Азаматтық іс жүргізу құқығы: пәні, әдісі, жүйесі
Жоспар:
1. Азаматтық іс жүргізу ұғымы
2. Азаматтық іс жүргізу сатылары
3. Азаматтық іс жүргізу құқығы. Оның пәні мен жүйесі
4. Азаматтық і жүргізу құқығының бастаулары
5. Азаматтық іс жүргізу құқығының өзге құқық салаларымен өзара байланысы
6. Азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының пәні мен жүйесі
1. Азаматтық іс жүргізу ұғымы
2. Азаматтық іс жүргізу сатылары
3. Азаматтық іс жүргізу құқығы. Оның пәні мен жүйесі
4. Азаматтық і жүргізу құқығының бастаулары
5. Азаматтық іс жүргізу құқығының өзге құқық салаларымен өзара байланысы
6. Азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының пәні мен жүйесі
АЗАМАТТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ ҚҰҚЫҒЫ: ПӘНі, ӘДІСІ, ЖҮЙЕСІ
Жоспар:
1. Азаматтық іс жүргізу ұғымы
2. Азаматтық іс жүргізу сатылары
3. Азаматтық іс жүргізу құқығы. Оның пәні мен жүйесі
4. Азаматтық і жүргізу құқығының бастаулары
5. Азаматтық іс жүргізу құқығының өзге құқық салаларымен өзара байланысы
6. Азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының пәні мен жүйесі
Азаматтық іс жүргізу ұғымы
Азаматтық іс жүргізу бұл сот және басқа субьектілер арасындағы азаматтық іс
қарау мен шешу кезіндегі құрылатын азаматтық іс жүргізу құқығының
нормаларымен реттелген азаматтық іс жүргізу құқықтық қатынастар және
процессуалдық әрекеттер жиынтығы. Іс жүргізудің басты мақсаты – бұзылған
құқықты қалпына келтіру немесе заңмен қорғалатын мүддені қорғау болып
табылады. Азаматтық іс жүргізу соттың, тараптардың (талап қоюшы мен
жауапкер), басқа да процеске қатысушылардың (прокурор, өкілдер, сот хатшысы
және т.б.) процессуалдық әрекеттерін, олардың іс жүргізу құқықтары мен
міндеттерін жинақтайды. Сотқа басқа да қатысушыларға процеске қатысу
мақсатына жету үшін заңмен белгіленген іс жүргізу құқықтары беріліп, соған
сәйкес іс жүргізу міндеттері жүктеледі. Іс жүргізу құқықтар мен іс жүргізу
міндеттер процесі барысында жүзеге асырылады.
Азаматтық іс жүргізудің нысанына тән белгілері
а) сот істерін қарау мен шешу тәртібі алдын ала азаматтық іс жүргізу
құқықтық нормаларымен белгіленген;
б) істің аяқталуына мүдделі тұлғалардың сот мәжілісінде іс қарауына
қатысуға құқығы бар және өз құқықтары мен мүдделерін қорғай алады;
в) сот шешімі іс бойынша сот отырысында дәлелдемелер арқылы анықталған
деректерге сүйенуі қажет және ол заңға сәйкес болуы керек.
ҚР АІЖК-сі соттың қарауына жататын барлық азаматтық істерді төрт түрге
бөледі
1) бұйрық бойынша іс жүргізу істері;
2) талап қоюмен іс жүргізу істері;
3) ерекше талап қобмен іс жүргізу істері;
4) ерекше іс жүргізу істері.
Азаматтық процестің сатылары мынадай мақсаттарға жетуге бағытталған
процессуалдық әрекеттердің жиынтығы талап арызды(арызды, шағымды) қабылдау,
сот қарауына істерді әзірлеу, сотта іс қарау, сот актілерін шығару және
т.б.
Азаматтық іс жүргізу сатылары
Азаматтық іс жүргізу сатыларын былай бөліп қарастыруға болады
1- Іс қозғау сатысы.
Сот азаматтық істерді мынандай жағдайларда қарайды
1) өзінің құқығын немесе заңды мүддесін қорғауды талап еткуен адамның
арызы бойынша;
2) заңда белгіленген реттерде басқа адамдардың құқықтары мен мүдделерін
қорғауды талап етіп, соттан өзіне алатын мемлекеттік басқару органдарының,
мекемелердің, кәсіпорындардың, қоғамдық ұйымдардың немесе жеке азаматтардың
арызы бойынша.
Азаматтық іс талап арыз, арыз не шағым беру арқылы судья сотта азаматтық іс
қозғайды және ол тиісті ұйғарым шығарады.
2-Істі сотта қарауға әзірлеу сатысы.
Азаматтық істерді қарағанда әзірлік жүргізеді, оның мақсаты – істі уақтылы
және дұрыс шешуді қамтамасыз ету. Істі сотта қарауға әзірлеу туралы
судьяның жеке өзі мынандай әрекеттерді жасайды
1) талап қоюшыдан талаптардың мән-жайы жөнінде сұрастырады. Онда жауапкер
жағынан болуы мүмкін қарсылықтарды анықтайды, қажет болса, қосымша
дәлелдемелер тапсыруды ұсынады, талап қоюшыға оның іс жүргізу құқықтар мен
міндеттерін түсіндіреді;
2) қажет болған реттерде, жауапкерді шақырып, одан істің мән-жайы жөнінде
сұрастырады, оның талапқа қандай қарсылықтары бар екенін және бұл
қарсылықтарын қандай дәлелдермен қуаттай алатындығын анықтайды, ерекше
күрделі істер жөнінде жауапкерге іс бойынша жазбаша түсініктер беруді
ұсынады, оған оның іске қатысу құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді;
3) үшінші тұлғаларды және өзге қатысушыларды іске қатыстыру туралы
мәселені шешеді;
4) іске прокурордың қатысуы туралы мәселені шешеді. Белгіленген тәртіп
бойынша хабар-ошарсыз кеткен, ақылының ауысуы немесе есінің кемдігі
салдарынан әрекет қабілеттілігі жоқ деп танылған адамдардың, неке бұзу
туралы істері бойынша жауапкердің мүліктік құқықтарын қорғау үшін, сондай-
ақ баларының мүдделерін қамтамасыз ету үшін қорғаншы және қамқоршы
органдарын процеске қатыстыру мәселесін шешеді.
5) Судья қойылған талаптарды анықтайды, тараптарға және үшінші тұлғаларға
қажетті дәлелдемелер жинауға жәрдемдеседі. Егер қаралатын іс бойынша қажет
болса процеске мүдделі тұлғалар, сарапшыларды, аудармашыны, куәларды және
т.б. қарастыру мәселесін шешеді.
6) Судья іс жеткілікті әзірленген деп тапса, оны сот мәжілісінде қарауға
тағайындау туралы ұйғарым шығарады.
3 - Сотта іс қарау сатысы.
Бұл сатыда сот (жеке дара) сот отырысында іс материалдарын қарайды, істі
мәні бойынша шешеді немесе іс бойынша өндірісті қысқартады. Жалпы ереже
бойынша шешім қабылдаумен аяқталады.
4 - Заң күшіне енбеген сот шешімдері мен ұйғарымдарына апелляциялық шағым
беру және наразылық келтіру арқылы қайта қарау сатысы (апелляциялық
өндіріс).
Бұл сатыда соттың шығарған шешімімен не ұйғарымымен тараптар, үшінші
тұлғалар келіспесе, олар осы істі қараған соттан келесі жоғары тұрған сотқа
шешім шығарған күннен бастап 15 күн мерзім ішінде апелляциялық шағым бере
алады, ал прокурор өзінің наразылығын келтіре алады. Сондай-ақ, олардың
келесі сотқа осы іске байланысты қосымша дәлелдемелерін ұсынуға құқықтары
бар. Осы саты бойынша істі қараған сот (алқа, 3 судьядан кем болмау керек)
соттық қаулы шығарады.
5 - Сот актілерін орындау сатысы.
Бұл сатыда соттың заң күшіне енген актісі (шешімі, ұйғарымы, қаулысы)
борышкердің өз еркімен немесе сот орындаушының мәжбүрлеу шарасын
қолдануымен орындалады (жалпы мерзімі 2 ай).
6 - Заң күшіне енген сот актілерін қадағалау тәртібі бойынша қайта қарау
сатысы (қадағалау өндірісі).
Сот шешімінің дәлелсіздігі немесе материалдық немесе іс жүргізудің құқық
нормаларының елеулі түрде бұзылуы сол шешімді бақылау ретінде бұзуға негіз
болады. Сот істі қадағалау тәртібімен қараудың нәтижесінде кеңесу бөмесінде
мынандай шешімдердің бірін қабылдайды
1) Бірінші, апелляциялық, қадағалау сатысындағы шешімді өзгеріссіз, ал
шағымды, наразылыты қанағаттандырмай тастайды;
2) Бірінші, апелляциялық сатыдағы сот шешімінің толық немесе бөлігіндегі
күшін жояды және істі бірінші, апелляциялық сатыдағы сотта жаңадан қарауға
жібереді;
3) Бірінші, апелляциялық сатыдағы сот шешімінің толық немесе бөлігіндегі
күшін жояды және талап-арызын қарамай тастайды немесе іс бойынша іс
жүргізуді қысқартады;
4) Іс бойынша шығарылған шешімдердің біреуін күшінде қалдырады;
5) Бірінші, апелляциялық сатыдағы соттың шешімін өзгертеді немесе оның
күшін жояды, материалдық құқық нормаларын қолдануда және түсіндіруде қате
жіберілген болса, істі жаңадан қарауға жібермей, жаңа шешім шығарады.
Істі қадағалау тәртібімен қарау кезінде сот істе бар материалдар бойынша
шағым. Наразылық дәлелді шегінде бірінші, апелляциялық сатыдағы соттар
шығарған сот актілерінің заңдылығы мен негізділігін тексереді. Сот құрамы
үш судьядан кем болмауы тис. Істі қарағаннан кейін сот қаулы шығарады.
7-Заң күшіне енген сот актілерін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша
қайта қарау сатысы.
Кейбір ғалымдардың пікірі бойынша бұл ерекше саты деп аталады.
Шешімдерді жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарауға мыналар
негіз болады
1) іс үшін елеулі маңызы бар, арыз берушіге белгілі болуы мүмкін емес мән-
жайлар;
2) заңды күшіне енген сот үкімі бойынша анықталған, заңсыз немесе дәлелсіз
шешім шығаруға негіз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар:
1. Азаматтық іс жүргізу ұғымы
2. Азаматтық іс жүргізу сатылары
3. Азаматтық іс жүргізу құқығы. Оның пәні мен жүйесі
4. Азаматтық і жүргізу құқығының бастаулары
5. Азаматтық іс жүргізу құқығының өзге құқық салаларымен өзара байланысы
6. Азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымының пәні мен жүйесі
Азаматтық іс жүргізу ұғымы
Азаматтық іс жүргізу бұл сот және басқа субьектілер арасындағы азаматтық іс
қарау мен шешу кезіндегі құрылатын азаматтық іс жүргізу құқығының
нормаларымен реттелген азаматтық іс жүргізу құқықтық қатынастар және
процессуалдық әрекеттер жиынтығы. Іс жүргізудің басты мақсаты – бұзылған
құқықты қалпына келтіру немесе заңмен қорғалатын мүддені қорғау болып
табылады. Азаматтық іс жүргізу соттың, тараптардың (талап қоюшы мен
жауапкер), басқа да процеске қатысушылардың (прокурор, өкілдер, сот хатшысы
және т.б.) процессуалдық әрекеттерін, олардың іс жүргізу құқықтары мен
міндеттерін жинақтайды. Сотқа басқа да қатысушыларға процеске қатысу
мақсатына жету үшін заңмен белгіленген іс жүргізу құқықтары беріліп, соған
сәйкес іс жүргізу міндеттері жүктеледі. Іс жүргізу құқықтар мен іс жүргізу
міндеттер процесі барысында жүзеге асырылады.
Азаматтық іс жүргізудің нысанына тән белгілері
а) сот істерін қарау мен шешу тәртібі алдын ала азаматтық іс жүргізу
құқықтық нормаларымен белгіленген;
б) істің аяқталуына мүдделі тұлғалардың сот мәжілісінде іс қарауына
қатысуға құқығы бар және өз құқықтары мен мүдделерін қорғай алады;
в) сот шешімі іс бойынша сот отырысында дәлелдемелер арқылы анықталған
деректерге сүйенуі қажет және ол заңға сәйкес болуы керек.
ҚР АІЖК-сі соттың қарауына жататын барлық азаматтық істерді төрт түрге
бөледі
1) бұйрық бойынша іс жүргізу істері;
2) талап қоюмен іс жүргізу істері;
3) ерекше талап қобмен іс жүргізу істері;
4) ерекше іс жүргізу істері.
Азаматтық процестің сатылары мынадай мақсаттарға жетуге бағытталған
процессуалдық әрекеттердің жиынтығы талап арызды(арызды, шағымды) қабылдау,
сот қарауына істерді әзірлеу, сотта іс қарау, сот актілерін шығару және
т.б.
Азаматтық іс жүргізу сатылары
Азаматтық іс жүргізу сатыларын былай бөліп қарастыруға болады
1- Іс қозғау сатысы.
Сот азаматтық істерді мынандай жағдайларда қарайды
1) өзінің құқығын немесе заңды мүддесін қорғауды талап еткуен адамның
арызы бойынша;
2) заңда белгіленген реттерде басқа адамдардың құқықтары мен мүдделерін
қорғауды талап етіп, соттан өзіне алатын мемлекеттік басқару органдарының,
мекемелердің, кәсіпорындардың, қоғамдық ұйымдардың немесе жеке азаматтардың
арызы бойынша.
Азаматтық іс талап арыз, арыз не шағым беру арқылы судья сотта азаматтық іс
қозғайды және ол тиісті ұйғарым шығарады.
2-Істі сотта қарауға әзірлеу сатысы.
Азаматтық істерді қарағанда әзірлік жүргізеді, оның мақсаты – істі уақтылы
және дұрыс шешуді қамтамасыз ету. Істі сотта қарауға әзірлеу туралы
судьяның жеке өзі мынандай әрекеттерді жасайды
1) талап қоюшыдан талаптардың мән-жайы жөнінде сұрастырады. Онда жауапкер
жағынан болуы мүмкін қарсылықтарды анықтайды, қажет болса, қосымша
дәлелдемелер тапсыруды ұсынады, талап қоюшыға оның іс жүргізу құқықтар мен
міндеттерін түсіндіреді;
2) қажет болған реттерде, жауапкерді шақырып, одан істің мән-жайы жөнінде
сұрастырады, оның талапқа қандай қарсылықтары бар екенін және бұл
қарсылықтарын қандай дәлелдермен қуаттай алатындығын анықтайды, ерекше
күрделі істер жөнінде жауапкерге іс бойынша жазбаша түсініктер беруді
ұсынады, оған оның іске қатысу құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді;
3) үшінші тұлғаларды және өзге қатысушыларды іске қатыстыру туралы
мәселені шешеді;
4) іске прокурордың қатысуы туралы мәселені шешеді. Белгіленген тәртіп
бойынша хабар-ошарсыз кеткен, ақылының ауысуы немесе есінің кемдігі
салдарынан әрекет қабілеттілігі жоқ деп танылған адамдардың, неке бұзу
туралы істері бойынша жауапкердің мүліктік құқықтарын қорғау үшін, сондай-
ақ баларының мүдделерін қамтамасыз ету үшін қорғаншы және қамқоршы
органдарын процеске қатыстыру мәселесін шешеді.
5) Судья қойылған талаптарды анықтайды, тараптарға және үшінші тұлғаларға
қажетті дәлелдемелер жинауға жәрдемдеседі. Егер қаралатын іс бойынша қажет
болса процеске мүдделі тұлғалар, сарапшыларды, аудармашыны, куәларды және
т.б. қарастыру мәселесін шешеді.
6) Судья іс жеткілікті әзірленген деп тапса, оны сот мәжілісінде қарауға
тағайындау туралы ұйғарым шығарады.
3 - Сотта іс қарау сатысы.
Бұл сатыда сот (жеке дара) сот отырысында іс материалдарын қарайды, істі
мәні бойынша шешеді немесе іс бойынша өндірісті қысқартады. Жалпы ереже
бойынша шешім қабылдаумен аяқталады.
4 - Заң күшіне енбеген сот шешімдері мен ұйғарымдарына апелляциялық шағым
беру және наразылық келтіру арқылы қайта қарау сатысы (апелляциялық
өндіріс).
Бұл сатыда соттың шығарған шешімімен не ұйғарымымен тараптар, үшінші
тұлғалар келіспесе, олар осы істі қараған соттан келесі жоғары тұрған сотқа
шешім шығарған күннен бастап 15 күн мерзім ішінде апелляциялық шағым бере
алады, ал прокурор өзінің наразылығын келтіре алады. Сондай-ақ, олардың
келесі сотқа осы іске байланысты қосымша дәлелдемелерін ұсынуға құқықтары
бар. Осы саты бойынша істі қараған сот (алқа, 3 судьядан кем болмау керек)
соттық қаулы шығарады.
5 - Сот актілерін орындау сатысы.
Бұл сатыда соттың заң күшіне енген актісі (шешімі, ұйғарымы, қаулысы)
борышкердің өз еркімен немесе сот орындаушының мәжбүрлеу шарасын
қолдануымен орындалады (жалпы мерзімі 2 ай).
6 - Заң күшіне енген сот актілерін қадағалау тәртібі бойынша қайта қарау
сатысы (қадағалау өндірісі).
Сот шешімінің дәлелсіздігі немесе материалдық немесе іс жүргізудің құқық
нормаларының елеулі түрде бұзылуы сол шешімді бақылау ретінде бұзуға негіз
болады. Сот істі қадағалау тәртібімен қараудың нәтижесінде кеңесу бөмесінде
мынандай шешімдердің бірін қабылдайды
1) Бірінші, апелляциялық, қадағалау сатысындағы шешімді өзгеріссіз, ал
шағымды, наразылыты қанағаттандырмай тастайды;
2) Бірінші, апелляциялық сатыдағы сот шешімінің толық немесе бөлігіндегі
күшін жояды және істі бірінші, апелляциялық сатыдағы сотта жаңадан қарауға
жібереді;
3) Бірінші, апелляциялық сатыдағы сот шешімінің толық немесе бөлігіндегі
күшін жояды және талап-арызын қарамай тастайды немесе іс бойынша іс
жүргізуді қысқартады;
4) Іс бойынша шығарылған шешімдердің біреуін күшінде қалдырады;
5) Бірінші, апелляциялық сатыдағы соттың шешімін өзгертеді немесе оның
күшін жояды, материалдық құқық нормаларын қолдануда және түсіндіруде қате
жіберілген болса, істі жаңадан қарауға жібермей, жаңа шешім шығарады.
Істі қадағалау тәртібімен қарау кезінде сот істе бар материалдар бойынша
шағым. Наразылық дәлелді шегінде бірінші, апелляциялық сатыдағы соттар
шығарған сот актілерінің заңдылығы мен негізділігін тексереді. Сот құрамы
үш судьядан кем болмауы тис. Істі қарағаннан кейін сот қаулы шығарады.
7-Заң күшіне енген сот актілерін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша
қайта қарау сатысы.
Кейбір ғалымдардың пікірі бойынша бұл ерекше саты деп аталады.
Шешімдерді жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарауға мыналар
негіз болады
1) іс үшін елеулі маңызы бар, арыз берушіге белгілі болуы мүмкін емес мән-
жайлар;
2) заңды күшіне енген сот үкімі бойынша анықталған, заңсыз немесе дәлелсіз
шешім шығаруға негіз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz