Эмоция туралы қазіргі шет ел концепциялары

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Курстық жұмыс

Тақырыбы:

« Эмоция туралы қазіргі шет ел концепциялары»

Астана

2012

Жоспар

Кіріспе

І. ЭМОЦИЯ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ

Эмоция туралы түсінік
Эмоция теориялары
Эмоцияның функциялары
Сезім мен эмоция

ІІ. ЭМОЦИЯ ТУРАЛЫ ҚАЗІРГІ ШЕТ ЕЛ КОНЦЕПЦИЯЛАРЫ

2. 1. Шетел ғалымдарының эмоция жайындағы ғылыми көзқарастары.

ІІІ ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ АДАМНЫҢ ЖЕКЕ БАСЫ

3. 1. Жеке адам дамуындағы эмоцияның алатын орны

3. 2. Жалпы эмоционалды сферасының ерекшеліктері

3. 3. Әрекет-қылықтық эмоциялық реттелуі

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Курстық жұмыстың тақырыбы «Эмоция туралы қазіргі шет ел концепциялары».

Эмоция деп айналадағы заттардың құбылыстарға жағымды, я жағымсыз сәулеленуін айтамыз. Эмоциялар шындықтық жүйеде сәулеленуінің айрықша бір түрі.

Эмоциялар өзіне іс-әрекетті босандырмайды, ол оның қозғалысының механизмі және нәтижесі болып табылады.

Эмоциялар ішкі белгілердің функциясын атқарады, ал олар заттық іс-әрекеттің тікелей психикалық бейнесі болып табылмайды. Мотивтер және жетістіктер арасындағы қатынастарды бейнелеу эмоциялардың ерекшелігінен тұрады. Сонымен қатар бұл жерде осы қатынастардың рефлекциясы жайлы емес, олардың тікелей сезімдік бейнеленуі, күйзелістері жайлы сөз болып тұр. Сөйтіп, олар мотивтің актуалдануынан есебін және субьектінің өзінің іс-әрекетін ұсынады бағалауына дейін пайда болды.

Мұнда «тұрмыс және міндеттердің» арасындағы қатынастың эмоциялық тәуелділік фактісін білдіретін түрлі болжамдарды талдауға тоқтала алмаймыз. Тек эмоцияларды жүзеге асыратын әрекеттерге немесе операцияларға емес, ол әрекеттердің релеванттылығына назар аудару керек. Сондықтан түрлі әрекетті жүзеге асыратын процестер әр түрлі, сондай-ақ қарама-қарсы эмоциялардың түсін жоя алады. Басқаша айтқан да, жағымды немесе жағымсыз «санкциялаудың» ролі мотивпен берілген күшті әсерге байланысты эмоциялармен жасалады. Қандай да бір әрекеттің сәтті жасалуы әрқашан жағымды эмоцияларға жеке бермейді, ол сондай-ақ тұлға үшін жетекші мотивтің жоғынан жеткен табысқа психологиялық ұмтылу болып табылатындай белгі беретін жағымсыз эмоцияны да туғызуы мүмкін. Бұл қарапайым бейімделуші реакцияларға да қатысты.

Эмоционалды күйлердің көптігі және күрделілікті, танымдық және аффективті мотивтері бірлескен алғашқы сезгіштіктің бөлінінің нәтижесі болып табылады. Бұл бөлінуде эмоцияланады күйлер дүниедегі заттардан тәуелсіз тіршілік етеді деп ойлауға болмайды. Заттың жағдайларда пайдалы болып, олар осы жағдайларда және обьектілерді белгілейді. Заттың өзіне келмесе жеке адамдарға эмоцияланады белгілі «аффиктивті жинақтар» деп аталатын қарапайым құблысқа көз тастау жеткілікті. Сөз басқа туралы, ал нақтырақ айтқанда оның заттың мазмұнның бейнесінде өзгешіліктің болуы және оның эмоциялды реңі туралы және адаміс-әрекетінің күрделі жанамалау жағдайларында обьектілердің аффектенді өзгеру мүмкіндігі туралы. Ал ең маңыздысы адамда эмоцияналды процестердің және күйлердің зіне тән жағымды дамуы бар.

