Ұлт мәселелері Ресей тарихнамасында

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: ҰЛТТЫҚ МЕМЛЕКЕТ МӘСЕЛЕСІНІҢ ТАРИХНАМАДА ҚАРАСТЫРЫЛУЫ. ЕВРОПА МЫСАЛЫНДА

Мазмұны:

Кіріспе . 3

Кіріспе. 3: І Тарау Европа тарихнамасындағы ұлт мәселесі.

Кіріспе. 3:

1. 1Ежелгі дүние (антик) және ортағасырлардағы ұлт

түсінігі 9

1. 2 Жаңа заман ойшылдары. Ұлт туралы 11

1. 3 Қазіргі таңдағы батыс тарихнамасындағы ұлт

мәселесі төңірегіндегі көзқарастар. 14

9

11

14

Кіріспе. 3: ІІ Тарау Ұлт мәселелері Ресей тарихнамасында.

Кіріспе. 3:

2. 1 ХҮІІІ ғ. - ХХғ. басындағы орыс ойшылдарының

ұлтқа қатысты ұстанған ой-пікірлері. . 22

2. 2 Кеңестік ұлт теориясы. 27

2. 3 Қазіргі таңдағы Ресейлік зерттеушілердің ұлт

туралы тұжырымдары 31

Кіріспе. 3:

Кіріспе. 3: Қорытынды . . 36

Кіріспе. 3: Пайдаланылған әдебиеттер мен сілтемелер тізімі ………. 38

Кіріспе. 3:

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Ұлттық фактор біз бұрын мән бермей, елемей келген, бірақ заңды тарихи әлеуметтік құбылыс. Оның мәні ұлттың өзін-өзі тануға ұмтылысында. Ұлт бойында қордалаған тарихи және әлеуметтік күш-қайрат ғасырлар тоғысында жарыққа шығып, жаңа көрініс алып отыр. Тарихтың қозғаушы күші таптармен олардың партиялары ғана емес, өзін-өзі таныған, өз күшіне, өз жігеріне сенген ұлттар деген ой белең алып келеді.

Бүгінгі таңда ұлт мәселесі, егемендік, демократия, адам құқығы мен бостандығы күн тәртібінен түспейтін мәселелерге айналып отыр. Оған қоса, әлемдік ауқымдағы ортақ нарық пен шаруашылық, ортақ ақпарттық кеңістік, ұқсас мәдени - рухани бағамдар қалыптасуы жағдайында этникалық жандану, ұлттық сана-сезімнің өсу үрдістері де қатар жүруде. Себебі, қазір жер жаһандық сипат алған үрдістерді адамзаттық дамудың табиғи нәтижесі ретінде қабылдау орын алған уақытта, ұлттық реңктің тым алашабыр екені немесе жоқ екеніне қарамастан, ұлттық атаулыны ығыстырып, көмескіленіп бара жатқаны да рас. Бұл ретте жақандану үрдісі өзінен-өзі бір қарағанда ұлттық мемлекеттік идеяның антиподы ретінде көрініс табатын сияқты. Алайда, жаһандану үрдісін әрбір ұлт, әрбір мемлекет өзінің тән болмысына бейімдеп, жерсіндіре алғанда ғана, әрбір этникалық орта осынау әрі құпиялау, әрі қауіптілеу болып көрінетін құбылыстың тек қана игілігін көруге тиіс. Ал егер жаһандануды ұлттық - мемлекеттік болмысқа сай жерсіндіре алмай, оның әсер ықпалына табына мойын ұсынып, үлгі өнегесіне, жалаң еліктеуге ұрынатын болса, ондай ұлт та, мемлекет те өз көрін өзі қазғандай күй кешіп, көп ұзамай геосаяси тобырға ұласып, одан әрі тарихтың өткен шақпен айтылар естеліге айналады.

