Тоқыма маталардың классификациясы және қасиеттері

Кіріспе

Тоқыма маталар әртүрлі жіптерді пайдалана отырып әртүрлі әдістермен өндіріледі.
Қолданылу саласына байланысты оларды үй шаруашылығы заттары және киімдерін жасау үшін пайдаланылатын тұрмыстық; өнеркәсіптің әртүрлі салалары үшін арналған техникалық және арнайы мақсаттағы деп бөледі. Тұрмыстық маталар тоқыма маталардың жалпы өндіріс көлемі ішінде ең жоғары орынға ие.
Өнеркәсіпппен шығарылатын маталар, трикотажды және таспа емес маталар өте алуан түрлі. Алып қарайтын болсақ, тоқыма өнеркәсібі маталардың 3500 астам түрлерін шығарады (басқаша айтқанда, ең болмағанда бір көрсеткішің бойынша ерекшеленетін – ені, тығыздығы және т.б. жеке түрлерін), соның ішінде мақтақағаздылар – шамамен 1000 артикул, ленді – 350 астам, жүнді – 1000 астам және жібекті 1100 артикул, ал мата еместер 100 артикул.
Олардың өндірісін одан ары арттыру және тұрмыстық маталардың спасын жоғарылату химиялық талшықтар және жаңа түрдегі жіптерді, табиғи талшцықтардан жасалған иірім жіптерді, кешенді химиялық текструирленген ирім жіптерді, өрілген иірім жіптерді және фасонды өрімдегі иірім жіптерді, түрлі түсті жіптерді; одан басқа безендірудің жаңа түрлерін және т.б. әдістерді пайдаланумен жүзеге асырылады.
Талшықтардың әртүрінен жасалатын тоқыма жіптер барлығын жалпы алғанда 1986 жылы 12,3 млрд м2 өндірілген. Олардың ішінде мақтақағазды маталар пайыздық түрде: 63,2, ленді – 6,7, жүнді маталар 5,4, жібекті маталар 15,9; және мата емес типтегі маталар 7,8 құраған.
ХХVІІ съезді шешімімен маталар өндірісін 1990 жылға қарай 14-15 млрд м2 дейін жеткізу жоспарлануда, мұнда жүнді маталар өндірісін безендіре отырып 1,7 есе арттыру, жібекті жаңа құрылымдағы маталарды және жіптерді 2 есе, тұрмыстық маталарды 2,3 есе арттыру қарастырылған

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ТОҚЫМА МАТАЛАРДЫҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ ЖӘНЕ ҚАСИЕТТЕРІ
ТОҚЫМА МАТАЛАРДЫҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ
Тоқыма маталар әртүрлі жіптерді пайдалана отырып әртүрлі әдістермен
өндіріледі.
Қолданылу саласына байланысты оларды үй шаруашылығы заттары және
киімдерін жасау үшін пайдаланылатын тұрмыстық; өнеркәсіптің әртүрлі
салалары үшін арналған техникалық және арнайы мақсаттағы деп бөледі.
Тұрмыстық маталар тоқыма маталардың жалпы өндіріс көлемі ішінде ең жоғары
орынға ие.
Өнеркәсіпппен шығарылатын маталар, трикотажды және таспа емес маталар
өте алуан түрлі. Алып қарайтын болсақ, тоқыма өнеркәсібі маталардың 3500
астам түрлерін шығарады (басқаша айтқанда, ең болмағанда бір көрсеткішің
бойынша ерекшеленетін – ені, тығыздығы және т.б. жеке түрлерін), соның
ішінде мақтақағаздылар – шамамен 1000 артикул, ленді – 350 астам, жүнді –
1000 астам және жібекті 1100 артикул, ал мата еместер 100 артикул.
Олардың өндірісін одан ары арттыру және тұрмыстық маталардың спасын
жоғарылату химиялық талшықтар және жаңа түрдегі жіптерді, табиғи
талшцықтардан жасалған иірім жіптерді, кешенді химиялық текструирленген
ирім жіптерді, өрілген иірім жіптерді және фасонды өрімдегі иірім жіптерді,
түрлі түсті жіптерді; одан басқа безендірудің жаңа түрлерін және т.б.
әдістерді пайдаланумен жүзеге асырылады.
Талшықтардың әртүрінен жасалатын тоқыма жіптер барлығын жалпы алғанда
1986 жылы 12,3 млрд м2 өндірілген. Олардың ішінде мақтақағазды маталар
пайыздық түрде: 63,2, ленді – 6,7, жүнді маталар 5,4, жібекті маталар 15,9;
және мата емес типтегі маталар 7,8 құраған.
ХХVІІ съезді шешімімен маталар өндірісін 1990 жылға қарай 14-15 млрд
м2 дейін жеткізу жоспарлануда, мұнда жүнді маталар өндірісін безендіре
отырып 1,7 есе арттыру, жібекті жаңа құрылымдағы маталарды және жіптерді 2
есе, тұрмыстық маталарды 2,3 есе арттыру қарастырылған. Трикотажды бұйымдар
өндірісін 2,2-2,3 млрд дана жеткізу жоспарлануда.

Маталар
Маталар әдетте келесі белгілері бойынша классификацияланады: түрі
жәнеқолданылатын шикізаттың мөлшері, арналуы, жасау тәсілі, безендіру түрі
және бояуды жағу әдісі бойынша.
Қолданылатын шикізаттардың түріне қарай маталар мақтақағазды, ленді,
жүнді және жібекті болып бөлінеді. Соңғыларына химиялық жіптерден және
химиялық талшықтардан алынатын иірім жіптерден жасалатын барлық маталар
жатады, мұнда міндетті түрде түрі көрсетілуі қажет. Маталар келесі түрлерде
болуы мүмкін:
біртекті, басқаша айтқанда бір түрдегі талшықтан жасалатын
(қоспаларсыз) немесе талшықтар қоспаларынан жасалған (белгілі бір сыртқы
эффектіні беру үшін басқа талшықты 10 пайыз көлемінде қосады);
араласқан, яғни негіз және мойынша жіптері әртүрлі талшықтар
қоспасынан тұрады;
біртекті емес, негізі және мойыншасы бойынша жіптердің әртүрінен
жасалған немесе баста типтегі талшықтан жасалған бірлік жіпті қосу арқылы
бұралған жіптер.
Біртекті емес және араласқан маталар әдетте анағұрлым құнды көрсеткіш
жартылай сөін қосу арқылы аталады (мысалы, жартылай жүнді).
Араласқан маталар ішінен ең кең таралғандары болып мақта, лен, жүн
немесе жібектің капронмен, вискозды талшықтармен, жоғары молдульді вискозды
түрлерімен, равсанды, полиакрилонитрильді және басқа талшықтары
қоспаларынан жасалған иірім жіптер есептеледі.
Безендіру сипаты, жасау және түстері бойынша маталардың келесі түрлері
болады: шикі сұрыпты маталар – яғни тоқыма процесінен кейін ешқандай да
операцияларға тартылмаған маталар; шлихталанған маталар – шлихтаны аластаты
мақсатында жібітілген және жуудан өөткізілген маталар; ағартылған –
ағартудың әртүрлі тәсілдеріне тартылған маталар; тегіс боялған маталар –
бірқалыпты бір түске боялғ,ан маталар; тоқұымалы – қағида бойынша матаның
бюеттік жағына түсті өрнектер салынған маталар; пестроканды – алдын ала
әртүрлі түстерге боялған жіптерден тоқылған маталар;меланжды – алдын ала
түрлі түске боялған талшықтар қоспасынан алынған иірім жіптер; өсік жүнді
бетті, маталар бетінде тарау нәтижесінде әлсіз байланысқан, борпылдақ,
жіптер ұштарына немесе талшықтарға ие мталар; мерсеризацияланған – қалыпты
температураларда және керу арқылы сілтінің әлсіз ерітінділерімен ңделген
маталар (мақтақағазды); қайнатылған, басқаша айтқанда матаны жұмсарту
мақсатында серицин аластату үшін буландыруға тартылмаған маталар (жібектер)
және т.б. болып бөлінеді.
Безендірудің аталған түрлері барлық маталар үшін қолданыла бермейді.
Мысалы, ленді және жібекті таралмаған маталар болмайды, тек мақтақағазды
маталар ғана мерсеризацияланады, және жұмсарту үшін тек жібект маталарды
буландырады.
Қазіргі уақыттардағы бар стандарттарда (ГОСТ 4.3-78, ГОСТ 4.4-83, ГОСТ
4.5 – 83, ГОСТ 4.6-78) маталарды екі негізгі принцип бойынша бөлудің
бірыңғай принципі қабылданған, ол: шиіказаттың мөлшері және түрі бойынша,
арналуы бойынша.
Кесте 8. Арналуы бойынша маталардың классификациясы
Мақтақағазды ГОСТЛенді ГОСТ 4.4-83Жүнді ГОСТ 4.5-83Жібекті ГОСТ
4.3-78 4.6-78
Төсеніштер Үстелдік Көйлектік Көйлектік
Көйлектік Іш киімдік Костюмдік Іш киімдік
Киімдік Сүлгілік Пальтолар жасау Жиһаздық
үшін
Төсеніштік Декоративті Одеяло, Жиһазды –
жапқыштар, декоративтік
плеттер
Одеялолық Декоративті Орамалдар, Төсеніштік
қолданбалы шарфтар,
палантиндер,
жаймалар
Төсеніштік және Өсік талшықты
қолданбалы маталар
Жиһазды Плащ жасау үшін
декоративтік арналған
Жапқыштар, Басқа да заттар
кілемдер,
төсеніштер, жол
кілемшелері,
матрцтар

Трикотаж
ГОСТ 4.26-80 стандартында трикотажды бұйымдардың классификациясы
келтірілген, олардың едәуір бөлігі таспаларды пішу немесе тігу жолымен
өндіріледі. Таспалы маталардың классификациясы берілмеген, бірақ
қолданылатын шикізат түріне қарай, түптелі құрылымы және безіндіру әдісі
бойынша бөлу іс – жүзінде ол таспалы маталарға ұқсас болып келеді.
Қолданылатын шикізаттың түрі бойынша таспалы маталардың келесі түрлері
болады: мақтақағазды, жүнді, араласқан (мақталапсанды, мақта вискозды,
жартылай жүнді) және химиялық талшықтардан жасалған; синтетикалық және
жасанды жіптерден жасалған; иірімжіптер және жіптердің әртүрлі қоспаларынан
жасалған.
Трикотажды түптелу құрылымы бойынша таспалы маталар кулинарлы біреулік
және екілік, негізбайламды біреулік және екеулік болып бөлінеді.
Безендіру тәсілі немесе таспалы маталарды өңдеу әдісі бойынша –
ағартылған, боялған, баспалы суретті, замш типті өрнектелген, өсік талшықты
деп бөлінеді.
Байланыстыру жабдығының үлкен мүмкіндіктері арқасында трикотажды
таспалы маталардың ассортименті өте жылдам қарқындармен жаңартылып және
кеңейтілуде.

Маталы емес таспалар
Трикотаж, таспалы маталар сияқты маталы таспалар және даналық бұйымдар
ГОСТ 4.34-84 стандартына сай бөлінеді.
Қолданылатын шикізаттар түріне қарай олар табиғи талшықтардан және
иірім жіптерден жасалған, химиялық талшықтардан және жіптерден, химиялық
талшықтардан, табиғи иірім жіптерден, химиялық жіптерден, әртүрлі талшықтар
және жіптердің қалдықтарынан, талшықтар, иірімжіптер және жіптердің әртүрлі
өрімдерінен жасалған болып бөлінеді.
Арналуына байланысты олар 10 топқа бөлінеді:
киімдер үшін (көйлекті – жейделі, балалар көйлектері, төсемдік және
т.б.) арналған;
аяқ киімдер үшін арналған (үй ішінде және күнделікті киілетін аяқ
киімдер дайындамалары, төсемдік және т.б.);
сүлгілі (тегіс және махрлы);
декоративті (портьер, перделер, гардинді - тюльді);
жиһаздық (безендірілген, төсемдік және т.б.);
одеялолар, пледтер,
жапқыштар және т.б.
Таспаның құрылымы бойынша олар жзық, махрлы, өсік талшықты және т.б.
болып бөлінеді, ал өндру тәсілі бойынша – бостігісті, жіппен тігілетін,
маталытігісті, инелібайланыстырылған және жабыстырылған болып ьбөлінеді.
Жоғары экономикалылығы салдарынан олардың өнедірісі қарқынды өсуде, ал
ассортименті мен қолданылу саласы кеңейе түсуде.
Жоғарыда қарастырылған стандарттар тұтас алғанда маталарды және маталы
емес таспаларды бөлудің бірдей принципін береді, атап айтатын болсақ, түрі
және шикізат мөлшері және арналуы бойынша, олардың топтарға бөлінуіне
қарамастан айырмашылықтар жоқ. Айталық киімдік мақтақағазды маталарға
жейделер, комзолдар, пальто және плащ және басқа типтегі киімдер жасау үшін
пайдаланылатын маталар жатқызылды, ал көйлектер үшін арналған маталар
мысалы, халаттар, жеңіл киімдер дайындау үшін қолданылатын маталар басқа
топтарға жатқызылған. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.