Адамның эмоциялдық күйлерінің өзіндік тарихи, дамуы бар. Сонымен қатар олардың функциялары мен жіктелуі өзгереді, сөйтіп олар әр түрлі деңгейлермен салыстыра да қалыптастырады. Бұл кездейсоқ және еріксіз пайда болатын аффектілер, әрі қарай бұл күй эмоцияларға - индеаторлық және жағдайға орай болды, яғни тұрақты затта кристалданған заттық сезімдер. Стендальдің көңіл-күйлер - өзінің тұлғалық функциясы бойынша, өте маңызды субьективті құблыстар.

Эмоциялдық құблыстардың әртүрлілігі, олардың өзара байланыстары-нан және нәтижелерінің күрделігі субьективті түде өте жақсы алынады. Бірақ психология феноменкологияны жоғалтқан кезде, оның тек ең дөрекі күйлерді ғана зерттеуге қолы жетеді. Дәл осындай периферриялық идеялар да болды, сондай-ақ қазіргі психологиялық тұжырымдамаларда да кездеседі.
Эмоция мәселесіндегі тағы бір бағыт тұлға құрылысын сипаттайтын «мотиватцияаралық» қатнаста зерттеуден және жанамалайтын эмоционалдық қайғыру аймағынан тұрады.

Адам іс-әрекеті үшін техникалық бастыаманы - бұл мотивтер мен мақсаттардың сәйкес келмеуі болып табылады. Ал, керісінше олар сәйкестенсе, нәтижесінде еркін түрткі болатын күші бар мақсатқа ие болу немесе оларды мотив-мақсатқа айналдыратын, мотивтерді саналы түсіндірудегі екінші ретті құблыс пайда болады.

Мотивтердің мақсатын ерекшілігі - оларды субьекті жете түсінбейді.

Мұндай қосарлану іс-әрекет міндетті түрде көп мотивті болғанда, яғни бір уақытта бір немесе бірнеше мотивтерге жауап бергенде, пайда болады. Адам әрекеті әрқашан бірнеше қатнас жиынтығын обьективті орындайды, мысалы, дүниедегі заттарға қоршаған адамдарға, өз-өзіне, қоғамға деген қатнастар. Сонымен еңбектік іс-әрекет қоғамдық мотивтелген, бірақ олар матиралдық мадақталған мотивтермен басқарылады. Осы екі мотив бар болса, олар әр түрлі жауықтықтарда жатар. Әлеуметтік қатнастар жағдайында еңбек мәні жұмысшы үшін қоғамдық мотив болып табылады. Материалдық мадақтауға келсек, адам үшін іс-әрекеттің орнам басса да, ол ықпал ету функциясын ақтарады, бірақ ол негізгі мағына құрастырушы функциясынан айырылған болып саналады.

Сонымен, бір мотивтер іс-әрекеттерді тудырып, оларға тұлғалық мағына береді. Біз оларды мағына құрушы деп атаймыз. Бұдан басқалар, мысалы: эмоцианалдылық, аффиктивтілік, мағына құрастырушы функциялдан айырылған тудырушы фактор қызметін атқарады. Біз оларды шартты түрде стимул - мотивтер деп айтамыз. Олардан тән қосшеттер: адам үшін тұлғалық мәнді іс-әрекетжүзеге асуы барысында күшті эмоционалды болатын кешірулерді тудыратын жағымсыз әсерлер мен кездесе, онда оның тұлғалық мағынасы бұдан өзгермейді ; көбінесе басқаша болады, яғни туындаған эмоцияның психологиялық сенімсіздігі тең өседі. Бұл белгі эмоционалды бастан кешірулердің тұлғалық мағынаға қатынасы туралы ойлаңдар.

Эмоция деп айналадағы заттар мен құбылыстарға жағымды жағымсыз қатынастын сәулеленуін айтамыз. Эмоциялар шындықтын жүйкеде сәулеленуін айрықша бір түрі.

Сыртқы дүниенің әсері адамның миында тек қана сәулеленіп қоймай, оған толғанып тебіреніп, өзінің қатысын білдіреді. Бұдан адамға жағымды не жағымсыз сезімдер туып отырады. Эмоция адамның сыртқы келбеті, бет әжімі қимылдары, дауысы арқылы айқын көрінеді. Эмоция үшін адам организімің ішкі мүшелері әрекетінің әсері зор. Мысалы қанның жүруі тамырлардың жүрекке ерекше соғуы, бездер әрекетіне Физиологиялық әрекеттерге эмоция үлкен әсер етеді.

Эмоция хайуанаттарда да бар олардың эмоциясы, инстикт деп аталады. Олар мұқтаждықтарын биологиялық қанағаттандырумен байланысты, мысалы мысық пен иттің еркеленуі, олардың үйреленіп бір нәрседен қорқуы, олардың сыртқы келбетінен жақсы көрініп тұрады. Адам эмоциялары хайуанат эмоцияларына қарағанда өте бай болып келеді, әрине адамдардың эмоциялары біркелкі болмайды, өйткені олардың айналадағы нәрселерге қатынасы бірдей емес.

Әрбір адамның темпераментіне, мінезіне олардың басынан кешкен тәрбиесіне қарай сыртқы дүние әсеріне жауап қайтару түрліше болады. Адам эмоцияларынын бір бірінен айырмашылығы сезімдердің күш жағынан, әрекет ету мерзімінің уақыт мөлшері жағынан, олардың сыртқы қимылдары, бет әжімі арқылы білініп көрініп тұрады. Эмоция адамның тұрмысында үлкен орын алады, олар адамға адамдық сипат беріп, оның әрекетін жылытып көрік беріп отырады.

Курстық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. ЭМОЦИЯ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ

Эмоция туралы түсінік

Эмоция (фр. emotion , лат. enoveo - толғану) - адам мен жануарлардың сыртқы және ішкі тітіркендіргіштер әсеріне реакциясы; қоршаған ортамен қарым-қатынас негізінде пайда болатын көңіл-күй.

Эмоция организмнің әр түрлі қажетсінулерге қанағаттануына ( ұнамды эмоция ) немесе қанағаттанбауына ( ұнамсыз эмоция ) байланысты. Адамның жоғары әлеуметтік қажетсінулері негізінде пайда болатын тұрақты эмоция. Эмоция жоғары түрі адамның іс-әрекетінің өнімді болуына мүмкіндік туғызады. Оларға қуаныш, сүйіспеншілік және т. б. эмоциялар жатады. Жағымсыз эмоция адамның іс-әрекетіне азды-көпті зиян келтіреді. Оларға қорқыныш, қайғы, абыржу, үмітсіздену, үрейлену және т. с. с. эмоциялар жатады.

Көңіл - адамның бойын билеп алатын эмоциялық жағдай. Көңілді болу адамның іс-әрекетінің сәтті, нәтижелі болуына байланысты. Адамның эмоциясын, оның мимикасынан, пантомимикасынан да байқаймыз. Эмоциялық үрдістердің пайда болуы вегетативтік жүйке жүйесінің қызметіне байланысты. Эмоциялар қатарластығы - бірін-бірі итермелеуші эмоциялық кемелденген екі бағдар. Олардың біреуі ұғынымсыздыққа қарай ығыстырылып, индивид мінез-құлқына санадан тыс әсер етеді.

Адам мен жануарлар психикасының ерекше көріністерінің бірі - эмоция. Ол мінезді бағыттау және жүзеге асыру амалдарын жасайтың мотивацияның құрамында маңызды орын алады.

Эмоцияның бірнеше түрі бар. Олар:

Биологиялық эмоция - әртүрлі тіршілік (ашығу, шөлдеу т. б. ) мұқтаждықтарын қанағаттандыру немесе қанағаттандырмау әрекеттерімен байланысты болады.

Жоғары эмоция - әр алуан рухани (әлеуметтік, танымдық, әсемдік) әрекеттерінен туады.

