезең - Ұлттық бухгалтерлік есеп жүйесін Халықаралық стандарттарға бар мүмкінділігінше сәйкестендіруді қамтамасыз ету. Демек, Қазақстанда қабылданған бухгалтерлік есептің жаңа жүйесі кәсіпорындарды ішкі және сыртқы инвесторлар үшін ашығырақ көрсетуге мүмкіндік береді. Бұл мүмкіндік, жалпы еліміздің экономикасын көтеруге оң әсерін тигізеді.

Қазақстан республикасының қазіргі кездегі дамуы бухгалтерлік есеп жүйесін реформалаумен сипатталады. Елдегі нарықтық қатынастар дамуының стратегиялық бағыты есеп пен есепттік ақпараттың сапасына айрықша талаптар қояды. Сондықтан бухгалтерлік есептің теориялық негіздерін жас мамандардың жақсы меңгеруі олардың кәсіби дайындығы мен іскерлік қабілеттерін қалыптастыруда маңызы зор болмақ. Осы проблемалардың шешімі бухгалтерлік есептің теориялық және әдістемелік қағидалардың дамуымен байланысты. Қоғамның әкімшілік-әміршілік жүйеден шығып, нарықтық қатынасқа ену кезеңінде бухгалтерлік есеп, талдау және аудиттің мәнділігі одан әрі арта түсті. Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынаста кәсіпорындардың шаруашылық жүргізуші субъект ретінде құқық жағдайларын нығайтып, олардың көптеген өндірістік және қаржылық мәселелерді өз бетінше шешуге мол мүмкіншілік ашты. Экономикалық басқарудың жетісе түсуі нарықтық қатынастардың қалшыптасуы меншіктің әртүрлі нысандарын пайдалану шетелдік әріптестердің қатысуымен бірлескен кәсіпорындар құру, халықаралық стандартарға бағытталуы бухгалтерлің есеп, талдау және аудиттің ролі мен мәнінің алдағы уақытта да арта түсуін білдіреді.

Қазақстандық экономиканы сәтті функциялау үшін оны ұйымдастырудың озық құралдары мен нақты тетіктерін, оның ішінде мақсатты-бағдарламалық әдісті көптеген факторлар бойынша талдауды, жүйелі бақылауды және оңтайлы шешімдерді қабылдауды қолдану аса қажет. Барлық ресурс түрлерінің аса өткір сезілген тапшылық жағдайында ұлттық экономиканың қозғаушы күші - кәсіпкерлікке айырықша назар аудару керек. Мемлекеттік меншіктерді жекешелендіруді тездету, өндіріс тиімділігін арттыру, бәсекелестік ортаны дамыту, қаржылық бақылауды жақсарту және осы заманғы нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру сияқты факторлардың маңызы зор.

Диплом жұмысының мақсаты - Ағымдағы активтердің түрлерін саралап, қазіргі таңдағы жетілдіру шараларын қарастыру.

Диплом жұмысының тақырыбы КГКП «БСМП» ұйымындағы ағымдағы активтерінің есебі және аудиті.

Тақырыптың өзектілігі бүгінгі күндегі ағымдағы активтердің ұйым үшін маңыздылығынан туындайды. Өйткені ұйым құрылымының өзгеруі, өркендеуі қашан да болса оның есеп жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Кез келген кәсіпорынға өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет.

1. Ағымдағы активтердің есебі мен аудитінің теориялық аспектілері

1. 1. Ағымдағы активтер түсінігі және жіктелуі

Бухгалтерлік есептің 1 «Қаржылық қорытынды есепті дайындап тапсыру» деп аталатын халықаралық сатндартына сәйкес актив оны сатып өткізу немесе сату үшінұстау не болмаса кәсіпорынның операциялық қызметінің әдеттегі жағдайында пайдалану ұйғарылған кезде; кәсіпорында көбінесе коммерциялық мақсаттар үшін немесе қысқа мерзім ішінде болатындығы және есепті кезеңнің басынан бастап 12 айдың ішінде сатып - өткізілетіндігі болжанған кезде; ақша қаражаттары немесе пайдаланылуына шек қойылмайтын оның эквиваленттері түріндегі активтер ретінде танылған кезде ғана ағымдағы активтер ретінде есепке алынуға тиісті. [1]