Осы ретте қазақ ұлтының бұл тараптағы тірлігі, бейелеп айтқанда мынандай: «Жаһанданудың ақжал толқынында бір бесік ағып барады; бесік ішінде қазақ деп аталатын бір жас ұлан қанен қаперсіз ұйықтап жатыр; Жаһанданудың ақжал толқыны бесікті аудара салуы да, тасқа соғуы да, сарқырамадан құлатуы да немесе толқынсыз тымық айлаққа алып келуі де мүмкін. Осындай ахуалда біз бір ғана жағымсыз тірліктен бас таруға тиіспіз. Ол беймәлісіздікте ғұмыр кешуден бас тарту» /1/. Бұндай беймәлімсіздіктен бас тарту, одан аман болудың жолы қазақтың ұлттық болмысын тану, ұлттық санасын қалыптастыру. Ол үшін бізге жалпы ұлт теориясымен терең танысу, оны зерделеу кезек күттірмес мәселе. Жаңа ғана тәуелсіздігін алап, аяғын жаңа тәй басқан Қазақстан Республикасы емес, Франция, Англия, Ресей, Қытай сияқты халқының саны жағынан да, ұлттық құраммен де ерекшеленетін мемлекетердің ұлттық мәселеге қатты көңіл бөлуіде ұлт мәселесінің өзектілігін көрсетеді. Себебі, ұлт табиғаты күрделі де, жан-жақты құбылыс, көз алдымызда көптеген жас тәуелсіз мемлекетердің іргетасы қалана бастауы ұлт теориясының түсінуді зерттеуді керек етеді.

Ұлт болмысының мәні, ұлттық келбетті айқындайтын факторлар, ұлттық қатынастардың астары, ұлттың келешегі сияқты мәселелер ұлттар пайда болған заманан бастап-ақ адамзатты ойландырып келеді. Ұлттық сана үрдісі өсіп отырған біздің заманымызда бұл мәселе төңірегіндегі пікір таластар қай ұлттың да өкілін бейтарап қалдыра алмайды.

КСРО-ның ыдырау нәтижесінде жаңа мемлекеттің пайда болуы, ұлттық мемлекеттің қайта түлеуі, ұлттану мәселелерін бүгінгі өркениеттілігі тұрғысынан қайта зерделеу қажеттілігін тудырып отыр. Ал бұл қайта зерделеу тарихтың тереңнен тамыр алуы шарт, яғни әр тарихи дәуір ойшылдарының ұлт теориясына, ұлттық мәселелерге қатысты ой-пікірлер жүйесін саралай отырып, өз ерекшелігімізге, жаратылысымызға сай ұлт теориясын жасағанымыз абзал. Өйткені ұлттық мемлекет болу үшін ең алдымен оның өзегі ұлттық идея, ұлтшылдық, ұлттық болмыс, ұлттық сана тақырыбы жым-жырт тасада қалмай үнемі талқыда болуы шарт. Кейінгі кезде бұл тақырыпқа байланысты жарыққа шығып жүрген қоғамдық ғылым өкілдері, зерттеушілердің бірен сараң еңбектері бар екенін жоққа шығармаймыз. Бірақ ұлттық мәселелерді сауатты түрде талқылап, ұлт болмысын өз мәнінде түсіне алатын зиялы қауым өкілдерінің арасында бұл тақырыпқа байланысты түсінбеушіліктер, келіспеушіліктер кезедеседі. Себебі, біреуі ұлттық кісінің азаматтығын білдіретін батыстық көзқараста қараса, енді біреулері әлі де болса бұрынғы Кеңестік дәуірдегі ұлт теориясының таптық, партиялық қағидасының тар аясынан шыға алмай, болмыстың ұлттық түріне өзіндік төл ерекшеліктеріне тереңірек үңіліп зерделеу ұлтшылдыққа (социалистік түсініктегі) бой ұсыну, ақиқаттан аттау деп бағалайды. Біреулері Қазақстанның негізгі ұлты қазақтардың мәдениетін, тілі мен дінін жаңғыртып, маңызын арттыру көпэтносты мемлекетіміздегі басқа ұлтар мүддесіне қайшы деген ой айтады. Ішінара Ұлттық мәселені дұрыс бағамдап, ұлтты тек бір жақты емес, жан-жақты сипатына тоқталып жүрген авторларымызда кездеседі. Әрине әлемдік тарихта өз орыны бар ойшылдардың ұлт, ұлттық мемлекет мәселесіне байланысты еңбектеріне сүйену, оны өз ойыңа арқау ету дұрыс та, бірақ оны пайдаланар алдында оның да бір ұлт өкілі екенін, өз еңбегін, өз ұлттық ерекшелігіне, өз ұлттық ойлау жүйесіне сай жазғандығын ескергеніміз жөн. Біз жалпыға ортақ ұлт теориясына сүйене отырып, оны өзіміздің басқалардан өзгешелейтін ерекшелігімізге сай және өзімізден басқа ұлт өкілдерін, олардың төл тума ерекшеліктерін құрметтей сыйлай отырып, өз түсінігімізді қалыптастырсақ. Сондықтан да өз туындыларында ұлт мәселесіне тоқталып, осы құбылыстың сырына үңілген авторлар еңбектерін сааралап шығу, бүгінгі ғылыми білім деңгейіне сай бүгінгі талаптарды қанағаттандыратын, теорияны қалыптастыратын ең маңызды өзектілердің бірі.