Кідірген эмоция - жеке адамның кейбір себептерімен, эмоциялық көріністерін тежеуі нәтижесінде байқалады.

Жағымсыз эмоция - қандай болса да бір мұқтаждық қанағаттандырыл-маған жағдайда ұнамсыз күйзеліс түрінде кездеседі.

Жағымды эмоция - мұқтаждық қанағаттандырылған кезде болатын сүйкімді әсерленушілік.

Эмоция кұбылыстары аффект (долданыс), нағыз эмоция сезім түрінде кездеседі. Аффект - айқын қимылдар ағза көріністерімен қоса жүретін күшті және біршама қысқа мерзімді эмоциялық күйзеліс күйі. Ол жүріп жатқан тіршілік немесе әлеуметтік жағдайда кездеседі. Нағыз эмоция ұзақ уақыт және әлсіз түрде білінеді. Ол бастан кешкен немесе болашақты елестету арқылы туады. Эмоцияның үшінші түрі - заттық сезімдер. Олар кейбір белгілі немесе дәйексіз нәрселерді (мәселен, махаббат), отанды сүю, өшпенділік т. б. елестету немесе ойлау арқылы пайда болады. Заттық сезімдер тиянақты эмоциялық қатынасты көрсетеді. Эмоциялық көтеріңкілік сәтте адамды шабыт, нұрлану, жаңалық ашу, шығармашылық қуанышы билейді. Яғни, сезініс күйі - адамның рухани және дене күшінің ең жоғары көтеріңкі сатысы.

Организмнің эмоциялық күйі эмоциялық күйзеліс және эмоциялық көрініс іспетті әсерленістерден тұрады. Эмоциялық күйзеліс деп организмнің өзін және қоршаған әлемді бейнелейтін субъективтік сезінісін айтады. Организмнің дене сезу және ағза жүйелерінде байқалатын өзгерістерді эмоциялық көрініс деп атайды. Эмоциялық көрініс әртүрлі. Симпатикалық жүйке қатты қозғағандықтан жүректің қызметі жеделдейді, қанның қысымы көтеріледі, газ алмасу өседі, тыныс кеңейеді, организмде тотығу және энергия құбылыстарыньң қарқыны артады. Қанда, сілекейде, несепте катехоламиндер, пептидтер және глюкоза мөлшері көбейеді.

Бұлшық ет тонусы өсіп, көз қимылы жиіленеді, терінің түктері үрпиеді, эмоциялық қозу кезінде организмнің бүкіл қосалқы мүмкіндіктері жедел жұмылдырылады. Сонымен қатар түпті қарқынды іс-әрекеттің өзінде, оның әлі де зор пәрменді мүмкіншіліктері сақталады. Бұлар тек төтенше жағдайларда, эмоциялық зорлану кезінде тұтынылады.

Эмоция кезінде адамның субъективтік күйі өзгереді. Оның парасаттық қабілеті, зердесі сезімтал, қоршаған орта әсерлерін жетік қабылдайды.

Эмоциялық күйзелістің тіршіліктегі негізгі мәні адам мен жануарларға өзінің ішкі жағдайын, пайда болған мұқтаждығын, тез бағалауға, оны толық қанағаттандыруға мүмкіндік жасайды. Сөйтіп, ол организмдегі бейнелеуші (бағалаушы) ізденуші, нығайтушы, реттеуші, байланыстырушы әрекеттерді ұйымдастырады.

Эмоцияның бейнелеуші әрекеті оқиғаларға жалпы баға береді. Организм өзінің бүкіл іс әрекетін бірлестіру арқасында, оған әсер етуші тітіркендіргіш-тің жағымды немесе жағымсыз жақтарын тез анықтайды. Адамның сезініс қабілеті дара күйзеліспен қатар, өзара қоса әсерленушілік арқылы қалыптасады.

Эмоцияның ізденуші түрі мақсат пен ниетке байланысты білінеді. Ол жетекші және жағдайлық болып екіге бөлінеді. Жетекші эмоциялық күйзеліс - мұқтаждықты қанағаттандыратын мінездік мақсатқа бағытталады. Жағдайлық эмоциялық күйзеліс мінездің кейбір кезеңдерін бағалаудан туады. Ол нәтижеге қарай мақсатқа жету үшін мінезді не жалғастырады не өзгертеді.

Эмоция нығайтушы әрекеті арқылы тәлім және зерде процестеріне қатысады. Эмоциялық әсерленістер тудыратын маңызды қағидалар тез және ұзақ уақытқа зерде де сақталады. Мұны әрбір шартты рефлекс қалыптасар кезде байқауға болады. Оның алғашқы жалпылама сатысын - эмоциялық сатысы дейді. Дәл осы кезде организмнің вегетативтік саласы ерекше жұмылдырылады. Өйткені белгісіз жайларда үстемді әсерлену тиімді келеді.

Эмоцияның реттеуші немесе аударақосушы әрекеті үстемді мұқтаждықты анықтайтын себептердің бәсекесінде айқын көрінеді. Ол үрей мен міндет, үрей мен ұяттың сезімдер таласында байқалады. Мұның ақыры ниеттің күшіне адамның тілегіне және еркіне байланысты болады.

Эмоцияның байланыстырушы әрекеті ымдау, қол сермеу, дене қимылы, кейпі, мәнерлі күрсіну, дауыс ырғағын өзгерту арқылы, серіктеріне сезініс түрін білдіреді. Мұның айғағын эмоциялық күйлердің арасындағы қарама - қарсылықтан байқауға болады. Мәселен, куаныш пен қайғы, ашу мен үрей, ынта мен жеркену, ұят пен жек көру, сүйсіну мен күйіну сезімдері белгілі сипаттармен айқындалады.

Эмоцияның пайда болу механизімін теориялар арқылы ұғынуға болады. Эмоцияның алғашқы теориясы Ч. Дарвин ұсынған биологиялық қағида болатын. Ол жануарлардың эмоциялық көрнекті қимылдарын салыстырып, белгілі бір биологиялық сигналдық мәні барлығын анықтады. Мұндай көрнекі қимылдар (ашу, үрей, қуаныш т. с. с. ) және ымдау әсерленістері эмоциялық туа біткен көріністерге жатады.

П. K. Анохиннің айтуынша, эмоция тарихи даму сатысында сыртқы жайларға сәйкес мұқтаждықты тез бағалау және қанағаттандыру амалы ретінде қалыптасты. Әдетте, әрбір мұқтаждық жағымсыз күйзеліспен қатар жүреді. Сондықтан ол адам мен жануарларды белсеңді іс-әрекетке демеп отырады. Ал әрбір мұқтаждық мақсат орындалса қанағаттық сезімі туады. Содан нәтижелі қимыл-әрекетпен ұласқан жағымды эмоция зердеде сақталып, әр уақытта мақсатты мінезді ұйымдастырады.

В. В. Симонов ұсынған ақпараттық қағида эмоцияны адам мен жануарлар миының пайда болған мұқтаждықтың сапасын және мөлшерін, оны қанағаттандыру ықтималдығын бейнелеу қасиеті деп санайды. Мұны олардың әрқайсысы ырықсыз генетикалық және жеке жүре пайда болған тәжірибе негізінде бағалайды. Яғни, эмоция мұқтаждық мотивациялық және ақпараттық түрткілерден туады. Оның пайда болу ережесі ретінде төмендегі теңдеуді қолданады:

Э=М- (Aк-A1) ,

мұнда Э - эмоция, оның дәрежесі, сапасы және белгісі; M - маңызды мұқтаждықтың сапасы мен күші; (Ақ-A1) - туа біткен және жүре болған тәжірибе негізінде бағалау; Ак - мұқтаждықты қанағаттандыру үшін қажетті амалдар туралы ақпарат, A1, субъект қолданып отырған нақтылы амалдар туралы ақпарат.

