Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту – педагогикалық технология
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы - әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тәжірибені жүйеге келтірген Джинни Л. Стил, Куртис С. Мередит, Чарльз Тэмпл. Жобанын негізі Ж. Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады.
Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, «Сорос Қазақстан» қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.
«Сын тұрғысынан ойлау» ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар.
Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіземіз.
Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында үш ерекшелік бар. Бұл құрылым үш деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай , жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой толғаныс кезеңдерінен түзіледі.
Енді осы кезеңдердің мақсат- міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік.
Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, «Сорос Қазақстан» қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.
«Сын тұрғысынан ойлау» ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар.
Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіземіз.
Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында үш ерекшелік бар. Бұл құрылым үш деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай , жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой толғаныс кезеңдерінен түзіледі.
Енді осы кезеңдердің мақсат- міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік.
Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан
ойлауды дамыту – педагогикалық технология
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы - әлемнің түкпір-түкпірінен
жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тәжірибені жүйеге келтірген
Джинни Л. Стил, Куртис С. Мередит, Чарльз Тэмпл. Жобанын негізі Ж. Пиаже,
Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады.
Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұнға сыни тұрғыдан
қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға
сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты,
Сорос Қазақстан қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ
тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.
Сын тұрғысынан ойлау ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның
неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя
білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап
зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар.
Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі
ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау
аса дұрыс емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда
өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері
сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіземіз.
Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында үш ерекшелік бар. Бұл құрылым үш
деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға
асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай , жинақтай
отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой
толғаныс кезеңдерінен түзіледі.
Енді осы кезеңдердің мақсат- міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік.
1.Қызығушылықты ояту
Үйрену процесі – бұрынғы білетін білімі мен жаңа білімді ұштастырудан
тұрады. Үйренуші жаңа ұғымдарды, түсініктерді өзінің бұрынғы білімін жаңа
ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан да сабақ қарастырылғалы
тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан
басталады. Осы арқылы ойды қозғау, ояту, ми қыртысына тітіркенгіш арқылы
әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін Топтау, Түртіп алу,
Ойлану, Жұпта талқылау, Болжау, Әлемді шарлау, т.б. деген аттары
бар әдістер (стратегиялар) жинақталған.
Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты – үйренушінің белсенділігін
арттыру. Өйткені үйрену – енжарлықтан гөрі белсенділікті талап ететін іс-
әрекет екені даусыз. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады,
көршісімен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни айту, бөлісу, ортаға салу
арқылы оның ойы ашылады, тазарады. Осылайша шыңдалған ойлауға бірте-бірте
қадам жасала бастайды. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап,
оны байырғы біліммен ұштастырады.
2.Мағыныны тану.
Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс
істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белсенділік
көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушылырдың тақырып бойынша жұмыс жасауға
көмектесетін оқыту стратегиялары бар. Соның бірі INSERT. Ол бойынша оқушыға
оқу, тақырыппен танысу барысында V-білемін, - мен үшін түсініксіз, +
мен үшін жаңа ақпарат, ?- мені таң қалдырады белгілерін қойыпотырып оқу
тапсырылады. INSERT – оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге, ойын
білдіруге үйрететін ұтымды құрал. Бір әңгіменің соңына дейін тез жету,
оқығанды есте сақтау, мәнін жете түсіну – күрделі жұмыс. Сондықтан да
оқушылар арасында оқуға жеңіл-желпі қарау салдарынан түсіне алмау, өмірмен
ұштастыра алмау жиі кездеседі. Мағынаны түсінуді жоғарыдағыдай ұйымдастыру
– аталған кемшіліктерді болдырмаудың бірден-бір кепілі.
Үйренушілер білетіндерін анықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға
әзірленеді. Бұл әрекет арқылы жаңаны түсіну үшін бұрынғы білім арасында
көпірлер құрастыруға, яғни байланыстар құруға дағдыландырады. Сурет арқылы
бйнелесек:
3.Ой толғаныс.
Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне,
басқаға сын көзбен қарап, баға беруге үйретеді. Окушылар өз ойларын өздері
байқаған ақпараттарды өз сөздерімен айта алады. Бұл сатыда оқушылар бір-
бірімен әсерлі түрде ой алмастыру, ой түйістіру өз үйрену жолын кестесін
жасау мақсатында басқалардың әр түрлі кестесін біліп үйренеді. Бұл үйрену
сатысы – ойды қайта түйіп жаңа өзгерістер жасайтын кезең болып табылады. Әр
түрлі шығармашылықпен ой түйістіру болашақта қолданылатын мақсатты
құрылымға жетелейді.
Осы кезеңді тиімді етуге лайықталған Бес жолды өлең, Венн
диаграммасы, Еркін жазу, Семантикалық карта, Кубизмсияқты
стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне қарай қолданылады.
Джиксо
Джиксо – ұжымдық оқыту әдісі. Бұл әдістің мақсаты көркем шығарманы
алдымен жұпта, сосын ұжымда талқылау. Бұл жағдайда әрбір оқушы бір сәт өзін
мұғалім ретінде сезінеді, оқуға деген жауапкершілігі артады.
Әдісті қолдану төмендегіше ұйымдастырылады. Алдымен ұжым 4 адамнан
тұратын 5 топқа бөлінеді. Бұл жанұя топтар деп аталады. Содан кейін
1,2,3,4-ке санау арқылы 1-топ бөлек, 2,3,4-топ өзалдына жұмыс тобын
құрайды. Оқуға ұсынылған материалдың тақырыбы талқыланған соң, осы мәтінді
түсіну қажет екендігі ескертіледі. 4 логикалық бөлікке бөлінген мәтіннің
1-бөлігін 1-топ, 2-бөлігін 2-топ, 3-бөлігін 3-топ, 4-бөлігін 4-топтарға
оқуға тапсырылады. Жұмысты бастамас бұрын оқушыларға жұмыс тобында
мәтіннің тиісті бөлігін меңгеру қажеттілігін, өйткені сол бөлікті жанұя
топ оқушыларына түсіндіруге жауапты екенін, мәтінді тұтас түсіну әр
оқушының ыждағаттылығына байланысты екенін түсіндіру қажет.
Келесі кезекте ұжым мүшелері бастапқы топтарымен қайта табысып,
өздерінің үйреніп келген бөліктеріндегі мазмұнды ортаға салады. Осылайша
ұжым мүшелері бірін-бірі оқытуға, сол арқылы ойлауға үйренеді.
Джиксо – стратегиясы мазмұнды жоғары табыспен меңгеру, оқығанды есте
сақтау үшін өте тиімді. Оқушының оқуға деген қызығушылығы артады, ұжымда
жақсы қарым-қатынас қалыптасады, саналы тәртіп орнайды. Сондай-ақ
мұғалімді, мектеп қызметкерлерін түсіну, оларға деген дұрыс көзқарасқа
үйренеді.
Екі түрлі түсініктеме күнделігі
Оқушылардан дәптердің бетін (не таратылып берген парақты) ортасынан
вертикаль сызықпен бөлу сұралады. Мәтінді оқу барысында олар:
Бөліктің оң жағына Сол жағына
Мәтіндегі қатты әсер еткен Сол әсер еткен үзінділер
жайлы пікір
тұстарды, үзінділерді жазады. жазады (нені еске
түсіреді, себеп-
салдары қандай, қандай сұрақ бар т.б.)
Әр оқушы мәтінмен танысып, күнделікті толтырып біткен соң, жұпта топта
талқылау ұйымдастырылады. Жұмыс аяқталған кезде мұғалім қорытуға арналған
әзірлеп келген сұрақтарын қойып, жауаптар алады. Ол сұрақтар оқығанға баға
беру, пікірін, көзқарасын білдіруге лайықталып қойылғаны дұрыс. Мысалы:
- Сіздің ойыңызда не сақталып қалды?
- Автор оқырманды қалай қызықтырады?
- Кейіпкерлердің іс-әрекетін сіз қалай бағалайсыз? т.б. түрінде.
Бұл әдіс те оқушыларды ұжым болып жұмыс жасауға үйретеді. Ақпаратты өз
бетінше меңгеруге жағдай жасайды. Сөз астарын, құдіретін түсінуге
бағыттайды. Сондай-ақ әдістің тиімділігі – сабақтан тысқары қалатын оқушы
болмайды, оқыған мәтінді түсіну, оны түсінікті етіп айтып беру, оған
қатысты ойын, пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды. Осылайша
ұйымдастырылған оқу сабақтары арқылы сауатты оқырман қалыптастыру
мүмкіндігі туады.
Еркін жазу
Бұл әдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы сабақтың үшінші ой –
толғаныс кезеңінде пайдалану тиімді. Мұғалім сабақ бойына қарастырылған
жаңа ақпарат жайлы, одан алған әсерін, не үйренгенін, нені әлі де біле түсу
керек екенін т.б. жайлы өз пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады. Жазуға
уақыт береді. Уақыт аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін
таныстырады. Ең жақсы деп танылған жұмысты ұжымда оқуға болады.
Оқушыларды алған білімдерін қорытуға оған сын көзбен қарап, ойын
түйіндеуге үйрететін бұл әдісті кез келген сабақта қолдануға болады.
Венн диаграммасы
Бір-бірімен айқасқан екі шеңбердің екі жағына салыстыруға берілетін
обьектілердің сипаттамалары жазылады. Ал айқасқан жерге екеуіне ортақ
сипаттар тізіледі. Салыстыруға арналған тапсырмалардыосы диаграммаға салып
оқушылар қызыға толтырады, яғни салыстыру сияқты күрделі ойлау операциясын
меңгереді.
Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту жобасында жұмыс
бастаған мұғалімдер бұл сабақтардың баланың танымдық белсенділігін
арттыруға, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал
ететіндігін атап өтсе, оқушылар – оқудың (сабақтардың) қызықты , жеңіл
өтетіндігін, ұжымда бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің
тереңдігі әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды.
Мектеп өмірінде Мұғалімдердің аталмыш жобамен жұмысқа дейінгі және
кейінгі кезеңі (аралығын) салыстыру оқушылардың оқуға деген ынта ықыласының
артқандығын, адами жақсы қасиеттердің қалыптасқандығын, мұғалімнің
шыдамдылық, төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың басқаны
қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігімен сипатталады. Бүгінгі қоғамға,
мектепке керегі де осылар.
Оқытудың осындай жаңа педагогикалық технологияларын сабаққа ендіру
бүгінгі таңда әрбір ұстаздың басты мақсаты болу керек деп ойлаймын.
Себебі, елімізде заман талабына сай қалыптасқан тыс ойлай алатын,
шұғыл шешімдер қабылдай білетін, белсенді, шығармашыл азаматтар қажет.
Сабақта тек білімділік мақсаттарды шешіп қоймай, балалардың жекелік
қасиеттерін, қабілеттерін дамытудың жолдарын қарастыруда дәстүрлі оқыту мен
дамыта оқытудың айырмашылығын салыстыру таблицасы арқылы салыстыруға
болады. Мұғалім бұл жүйемен жұмыс жасағанда үнемі оқушы санасында болып
жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын жан-жақты зерттей отырып, өз
сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс. Әйтпесе, жаңа жүйенің құны
болмайды.
Д ә с т ү р л і с а б а қ т а р
Мұғалімнің әдістері Оқушының іс-әрекеті
Тақырыпты түсіндіреді Мазмұнын айтып береді
Кейіпкер туралы айтып береді Кейіпкерге мінездеме береді
Оқулық бойынша мұғалімнің
Мәтіннің идеясын анықтайды түсіндіргенімен байланыстырып айтады
Мәтіннің көркемдік ерекшелігін Мәтіндегі негізгі сөздерді тауып,
мысалдар арқылы түсіндіреді айтып береді, дәптерлеріне жазады
Тақырыпқа шығарма жазуды тапсырады Шығарма жазады
Сабақты қорыту сұрақтары жалпы Жауап береді
қойылады
RWCT сабақтары
Мұғалімнің әдістері Оқушының іс-әрекеті
Топқа бөліп ой қозғайды Ұжыммен жұмыс жасайды
Тақырыпқа қызықтырып бағыттайды Мәтінмен өздері танысады
Мәтіндегі ең құнды нәрсені анықтауды Әртүрлі әдістер арқылы мәтінді
ұсынады зерттейді
Кейіпкердің ерекшеліктерін тануға Жеке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ойлауды дамыту – педагогикалық технология
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы - әлемнің түкпір-түкпірінен
жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тәжірибені жүйеге келтірген
Джинни Л. Стил, Куртис С. Мередит, Чарльз Тэмпл. Жобанын негізі Ж. Пиаже,
Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады.
Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұнға сыни тұрғыдан
қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға
сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты,
Сорос Қазақстан қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ
тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.
Сын тұрғысынан ойлау ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның
неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя
білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап
зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар.
Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі
ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау
аса дұрыс емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда
өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері
сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіземіз.
Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында үш ерекшелік бар. Бұл құрылым үш
деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға
асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай , жинақтай
отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой
толғаныс кезеңдерінен түзіледі.
Енді осы кезеңдердің мақсат- міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік.
1.Қызығушылықты ояту
Үйрену процесі – бұрынғы білетін білімі мен жаңа білімді ұштастырудан
тұрады. Үйренуші жаңа ұғымдарды, түсініктерді өзінің бұрынғы білімін жаңа
ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан да сабақ қарастырылғалы
тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан
басталады. Осы арқылы ойды қозғау, ояту, ми қыртысына тітіркенгіш арқылы
әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін Топтау, Түртіп алу,
Ойлану, Жұпта талқылау, Болжау, Әлемді шарлау, т.б. деген аттары
бар әдістер (стратегиялар) жинақталған.
Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты – үйренушінің белсенділігін
арттыру. Өйткені үйрену – енжарлықтан гөрі белсенділікті талап ететін іс-
әрекет екені даусыз. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады,
көршісімен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни айту, бөлісу, ортаға салу
арқылы оның ойы ашылады, тазарады. Осылайша шыңдалған ойлауға бірте-бірте
қадам жасала бастайды. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап,
оны байырғы біліммен ұштастырады.
2.Мағыныны тану.
Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс
істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белсенділік
көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушылырдың тақырып бойынша жұмыс жасауға
көмектесетін оқыту стратегиялары бар. Соның бірі INSERT. Ол бойынша оқушыға
оқу, тақырыппен танысу барысында V-білемін, - мен үшін түсініксіз, +
мен үшін жаңа ақпарат, ?- мені таң қалдырады белгілерін қойыпотырып оқу
тапсырылады. INSERT – оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге, ойын
білдіруге үйрететін ұтымды құрал. Бір әңгіменің соңына дейін тез жету,
оқығанды есте сақтау, мәнін жете түсіну – күрделі жұмыс. Сондықтан да
оқушылар арасында оқуға жеңіл-желпі қарау салдарынан түсіне алмау, өмірмен
ұштастыра алмау жиі кездеседі. Мағынаны түсінуді жоғарыдағыдай ұйымдастыру
– аталған кемшіліктерді болдырмаудың бірден-бір кепілі.
Үйренушілер білетіндерін анықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға
әзірленеді. Бұл әрекет арқылы жаңаны түсіну үшін бұрынғы білім арасында
көпірлер құрастыруға, яғни байланыстар құруға дағдыландырады. Сурет арқылы
бйнелесек:
3.Ой толғаныс.
Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне,
басқаға сын көзбен қарап, баға беруге үйретеді. Окушылар өз ойларын өздері
байқаған ақпараттарды өз сөздерімен айта алады. Бұл сатыда оқушылар бір-
бірімен әсерлі түрде ой алмастыру, ой түйістіру өз үйрену жолын кестесін
жасау мақсатында басқалардың әр түрлі кестесін біліп үйренеді. Бұл үйрену
сатысы – ойды қайта түйіп жаңа өзгерістер жасайтын кезең болып табылады. Әр
түрлі шығармашылықпен ой түйістіру болашақта қолданылатын мақсатты
құрылымға жетелейді.