Тақырыптың зерттелу деңгейі . Ұлт категориясы күрделі сан қырлы құбылыс болғандықтан, қоғам өмірінің бар саласы мен ықпалдасатындақытан ол тарихшылардың, философтардың, саясаттанушылардың, әлеуметтанушылардың, психологтардың зерттеуінің нысаны. Мәселені қарастыруда бір жақтылыққа ұрынбау үшін оларды өзара байланыста қарағанымыз абзал. Өйткені әр әлеуметтік қоғамдық ғылым саласы ұлттық өмірдің сол ғылымға тән аспектілерін қарастырады. Сондықтан, тарих ғылымдарының докторы, профессор Қ. Т. Жұмағұлов айтқандай: «мәліметерді сыни електен өткізбей, жеткілікті пайдаланбай, сондай-ақ өзге деректермен салыстыруға болмайды. Деректердің бірін-бірі толықтырып отыратын мәліметтері қатар пайдалану тәсілімен бірге пән аралық бағыттарда кеңінен пайдаланылуы керек»/2/. Бұған П. Сорокин /3/, С. В. Лурье еңбектері дәлел. Бұл тақырып, түрлі тарихи кезеңде де өз мәнін жоғалтапаған. Ол ежелгі аникалық дәуірден дәл қазіргі күнге дейін қоғамдық әлеуметтік ғылымдар саласының күн тәртібінен түспей келеді.

Сондықтан мәселені талқылау барысында, тақырыпты зерттеу барысында әр тарихи дәуір өкілдерінің өз кезеңіне сай ерекшелігіне ескергеніміз абзал.

Немесе тақырыптың зерттелу деңгейі туралы айтқанда басқа да тенденцияларына қарай, еңбектерді топтастыруға болады. Олар: «Адамдар ұлттық төл тума ерекшеліктерінен айрылған сайын тату өмір сүреді» деген алдамшы үстем пікір негізіндегі мәдени құндылықтарды емес, экономикалық ерекшеліктерге негіделіп, ұлттарды өздерінің формациялық тәсіліне сай Маркстік, Лениндік, Сталиндык ұлт теориясына сай өз еңбектерін капиталистік, социалистік ұлт болмысын ашуыға арнаған авторлар: В. И. Ленин /5/, И. В. Сталин /6/, А. Козинг /7/, Ж. К. Виллар /8/, А. Қалмырзаев /9/. Керісінше Кеңестік ұлт саястаның мәнін түсніп, ұлттың қамын ойлап, халқын ассимилияциядан қорғаушылыр және большивиктік саясат өз ұлттарының болашағы үшін тиімсіздігін түсініп және сол үшін қуғынға ұшырушылар мәселен, А. Байтұрсынов /10/, М. Шоқай /11/, Ғ. Тоғжанов /12/, Н. Бердяев /13/, И. А. Ильин /14/ және т. б.

Қазіргі таңда ұлт аралық жанжалдар мен қайшылықтарға толы Ресей саясаткерлері мен ғалымдары соңғы кездері «Совет халқы - жаңа тарихи қауымдастық» деген тұжырымды «Ресей халқы» ұғымымен алмастыруды мақұлдап, уағыздауда. Осыған орай «ұлт», «ұлттық саясат», «Ұлттық мемлекет» сияқты категориялар жоқ, оларды ғылыми айналымда қолданбау керек деушілерде /15/. Немесе ұлт теориясында ұлтты өз санаңдағы конструкция деушілерде бар. Олар ұлтты белгілі бір интелликтуалдық ұйлесімді құрлым, ұлт деген құр қияли елес деуші пікірлер жүйесі. Ол батыста және қазіргі таңдағы Ресей тарихнамасында кең таралып отыр. Оның өкілдері К. Попер /16/, Э. Гелнер /17/, Тишков /18/, Осипов /19/.

Бірақ осы конструктивизмге қарам-қарсы, ұлтты объективті өмірде терең негізі бар әлеуметтік қауымдастық деп қарастырушы этникалық, туа біткен билогиялық ұлт қасиеттеріне шек келтірмей, оның адамның табиғатына тән құбылыс екенін уағыздаушылар да бар. Олар А. Смит /20/, Н. Бердяев сияқты примордиялистік ағым өкілдері. Қатысты пікірлер жүйесін сыныптау Европа елдерінде орын алып, кең зертелініп отыр.

Қазақстан да Тәуелсіздік алғалы бері, ұлттық болмысты жаңғыртуға қатысты түрлі ғылым саласында өз теорияларымен тұжырымдарын айтушылар көп, дегенмен ұлттық мемлекет, ұлттық идея т. б. ұлттық мәселелер туралы айтылған ой-пікірлерді тарихнамалық тұрғыдан қарастырған зерттеушілер жоқтың қасы. Мұның себебі де түсінікті.

Диплом жұмысының зерттеу объектісі ұлттық мемлекет мәселесіне тарихнамалық шолу болғандықтан тақырыптың зерттеулу деңгейі негізгі бөлімдерде кеңінен қамтып қарасытырылады.

Зерттеу жұмысының мақсаты. Диплом жұмысының негізгі мақсаты - ұлттық мемлекет, ұлттық иидея ұлтшылдық, ұлттық сана сияқты ұғымдардың Батыс, Ресей тарихнамысында қарастырылуын қамти отырып, онымен салыстыра отырып, Қазақстанда мәселенің қай дәрежеде қарастырылып отырғанын көрсетіп, оған Европа тарихнамысының ықпалы қандай екендігін анықтау. Европа, Ресей тарихнамысы мен Қазақстан да қазіргі таңда қалай қойылып отырғанын салыстыра отырып, ұлттық мемлекет оның тірегі ұлттық идеяны қалыптастыруда, оның жалпы заңдылықтар негізінде өз ерекшелігімізге сай болуын көрсету.

Зерттеудің міндеттері: Диплом жұмысының мақсаты төмендегідей зерттеу міндеттін туындатады:

бүгінгі таңда күн тәртібінен түспей отырған, ұлт мәселесі, ұлт болмысының теориясы күрделі де, көп қырлы құбылыс екендігін көрсету;
салыстырмалы тарихнамалық тәсілдерді қолдана отырып, ұлт, ұлттық мемлекет, ұлттық идея мәселесіне қатысты әлемдік ғылыми тұжырымдарға талдау жасау;
осы әлемдік ғылыми тұжырымдарға жасалған талдаудың Қазақстан ғылымында ұлт теориясын қалыптастыруда маңызды екенін, өйткені әлемдік тәжірибені жан-жақтылы түсіну арқылы ғана өз бағытымызға тура жететінімізді дәледеу;
ұлт табиғаты, ұлттық мемлекет, оның өзегі ұлттық идеяны теориялық мәні мен мазмұнын ашу;
Европа, Ресей, Қазақстан ойшылдарының, түрлі ғылым саласының өкілдерінің тұжырымдарына шолу жасау, ашып айтсақ;
Ежелгі антик ойшылдары мен ортағасырлық батыс Европа ойшылдары еңбектеріндегі ұлттық мәселеге қатысты ой-пікірлерге талдау жасау;
Жаңа дәуірдегі ұлт мәселесін қозғаған әдибеттерге тарихнамылық шолу жасау;
Қазіргі кезеңдегі Европа тарихнамысында орын алған тенденцияларды көрсетіп, оларға анықтама беріп, мәнін ашу;
ХҮІІІ ғасыр- ХХ ғасыр бас кезінде орыс зерттеушілерін көп толғандырған ұлт, ұлттық мемлекет, ұлттық саясат мәселелеріне арналған авторлар еңбектеріне тоқталу:
Кеңестік ұлт саясаты, ұлт теориясына қысқаша анықтама беру;
Қазіргі Ресей ғылыми ортасында ұлттық мәселенің қай тұрғыдан, қай дәрежеде, қарастырылып жүргеннен хабардар болу;
Қазақ ұлттық зиялыларының (Алаш) ұлтқа қатысты көзқарастарын Европалық тарихнамамен салыстыра отырып қарастыру;
Қазіргі таңда Тәуелсіздік алғанан кейінгі жылдардағы аталмыш мәселенің қызу көтеріліп, талдануның себебін түсіндіру және оларға шолу жасау.

Зерттеу жұмысының хранологиялық шеңбері. Ежелгі антик заманынан қазіргі таңға дейінгі уақыт аралығын қамтиды.

Диплом жұмысының деректемелік көзін Европалық, Ресей және Қазақстандық түрлі кезең ғалымдарының еңбектері, ғылыми мақалалары, саяси, ғылыми анықтамалар сөздіктерін құрайды.

З ерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы Қазақстан Республикасында ел, халқын ортақ мақсатқа жұмылдыратын Ұлттық идеяны қалыптастыру одан ары дамыту қажеттілігін күн тәртібьіне қою кезек күттірмес міндетке айналған кезде оны кешенді, ұлттың, тарихи дамуымен байланыстырып қарау керек. Ұлт теориясын тек ойлаудың ұғымдық, категориялық статусын, тұжырымдық, логикалық мәнін ғана көрсетіп қоймай, оны жүзеге асырудың нақты практикалық формаларын ұсыну керек. Ал оны ұсынуды барлық тарихи кезеңдегі ұлтқа қатысты барлық ғылым салаларының теориялық тұжырымдары тартылып, пайдаланылуы керек.

Зерттеу жұмысының құрлымы. Ғылыми еңбектердің мақсаты мен міндеттеріне сай түзілген. Диплом жұмысы кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және пайдалынылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І тарау. Европа тарихнамасындағы ұлт мәселесі

1. 1 Ежелгі дүние (антик) және ортағасырлардағы ұлт түсінігі

Ұлт, ұлттық мемлекет мәселесінде негізгі ұйытқысы ретінде танып, жаңа дәуір, қазіргі заман қоғамтанушыларының көбін толғандырған мәселе ұлттық идея болған, сондықтан да біз ең алыдымен ежелгі антик ғұламасы Платонның (б. з. д. 437-347 жж. ) идея туралы айтқандарына тоқталғымыз келеді. Платонның пікірінше шын болмыс ақылмен ғана білуге болатын денесіз идеялар әлемі. Платнонның болмысы өздеріне тән идеялары бар рухани көпшілік. Әр идея өз алдына мәңгң және өзгермейді. Идеялардың саны көп, бірақ шексіз емес. Әлемде қанша бір тектес, бір-біріне ұқсас заттар, құбылыстар, процестер қатынастар болса соншама идеялар бар. Идеалар бір-бірімен тек қарым-қатынаста емес, сонымен бірге бір-біріне бағынышты немесе бірнеше идеялар бір ортақ идеяға бағынышты қатынастарда болады. Платон рухани әлемнің жеке-жеке идеялары туралы айтқанда көбінесе, «эйдос» деген ұғымды қоданады. Ежелгі грек тілінде идея, эйдос - түр, пішін, кейіп, тәсіл тағы басқа түсінікті берген.

Эйдостар сезімдік заттар үшін бір мезгілде әртүрлі міндет атқарады. Бірінші - себептілік; екінші - заттардың жаратылу кескіні үшін үлгі; үшінші - заттардың түпнегізін бейнелейтін ұғым. Заттар идеялармен үш түрлі байланыста болады: Бірінші, заттар өздерінің идеяларына ұмтылады, сол идеяларға ұқсауға тырысады; Екінші, әрбір затта идея бөлшектері бар, сондықтан заттар өз идеялары сияқты,

Платонның идеяға берген анықтамасы, оны филочофиялық тұрғыдан талдап беруі бізге ұлттық етенелену процесінде, ұлттық мемлекетке жетуге ұлттық идеяның, ұлттық сананың қаншалықты орын алатынын көрсетіп бергендігі. Платонның идеалды мемлекет.

Платно үшін ұлт - тайпалық, тілдік, салт дәстүрлік құндылықтардың достыққа апаратын бірлігі /2/.

Этникалық ерекшеліктер мемлекет пен «таптардан» да бұрын тас дәуірінде қалыптаса бастады дегенмен ұлтты мемлекетпен байланыстыру, ұлт, ұлттық ерекшеліктер туралы әрине ежелгі дүние авторлары айта қоймайды. Оларды дүниенің болмысы, мемлекеттік құрылым т. б. қызықтырады. Мүмкін Платон мен Аристотель үлгісін жасаған идеаалды мемлекет ұлттық идеяға негздеген мемлекет шығар. Қазіргі заманда ұлттық мемлекет мәселесін көтергенде міндетті түрде аса мән берілетін ұлттық интеллигенция Платон айтқан ел билеуге лайықты философтардан бастау алғандай. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы В. Соловьевтің орыс идеясының негізін діннен көруі әлемдік тарихтың христиандық концепциясын жасаған Тақуа Августинның идеясына сүйенген болуы мүмкін. ХІІ ғасырдың екінші жартысы - ХІҮ ғасырдың бірінші ширегінде өмір сүрген итальиандық Альигери Данте (1265-1321) өзінің «Монархия» және «Құдайлық комедиясында» (Божественная комедия) Италияны саяси алауыздық күйінен қайта өркендетудің жолын іздейді /3/. Мүмкін Данте өз кезегіндегі ұлттық идея қандай болу керек, ұлттық мемлекет керек пе, Италияның мемлекеттілігін сақтауды іздеуші болғандықтан есімі әйгіленіп, әлі күнге ұмытылмай жүрген шығар.

Қайта өрлеу дәуірінің тарихшысы, мемлекет қайраткері, саяси ойшылы Никколо Макиавелли (1469-1527) өзінің «Билеуші Адамдар мен мемлекетті басқару өнері туралы кітап» еңбегінің «Аралас мемлекеттер туралы» бөлімінде мемлекет басқа мемлекетті жаулап алғанда екі түрлі нәтиже болуы мүскін. Жаулап алынған мемлекеттің этникалық ерекшеліктеріне байланысты ол немесе тез бағынады, яғни тілі, дәстүрлері ұқсас жағдайда, немес керісінше. Енді сөзбе-сөз келтірсек: «следует заметит что государства, присоединяемые, по своем приобритении, к прежнему государсту приобретшего их правителя, или находятся в той же стране и говорят на том же языке, что и первое или же нет. В первом случае удержать их очень легко, в особенности, когда они не привычны к свободе. Ведь что касается остального, то люди сохранившие свое прежние порядки, при отсуствии разницы в обычаях, будут жить спокойно, как живут Бургундия, Бретань, Гасконь и нормандия столько лет составляющие одног целре с Францией хотя между ними есть некоторые различия в языке. Однако их обычай сходный, и они легко могут ладить между собой . . .

Но когда приобретаются государства в странах, отличных по языку, нравами и порядкам, то здесь возникают трудности и, чтобы удержать подобные государства надо обладать большим счастьем и энергией»/4/. Макиавелли ұлттық этникалық ерекшеліктерінің, саяси, т. б. ерекшеліктерінің мемлекеттілікті сақтаудағы ролін көрсетіп, өзіндік болмыс, өзіндік табиғаты сақталған халықты басқалардың жаулап, өзіне қосып алуы, жаулап алғанның өзінде сіңіріп алуы қиын екендігін айтады. Қазіргі кезде біздің қоғамтанушылардың тілді, дінді, салт-дәстүрді сақтау туралы жанайқайларының орынды екеніне тарихи оқиғалармен дәлелденіп, сонау ортағасырларда айтылған ойларға тағы бір жете көз жіберсек, мойын ұсына түсетініміз анық.

Гуманистік дәуірдегі неміс гуманизмінің ерекшелігі ұлттық мәселелерді көтеруі, ұлттық мемлекет туралы ой көтерілуі, - дейді /5/. Неміс гуманизмінің көрнекті өкілі Эразм Роттердамский (1469-1536) өзінің «Жалобы мира» атты еңбегінде әр мемлкеттің шекарасын өзгеріске ұшырата беру тоқтатылуы керек, себебі ол аласапыран туғызып, аралас неке (билеущілердің) орын алып, ағылшын французбен неміс французбен т. б. жауласуы болды, аяғы соғысқа әкеледі, -дейді. Әр ұлт өз ұлттық мүддесінен жалпы адамзаттық құндылықтарды жоғары қою керек, - дейді /6/. Э. Роттердамский еңбегін қазіргі ұлттаралық қатынастар шиеленісіп, соғыс дәрежесіне дейін жетіп отырған мемлекет басшыларына саясаткерлеріне, қарапайым азаматтарына түсіндірсе ғой.

Ортағасырлық француз саяси ойшылы, социолог Жан Боден (1530-1569) ұлттық егеменділік принипін негіздеп, ұлттық бірлікті қалпына келтіруге шақырды. Ол өзінің «Метод легкого изучения истоии еңбегінде ұлттық биологиялық физикалық, психологиялық ерекшеліктерін оның географиялық орамен байланыстырып қарайды /7/.

1. 2 Жаңа заман ойшылдары. Ұлт туралы

Француз ағартушысы, философ Шарь Луи Монтеськенің «Заңдардың рухы туралы» атты басты еңбегінің он төртінші тарауында (о законных в их отношени к свойствам климата) әр ұлттың өзіне тән ерекшеліктерін айтады, яғни заңдар табиғаты ұлттардың климатқа сай қалыптасқан ерекшеліктеріне бағынады дейді. Ұлттық рухани қасиеттерін ақыл, сезім, адамгершілік, дәстүр, тіл, дін саяси заңдар мен елді басқару мәдениеті құрайды. Климат әр ұлттың өзіне тән мінез-құлық, қасиет, шаруашылығын, әдет, саяси заңдары мен басқару өнеріне әсер етеді. Ұлттық ерекшеліктің бәрі климаттан, мысалы үнділерге сезімталдық, жалқаулық, ағылшындарға шыдамсыздық тән дейді/8/. Монтеське заңдар қандай болуы керек деген мәселені қарастыра отырып, осындай қорытындаларға келеді. Сондай-ақ оның еңбегінен евроцентризмді байқауға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.