Келтірілген көрсеткіштер кейбір эмоция пайда болуы үшін қажетті және жеткілікті түрткілер болып есептеледі. Алайда бұлармен қатар субъектің дара типологиялық ерекшеліктері, эмоция тудыратын уақыт түрткісі және мұқтаждықтың сапасы ескерілуі тиіс. Осыған орай әлеуметтік және рухани мұқтждықтан шыққан эмоцияны сезімдер деп атайды.

Осы «эмоция теңдеуі» бойынша, амалы ықтималдылық (Ақ-Ah) жағымсыз эмоциялар тудырады. Ал болжамды мақсатқа жету ықтималдылы-ғы (Ан-Ақ) артқа жағдайда жағымды сезініс пайда болады.

Физиологиялық тұрғыдан алғанда, эмоция - арнайы ми құрылымдарының белсенді күйі, ол осы жағдайды өсіруге немесе азайтуға бағыттап, мінезді өзгертуге мәжбүр етеді.

Эмоциялық күйдің қалыптасуына мидың әртүрлі құрылымдары қатысады. У. Кеннон ұсынған таламустың теория бойынша эмоциялық әсерленіс алғашқыда таламус орталықтарында пайда болып, ми қыртысына ықпалын тигізеді. Сөйтіп, ол түйсікті түрлендіріп, көрнекті қимылдарды тудырады.

Эмоцияны ұғынуда лимбиялық теория жетекші орын алады. Дж. Пейпец клиникалық байқаулардың нәтижесінде, ми қыртысының маңдай бөлігі, гипокамп, күмбез, бадамша, таламус, гипоталамус эмоциялық әсерленісті ұйымдастырады деп тұжырымдады. Д. Линслей электроэнцефалография әдісін қолданып, бұл құрылымдарды ми бағанының торлы құрылымы белсендіретіндігін дәлелдеді. Сөйтіп, ол эмоцияның белсендіріліс теориясын ұсынды.

B. P. Гес тітіркендіру әдісі арқылы гипоталамустың алдыңғы және қапталдас ядроларының жағымды эмоцияға, ал артқы және ішкерілес (медиальды) ядроларының жағымсыз эмоцияға жауапты екендігін көрсетті. Сол сияқты Д. Олдз жануарлар миына енгізілген электродтар арқылы, олардың өзін-өзі тоқпен тітіркендіру әдісін пайдаланып, мидың жағымды және жағымсыз нығайтушы құрылымдары болатындығын анықтады. Жағымды нығайтушы құрылымдар жүйесіне қапталдас гипоталамус, перде, мидың ішкерілес будасы жатады. Жағымсыз орталық солғын зат, ішкерілес гипоталамус, бадамшадан құралады. Бұл құрылымдар мидың эмоциогендік жүйелері құрамына кіреді.

Эмоция саласында үлкен ми сыңарларының әрекетінің асимметриясы байқалады. Мидың оң жарты шарының эмоциогендік мәні зор, көбінесе дағдыланудың алғашқы кезеңінде іске қосылады. Адамның жағымды эмоциясы негізінен сол жарты шармен, ал жағымсызы оң жарты шармен жүзеге асады. Осыған сәйкес әртүрлі психосоматикалық көріністер тұлғаның, сол жақ жартысынан жиі білінеді. Адамның сол жақ беті көбінесе жағымсыз, ал оң жақ беті жағымды эмоцияны бейнелейді. Мұндай айырмашылық тіпті жаңа туғандарда байқалады. Олардың тәтті немесе ащы дәмді түйсінуі бет әлпетінен анық көрінеді.

Алайда A. B. Вальдман эмоцияның белгілі түрлері мен мидың нақты құрылымдары арасында «мызғымас» байланыс болатынына күмән келтіреді. Өйткені, эмоция психикалық әрекет болғандықтан белгілі ми құрылымына тұрақты бекітілмейді. Ол туа біткен және жүре болған механизмдерге негізделген мінездің түрі. Расында, клиникалық байқауларда, мидың әртүрлі құрылымдарын емдеу мақсатымен тітіркендіргенде, олардың әрқайсысы әрі жағымды, әрі жағымсыз эмоциялық күйлерге сәйкес келетіндігі анықталды.

