Нарықтық экономика жағдайындағы еңбек ресурстарын пайдалануды ұйымдастыру және оны жетілдіру жолдары

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

І бөлім. Шағын және орта кәсіпорындарда еңбек ресурстарының мәні

1. 1 Шағын және орта кәсіпорындарда еңбек ресурстары және олардың экономикалық мағынасы

1. 2 Нарықтық экономика жағдайындағы Қазақстандық шағын және орта кәсіпорындарды еңбек ресурстарымен қамтамасыз ету

ІІ бөлім. Нарықтық экономика жағдайындағы еңбек ресурстарын пайдалануды ұйымдастыру және оны жетілдіру жолдары

2. 1 Еңбек ресурстары мен еңбек өнімділігінің экономикалық мәні, көрсеткіштері және өлшеу әдістері

2. 2 Еңбек ресурстары мен еңбек өнімділігін арттырудың экономикалық мәні, негізгі факторлары және қажетті резервтері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қазақстанда соңғы жылдары орын алып отырған экономикалық өсу, тиімді әлеуметтік реформалар жүргізу мен халықты әлеуметтік қорғауды жетілдіру сияқты маңызды мәселені шешуге қажетті алғышарттарды жасады.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтің 2008 жылғы «Қазақстан халқына жолдауында» Қазақстандықтардың, Қазақстан қоғамының барлық жіктері мен әлеуметтік топтарының әлеуметтік көңіл-күйін ұдайы жақсарта түсу мемлекет саясатының алдыңғы сапында болып келді және осылай болып қала береді.

Өмір сапасының стандарттары адам капиталын дамытудың және Қазақстанды әлеуметтік жаңартудың тиімді нарықтық құралына айналуға тиіс, бұл ретте масылдық пиғылды орнықтыруға жол беруге болмайды.

Кәсіпорында өндірістік процесін ұйымдастыруда еңбек құрамы, еңбек заты және еңбек ресурстары қолданылады.

Еңбек ресурстары кәсіпорынның басты факторларының бірі болып саналады. Себебі кәсіпорында өндірілетін өнім сапасы еңбек ресурстарының сапасына тікелей байланысты болды. Сондықтан кәсіпорындағы кадр саясатын мынадай бағытта қалыптастыру қажет:

еңбекке қолайлы еңбек процесінің негізгі климаты болуы қажет;
кәсіпорындағы жұмыссшылардың біліктілігін үнемі арттыру;
еңбек процесінде еңбек ұйымдастырудың жаңа әдістерін қолдану;

Курстық жұмыстың басты мақсаты - еңбек өнімділігінің экономикалық мән - мағынасын сипаттай отырып, оларды толықтай сипаттау болып табылады.

Курстық жұмыс екі бөлімнен тұрады:

Бірінші бөлім. Шағын және орта кәсіпорындарда еңбек ресурстарының мәні деп аталады. Мұнда:

- Қазақстан өнеркәсібіндегі еңбек ресурстары және олардың экономикалық мағынасы;

- нарықтық экономика жағдайындағы Қазақстандық өнеркәсіптерді еңбек ресурстарымен қамтамасыз ету;

Екінші бөлім: Нарықтық экономика жағдайындағы еңбек ресурстарын пайдалануды ұйымдастыру және оны жетілдіру жолдары деп аталады. Мұнда:

- еңбек өнімділігінің экономикалық мәні, көрсеткіштері және өлшеу әдістері;

- еңбек өнімділігін арттырудың экономикалық мәні, негізгі факторлары және қажетті резервтері баяндалады.

І бөлім. Шағын және орта кәсіпорындарда еңбек ресурстарының мәні

1. 1 Шағын және орта кәсіпорындарда еңбек ресурстары және олардың экономикалық мағынасы

Еңбек ресурстары - халық шаруашылығында жұмыс істеу үшін физикалық мүмкіндіктер, білім және практикалық тәжірибесі бар ел тұрғындарының бір бөлігі.

Қазақстан Республикасының Еңбек туралы заңына сәйкес еңбек ресурстары деп ер адамдар 16 жастан 63 жасқа дейін, әйелдер 16 жастан 53 жасқа дейінгі еңбекке қабілетті адамдарды айтады. Еңбек ресурстары қоғамның басты және өндіргіш күштері ретінде оларды тиімді пайдалану кәсіпорын өнідірісін одан әрі дамытуға және экономикалық тиімділігін көтеруге мүмкіндік беретін өндірістің маңызды факторы ретінде көрінеді. Еңбек ресурстары еңбек процесіне қатысуына байланысты экономикалық тұрғыдан белсенді халық және экономикалық тұрғыдан енжар халық деп бөлінеді. Экономикалық тұрғыдан белсенді халыққа еңбекке қабілетті жастағы еңбек етуге жарамды тұрғындар жатады. Оның құрамына келесілер кіреді: жұмыспен қамтылғандар және жұмыссыздар.

Жұмыссыздар деп уақытша тұрақты жұмыс орны жоқ, бірақ та жұмыс іздеп жүрген адамды айтады.

Кәсіпорындағы еңбек ресурстары өндірістік деп персонал және өндірістік емес бөлімшелерде жұмыспен қамтылғандар деп бөлінеді. Өндірістік персоналдар өндіріспен тікелей байланыста қызмет ететін жұмысшылар. Өндірістік персонал салалық ерекшеліктеріне байланысты өнеркәсіптегі, ауыл шаруашылығындағы, көмекші өндірістегі, тау кен өндірісіндегі, т. б. жұмысшылар деп бөлінеді. Кәсіпорындағы еңбек ресурстары жұмыс істеу уақытына байланысты тұрақты маусымдық, уақытша жұмысшылар деп бөлінеді. Тұрақты жұмысшыларға жұмыстан шығу уақыты белгіленбеген жұмысшылар жатады. Ал маусымдық жұмысшыларға маусым кезіндегі жұмысты атқару үшін қабылданған жұмысшылар, уақытша жұмысшыларға жұмыста кейбір қызметкерлердің уақытша болмауына байланысты 1 жылға дейінгі мерзімге алынған жұмысшы жатады.

Кәсіпорында өндірістік процесін ұйымдастыруда еңбек құрамы, еңбек заты және еңбек ресурстары қолданылады.

1. еңбекке қолайлы еңбек процесінің негізгі климаты болуы қажет;

кәсіпорындағы жұмыссшылардың біліктілігін үнемі арттыру;
еңбек процесінде еңбек ұйымдастырудың жаңа әдістерін қолдану;

Кәсіпорындағы кадр саясаты төмендегідей қызмет атқарады:

кадрлары іріктеу және таңдау;
кадрларды дайындау және қайта дайындау;
еңбек ету үшін жұмысшыларға жұмыс жағдацын туғызу;
еңбек ұйымдастыруды жетілдіру;

Еңбек процесін ұйымдастыруда еңбек ресурстары мынадай екі топқа бөлінеді:

өнеркәсіптік бағыттағы еңбек ресурстары;
Өнеркәсіптік емес бағыттағы еңбек ресурстары;

Кәсіпорындағы шешімдер қабылдау және оны іске асырумен байланысты еңбек ресурстары, басшылар, мамандар, жұмысшылар деп бөлінеді.

Басшының өзі 3 топқа бөлінеді:

жоғарғы деңгейдегі басшылар(директор, президент, т. б. ) ;
орта деңгейдегі басшылар( ірі құрылыс бөлімшесінің бастығы, департамент директоры, т. б. ) ;
төменгі деңгейдегі басшылар;

Мамандар - кәсіпорынның материалды - техникалық қамтамасыз ету, өнім өндіру, өнім сату және өндірістік - техникалық қызмет көрсету салаларында тұрақты жұмыс істейтін, кәсіби дайындығы мен іс тәжірибесі бар жұмысшылар.

Еңбек ресурстарының шамадан тыс артық болуы нарықтық экономикаға өту кезеңінде көрініс берді. Жұмыссыздықтың ұлғаюы, еңбек күшінің көптігі және жұмыс мамандарының еңбек бирдасы арқылы қалыптасуы материалды өндіріс алаңының қысқаруы нәтижесінде туындады. Экономиканы реформалауға дейінгі кезеде кәсіпорынды мамандармен қамтамасыз ету мәселесі еңбек ақының біркелкілігі, асыра гумманизмнің белең алуы және жұмысшылардың көптеп қызмет көрсету салаларына ағылуы салдарынан еңбек өнімділігінің азайып, еңбек күшінің шектеліп қалуы нәтижесінде пайда болса, капиталистік типтегі нарықтық экономика шарттарында өндірістің құлдаруы себебінен, әсіресе, отандық өнімнің әлемдік нарықта бәсекелесе алмауынан ауыл шаруашылығында және өңдеу өндірісінде жұмыссыздық өркен жайып, еңбек күшінің шамадан тыс артылып қалуы нәтижесінде туындады.

Осы саладағы өте жақсы ұйымдасқан, маман дайындау және қайта дайындау жүйесі де жойылып, орнын еңбек биржасы алды.

Бұған қарамастан мамандардың рационалды құрамын қалыптастыру және оларды ғылыми - техникалық дамуы мен әлеуметтік - экологиялық мәселелердің өзекті мәселеге айналған кезінде дайындау және қайта дайындау мәселелері қазір еңбек пен капитал, жұмысшылар мен кәсіпкерлер арасындағы жаңа нарықтық қатынастар арқылы шешілуде.

Аталмыш мәселенің шешімін табу үшін түрлі категориядағы жұмысшыларды қолдану мақсатында, ең алдымен, мамандарды келесідей ерекшеліктеріне қарай топтастыру қажет: мамандардың өндіріске қатынасу сипатына қарай (өнеркәсіптік өндірістік саладағы жұмысшылар мен өндірістік емес саладағы, яғни өндіріске қатыспайтын жұмысшылар), атқаратын қызметіне қарай (жұмысшылар және қызметкерлер), кәсіби белгілеріне қарай (қаржы қызметкер, жүргізуші және т. б. ) және біліктілік дәрежесіне қарай (екінші разрядты жүргізуші, І категориялы конструктор және т. б. ) .

Мұндай топтастыру, кәсіпорынның маман қажеттілігін топтар мен қосалқы топтар (мысалы, жөндеушілер) және категориялар (қызметкерлер) бойынша анықтауға мүмкіндік береді.

Маман қажеттілігін есептеудің бірінші сатысында олардың құрамы мен құрылымы сарапталып, жұмысшы мамандардың құрамы мен құрылымы жағынан теңгерімділігі және олардың кәсіпорын талап - тілегімен қажеттілігіне сай келу дәрежесі (әсіресе, жұмыс пен жұмысшы разрядының өндірістегі технологиялар мен құрылымының кәсіпорынның технологиялық құрал - жабдықтар паркінің техникалық деңгейіне сәйкестігі) есепке алына отырып, маман қажеттіліг анықталады.

Екінші сатыда жұмысшы маманның артық (көп) немесе жеткіліксіз екендігі анықталып, кәсіпорынның маманмен қамтамасыз етілу мәселесін талдау нәтижелелеріне қарай жұмыстан шығару немесе артық маманды өндірісті кеңейтуде қолдану мәселелері шешімін табады. Маман жеткіліксіз болған жағдайда жаңа жұмысшы мамандарды тарту мәселесі жарнама, өз мамандарын дайындау немесе еңбек биржасы арқылы шешілуге тырысады.

Қай әдісте болмасын, бұл мәселелер еңбек өнімділігін өтеу және өндірілген өнімнің еңбек сыйымдылығын азайту есебінен жұмысшы күшін үнемдеуге бағытталған қолда бар резервтер негізге алына отырып шешіледі.

Мұндай әдісте жұмысшылардың артық (+) не кем (-) екендігін төмендегі формула арқылы анықтауға болады:

± ∆с _жк = с _жб (∆К _nt * ∆ К _ten - 1) - Э _жкс,

мұндағы, ± ∆с _жк - жұмысшылардың артықтығы (+) немесе тапшылығы (-) ; ± ∆с _жб - жұмысшылардың базалық саны; ∆К _nt және ∆ К _ten - жұмысшылардың еңбек өнімділігіндегі және өндірілген өнімнің еңбек сыйымдылығындағы өзгерістерді есептейтін коэффиценттер; Э _жкс - қолдағы бар резервтерді қолдану есебінен жұмысшылар санынан жасалған үнем.

Осы фактор назарға алына отырып, негізгі жұмысшы күшіне деген қажеттілік кәсіби саласына, мамандығына және біліктілігіне қарай анықталады.

Жұмысшы маман қажеттілігін есептеу нәтижелері кәсіпорынның еңбек жоспарлары мен еңбек ресурстары баланстарына тіркеледі. Штат кестесі бойынша қажетті қызметкерлер (мысалы, логистика менеджерлері) саны да аталмыш құжаттарда көрсетіледі.

2. 1 Еңбек ресурстары мен еңбек өнімділігінің экономикалық мәні, көрсеткіштері және өлшеу әдістері

«Уақытты үнемдеу», «өнімнің еңбек сыйымдылығы», «еңбек өнімділігі», «еңбектің өнімділік күші», «еңбек күші және уақыт» ұғымдарының өзара тығыз байланысы бар. Еңбек жұмысшы күшінің біліктілігіне, еңбек процесінің қарқындылығына және еңбектің қормен жабдықталу деңгейіне тікелей байланысты болатын табыстылық дәрежесіне қарай әртүрлі топтарға бөлінеді. Сол себептен, еңбек өнімділігі еңбектің өнімділік күші (ал, бұл еңбектің қормен жабдықталу деңгейіне байланысты) және еңбек қарқындылығы мен еңбек уақытының ұзақтығы (ал, бұл жанды еңбектің жұмыс уақытына байланысты) секілді екі негізгі факторға тәуелді болады.

Еңбек өнімділігі - бір жұмысшының белгілі бір уақыт ішінде өндірген өнімі (Ө _ө ) немесе бір бірлік өнім өндіруге кеткен уақыты (У _об ) болып табылады:

Ө _ө = ∑Ө / ∑ Ж _у және У _об =∑ Ж _у / ∑ Ө;

мұндағы: Ө _ө және У _об - белгілі бір уақыт ішінде өндірілген өнім және бір өнімнің еңбек сыйымдылығы; ∑Ө - өнім; ∑ Ж _у - жұмыс уақыты.

Еңбек күрделілігі (еңбек разряды) коэффиценті (К _ек ) есепке алынғанда:

У _об = ∑ Ж _у * К _ек / ∑ Ө;

Нақты (жанды) еңбектің (Ө _жt ) ; жиынтық еңбектің (Ө _ж ) және затқа айналған еңбектің (Ө _зt ) еңбек сыйымдылығы төмендегіше есептеледі:

Ө _жt = ∑Ө / ∑ Ж _с ; Ө _жt = Қ _қ * Қ _жt және Ө _зt = ∑ Ө/ ∑ Т _з ,

мұндағы: ∑Ө - өнім; ∑ Ж _с - жұмысшы саны; Қ _қ - қор қайтарымдылық; Ө _қ - өндірістік қорлардың жиынтық құны; Қ _жt - еңбектің қормен жабдықталуы; Т _з - жұмыс уақыты бірлігімен есептелген затқа айнадған еңбектің жиынтық шығындары (Ө _қ = Н _өқ + Н _мақ мұндағы: Ө _қ , Н _өқ және Н _мақ - өндірістік қорлар, негізгі өндірістік қорлар және мөлшерленген айналым қорлары) .

Ө _жt және Ө _зt арақатынасы еңбек өнімділігіндегі өзгеріс тенденцияларын талдауға және болжауға мүмкіндік береді. Еңбек өнімділігінің артуы нақты еңбек үлесінің азайып, затқа айналған еңбек үлесінің көбеюімен туындайды; нәтижеде тауарлардағы жалпы еңбек сомасы азаяды және осының салдарынан «затқа айналған еңбек» санына қарағанда нақты еңбек санындағы арту жоғары болады (К. Маркс. Шығармалар жинағы. 25 - том. І бөлім, 280 бет) .

Іс - жүзінде әр түрлі басқару деңгейінде аталмыш коэффиценттермен бірге мынадай екі қосымша көрсеткіш те қолданылады:

Кәсіпорын деңгейінде - жеке еңбектің өнімділігі (бір жұмысшының белгілі бір уақыт ішінде өндірген өнімі) :

Ө _ж = Ө / t _ec немесе Ө _ut = ∑ Ө / С _ж ,

мұндағы: Ө - бір жұмысшының өндіретін өнімі; ∑Ө - белгіленген мерзімде өндірілген жиынтық өнім; t _ec - өнімнің еңбек сыйымдылығы; С _ж - тізім бойынша орта жұмысшы саны.

Осы формула бойынша еңбек өнімділігінің сағаттық, кезектілік ауысымдық, айлық және жылдық мөлшері анықталады.

Халық шаруашылығы мен оның салалары деңгейінде - затқа айналған еңбектің өнімділігі қолданылады:

Ө _з = ∑ҰТ/ ∑С _ж,

мұндағы, ∑ҰТ - ұлттық табыс; ∑С _ж - жұмысшылардың тізімі бойынша жалпы орташа саны.

Ө _з - еңбек өнімділігі дәрежесі бойынша үнемдеу жүйесінің объективті көрсеткіші болып табылады. Егер қайта құруға дейін АҚШ пен КСРО - ның өнім көлемінің үлес салмақтық арақатынасы сәйкесінше 33 % бен 21 % - ға тең болса, қайта құрудан 10 жыл өткеннен кейін Ресейдің әлемдік өндірістегі үлесі 0, 5% - ға жетіп отыр.

Еңбек өнімділігіне өлшеудің мынадай үш әдісі кездеседі: алынған нәтижелердің шынайылылық (нақтылық, дұрыстық) дәрежесіне қарай заттай әдіс, еңбек әдісі және құн әдісі.

Еңбек өнімділігін өлшеудің ең объективті әдісі заттай өлшеу әдісі болып табылады (заттай немес шартты заттай бірлік өнімі, мысалы, күл мөлшері 30% көмір тоннасы) .

Бұл әдістің кемшілігі оның шектеулі болуында, әрі бұл әдіс бір текті өнім өндіретін салалар мен кәсіпорындарда ғана қолданылады (мысалы, электр энергиясы өндірісінде, көмір өнеркәсібінде, мұнай және газ өндірісінде) .

Еңбек әдісі (мөлшерленген жұмыс уақыты әдісі) өзгермейтін норма сағат арқылы еңбек өнімділігін өлшеуге негізделеді. Бұл әдіс барлық еңбек шығынын есепке алмайды, сондықтан тек келісімді еңбек ақы арқылы жұмыс істейтін зауыт ішіндегі жұмысшылардың еңбек өнімділігін анықтауда қолданылады.

Құн әдісі еңбек өнімділігін құн арқылы өлшеуге негізделеді және ең негізгі әрі әмбебап әдістердің бірі болып табылады. Мұндай әдіс басқарудың кез - келген деңгейінде еңбек өнімділігін анықтауға мүмкіндік береді, барлық еңбек шығындарын есепке алады және оның сапасын көрсетеді. Сонымен қатар, еңбек ресурстарының қолданыс тиімділігін бағалау, жоспарлау және талдау мақсаттарына қарай әртүрлі формада пайдаланылып, еңбек өнімділігін өлшеу барысында әртүрлі өндірістік көрсеткіштерді негізге алады (жұмысшылардың материалды шығындарды есепке алмағандағы еңбек өнімділігін анықтауда - жұмыспен өтеудің мөлшерленген құны; жұмысшылардың еңбек өнімділігі арқылы өндіріске қосқан жеке үлесін анықтаудағы - мөлшерленген таза өнім; кәсіпорынның жалпы өнім көлемін есепке алып еңбек өнімділігін анықтаудағы - жалпы өнімі; жұмысшылардың дайын өнім мөлшерін сатуға байланысты еңбек өнімділігін анықтаудағы - тауар және сатылған өнімі негізге алынады) .

Нарықтық экономикада еңбек өнімділігін артырудың экономикалық мәні - өнімнің рентабельділігі мен бәсекеге қабілеттілік деңгейін көтеретін күрделі қаржы (капитал салымдары) шығыны мен ағымдық шығындарды үнемдеу дегенді білдіреді.

Күрделі қаржы шығынын үнемдеу қор қайтарымдылығы мен еңбек өнімділігін арттыруға тікелей байланысты:

Ү _кқш (∆еө) = Қ _қб * Ө _қб * (∆Кеө - 1) * Ү _кқ ,

мұндағы: Қ _қб - базалық кезеңдегі қор қайтарымдылық деңгейі, Ө _қб - өндірістік қорлардың орташа жылдық баланстық құны, ∆Кеө - еңбек өнімділігінің арту мөлшерін есептейтін коэффицент; Ү _кқш - бір бірлік өнімге шаққандағы үлестік күрделі қаржы шығыны (инвестициялар) .

Шартты тұрақты шығындарды үнемдеу де еңбек өнімділігін арттыруға, яғни өнімді сату және өндірістік көлемін ұлғайтуға байланысты:

Ү _штш (∆еө) = Ш _тшүс * (∆Кеө - 1)

мұндағы: Ш _тшүс - өнімнің өзіндік құнындағы шартты тұрақты шығындардың үлестік салмағы.

Еңбек өнімділігін арттыру есебінен еңбекақы қорын салыстырмалы түрде үнемдеу төмендегіше анықталады:

Ү _еақ (∆еө) = Ө _есб * С _еқб * Ө _кж (∆Кеө - 1)

мұндағы: Ө _есб - базалық кезеңдегі өнімнің еңбек сыйымдылығы, С _еқб - базалық сағаттық еңбекақы, Ө _кж - жоспарлы кезеңдегі еңбек өнімділігін есепке алғандағы өнім көлемі.

Жұмысшы күшін босату (үнемдеу) есебінен еңбекақы қорын абсолютті үнемдеудің мәні мынадай формула бойынша есептеледі.

Е _{ақ (жкү)} = Е _ақж * Ж _сб * (∆Кеө - 1)

мұндағы: Е _ақж - бір жұмысшының жылдық орташа еңбек ақысы; Ж _сб - базалық кезеңдегі жұмысшылардың жылдық орташа саны.

Ең бастысы, еңбек өнімділігін арттыру бәсекеге қабілеттілік деңгейі жоғары өнім көлемін ұлғайтумен қатар жүруі тиіс.

Юұған қолда бар резервтерді анықтау, бағалау және пайдалану есебінен еңбек өнімділігін арттыруға бағытталған факторлардың есебінен еңбек өнімділігін арттыруға бағытталған факторлардың ықпалын назарға ала отырып, қол жеткізуге болады.

Бұл факторларды 5 топқа топтастыруға болады:

Бірінші топ - материалды - техникалық факторлар (жаңа техника, озық технология және т. б. енгізу) .

Екінші топ - ұйымдық факторлар (өндіріс ішіндегі мамандану мен зауыт ішіндегі өзара кооперациялануды және т. б. арттыру) .

Үшінші топ - экономикалық факторлар (экономикалық тұтқаларды (рычагтарды) нарықтық экономика талаптарына сай күшейту) .

Төртінші топ - әлеуметтік факторлар (біліктілікті арттыру, еңбек шарттарын жақсарту және т. б. ) .

Бесінші топ - табиғи факторлар (жергілікті табиғи ресурстардың болуы, қалыпты ауа - райы және табиғи шарттар) .

Осы фактордардың ықпалымен еңбек өнімділігін арттыру резервтері қалыптасады.

Резервтер - ғылыми - техникалық және әлеуметтік дамудың жылдамдауы салдарынан қолданылмай қалған мүмкіндіктер мен кейбір себептерге байланысты туындайтын ысыраптар болып табылады (мысалы, шаруагершіліктің болмауы) .

Резервтер ішкі зауыттық және зауыт - аралық резервтер болып екіге бөлінеді.

Зауытаралық резервтер, ең алдымен, жабдықтау логистикасы саласында пайда болады (зауыт аралық мамандану мен кооперациялану дәрежесін көтеру, өнімді сату мен өндірісті материалды - техникамен қамтамасыз етудің транзиттік формасы) .

Ішкі зауыттық резервтер баршамызға мәлім және анықталған болғанымен, басқару механизмінің тиімсіздігіне байланысты толығымен қолданылмауда. Кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі ысыраптарға басты мысал ретінде кінәрат - талап жұмыстарының әрекетсіздігіне көрсетуге болады.

Жалпы еңбек өнімділігінің арту мөлшері (Е _ө ) резервтерді есепке ала отырып, өнімнің еңбек сыйымдылығын төмендету арқылы анықталады:

∆Е _өс = Ү _жу * 100 % ∑ Е _сд - Ү _жу ,

мұндағы: Ү _жу - жұмыс уақытын үнемдеу; Е _сд - резервтерді қолданғанға дейінгі өнімнің жалпы еңбек сыйымдылығы.

Өнім өндірісін ұлғайту (∆Ө _ө ) арқылы еңбек өнімділігін арттыру формуласы былайша сипатталады:

∆Е _өа = ∆Ө _ө * Ж _сб * 100 % / ∑ Ө _б ,

мұндағы: Ж _сб және Ө _б - базалық кезеңдегі жұмысшылардың саны мен өндіріс көлемі.

Есептеулер еңбек өнімділігін арттырудың кәсіпорын экономикасына тигізетін ықпалын анықтаумен аяқталады:

1. Еңбек өнімділігін арттырудың ∆Е _өа өнім көлеміне ∆Ө _ө ықпалы:

∆Ө _ө = ∆Е _ө * Ж _с және ∆Ө _ө = (1 - ∆Е _а / ∆Е _ө ) * Е _аөқү * 100 %,

мұндағы: ∆Е _ө - еңбек өнімділігінің артуы, Ж _с - жұмысшылардың орташа жылдық саны; ∆Е _а - еңбек ақының артуы; Е _аөқү - базалық кезеңдегі еңбек ақының өнімнің өзіндік құнындағы үлесі.

2. ∆Е _ө - нің нақты (жанды) еңбекті (Ү _же ) үнемдеуге ықпалы:

Ү _же = (1 - ∆Ж _с / ∆Е _ө * 100 %,

мұндағы: ∆Ж _с - жұмысшылар санының көбеюі;

3. ∆Е _ө - нің өнім сатудан түскен пайдаға ықпалы:

∆П (∆Е _ө ) = (∆Ө _ө * Р _еө ),

мұндағы, ∆Ө _ө - еңбек өнімділігін арттыу есебінен өнім өндіру көлемін ұлғайту; Р _еө - жоспарланған жылдағы өнім рентабельділігі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.