Постдағдарыстан кейінгі Қазақстан Республикасында франчайзингті жетілдіру жолдары



Франчайзинг – ұзақ мерзімді іскерлік қатынастардың нысаны, ол тәуекел дәрежесі төмен және тұрақты пайдалылық деңгейі бар кәсіпкерлікті ұйымдастырудың тиімділігі жоғары жолы. Франчайзинг жүйесін пайдалану тұтынушылардың сұранысын толығымен қанағаттандыруға және оның өзгерісіне жедел жауап қайтаруға мүмкіндік береді. Франчайзингтік қатынастар желі қатысушыларына бірқатар артықшылықтар ұсынуымен тартымды: біріншіден, жаңа кәсіпкерлерге – табысы тұрақты бизнестің көмегімен өзіндік кәсібіні ұйымдастыруға мүмкіндік береді, екіншіден, танымал компаниялардың нарықтағы қызметін кеңейту және нығайту жолы, үшіншіден, мемлекеттің кәсіпкерлікті қолдаудағы тиімді тетігі болып табылады.
Дамыған елдерде франчайзинг тұтынушылардың әр түрлі қызметтерге деген қажеттіліктерін қанағаттандырудың құралы ретінде жарты ғасырдан астам уақыт пайдаланылып келеді. Соңғы жылдардағы мәлімет бойынша франчайзингтің әлемдік жылдық тауар айналымы 2 триллион АҚШ долларынан астам соманы құрайды, оның әлемдегі франчайзингтік 20 мың желілерінде 30 миллионнан астам адам қызмет етеді. Шетелдердегі франчайзингті қолданудың көпжылдық тәжірибесі оның іскерлік тиімділігін дәлелді түрде көрсетеді. Бүгінгі таңда франчайзингтік желілердің саны бойынша әлемдегі көсбасшысы – Қытай, оның 3000-нан астам франчайзингтік желілері бар, екінші орында АҚШ, үшіншіде Жапония тұр.
Қаржы дағдарысынан шығу процесін жеделдетуші бизнес түрінің бірі –франчайзинг. Мұны әлемдік тәжірибе әлдеқашан дәлелдепті. Алайда еліміздегі осы сала дамуы жағынан басқа мемлекеттердегімен салыстырғанда, 35 жылға қалыс келеді екен.
Франчайзинг кәсіпорынның өз өнімін сату нарығын шұғыл кеңейтуге кәсіпорында жоқ елеулі қаржылық салымдарсыз мүмкіндік береді. Франчайзинг франчайзердің саудалық белгісімен жұмыс істей отырып, пайда өсімін, оның өзін және өнімін жарнамалануын қамтамасыз етеді. Қазақстанның және өзге де ТМД елдерінің нарықтық экономика жолына түскеніне кқп уақыт болған жоқ. Керісінше, Еуропа мемлекеттері мұндай заманның сабына ертерек қол жеткізіп, оны бабын да әлдеқашан байқап үлгергені белгілі. Ян Беземер өз елінде франчайзинг мәселесін 35 жыл бұрын қаузай бастаған болатын. Оның піукірінше, қазіргі Қазақстандағы жағдай сол кездегі голландық франчайзинг күйін кешіп отыр. Алайда бұл біздің Еуропаны 35 жылдан кейін барып басып озамыз деген сөз емес. Қазақстан экономикасы, бизнесі және франчайзингті жедел дамып келеді, жақын болашақта аталған елдерді қуып жетері анық.
Қазақстанда франчайзингтік қатынастардың орын алғанына 10 жылдан асты, алайда отандық экономикаүшін осы бизнестің кең дамыған ұйымдық нысаны әлі де жаңа құбылыс болып таблады. Қазақстанда 2007 жылы франчайзинг айналымы 500 млн. АҚШ долларын құрады. Қазақстан Франчайзинг қауымдастығының мәліметтері бойынша, елімізде 120 франчайзингтік жүйе және 1000 франчайзи кәсіпорындар бар. Экономиканың қарқынды дамуы, шағын және орта бизнестің ЖІӨ-гі үлесінің өсуі, алдыңғы қатарлы бизнес технологияларына сұраныстыңартуы, салыстырмалы түрде
Әдебиеттер:
1. Кулбаева М.А. «Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің иннвоациялық түрлерін жетілдірдің нарықтық механизмдері».
2. Франчайзингтің әлемдік тәжірибесін Қазақстанда қолдану мүмкіндіктері «Қазақстанның БСҰ-ға кіруі, жүйелік жағдайларын талдау, оң бағыты, теріс салдары» атты Халықаралық ғылыми-тәжірибелік коонференция материалдары жинағы. Алматы: Экономика.
3. Манап А.С. «Қызмет көрсету саласындағы франчайзингтің қалыптасуы және даму бағыттары (Алматы қаласындағы франчайзингтік фирмалардың материалдары

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
ПОСТДАҒДАРЫСТАН КЕЙІНГІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ФРАНЧАЙЗИНГТІ ЖЕТІЛДІРУ
ЖОЛДАРЫ

Франчайзинг – ұзақ мерзімді іскерлік қатынастардың нысаны, ол тәуекел
дәрежесі төмен және тұрақты пайдалылық деңгейі бар кәсіпкерлікті
ұйымдастырудың тиімділігі жоғары жолы. Франчайзинг жүйесін пайдалану
тұтынушылардың сұранысын толығымен қанағаттандыруға және оның өзгерісіне
жедел жауап қайтаруға мүмкіндік береді. Франчайзингтік қатынастар желі
қатысушыларына бірқатар артықшылықтар ұсынуымен тартымды: біріншіден, жаңа
кәсіпкерлерге – табысы тұрақты бизнестің көмегімен өзіндік кәсібіні
ұйымдастыруға мүмкіндік береді, екіншіден, танымал компаниялардың нарықтағы
қызметін кеңейту және нығайту жолы, үшіншіден, мемлекеттің кәсіпкерлікті
қолдаудағы тиімді тетігі болып табылады.
Дамыған елдерде франчайзинг тұтынушылардың әр түрлі қызметтерге деген
қажеттіліктерін қанағаттандырудың құралы ретінде жарты ғасырдан астам уақыт
пайдаланылып келеді. Соңғы жылдардағы мәлімет бойынша франчайзингтің
әлемдік жылдық тауар айналымы 2 триллион АҚШ долларынан астам соманы
құрайды, оның әлемдегі франчайзингтік 20 мың желілерінде 30 миллионнан
астам адам қызмет етеді. Шетелдердегі франчайзингті қолданудың көпжылдық
тәжірибесі оның іскерлік тиімділігін дәлелді түрде көрсетеді. Бүгінгі таңда
франчайзингтік желілердің саны бойынша әлемдегі көсбасшысы – Қытай, оның
3000-нан астам франчайзингтік желілері бар, екінші орында АҚШ, үшіншіде
Жапония тұр.
Қаржы дағдарысынан шығу процесін жеделдетуші бизнес түрінің бірі
–франчайзинг. Мұны әлемдік тәжірибе әлдеқашан дәлелдепті. Алайда еліміздегі
осы сала дамуы жағынан басқа мемлекеттердегімен салыстырғанда, 35 жылға
қалыс келеді екен.
Франчайзинг кәсіпорынның өз өнімін сату нарығын шұғыл кеңейтуге
кәсіпорында жоқ елеулі қаржылық салымдарсыз мүмкіндік береді. Франчайзинг
франчайзердің саудалық белгісімен жұмыс істей отырып, пайда өсімін, оның
өзін және өнімін жарнамалануын қамтамасыз етеді. Қазақстанның және өзге де
ТМД елдерінің нарықтық экономика жолына түскеніне кқп уақыт болған жоқ.
Керісінше, Еуропа мемлекеттері мұндай заманның сабына ертерек қол жеткізіп,
оны бабын да әлдеқашан байқап үлгергені белгілі. Ян Беземер өз елінде
франчайзинг мәселесін 35 жыл бұрын қаузай бастаған болатын. Оның
піукірінше, қазіргі Қазақстандағы жағдай сол кездегі голландық франчайзинг
күйін кешіп отыр. Алайда бұл біздің Еуропаны 35 жылдан кейін барып басып
озамыз деген сөз емес. Қазақстан экономикасы, бизнесі және франчайзингті
жедел дамып келеді, жақын болашақта аталған елдерді қуып жетері анық.
Қазақстанда франчайзингтік қатынастардың орын алғанына 10 жылдан асты,
алайда отандық экономикаүшін осы бизнестің кең дамыған ұйымдық нысаны әлі
де жаңа құбылыс болып таблады. Қазақстанда 2007 жылы франчайзинг айналымы
500 млн. АҚШ долларын құрады. Қазақстан Франчайзинг қауымдастығының
мәліметтері бойынша, елімізде 120 франчайзингтік жүйе және 1000 франчайзи
кәсіпорындар бар. Экономиканың қарқынды дамуы, шағын және орта бизнестің
ЖІӨ-гі үлесінің өсуі, алдыңғы қатарлы бизнес технологияларына
сұраныстыңартуы, салыстырмалы түрде франчайзинг тауашасының қанықпағандығы
және тағы басқа бірқатар факторлар жуық арада бұл сектор үлесі бірнеше
есеге ұлғаяды деген болжам жасауға мүмкіндік береді.
ҚР Франчайзинг туралы заң (2002 ж.) қабылданды. Елімізде
франчайзингтік бизнесті жүргізуді реттеушің бірқатар заңнамалық актілерге
қоса, нарқы субъектілерінің іс-әрекетін қорғайтын халықаралық деңгейдегі
санаткерлік меншікке, кәсіпкерлікке қатысты бірқатар заңнамалық құжаттарды
атап өтуімізге болады, олар: Қазақстан Республикасы мен Санаткерлік
меншіктің Дүниежүзілік ұйымының арасындағы ынтымақтастық бағдарламасы, ҚР
Инновациялық қызмет туралы заңы, ҚР патент туралы заңы, ҚР Инвестиция
туралы заңы, ҚР Лицензиялау туралы заңы.
Қазақстан ұлттық франчайзинг ассоциациясы құрылды. Франчайзинг
мемлекеттік деңгейде қолдау тауып отыр. Соның арқасында 2003-2007 ж.ж.
франчайзинг жүйесі елімізде 3 есеге өсіп отыр. Франчайзинг жүйесінде жұмыс
істейтіндер саны 14000 адамды құрайды. Қазақстан франчайзинг агенттігінің
мәліментіше, 2009 жылдың басынан бастап отандық және шетелдік франчайзерлер
арасында 40 келісімшарт және 300-ден астам келісімшарт алдындағы келісімдер
жасалыпты.
Қазақстанда франчайзингті дамытуға септігін тигізетін бірнеше кәсіби
және кәсіби емес институттар бар. Олар:
- Интелелктуалдық меншік халықтық институты. (Казапатент).
Негізгі миссиясы – тауар белгілерінің айналымынреттеу және
франчайзингтік келісімшарттарды тіркеу;
- Орта Азиялық франчайзингті дамыту агенттігі (CAFLA).
Агенттіктің негізгі миссиясы – кәсіпкерлерге франчайзинг пен
лицензиялау жөнінде тегін консультациялар беру;
- Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры (Даму). Кәсіпкерлердің
франшиза сатып алуына жеңілдікті несиелер беру;
- Кәсіпкерлердің тәуелсіз ассоциациясы (HAП). Негізгі бағыты –
Қазақстандағы франчайзингті дамыту, көрмелер ұйымдастыру,
семинарлар бөткізу;
- Сонымен қатар, мемлекеттік және жеке ұйымдар қосымша
Қазақстандағы франчайзингті дамытуда көмектерін көрсетеді;
- Қазақстанда франчайзинг пайда болуы түрік лицензарының
сублицензиясымен Coca-cola зауытының ашылуымен пайда болды.
Зауыт 1994 жылы қаланған. Сол жылы Қазақстан мен Орта Азиядағы
бірінші 5 жұлдызды отель қаланады. Бұл халықаралық класстағы
Рахат Палас қонақ үйі болды. Сонымен қатар, 90-жылдарда
Adidas дүкендері, Сеймар компанияларын атап кетуге болады.
(кесте 1)
Еліміздегі франчайзингтің дамуына кедергі жасайтын негізгі мәселелр
бар. Оларға тоқталсақ:
- Франчайзинг секторына мемлекет тарапынан жеңілдіктер мен
прференциялардың болмауы;
- Интеллектуалдық меншіктің жеткіліксіз қорғалуы;
- Отандық кәсіпкерліктің анықсыздығы;
- Франчайзингтің кәсіпкерлік қатынастарда табыс табу көзі
ретінде ақпараттардың әлсіз жеткізілуінде;
- 2000-2007 жылдардағы жылжымайтын мүлікке деген гиперинфляция
нәтижесіндегі ақша массасының өсуі.
Қазір еліміздегі франчайзингтің 80 пайызын сауда құрап отыр. Бұл
кәсіби франчайзинг емес. Франчайзингтте сауда саласының үлесі 50-60
пайыздан артық болмауы керек. Бізге тек тауарғана емес, жаңа технологиялар
қажет. Шетелде ірі кәсіпорындар басқа қалаға шыққан кезде филиал ашпай,
сауда белгісін шағын кәсіпорындарға сатады. Бізде өкінішке орай,
кәсіпкерлер бизнесті ешкіммен бөліскісі келмейді. Егер олар бір-біріне
көмектесетін болса, бұл экономикалық жағынан да барлық тарапқа тиімді болар
еді. Өйткені олардың мақсат-мүдделері ұқсас.

Кесте -1. Қазақстандағы франчайзингтік қатынастардың даму кезеңдері.
Кезең-д
ері Компания атауы Құрылу Негізгі сипаттамалары
жылы
БіріншіCoca Cola 1994 Франчайзингті реттеуші
кезеңі нормативтік-құқықық базаның
1994-19 болмауы;
99 ж.ж. Нарықта бәсекелестің жоқтың қасы
Жекелеген шетелдік компаниялар
іс-әрекет аумағын кеңейту
мақсатында Қазақстандық нарыққа
шықты
Өндірістік және сервистік
франчайзинг қалыптаса бастады.
Рахат Палас
Adidas 1995
Сеймар 1996
Kodak 1997
Дока
1999
Анкара
Рамстор
Екінші 1С 2000 Франчайзинг туралы Заң қабылданды.
кезеңі Шетелдік ірі фирмалардың
2000-20 франчайщилердің нарыққа шығуына
04 ж.ж. байланысты бәсекелестік қалыптасты.

Қазақстан Франчайзинг қауымдастығы
құрылды.
USAID кәсіпкерлікті дамыту және
қолдау бағытында франчайзинг
бағдарламасын ұсынды.
Баскин31Роббинс
Қазақстан Франчайзинг
қауымдастығы


2002
Қазақстан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Мұнай компанияларында франчайзингтік жүйенің дамуы
Шетелдегі және Қазақстан Республикасындағы франчайзинг дамуын талдау
Шетелдегі және Қазақстан Республикасындағы франчайзинг дамуы
Қазақстандағы франчайзинг
Франчайзинг жүйесін әзірлеу кезеңдері
Франшизаның туризмдегі экономикалық негіздері
Франчайзингтың теориялық аспектілері
Франчайзингтік қатынастар жүйесі талдау
Қазіргі таңдағы Қазақстандағы инвестициялық климат
Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнесті басқару
Пәндер