Эмоциялық күйдің пайда болу негізі орталық жүйке жүйесінің нейромедиаторлық механизмдерінен құралады. Жануарларға жасалған тәжірибелер бойынша, норадреналин жағымды сезініс, ал cepотон мен холинергиялық жүйелер жағымсыз эмоция тудырады. Сонымен қатар жағымды эмоциялық күйді қалыптастыруға ішкі апиындар қатысатындығын дәлелдейді. Бір жағынан осы эндорфиндер мидағы серотонин сезгіш жүйелердің әсерін өзгерте алады.

Кейбір зерттеулерде эмоцияның нығайтушы әрекетінің дофамин - және серотонинергиялық жүйелерден, ал мотивация норадренергиялық жүйелерден тәуелді екендігі анықталды. Сөйтіп: әртүрлі эмоциялық күйді жүзеге асыруға мидың бүкіл нейромедиаторлық жүйесінің қатысатындығын болжауға болады. Шынында, олардың балансы өзгергенде эмоция бұзылады. Мәселен, мания немесе депрессия жағдайларында мидың әртүрлі бөлімінде дофамин, норадреналин және серотонин құрамасы өзгереді.

Эмоцияның екі түрлі ауытқуы байқалады. Гипотимия - абыржу, үрей, торығу, жабырқау күйі. Мұндай жағдайда мотивация әлсірейді, адам жүдеп, ішкі ағзалардың қызметі бұзылады. Гипертимия - көңіл шалқып, қимыл күшейеді, желік пайда болады. Адамдарда эмоция ауытқулары өте күрделі. Мұндай күйлер эмоциялық ышқынуда (стресс) жиі кездеседі. Ол мұқтаждық пен оны өтеу мүмкіндігі сәйкес келмеген жағдайда туады. Яғни эмоциялық ышқыну осындай кақтығысуларды жоюға арналған организмнің барлық қорғаныш күшін жұмылдыратын маңызды икемделу әсерленісі. Ол жойылмаған күнде эмоциялық қозу ұзақ уақыт іркіліп, адамның мотивация сезініс саласы бұзылып, әртүрлі аурулар пайда болады.

Эмоциялык стресс - жүрек ишемиясы, гипертензия, асқазан жарасы, эндокрин жүйесінің ауруларына әкеліп соғады. Мұнда орталық жүйке жүйесіндегі нейромедиаторлар мен пептидтердің мөлшері көп өзгереді.

Адамдарда мұндай ауытқулар көбінесе әлеуметтік қақтығысуларда өте жиі кездеседі.

Эмоциялық стресті зерттеу невроздарды емдеу істеріне көмектеседі. Сондықтан ұзақ және тиімді психофармакологиялық емдеу психиканы зақымдаушы әсерлердің эмоциялық зерде, із жазбасын өшіріп, толық немесе жартылай психикалық іс-әрекетті қалпына келтіреді. Сонымен бірге нәтижелі емгерліктің алғы шартты - мидың өзінің етеміс механизмдерін белсендіріп, дерттену сәттерін жою немесе шектеу.

2. Эмоция теориялары

Эмоция - (латын сөзі - еmоvега қозу, толқу) деген мағына береді. Қуаныш сезімі. И. П. Павлов, эмоция ми қыртысында болатын жасушалардың күш-қуаты. Сондықтан да эмоцияның белгілі түрде биологиялық және әлеуметтік мәні бар. Эмоция ағзаның ішкі эндокринді бездеріне байланысты болады.

Адреналин эмоцияны реттеуші фактордың бірі болып есетелінеді. Ол бауырдағы гликогеннің ыдырауына әсерін тигізеді. Адам эмоциялық жағдайда болған да, қандағы қанттардың мөлшері азайып кететінін медиктер анықтаған болатын.

Эмоция тудыратын стрестің пайда болу ағымында биологиялық танымдықтың 3 буыны болатыны белгілі болды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.