Отандық тәжірибеде ағымдағы активтерге: тауарлы - материалдық босалқылар (өндірісте немесе жұмыстарды атқару мен қызмет көрсету үшін пайдаланылатын материалдар, шикізаттар, сатып алынған шала фабрикаттар, құрастырушы бұйымдар, ыдыс және ыдыстық материалдар, қосалқы бөлшектер, құрылыс материалдар және басқадай материалдар), аяқталмаған өндіріс, субъектінің шаруашылық қызметі барысында сатып - өткізуге арналған дайын өнімдер, тауарлар, ақша қаражаттары, қаржылық инвестициялар, өтелу мерзімі бір жылға дейінгі дебиторлық борыштар жатады.

Бухгалтерлік есептің 2 «Бухгалтерлік баланс және қаржылық қорытынды есептегі негізгі ашып көрсетулер» деп аталатын қазақстандық стандартына сәйкес ағымдағы активтер субъектінің бухгалтерлік балансында мынадай топтарға жіктеліп көрсетіледі:

1. Өңделу немесе сатып - өткізілу мерзіміне қарамастан тауарлы - материалдық босалқылардың барлық түрлері.

2. Есеп берілген мерзімінен бастап бір жыл ішінде есептен шығарылады деп күтілетін алдағы кезеңнің есебіне жататын шығыстар.

3. Ақша қаражаттары. Пайдаланылуына шектеу қойылған ақша қаражаттары, егер ол шектеулер бір жылдың ішінде алынып тасталынатын болса, ағымдағы активтердің құрамына кіргізіледі.

4. Ағымдағы құнымен көрсетілген қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар, егер ол құнның олардың баланстық құнынан айырмашылығы болса;

5. Есеп берілген мерзімінен бастап бір жыл ішінде қайтарылып алынатын дебиторлық борыштар:

- ағымдағы активтерді сатып алу үшін төленген аванстық төлемдер;

- қайтарылып алынуға тиісті борыштар;

- алынған вексельдер;

- негізгі шаруашылық серіктестіктер және оның еншілес серіктестіктері арасындағы операциялар нәтижесінде пайда болға дебиторлық борыштар;

- кәсіпорынның есеп беруге тиісті тұлғаларының дебиторлық борыштары;

- басқада дебиторлық борыштар.

1. 2. Ақша қаражаттарының сипаттамалары

Барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер өз ақша қаражаттарын банктердің тиісті мекемелеріндегі шоттарда сақтайды. Міндеттемелер жөніндегі басқа субъектілерге төлемдер, әдетте, ақша аудару арқылы есеп айырысу тәртібімен банктердің осы мекемелері арқылы жүргізіледі. Нақты ақшасыз есеп айырысу Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгіленген жағдайлар мен шегінен шығып кетпейтіндей етіп жүргізіледі.

Ақша қаражаттарының сақтау және заңды тұлғалар арсында есеп айырысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелері мынадай шоттар ашады:

- есеп айырысу шоттары-шаруашылық есепте тұрған, дербес балансы бар, Қазақстан Республикасы Әділет министірлігінің органдарында тіркеуден өткен заңды тұлғаларға;

- ағымдағы шоттар-жергілікті бюджеттегі мекемелерге, бюджеттік мекемелерге олардың бюджеттен тыс қаражаты бойынша, өндірістік және коммерциялық қызметпен айналысатын қоғамдық ұйыидар мен жеке тұлғаларға;

- бюджеттік шоттар-Қазақстан Респбуликасының Республикалық бюджетіндегі мекемелерге;

- Корреспонденттік шоттар- корреспонденттік келісімдер негізінде есеп айырысу ережелеріне сәйкес екінші деңгейдегі банктерге Ұлттық Банк мекемелерінде және өз арасында. [2]

Ақшасыз есеп айырысудың мынадай негізгі нысандары ұсынылады: төлем тапсырмасы, чектер, аккредетивтер, төлем-талап-тапсырмалары, көлікпен пен темір жолмен есеп айырысу жөніндегі жиынтық талаптар.

Ақша қаражаттары мен есеп айырысу арасындағы шартпен айқындалады.

Субъектілердің арасындағы келісім бойынша өзара талаптар мен міндеттемелерді есептеу жургізілуі мүмкін.

Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу, төлем талап тапсырмалары арқылы есеп айырысу, жиынтық талаптар арқылы есеп айырысу, өзара талаптар мен міндеттемелерді есеп алу, векселдермен есеп айырысу.

Ақша қаражаттарының сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір шаруашылық жүргізуші субъектінің касссасы болады. Касса орналасқан үй-жайы кассалардың техникалық жағынан беріктігі және өрттен-сақтау сигнализация құралдарымен жарақтандыру жөніндегі талаптарға сәйкес оқшаулануға әрі жабдықталуға тиіс. Субъектілер басшылары ақшаның кассада, сондай-ақ оны банктен жеткізетін немесе банкке өткізген кезде сақталуын қамтамасыз етуге тиіс. Белгілі бір субъектіге тиесілі емес қолда бар ақша мен басқа да құндылықтарды кассада сақтауға тыйым салынады. Субъект өзінің кассасында қолда бар ақшаны қажетті шекте сақтауы және ақша түсімін ең аз мөлшерде пайдалануы керек. Ең аз мөлшерден тыс нақты ақшаны субъект есеп айырысу шотына қоса есептеу үшін банк мекемесіне өткізуге тиіс.

Кассир - материалдық жауапты адам. Ол касса операцияларын жүргізу тәртібімен таныс болуға тиіс. Осыдан кейін ғана оның материалдық толық жеке дара жауапкершілігі туралы онымен шарт жасалынады. Егер еңбекақы мен басқа да төлемдерді беру үшін субъект басшысының жазбаша бұйрығы бойынша басқа адамдар тартылатын болса, онда бұлардың материалдық толық жеке дара жауапкершілігі туралы олармен де шарттар жасалынды.

Кассадағы операциялар есебі 1000- «Ақша қаржылары» бөлімшесінің активті жинақтаушы шоттарында:

1010- «Кассадағы теңге түріндегі нақты ақша» және 1020 - «Кассадағы валюта түріндегі нақты ақша»- шоттарында жүргізіледі.

«Кассадағы теңге түріндегі нақты ақша» есебі Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі бекіткен кассалық операцияларды жүргізу тәртібіне сәйкес жүргізіледі. [9]

Кассаға ақша қабылдау бас бухгалтер қол қоятын касса кіріс ордерлері (ү. №КО-1) бойынша жүзеге асырылады. Кассаға ақша салған жеке немесе заңды түлғаларға бас бухгалтер мен кассир қол қойған ақшаны қабылдағаны туралы түбіртек (квитанция) (ордердің қиынды бөлігі) беріледі. Төлемдерге ақша билеттері мен теңге ақшаларды қабылдаған кезде кассир «Төлем таңбаларын анықгау тәртібі белгілерін» басшылықңа алуға міндетті.

Кассадан ақша беру кассаның шығыс ордерлерімен (ү. №КО-2) немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған тиісінше рәсімделген төлемдер тізімдемелерімен, ақша беруге жазылған өтінішпен, шоттармен және басқа да құжаттармен рәсімделеді. Егер касса шығыс ордерлеріне қоса тіркелген құжаттарда субъект басшысының рұқсат берілген қолы болса, ордерге оның қол қоюы міндетті емес. Жекелеген адамға кассаның шығыс ордері бойынша ақша берген кезде кассир алушының төлқұжатын немесе жеке басының куәлігін көрсетуді талап етеді. Оның атауы мен нөмірін, оны кімнің және қашан бергенін ордерде көрсетеді. Алушы касса ордеріне қол қояды және алған сомасын: теңгені - жазумен, тиынды - сандармен көрсетеді.

Сенімхат бойынша берілген ақша жағдайында касса шығыс ордерінде ақшаны алуға сенім білдірілген адамның тегі, аты мен әкесінің аты көрсетіледі. Егер ақша төлем тізімдемесі бойынша жүргізілетін болса, ол тізімдемеге: «Сенімхат бойынша» деген жазу жазылады. Бұл жазуды касса шығыс ордеріне немесе ведомосқа (төлем тізімдемесі) қоса тіркейді.

Кіріс және шығыс касса ордерлері мен оның орнына жүретін құжаттарды бухгалтерия дәл әрі айқын етіп сиямен немесе түтікше қаламмен жазып береді.

Жалақы, уақытша еңбекке қабілетсіздігі жөніндегі жәрдем-ақылар мен сыйлықтар төлемдерінің ведомосы бойынша таратылады, оның қасбетінде (титул) ақша беретін мерзімі жазумен жалпы сомасын көрсете отырып басшы мен бас бухгалтердің рүқсат жазбасы көрсетіледі.

Банктен ақша алғаннан кейін үш күн өткен бойда кассир төлем тізімдемесіне еңбекақысы бойынша тиесілі сомасын алмаған адамдардың тегі тұсына мөртабан соғады немесе «Депозитке салынды» деп қолымен жазып белгі соғады, берілмеген сома төленбеген жалақы тізіміне енгізіледі; тізімдемеде нақты төленген сома мен депозитке салынуға тиісті сома жөнінде жазылады. Егер төлемді кассир емес, уәкілдік алған адам жасайтын болса, төлем тізімдемесінде: «Тізімдеме бойынша ақша таратқан (қолы) » деген жазу жазылады.

Тиісті заңдарға сәйкес барлық субъектілер өздеріне қызмет көрсететін банк мекемелеріндегі есеп айырысу шоттарында ақша қаражаттарын сақтауға міндетті. Есеп айырысу шоттары мына төмендегі құжаттар негізінде ашылады:-шотты ашуға берілетін өтініш;

қойылатын қолдар мен мөртаңбалары үлгілерімен карточкалары;
субъектінің салық есебіне қою дерегін растайтын салық қызметі органының анықтамасы;

- мемлекеттік тіркеу туралы куәлік көшірмесі;

- жарғы көшірмесі;

- құрылтай шартының көшірмесі /құрылтайшылар саны біреуден асқан ретте/.

Есеп айырысу шоты бойынша жүргізілетін операциялар қолданылып жүрген заңдармен реттеледі және әдетте, ақша қаражаттары еркін қалдығының шегінде шот иесінің жазбаша бұйрықтары негізінде жүргізіледі. Шот иесінің /акцептік/ келісуі бойынша жеткізушілер мен мердігерлердің төлем талап-тапсырмалары бойынша ақша қаражаттарын есептеп шығару жүзеге асырылады. Қаражаттарды шот иелерінің келісімінсіз есептен шығару бюджетке қосымша төленетін салықтарын, айыппұлдарын өндіріп алу кезінде және өндіріп алушылар өкімі бойынша қаражаттарды есептен шығарудың даусыз тәртібі белгіленген жағдайларда жүргізіледі.

Банктегі есеп айырысу шоты мен басқа да шоттар операцияларын рәсімдеулерге мына құжаттар қолданылады.

ЧЕК-шот иесінің банкке көрсетілген соманы нақты ақшамен жалақыға, іссапар, шаруашылық операциялары және басқа да шығындарға беру жөніндегі бұйрығы. Кәсіпорын алатын ақшаның мақсаты чектің сыртқы жағында көрсетіледі, оны бір дана етіп сиямен жазады. Бұл ретте онда түзетулерге жол берілмейді. Чекпен бір мезгілде чек кітапшасында сақталатын түбірі толтырылады. Атаулы /алушының тегі көрсетілген/ және ұсыным /ұсынушыға берілетін/ чектері болуы мүмкін.

Нақты акша жарнасына берілетін хабарлама - шот иесінің банктегі оның шотына қосып есептеу үшін түсім қаражаттарын және нақты ақшамен салынатын басқа да сомаларды банкке қабылдау жөніндегі бұйрығы.

Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың есебі 1040 «Теңгедегі ағымдағы, банктік шоттардағы ақшалар» шотында жүргізіледі. Оның дебеті бойынша ақша қаражаттарының қалдығы мен келіп түсуін, яғни көбеюін көрсетеді, ал кредиті бойынша есеп айырысу шотынан ақша қаражаттарының есептен шығарылуын көрсетеді.

Қазақстан Республикасындағы резидентгер мен резидент еместер жүргізген барлық валюта операциялары тек өкілетті банктер мен айырбастау пункттері арқылы ғана жүзеге асырылады. Өкілетті банктер мен айырбастау пункттеріне соқпай жүргізген кез келген операцияларға тыйым салынады. Айырбастау операцияларынан басқа валюта операцияларын жүргізу үшін, өкілетті банктердің бірінен, яғни есеп айырысу шоттары орналасқан жерде валюта шоттарын ашады. Соңғылары өздерінің қызметтерінен валюта операцияларын жүргізген кезде өткізілетін операцияларға қатысты кез кел-ген хабарлама мен құжаттарды талап етуге құқылы. Валюталық шоттар бойынша операциялар есебі 1050 “Шетелдік валютадағы ағымдағы банктік шоттардағы ақшалар» бөлімшесінің шоттарында жүргізіледі. [9]

Валюта операцияларын жүргізген кезде клиентгер банктерге валюта операциялары туралы хабарлама мазмұндалатын тиісінше рәсімделген құжаттарды береді. Рұқсат немесе ұлттық банктің лицензиясы талап етілетін валюта операцияларын өткізген жағдайда клиенттер оған құжаттардың көшірмесін тапсырады.

Теңгедей және шетелдік валютамен жүзеге асырылатьш жолдағы ақша аударымдарын есепке алу 1030 "Жол үстіндегі ақшалар" шотында жүргізіледі.

Бұл шотта кәсіпорынның есеп айырысу немесе басқа шоттарына қосып қою үшін, банк кассасына байланыс бөлімшелеріне енгізілген, бірақ есеп беру айының соңына дейін белгіленген мақсатта есепке қосылмаған ақша қаражаттары көрсетіледі.

Түскен қаржыны 1030 шот бойынша есепке алу үшін банк, байланыс бөлімшесі квитанциялары, банк инкассаторына түскен қаржыны өткізуге арналған жолдама тізімдемелерінің көшірмесі және негіз болып табылады.

Кәсіпорындар мен ұйымдар ақшалай қаржыларын сақтауға банктен арнаулы шот ашуға болады. Бұл шотта ашылған аккредитивтегі ақшалай қаржылар, чек кітапшасындағы ақшалай қаржылар, банктегі арнаулы шоттардағы ақшалай қаржылар есептелінеді.

Аккредитив - сатып алушыға қызмет ететін банк мекемесінің осы кәсіпорынды жабдықтайтын шаруашылық субъектісіне қызмет көрсететін банк мекемесіне тауарлардың жіберілгендігін немесе қызметтердің көрсетілгенін дәлелдейтін құжататр бойынша төлем төлеу жайлы тапсырмасы. Аккредитив бір ғана жабдықтаушымен есеп айырысуға арналады. Оның мерзімі жабдықтаушы мен сатып алушы арасындағы келісім-шартқа сәйкес бекітіледі.

1. 3. Дебиторлық борыштардың танылуы және бағалануы

Алынуға тиісті шоттарда ақшалай қаржыларға шағымдар, тауарлар және қызметтер және компанияның ақшасыз активтері жатады. Дебиторлық қарыздар ағымдағы және ұзақ мерзімді болады, яғни төленуге тиісті шоттардың төлеу мерзімінен және қарызды жоюдың күнінен тәуелді. Дебитролық қарыздар шот-фактурамен расталады. Алынған вексельдер баланстық бабы арнайы қарыздық міндеттемелермен расталады.

Саудалық дебиторлық қарыздар - негізгі қызмет нәтижесінде сатылған тауарлар мен қызметтер үшін сатып алушылардың міндететмелі сомалары.

Саудалық емес дебиторлық қарыздар - басқа да қызмет түрлері нәтижесінде пайда болады.

Алынуға тиісті шоттар компанияның негізгі өндірістік қызметінің ағымында өткізілген тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін клиенттің қарыз сомаларын көрсетеді. Бұл шоттар, сонымен қатар саудалық дебиторлық қарыздар деп аталады. Олар шот-фактуралармен, кейбір жағдайларда жазбаша қарыз міндеттемелермен көрсетіледі. Алынуға тиісті шоттарға жыл ағымында алынған келесі балнстық күн немесе компанияның операциялық циклі ағымында алынған сомаларды қамтиды. Көбіне қарызды жою мерзімі 30 күннен 60 күнге дейінгі кезең саналады. Алынуға тиісті кредиторлық сальдомен жеке шоттар қайта жіктелуі керек және олармен міндеттеме ретінде есеп беру қажет. Бұл кредиторлық сальдо дебиторлық қарызға жатпайды. Қаржылық талдаушыларды дебиторлық қарызды инкассациялау үшін қажетті күндердің орта саны қызықтырады. Дебиторлық қарыз онымен байланысты табыс болғанда ғана мойындалады. Ол алғашқы құннан күмәнді қарызға ақша жеңілдектері сатылған тауарлардың қайтарылуына түзетуге шегеруімен бағаланады. Нәтижесінде алынуға тиісті шоттардың таза құны анықталады. Проценттер сату және жою арасындағы мерзім қысқалығынан қабылданбайды. [1]

Күдікті қарыздар бойынша резервтер қайтарылуы сенімсіз берешек дебиторлық қарыздарды есептен шығаруға байланысты болуы мүмкін шығындарды жабу үшін жасалады. Қорларды есепке алу 1290 “ Күдікті талаптар бойынша резервтер” шотында жүргізіледі.

Күдікті қарыз болып белгіленген мерзімде, ал егер мерзім белгіленбесе, онда бұл үшін қажетті уақыт ішінде өтелмеген дебиторлық қарыздар, сондай-ақ тиісті кепілдіктермен қамтамасыз қарыздар есептеледі. Күдікті қарыздар бойынша резервтер жылдың аяғында дебиторлық қарыздарды тізімдеудің деректерінің негізінде жасалады. Кәсіпорын күдікті қарыздар бойынша резервтерді басқа кәсіпорындармен және ұйымдармен, сондай-ақ жекелеген жеке тұлғалармен есеп айырысу арқылы жасайды.

Қордың көлемі әр күдікті қарыз сомасы бойынша борышкердің қаражаттық жағдайын (төлем жасау қабілеттілігін) есепке ала отырып және олардың қарызды тұтастай немесе бөлшектеп өтеу мүмкіншіліктерін бағалау арқылы анықталады.

Күдікті қарыздар жөніндегі резервтерді жасаған кезде күдікті қарыздар бойынша резервке жіберілген сомаға 7210 «Әкімшілік шығындары» шотын дебеттейді және 1290 «Күдікті талаптар бойынша резервтер» шотын кредиттейді.

Бұрын күдікті деп танылған, алынбаған қарыздарды кәсіпорынның балансынан есептен шығару кезінде 1290 шоты дебеттеледі және есеп айырысу шоттары: 1280 «Басқа да дебиторлық қарыздар», т. б. кредиттеледі.

Егер күмәнді қарыздар бойынша резерв жасалған жылдан кейінгі жылдың соңына дейін жасалған қор толығымен немесе жартылай пайдаланылмаса, онда жұмсалмаған сома 1290 «Күдікті талаптар бойынша резервтер» шотындағы сомасы "Қызыл жазумен" жазылады. Бұл кезде 7210 «Әкімшілік шығындар» шоты добеттеледі және 1290 «Күдікті талаптар бойынша резервтер» шоты кредиттеледі (жазба қызыл жазу әдісімен жазылады) . [9]

1290 шот бойынша талдамалық есеп резерв жасалған әрбір күдікті қарыз бойынша тізімдемеде немесе машинограммада жүргізіледі.

Ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар бухгалтерлің есеп шоттарының жұмыс жоспарында 2 “Ұзақ мерзімді активтер” бөлімінің келесідей шоттарында жүргізіледі:

2100 “ Ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар ”;

2110 “ Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің ұзақ

мерзімді дебиторлық қарыздары”;

2120 “Еншілес ұйымдардың ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздары ”;

2130 “Ассоцияцияланған және бірлескен ұйымдардың ұзақ

мерзімді дебиторлық қарыздары”;

2140 “Филиалдар мен құрылымдық бөлімдердің ұзақ

мерзімді дебиторлық қарыздары”;

«Жұмысшылардың ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздары ”;

2160 «Жалға беру бойынша ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар»;

2170 «Алынуға тиісті ұзақ мерзімді сыйақылар»;

2180 «Басқа да ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар»;

2110 «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздары» шотында ұйымның көрсетілген қызметін тұтынушылардың қарыздары есепке алынады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.