Басқаруды құжатпен қамтудағы iс-әрекетi
Жоспар
Кіріспе.
1.1Басқаруды құжатпен қамтудағы теориялық
негіздемесі.
Негізгі бөлім.
1.1.Басқаруды құжатпен қамтудағы iс.әрекетi
1.2. Басқару кұжаттарындағы ақпаратты қорғауды
хаттаудағы негiзгi талаптар
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер тізбегі
Кіріспе.
1.1Басқаруды құжатпен қамтудағы теориялық
негіздемесі.
Негізгі бөлім.
1.1.Басқаруды құжатпен қамтудағы iс.әрекетi
1.2. Басқару кұжаттарындағы ақпаратты қорғауды
хаттаудағы негiзгi талаптар
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер тізбегі
Жоспар
Кіріспе.
1.1Басқаруды құжатпен қамтудағы теориялық
негіздемесі.
Негізгі бөлім.
1.1.Басқаруды құжатпен қамтудағы iс-әрекетi
1.2. Басқару кұжаттарындағы ақпаратты қорғауды
хаттаудағы негiзгi талаптар
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер тізбегі
Кіріспе
Басқару құжаттарының құрамы ұйымның, мекеменің атқаратын міндетімен және
құзырымен, шешілетін мәселенің тәртібімен,басқа мекемелермен қарым-
қатынасының көлемімен негізделе нәтижесінде құжаттық тәбелде бекітіледі.
Құжаттандыру талаптарының біркелкілігі басқарудың барлық деңгейінде арнайы
талаптарға сәйкес жүргізіліп орындалады. Ол Біртұтас мемлекеттік
құжаттандыру жүйесі (БМҚЖ) деп аталады. Және ол Құжаттаманы біркелкілендіру
жүйесімен (ҚБЖ)-де сәйкес болады. Бұл ұғымдар құжаттандырудың негізгі
талаптары. Сонымен қатар, осы кезде айырықша орын алатыны ол - құжаттық
ақпаратты қорғау тәсілдері. Қазақстанда осыған сәйкес құжаттық ақпартатты
қорғауға байланысты қауіпсіздік іс-шаралары қолға алынғаны арнайы Заңды
қабылдаумен байланысты. Ол Заң мемлекеттік құпияны сақтау барысында алғаш
рет 1998 жылы қабылданды. Осы Заңның негізінде мекемелер өздерінің
ережелерін қабылдап, олардың орындалуын қадағалайды. Жалпы басқаруда
негізгі құжаттық талаптар арнайы ережелермен стандарттарда бекітілген. Олар
Біртұтас мемлекеттік құжаттау жүйесі (БМҚЖ) және Құжаттаманың бірізділеу
жүйесі (унификациялау ҚБЖ). Жаңа кезеңде нарықтық қарым-қатынасқа сәйкес
ақпараттық құжатты қорғау мәселесі айырықша мән беруді талап етеді. Және
оның тәсілдерінің жолдарын қарастыру ізденісті де қажет етеді. Осыған
сәйкес осы зерттеу жұмысымда тақырыптың актуальділігін атағым келеді. Әрине
қарастырылатын мәселеге қатысты барлық сұрақтарға осы жұмыс барсында
жауапты толық алдық демесек те, біршама сұрақтар төңірегінде мәселелер
қарастырылды. Жұмыстың зерттеу мақсаты келесек онда, құжаттық жүйенің
арнайы құжаттаудағы әдістермен қамтылуы, Біртұтас мемлкеттік жүйенің
қолданылуы, ережелік материалдардың пайдалануы негізін зерттеу арқылы
құжаттық ақпратты қорғау тәсілдері қарастырылды. Сонымен қатар, осы
тақырыпты орындау барысында жүйелі түрде осы бағытқа тереңірек сараптау
жүргізудің қажеттілігін де атауға болады. Себебі өте көп ақпараттық
кеңістікте олардың айырықша маңызыдысын сараптай отыра, оларды қарапайым,
көпшілікке арналған түрінен ажырату, және осыған сәйкес жаңа кезеңде
қалыптасқан арнайы жаңа технологияға негізделген құрал жабдықтарды
пайдалануда аса маңызды және де оларды пайдалану барысында ақпаратты қорғау
тәсілдерін білуді қажет етеді. Ақпаратты қорғаудың маңызды тұсы басқару
еңбегінің құжатпен қамтудағы сапасын арттыруға мүмкіншілік етеді.