Осы кезеңді тиімді етуге лайықталған Бес жолды өлең, Венн
диаграммасы, Еркін жазу, Семантикалық карта, Кубизмсияқты
стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне қарай қолданылады.
Джиксо
Джиксо – ұжымдық оқыту әдісі. Бұл әдістің мақсаты көркем шығарманы
алдымен жұпта, сосын ұжымда талқылау. Бұл жағдайда әрбір оқушы бір сәт өзін
мұғалім ретінде сезінеді, оқуға деген жауапкершілігі артады.
Әдісті қолдану төмендегіше ұйымдастырылады. Алдымен ұжым 4 адамнан
тұратын 5 топқа бөлінеді. Бұл жанұя топтар деп аталады. Содан кейін
1,2,3,4-ке санау арқылы 1-топ бөлек, 2,3,4-топ өзалдына жұмыс тобын
құрайды. Оқуға ұсынылған материалдың тақырыбы талқыланған соң, осы мәтінді
түсіну қажет екендігі ескертіледі. 4 логикалық бөлікке бөлінген мәтіннің
1-бөлігін 1-топ, 2-бөлігін 2-топ, 3-бөлігін 3-топ, 4-бөлігін 4-топтарға
оқуға тапсырылады. Жұмысты бастамас бұрын оқушыларға жұмыс тобында
мәтіннің тиісті бөлігін меңгеру қажеттілігін, өйткені сол бөлікті жанұя
топ оқушыларына түсіндіруге жауапты екенін, мәтінді тұтас түсіну әр
оқушының ыждағаттылығына байланысты екенін түсіндіру қажет.
Келесі кезекте ұжым мүшелері бастапқы топтарымен қайта табысып,
өздерінің үйреніп келген бөліктеріндегі мазмұнды ортаға салады. Осылайша
ұжым мүшелері бірін-бірі оқытуға, сол арқылы ойлауға үйренеді.
Джиксо – стратегиясы мазмұнды жоғары табыспен меңгеру, оқығанды есте
сақтау үшін өте тиімді. Оқушының оқуға деген қызығушылығы артады, ұжымда
жақсы қарым-қатынас қалыптасады, саналы тәртіп орнайды. Сондай-ақ
мұғалімді, мектеп қызметкерлерін түсіну, оларға деген дұрыс көзқарасқа
үйренеді.
Екі түрлі түсініктеме күнделігі
Оқушылардан дәптердің бетін (не таратылып берген парақты) ортасынан
вертикаль сызықпен бөлу сұралады. Мәтінді оқу барысында олар:
Бөліктің оң жағына Сол жағына
Мәтіндегі қатты әсер еткен Сол әсер еткен үзінділер
жайлы пікір
тұстарды, үзінділерді жазады. жазады (нені еске
түсіреді, себеп-
салдары қандай, қандай сұрақ бар т.б.)
Әр оқушы мәтінмен танысып, күнделікті толтырып біткен соң, жұпта топта
талқылау ұйымдастырылады. Жұмыс аяқталған кезде мұғалім қорытуға арналған
әзірлеп келген сұрақтарын қойып, жауаптар алады. Ол сұрақтар оқығанға баға
беру, пікірін, көзқарасын білдіруге лайықталып қойылғаны дұрыс. Мысалы:
- Сіздің ойыңызда не сақталып қалды?
- Автор оқырманды қалай қызықтырады?
- Кейіпкерлердің іс-әрекетін сіз қалай бағалайсыз? т.б. түрінде.
Бұл әдіс те оқушыларды ұжым болып жұмыс жасауға үйретеді. Ақпаратты өз
бетінше меңгеруге жағдай жасайды. Сөз астарын, құдіретін түсінуге
бағыттайды. Сондай-ақ әдістің тиімділігі – сабақтан тысқары қалатын оқушы
болмайды, оқыған мәтінді түсіну, оны түсінікті етіп айтып беру, оған
қатысты ойын, пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды. Осылайша
ұйымдастырылған оқу сабақтары арқылы сауатты оқырман қалыптастыру
мүмкіндігі туады.
Еркін жазу
Бұл әдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы сабақтың үшінші ой –
толғаныс кезеңінде пайдалану тиімді. Мұғалім сабақ бойына қарастырылған
жаңа ақпарат жайлы, одан алған әсерін, не үйренгенін, нені әлі де біле түсу
керек екенін т.б. жайлы өз пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады. Жазуға
уақыт береді. Уақыт аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін
таныстырады. Ең жақсы деп танылған жұмысты ұжымда оқуға болады.
Оқушыларды алған білімдерін қорытуға оған сын көзбен қарап, ойын
түйіндеуге үйрететін бұл әдісті кез келген сабақта қолдануға болады.
Венн диаграммасы
Бір-бірімен айқасқан екі шеңбердің екі жағына салыстыруға берілетін
обьектілердің сипаттамалары жазылады. Ал айқасқан жерге екеуіне ортақ
сипаттар тізіледі. Салыстыруға арналған тапсырмалардыосы диаграммаға салып
оқушылар қызыға толтырады, яғни салыстыру сияқты күрделі ойлау операциясын
меңгереді.
Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту жобасында жұмыс
бастаған мұғалімдер бұл сабақтардың баланың танымдық белсенділігін
арттыруға, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал
ететіндігін атап өтсе, оқушылар – оқудың (сабақтардың) қызықты , жеңіл
өтетіндігін, ұжымда бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің
тереңдігі әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды.
Мектеп өмірінде Мұғалімдердің аталмыш жобамен жұмысқа дейінгі және
кейінгі кезеңі (аралығын) салыстыру оқушылардың оқуға деген ынта ықыласының
артқандығын, адами жақсы қасиеттердің қалыптасқандығын, мұғалімнің
шыдамдылық, төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың басқаны
қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігімен сипатталады. Бүгінгі қоғамға,
мектепке керегі де осылар.
Оқытудың осындай жаңа педагогикалық технологияларын сабаққа ендіру
бүгінгі таңда әрбір ұстаздың басты мақсаты болу керек деп ойлаймын.
Себебі, елімізде заман талабына сай қалыптасқан тыс ойлай алатын,
шұғыл шешімдер қабылдай білетін, белсенді, шығармашыл азаматтар қажет.
Сабақта тек білімділік мақсаттарды шешіп қоймай, балалардың жекелік
қасиеттерін, қабілеттерін дамытудың жолдарын қарастыруда дәстүрлі оқыту мен
дамыта оқытудың айырмашылығын салыстыру таблицасы арқылы салыстыруға
болады. Мұғалім бұл жүйемен жұмыс жасағанда үнемі оқушы санасында болып
жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын жан-жақты зерттей отырып, өз
сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс. Әйтпесе, жаңа жүйенің құны
болмайды.
Д ә с т ү р л і с а б а қ т а р
Мұғалімнің әдістері Оқушының іс-әрекеті
Тақырыпты түсіндіреді Мазмұнын айтып береді
Кейіпкер туралы айтып береді Кейіпкерге мінездеме береді
Оқулық бойынша мұғалімнің
Мәтіннің идеясын анықтайды түсіндіргенімен байланыстырып айтады
Мәтіннің көркемдік ерекшелігін Мәтіндегі негізгі сөздерді тауып,
мысалдар арқылы түсіндіреді айтып береді, дәптерлеріне жазады
Тақырыпқа шығарма жазуды тапсырады Шығарма жазады
Сабақты қорыту сұрақтары жалпы Жауап береді
қойылады
RWCT сабақтары
Мұғалімнің әдістері Оқушының іс-әрекеті
Топқа бөліп ой қозғайды Ұжыммен жұмыс жасайды
Тақырыпқа қызықтырып бағыттайды Мәтінмен өздері танысады
Мәтіндегі ең құнды нәрсені анықтауды Әртүрлі әдістер арқылы мәтінді
ұсынады зерттейді
Кейіпкердің ерекшеліктерін тануға Жеке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz