Тоқыма маталардың классификациясы және қасиеттері

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ТОҚЫМА МАТАЛАРДЫҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ ЖӘНЕ ҚАСИЕТТЕРІ

ТОҚЫМА МАТАЛАРДЫҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

Тоқыма маталар әртүрлі жіптерді пайдалана отырып әртүрлі әдістермен өндіріледі.

Қолданылу саласына байланысты оларды үй шаруашылығы заттары және киімдерін жасау үшін пайдаланылатын тұрмыстық; өнеркәсіптің әртүрлі салалары үшін арналған техникалық және арнайы мақсаттағы деп бөледі. Тұрмыстық маталар тоқыма маталардың жалпы өндіріс көлемі ішінде ең жоғары орынға ие.

Өнеркәсіпппен шығарылатын маталар, трикотажды және таспа емес маталар өте алуан түрлі. Алып қарайтын болсақ, тоқыма өнеркәсібі маталардың 3500 астам түрлерін шығарады (басқаша айтқанда, ең болмағанда бір көрсеткішің бойынша ерекшеленетін - ені, тығыздығы және т. б. жеке түрлерін), соның ішінде мақтақағаздылар - шамамен 1000 артикул, ленді - 350 астам, жүнді - 1000 астам және жібекті 1100 артикул, ал мата еместер 100 артикул.

Олардың өндірісін одан ары арттыру және тұрмыстық маталардың спасын жоғарылату химиялық талшықтар және жаңа түрдегі жіптерді, табиғи талшцықтардан жасалған иірім жіптерді, кешенді химиялық текструирленген ирім жіптерді, өрілген иірім жіптерді және фасонды өрімдегі иірім жіптерді, түрлі түсті жіптерді; одан басқа безендірудің жаңа түрлерін және т. б. әдістерді пайдаланумен жүзеге асырылады.

Талшықтардың әртүрінен жасалатын тоқыма жіптер барлығын жалпы алғанда 1986 жылы 12, 3 млрд м ² өндірілген. Олардың ішінде мақтақағазды маталар пайыздық түрде: 63, 2, ленді - 6, 7, жүнді маталар 5, 4, жібекті маталар 15, 9; және мата емес типтегі маталар 7, 8 құраған.

ХХVІІ съезді шешімімен маталар өндірісін 1990 жылға қарай 14-15 млрд м ² дейін жеткізу жоспарлануда, мұнда жүнді маталар өндірісін безендіре отырып 1, 7 есе арттыру, жібекті жаңа құрылымдағы маталарды және жіптерді 2 есе, тұрмыстық маталарды 2, 3 есе арттыру қарастырылған. Трикотажды бұйымдар өндірісін 2, 2-2, 3 млрд дана жеткізу жоспарлануда.

Маталар

Маталар әдетте келесі белгілері бойынша классификацияланады: түрі жәнеқолданылатын шикізаттың мөлшері, арналуы, жасау тәсілі, безендіру түрі және бояуды жағу әдісі бойынша.

Қолданылатын шикізаттардың түріне қарай маталар мақтақағазды, ленді, жүнді және жібекті болып бөлінеді. Соңғыларына химиялық жіптерден және химиялық талшықтардан алынатын иірім жіптерден жасалатын барлық маталар жатады, мұнда міндетті түрде түрі көрсетілуі қажет. Маталар келесі түрлерде болуы мүмкін:

біртекті, басқаша айтқанда бір түрдегі талшықтан жасалатын (қоспаларсыз) немесе талшықтар қоспаларынан жасалған (белгілі бір сыртқы эффектіні беру үшін басқа талшықты 10 пайыз көлемінде қосады) ;

араласқан, яғни негіз және мойынша жіптері әртүрлі талшықтар қоспасынан тұрады;

біртекті емес, негізі және мойыншасы бойынша жіптердің әртүрінен жасалған немесе баста типтегі талшықтан жасалған бірлік жіпті қосу арқылы бұралған жіптер.

Біртекті емес және араласқан маталар әдетте анағұрлым құнды көрсеткіш «жартылай» сөін қосу арқылы аталады (мысалы, жартылай жүнді) .

Араласқан маталар ішінен ең кең таралғандары болып мақта, лен, жүн немесе жібектің капронмен, вискозды талшықтармен, жоғары молдульді вискозды түрлерімен, равсанды, полиакрилонитрильді және басқа талшықтары қоспаларынан жасалған иірім жіптер есептеледі.

Безендіру сипаты, жасау және түстері бойынша маталардың келесі түрлері болады: шикі сұрыпты маталар - яғни тоқыма процесінен кейін ешқандай да операцияларға тартылмаған маталар; шлихталанған маталар - шлихтаны аластаты мақсатында жібітілген және жуудан өөткізілген маталар; ағартылған - ағартудың әртүрлі тәсілдеріне тартылған маталар; тегіс боялған маталар - бірқалыпты бір түске боялғ, ан маталар; тоқұымалы - қағида бойынша матаның бюеттік жағына түсті өрнектер салынған маталар; пестроканды - алдын ала әртүрлі түстерге боялған жіптерден тоқылған маталар; меланжды - алдын ала түрлі түске боялған талшықтар қоспасынан алынған иірім жіптер; өсік жүнді бетті, маталар бетінде тарау нәтижесінде әлсіз байланысқан, борпылдақ, жіптер ұштарына немесе талшықтарға ие мталар; мерсеризацияланған - қалыпты температураларда және керу арқылы сілтінің әлсіз ерітінділерімен ңделген маталар (мақтақағазды) ; қайнатылған, басқаша айтқанда матаны жұмсарту мақсатында серицин аластату үшін буландыруға тартылмаған маталар (жібектер) және т. б. болып бөлінеді.

Безендірудің аталған түрлері барлық маталар үшін қолданыла бермейді. Мысалы, ленді және жібекті таралмаған маталар болмайды, тек мақтақағазды маталар ғана мерсеризацияланады, және жұмсарту үшін тек жібект маталарды буландырады.

Қазіргі уақыттардағы бар стандарттарда (ГОСТ 4. 3-78, ГОСТ 4. 4-83, ГОСТ 4. 5 - 83, ГОСТ 4. 6-78) маталарды екі негізгі принцип бойынша бөлудің бірыңғай принципі қабылданған, ол: шиіказаттың мөлшері және түрі бойынша, арналуы бойынша.

Кесте 8. Арналуы бойынша маталардың классификациясы

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78

Ленді ГОСТ 4. 4-83

Жүнді ГОСТ 4. 5-83

Жібекті ГОСТ 4. 6-78

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78: Төсеніштер

Ленді ГОСТ 4. 4-83: Үстелдік

Жүнді ГОСТ 4. 5-83: Көйлектік

Жібекті ГОСТ 4. 6-78: Көйлектік

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78: Көйлектік

Ленді ГОСТ 4. 4-83: Іш киімдік

Жүнді ГОСТ 4. 5-83: Костюмдік

Жібекті ГОСТ 4. 6-78: Іш киімдік

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78: Киімдік

Ленді ГОСТ 4. 4-83: Сүлгілік

Жүнді ГОСТ 4. 5-83: Пальтолар жасау үшін

Жібекті ГОСТ 4. 6-78: Жиһаздық

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78: Төсеніштік

Ленді ГОСТ 4. 4-83: Декоративті

Жүнді ГОСТ 4. 5-83: Одеяло, жапқыштар, плеттер

Жібекті ГОСТ 4. 6-78: Жиһазды - декоративтік

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78: Одеялолық

Ленді ГОСТ 4. 4-83: Декоративті қолданбалы

Жүнді ГОСТ 4. 5-83: Орамалдар, шарфтар, палантиндер, жаймалар

Жібекті ГОСТ 4. 6-78: Төсеніштік

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78: Төсеніштік және қолданбалы

Ленді ГОСТ 4. 4-83:

Жүнді ГОСТ 4. 5-83:

Жібекті ГОСТ 4. 6-78: Өсік талшықты маталар

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78: Жиһазды декоративтік

Ленді ГОСТ 4. 4-83:

Жүнді ГОСТ 4. 5-83:

Жібекті ГОСТ 4. 6-78: Плащ жасау үшін арналған

Мақтақағазды ГОСТ 4. 3-78: Жапқыштар, кілемдер, төсеніштер, жол кілемшелері, матрцтар

Ленді ГОСТ 4. 4-83:

Жүнді ГОСТ 4. 5-83:

Жібекті ГОСТ 4. 6-78: Басқа да заттар

Трикотаж

ГОСТ 4. 26-80 стандартында трикотажды бұйымдардың классификациясы келтірілген, олардың едәуір бөлігі таспаларды пішу немесе тігу жолымен өндіріледі. Таспалы маталардың классификациясы берілмеген, бірақ қолданылатын шикізат түріне қарай, түптелі құрылымы және безіндіру әдісі бойынша бөлу іс - жүзінде ол таспалы маталарға ұқсас болып келеді.

Қолданылатын шикізаттың түрі бойынша таспалы маталардың келесі түрлері болады: мақтақағазды, жүнді, араласқан (мақталапсанды, мақта вискозды, жартылай жүнді) және химиялық талшықтардан жасалған; синтетикалық және жасанды жіптерден жасалған; иірімжіптер және жіптердің әртүрлі қоспаларынан жасалған.

Трикотажды түптелу құрылымы бойынша таспалы маталар кулинарлы біреулік және екілік, негізбайламды біреулік және екеулік болып бөлінеді.

Безендіру тәсілі немесе таспалы маталарды өңдеу әдісі бойынша - ағартылған, боялған, баспалы суретті, замш типті өрнектелген, өсік талшықты деп бөлінеді.

Байланыстыру жабдығының үлкен мүмкіндіктері арқасында трикотажды таспалы маталардың ассортименті өте жылдам қарқындармен жаңартылып және кеңейтілуде.

Маталы емес таспалар

Трикотаж, таспалы маталар сияқты маталы таспалар және даналық бұйымдар ГОСТ 4. 34-84 стандартына сай бөлінеді.

Қолданылатын шикізаттар түріне қарай олар табиғи талшықтардан және иірім жіптерден жасалған, химиялық талшықтардан және жіптерден, химиялық талшықтардан, табиғи иірім жіптерден, химиялық жіптерден, әртүрлі талшықтар және жіптердің қалдықтарынан, талшықтар, иірімжіптер және жіптердің әртүрлі өрімдерінен жасалған болып бөлінеді.

Арналуына байланысты олар 10 топқа бөлінеді:

киімдер үшін (көйлекті - жейделі, балалар көйлектері, төсемдік және т. б. ) арналған;

аяқ киімдер үшін арналған (үй ішінде және күнделікті киілетін аяқ киімдер дайындамалары, төсемдік және т. б. ) ;

сүлгілі (тегіс және махрлы) ;

декоративті (портьер, перделер, гардинді - тюльді) ;

жиһаздық (безендірілген, төсемдік және т. б. ) ;

одеялолар, пледтер,

жапқыштар және т. б.

Таспаның құрылымы бойынша олар жзық, махрлы, өсік талшықты және т. б. болып бөлінеді, ал өндру тәсілі бойынша - бостігісті, жіппен тігілетін, маталытігісті, инелібайланыстырылған және жабыстырылған болып ьбөлінеді.

Жоғары экономикалылығы салдарынан олардың өнедірісі қарқынды өсуде, ал ассортименті мен қолданылу саласы кеңейе түсуде.

Жоғарыда қарастырылған стандарттар тұтас алғанда маталарды және маталы емес таспаларды бөлудің бірдей принципін береді, атап айтатын болсақ, түрі және шикізат мөлшері және арналуы бойынша, олардың топтарға бөлінуіне қарамастан айырмашылықтар жоқ. Айталық киімдік мақтақағазды маталарға жейделер, комзолдар, пальто және плащ және басқа типтегі киімдер жасау үшін пайдаланылатын маталар жатқызылды, ал көйлектер үшін арналған маталар мысалы, халаттар, жеңіл киімдер дайындау үшін қолданылатын маталар басқа топтарға жатқызылған. Ал ленде - бір топқа киімдердің әртүрін жасау үшін қолданылатын маталар жатқызылған.

Практикада саудалық классификация деп аталатын жіктеуді пайдаланады. Осы классифкацияға сай маталар әртүрлі белгілріне байланысты бірқатар саудалық топтарға бөлінеді: матаның арналуы, түптелу сипаты, жасалу әдісі және т. б.

Тоқымалық түптеу

Маталардың қасиеттері және сыртқы түрі бастапқы шикізаттардың қасиеттеріне, өндірілу әдісіне және безендіру сипатына байланысты болады, бірақ үлкен дәрежеде жіптерді түптеу түрінің басқа факторларымен анықталатын құрысымен анықталады.

Маталардың түптелуі деп бір жүйенің жіптерінің басқа жіптермен байланысуының белгілі бір реттілігін айтады.

Түптеудің мүмкін болатын түрлері өте көп. Көбінесе оларды төрт топқа бөледі: басты, ұсақөрнекті, күрделі және іріөрнекті.

Басты түптеулер. Бұларға таспалы, саржалы, сатинді және атласты түптеулер жатады. 80 а суретте таспалы түптеу түріндегі мата көрсетілген, онда негіздік және мойыншалы жіптер бір - бірін кезекті түрде жабады.

Түптеулерді қарастыру қолайлы болуы үшін схемаларын торлы қағазға салады, мұнда тордың вертикальды қатарлары негіз жіптері ретінде, ал горизонтальды қатарлары - мойынша жіптері ретінде қарастырылады. Бір жүйенің жіптері екінші бір жүйе жіптерін басқан орынды жабу орны деп атайды. Негіздік жіп мойынша жібін жабатын және шекарасынан шығыңқы болатын матаның беттік жағындағы орынды бояйды немес крес арқылы белгілейді. Мойыншалық түптеулер боялмайды. Мойыншалы жіптерді төменгі жақтан жоғарыға қарай жүргізіледі, ал негіздік жіптер солдан оңға қарай саналады. Олай болса, 80 а суретте бірінші қатарда төменнен солға, оңға матаның беттік жағына негіздік жіптер шығып тұрады 1, 3, 5, және т. б., екінші қатаржа - жұп сандар 2, 4, 6 және т. б. көрініп тұрғандай әрбір келесі қатардағы негізгі жаппалар алдыңғылармен салыстырғанда бір жіпке ығыстырылған, басқаша айтқанда бір ығысылған.

С ығысу деп алдыңғы жіптердің бірлік түптелуіне қатысты алғанда берілген жіптің бірлік түптелуінің қаншалықты шамаға ығысқанын көрсететін шама. Ығысудың вертикальды С ₀ яғни екі қатар орналасқан негіздер арасындағы түптелуді қарастыратын, және горизонтальды С _у - екі қатар орнгаласқан мойындық жіп арасын қатарсыратын түрлері болады.

Түптелудің ақталған элементарлы суретін түзуге қатысқан және матаның ені мен ұзындығы бойынша қайталанып отыратын жіптердің минимальды саны түптелу раппорты деп аталады. Негізі және Р ₀ және мойыншасы Р _у бйынша қарастырылатын раппортар болады., 80 б суретте түптелу раппорты жуан сызықұтың сол жақ төмені бойынша жүргізілген. Көрініп тұрғандай таспалы түптелу үшін Р ₀ = Р _у, С ₀ = С _у = 1.

Таспалы түптеу мақтақағазды, лекнді, жүнді және жібекті әртүрлі мақсаттағы маталарды жасауда кеңінен қолданылады. Мұнда әрбір түптеудің негіздік жібі көрші мойыншалық жіппен түптеседі, соның салдарынан бұлш әдіспен жасалған мата басқа әдіспен жасалған сол жіптерден құралған матамен салыстырғанда кейбір қатаңдыққа және созу кезіндегі берікке ие болады. Одан басқа матаның беттік және астарлы беттері бірдей болады.

Саржалы түптеуде раппорттағы жіптер саны үштен кем болмауы қажет, ал ығысу болса 1 ге тең болады. Ол сызықшамен белгіленеді: оның саны негізгі түптелулер санын раппорт көлемінде көрсететін, ал бөлінгіш сан - мойыншалық түптелу сандарын көрсетеді.

81 суретте саржалы түптеумен жасалған мата көрсетілген. Бұл түптелу Р ₀ = Р _у = 3 = п _о = 2п _у ие. Саржалар үшін3/1 (срет 81 б) Р _о = Р _у = 4 = 3п ₀ + п _у.

Саржалық маталар мойыншалық, олардың беттерінде мойыншалық түптесулер басым; негіздік - негіздік түптелулер басым; екі жақты, басқаша айтқанда негіздік және мойыншалық түптесулердің бірдей санына ие болып бөлінеді. Саржалы түптеулермен жұмыс істейтін маталар өз беттерінде сипаттық диагоналды төменнен жоғары, және солдан оңға бағытталған өрнектерге ие.

Бұл түптелулер келесі маталарды жасау үшін пайдаланылады: мақтақағазды көйлектік және киімдік маталар; ленді; жүнді көйлектік, комзолдық және пальтолық; жібект көйлектік және төсеніштік маталар және т. б.

Негіздіку және мойыншалық жіптер бір тастай отырып түптелетіндіктен, таспалы түптеу салыстырғанда басқа барлық тең шарттарда саржалы түптелудегі маталардың үзілу күштері таспалы түптелу маталарына қарағанда төмен болады, бірақ матаның өзі жұмсақ, киімде жақсы драпирленеді. Саржалы түптелудегі маталардың созғандағы беріктіктерін арттыру үшін доғары тығыздықты етіп өңдейді.

Сатинді түптеу жылтыр тегіс беттерге ие, мойыншлық ұзын түптелулермен түзілген маталарды алуға мүмкіндік береді. Таспалы және саржалы түптеудегі маталардан ерекшелігі мойыншаны әрбір бұрау кезіндегі мойын кемінде екі жіпке аттауы қажет. Осының нәтижесінде негіздік және мойыншалық жіптер түптелуі шатасқан болады, байқалмайды және жеткілікті тегіс бет түзеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.