Курыстық жұмыс арнайы әдиебиттерді зерттеумен өндірістік практикадағы
тәжірбие жинақтау негізінде жазылды. Сондықтан ос ыбағытты зерттееп қарна
қоймай жұмыс барысында оны қоладана білу жұмыстың тиімділігін арттыруды, іс
жүргізуді кемелдендіруді, осыған сәйкес жаңа кезеңдегі ұйымдастыру
техникамен есептеуіш техника мүмкіншілігін толықжәне жан-жақты пайдалануға
ықпал етеді. Сондықтан құжаттық ақпаратты қорғаудың негізгі тәсілдері
құжаттық процесстерде оларды механизациялау және автоматтандыру жолдары
арқылы әрдайым жетілдіріп отыруға болатыны сөзсіз. Жалпы құжаттық
басқарудың мағынасы әрдайым құжаттық көлемнің ұлғайуымен одан әрі көбейеді.
Сондықтан осыған сәйкес құжаттық ақпратты қорғау барысында көптеген
талаптардың орындалуы да қажет. Зерттеу жұмысының нысаны болып Алматы
қаласының Жетісу аудандық әкімшілігінің мүлікті жариялауда құжатпен қамту
барысында ақпаратты қорғау тәсілдерінің орындалуы қарастырылды.
Курыстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш тараудан, олардың ішкі
құрылымдық сұрақтарынан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізбегінен
және қосымша тіркемелерден тұрады.
Басқаруды құжатпен қамтудағы теориялық негіздемесі
1.1.Басқаруды құжатпен қамтудағы iс-әрекетi
Терминологиялық стандарт "iс жүргiзу жұмысының" iс-әрекетiндегi
саласын және ұйымын, ресми құжаттарын құжаттауды қамтамасыз етудi
анықтайды. Құжаттану-ғылыми термин, заңдылықтың қалыптасуын зерттейтiн және
құжаттаманың қызметiк жүйесiн қамтамасыз етедi. Қызмет ортасы дәстүрлi,
байлаулы қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты өңдеумен, iс жүргiзу
жұмысын аткарады. Термин "өндірістің iсi" деген сөзден шыққан. Оның мәні
егер түрлеріне карай iс термині iстің бастапқы сұрағын бiлдiретiн шешушi
ұйымның басқаруымен түсінiктi болады. Олай болса, iс жүргізу жұмысы алдымен
барлық iстi қарау немесе басқаша айтқанда iс әрекеттің кандай да бiр сұрақ
бойынша шешуге байланысты екендiгiн түсіндiредi. Құжаттануды басқаруды
қамтамасыз ету болжайды, ең алдымен, қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың заңгерлiк күшiнің бар болуы немесе құжаттау, қағаз жүзiнде
ақпарат жазуы немесе басқа сақтаушыда ережелермен, заңға сүйенген
нормативтi актiлермен анықталғанмен немесе iстеп шығарылған дәстүрмен.
Құжаттану табиғи тiлде жүзеге асады және жасанды тiлдерде жаңа
ақпарат сақтаушылар қолдана алады. Құжаттану бойынша табиғи тiлде мәтiндiк
құжаттар жасалады -құжаттар, сөйлеу ақпаратды бекіушылар, кез келген
үлгiмен жазып қойылатын хаттар немесе дыбыс жазу жүйемен келедi. Мәтiндiк
жазбаша құжат-бұл дәстүрлi құжатты қағаз сақтаушысында немесе видеограммаға
оның бейнелеуi монитор экранында сакталады.
Қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты құжаттауда келесі құралдар
қолданылады:
• қарапайым құрал-саймандары (ластик, қарындаштар және т.б); механикалық
және электр механикалық құралдар (жазушы машиналар, магнитофондар,
диктофондар, фото-, кино-, және видеотехника және т.б.); компьютерлiк
техника.
Құжаттау нәтижесiмен - жазып қойылған заттық сақтаушы ақпарат
деректемелерiмен оны теңестiруге мүмкiндiк беретiндермен құжат жасалады.
Сақтаушы - заттық объектi, қолдануга, бекiтуге арналған және сөйлеудi
сақтау, дыбысты немесе бейнелеу ақпараты онда соның iшiнде өзгертiлген
түрде болады. Көптеген ғасырлар iшiнде ең көп таралған ақпарат - қағаз
құжаттық сақтаушысымен байланысты. Сонымен қатар, оған жаңа сақтаушылар,
яғни:техника есептеуiш, құжаттау үшiн магниттiк мүмкiндiк беретiндер кең
қолданылады. Кұжаттау ақпарат жазулары анықталған ережелердiң сақтауын
болжайды. Бұларга сақтау ережелердiң құжаттарға заңгерлiк күшiн жасалуын
қосып бередi. Анықталған құжат заңгерлiк күшiн қамтамасыз ету үшiн қорғауға
алынатын құжаттардағы ақпараттың әрбiр бiр түрлерi деректемелердің
кешенiмен - мiндеттi элементттердiң құжаттарын дайындайды. Формуляр барысы
мемлекеттiк стандартен анықталған дәл осылай бiр мекеме рамкаларында қалай
құжаттау бiрлiк және құжаттама бiрлiгi қамсыздандырады. Ақпарат басқаратын
ғылыми, техникалық, статистикалық және басқа құжаттар негiзгi
сақтаушылармен келедi. Алғашқы ақпарат сақтаушылармен кұжаттар алғашқы рет
нақ құжаттарда ақпарат бекiтедi. Осы қасиет және басқа ақпарат қайнарының
құжаттары-кiтаптардың, газеттердiң, журналдардың және қайта өңделген екiншi
қайтара ақпаратды бекіушыларды айыруға мүмкіншілік етедi. Жоғары дәрежедегi
құжаттама жүйелерi кебiрек кез келген құжат элементтен келедi. Құжаттама
жүйесi астында қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың жиынтығы өзара
байланысқандардың тегi белгiлерiмен, тағайындаулар, түрдiң, қызмет
төңірегі, олардың дайындауына бiрыңғай талаптары түсіндіріледі. Кұжаттардың
бiр түрлерi құжаттама жүйесiн және әріптер сияқты әлiпбенi құрастырады және
дәл осылай бөлек түрлер құрастырады. Қазiргi құжаттамада уақытша құжаттама
жүйелерiнiң сымбатты топтастырулары болмайды және қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың бiр түрi оның әмпиризмдiк пайда болатын түрi
қолданылады, Жеке тегi құжаттары басқа жүйеге барлық қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың бөлiнуiнен басталады. Соңғыларға ресми және адаммен
жасалғандар орта сыртыңда оның қызмет немесе қоғаудік мiндеттердiң
орындалулары: жеке қайтадан жазу, есте қалғанның (мемуарлар), күнделiктер
құжаттары жатады. Тәуелдiлiкте адамдік қызметi орталары ресми құжаттар
қызметi көрсетiлуiмен ұсақталады. Басқаратын, ғылыми, техникалықтарды
(конструкторлықтар), технологиялық, өндiрiстер және басқаратын құжаттар
мекемелiк құжаттама түйiнің құрастырады. Олар дәл осылай және бөлек ұйымның
мемлекет шектеуінде талай нысандардың басқарылуын қамсыздандырады. Осы
орайда басқарыу құжаттарға жүйелі түрде сипат берсек.
Басқаратын құжаттар келесi негiзгi түрлермен жүйеленедi:
• ұйымдық құжаттама;
• жоспарлы құжаттама;
• басқаратын құжаттама;
• ақпараттық - мәлiмет және мәлiмет - аналитикалық
құжаттама;
• есеп беру құжаттама;
• келiскен құжаттама;
• кадрларды (жеке құрамды) құжаттамамен қамтамасыз ету;
• қаржылармен (бухгалтерлiк есеп және есептiлiк)құжаттама
қамтамасыз ету;
• заттық - техникалық құжаттама қамтамасыз етумен;
• мекеме қызметi ақпараттық қамтамасыз етуiмен; Сонымен қатар, құжаттандыру
ең басты мекеме қызметi, ұйымдарды немесе iскерлікті құжаттандыруды талап
етеді. Мысалы, өндiрiстік құжаттама (технологиялық және конструкторлық
құжаттама}, емдiк мекемеде - дәрiгерлiк құжаттама (дәрiгерлiк карталар,
сақтандыру құжаттар), құжаттама бiлiммен байланысты ұғымда (оқулық
жоспарлар , емтихандік ақпарат тiзiмдер), Кұжаттама жүйесiн құрастырушылар,
мақсаттық тағайындауларды бiрлiкпен байлауды және нана технологиясы
кешенде құжаттауды қамсыздандырады немесе басқа басқаратын қызмет түрiн
қатиды. Ұйым мекеме құжаттары-жұмыс ұйымы құжаттарымен қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпаратты сақтау және ағымдағы қызметтiң қолданылуын қамтиды.
Құжаттар айналымы - байланысқан құжаттық процедуралардың жиынтығы,
жасаулар немесе мекемеде құжаттар қозғалысын қамтамасыз ету және аяқтауына
дейiн атқару немесе жiберу болып табылады. Құжаттар айналымы мақсаты барлық
қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты орынды ұйымдарга бөледi. Мысалы:
тiркелушi және тiркелушiсiз құжаттар, кiрушi,шығатын Ішкі құжаттар,
түсетiн немесе бағытталатын, жоғары ұйымда тұрған құжаттар, мекемеге
қарасты ұйымдарда бағытталатын құжаттар. Құжат айналымы барысында айқын
мақсаттық тағайындау орындаушыларға қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың жиынтығы түсiндiрiледi. Құжат айналымы сипатымен оның көлемi
де анықталады. Құжат айналымы көлемi барысында қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың саны түседі де, ұйымға түскендердiң және
жасалғандардың iшiнде белгілі кезінде ережеге сәйкестендіріледі. Iс жүргiзу
жұмысы қызметтерi, iс жүргiзу жұмысы түрлерi, құрылым таңдау сұрақтарының
шешiмi бойынша штаттық құрамымен, ақпараттық - iздеу жүйе ұйымдары
құжаттарымен және маңызды белгiмен белгіленеді.
Жұмыс ұйымында өте маңызды функциялардың бiрi қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың есебiн жүргізу болып табылады. Кұжаттардың есебi
тiркеумен, жазумен, есептiк топ осылардың құжат туралы анықталған түрiмен,
құжат жасаулары фактi жазып алумен немесе оны жiберумен қамтамасыз етiледі.
Сонымен қатар, қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты есепке ала, оларды
тiркеуге, бақылауды жүзеге асыруға және бөлiмшелердiң сауалдарымен қорғауға
алынатын құжаттардағы ақпаратты iздеу салуға арнайы бекітілген мекеме
қызметкерлерi орындайды.
Қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың сақтау жүйесi - ағымдағы
мақсаттың қызметi мекеме есеп тәсiлдерiнiң жиынтығы және қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпаратты жүйеге келтiру болып табылады.Оларды iздеу және
қолдану да осылай жүргізіледі.
Стандарттау (сәйкестендіру) - бірыңғайлау (унификациялау) нәтижелерiнiң
заңгерлiк бекiтiлген түрi. Толық жетiлдiру тәжiрибесiнде басқаратын қызмет
қамтамасыз ету құжаттамасы iс жүргiзу жұмысы терминологиясын мемлекеттiк
стандарттар және архивтiк iстердi өңдейді және құрастырушы талаптарды,
басқаратын, қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты дайындайды.
Бірыңғайлау (унификациялау)дың негiзгi мақсаты стандарттау
(сәйкестендіру)дың және қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың түрлерiн
жасау, қолдану, басқару, осылардың экономикалық нәтижесiн, мәдениетiн
жоғарылатады. Бірыңғайлау (унификациялау) басқаратын қызметтiң және
стандарттары болып келөдi: терминдер және анықтамалар,
қолданылатындар, басқаратынмен жұмыс бойынша ақпараттар; ұйымдардың ұйымдық
құрылымдары , мекемелер және кiрiскен iстер; басқаратын функциялар;
басқаратын құжаттама.
Алғаш рет қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты бірыңғайлау
(унификациялау) мәселесі бiрiншi стандартта 1929-1931 ж.ж. қалыптса
бастады. Бұл уақыттарда үзiлiстермен бірыңғайлау (унификациялау) тұрақты
жұмыстарды және қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың стандарттау
(сәйкестендіру)лерін жүргiздi. Осыған қатысты алғашқы он жылдықтарда
министiрлiктер және ведомствоның барлық жұмысшылары жұмысқа тартылған.
Қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты стандарттау (сәйкестендіру)ды үзақ
уақыт iшiнде өткiзедi және ұлттық ұйымның басқа елдердiң стандарттау
(сәйкестендіру)ымен, сонымен қатар әртүрлi халықаралық ұйымның, кұжаттарға
ұлттық стандарттар Германияда, Бельгияда, Ұлыбританияда, Норвегияда,
Швецияда, Финляндияда, Болгарияда және басқа елдерде бар болады.
Кұжаттардың бірыңғайлау (унификациялау)ымен жұмыста сонымен қатар сыртқы
саудалықтардың, халықаралық ұйымдардың соның iшiнде комитет, европалық-
экономикалық комиссия, сыртқы саудасы дамуы (ЕӘК), халықаралық стандарттау
(сәйкестендіру) ұйымы (ИСО) және тағы басқалардың қатысуын қабылдайды.
Компьютерлiк технологиялар қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың
стандарттау (сәйкестендіру)лары және бірыңғайлау (унификациялау) басқаруды
қолдану әсiресе карқынды өсті. Басқаратын қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың бірыңғайлау (унификациялау)ы қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың құрамын, жасалынушылардың басқаратын мақсаттарының шешiмiн және
қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың түрлерiнiң бірыңғайлау
(унификациялау)ын болжайды. Бiрыңғайлыларды ақпараттық көрсеткiштер
құжаттарының түрлерiнде және деректемелердің, лайықты қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпаратты тағайындауына және олардың құрастырушысына бiрыңғай
талаптардың құрылуында және дайындалуында бірыңғайлау (унификациялау)ы
сұрыптауда және бекiтуде болады Құжаттар түрлерінiң табелiн бекiту өзiндiк
нәтижелерiн қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың құрам бірыңғайлау
(унификациялау)лары алады.
1.2. Басқару кұжаттарындағы ақпаратты қорғауды
хаттаудағы негiзгi талаптар
Әрбiр құжат бөлек ақпараттық элементттерден тұрады, (қол қою, баспа,
құжат түрi, аты және т.б.) деректемелердің жиынтығы, орналасқан қорғауға
алынатын құжаттардағы ақпараттың айқын бөйнесiмен, деректемелермен аталады
және оның формуляры құрастырылады. Кұжаттардың сипат айқын жиындары типтiк
формулярдеп аталады. Мысалы барлық басқарудағы қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың анықталған типтiк формулярі жазылады. Формуляр
жасауда құжаттау жүйелерi графикалық үлгi немесе схеманы пайдаланады, оған:
форматтар, мөлшерлер кіреді, тұрақты және өзгергiш деректемелердi
орналастырады. Ең толық және деректемелердің дайындауына баяндалған
нормативтi актілерге - мемлекеттiк жүйеде басқару қамтамасыз ету
құжаттамасы жүйесi кіреді.
Деректемелердің барынша олардың орналастыруы ақпарат қағаз
сақтаушысына кұжаттарды дайындауына талаптар қойылады, олар дерлiк кез-
келген басқаратын құжаттарға арналған. Қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың сақтау жүйесiне арналған ең мәндi ұғымдар "iстердiң
номенклатурасы" және "iс номенклатурасы " бұлар-iстердiң тақырыптарының
жүйеге келтiрiлген тiзiмi, және қалыптастырылушылардың мекеме iс жүргiзу
жұмысында, орналасқан айқын жүйелiлiкте мезгiлдердiң нұсқауы болып
табылады.
Қорғауға алынуы барысында мекемеге келіп түскен құжат қарастырлуы
барысында келесі талаптар ескеріледi:
• оның маңыздылыгын;
• қүрделігі және қойылған сұрақтардың жаңалығы;
• басқару құрылымындагы мекемелер - жiберушiнің орыны, құжат авторы,
қоғамдық жағдайы;
• қорғалатын құжатты атқару мезгiлi;
• құжат түрi: заң , бұйрық , хат , есептеу нәтиже және т б.
Құжат айналымы ықшамдаулары өңдеуде қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың тапсырысын бiрыңғай мақсатқа лайықты орнатады,
мысалы жауапты бет арқылы құжаттамаға арналған құрылысты бөлiмшенi
қамтамасыз етедi.
Қорғауға алынатын ұйымдық құжат айналымының маңызды бөлiмi-қорғауға
алынатын құжаттардағы ақпараттың жобаларын, талап ететiн келiсулердi, қол
қоюлар немесе бекiтулердi және әртүрлi қарауды құрастырады.
Барлығы 29 құжаттық деректеме анықталған. Бiрақ, деректемелердің
нақты құрамы құжат түрiнен тәуелдi болады, ал бөлiм олардан сөзсiз
азырақ,бiрiн-бiрi жоққа шығарған деректемелердің нақты құжатта көрсетіледі.
Деректемелердің құрамы келесi:
01- Қазақстан Республикасы мемлекеттiк елтаңбасы;
02- Қазақстан Респбликасының елтаңбасы;
03- ұйымдар немесе тауарлық белгi (қызмет ету белгiсi);
04- код ұйымы;
05- код құжат түрлерi;
06- ұйымның аты;
07- Тап осы ұйым туралы мәлiмет;
08- құжат түрiнiң аты;
09-құжат датасы;
10- құжат тiркеу нөмiрi;
11- Тiркеу нөмiрге сiлтеме және құжат датасы;
12- орын құрастырушылары немесе құжат шығарулары;
13- гриф құжатқа мүмкіншілік шек қоюлары;
14- мекен-жайы;
15-гриф құжат бекiтулерi;
16-қарар;
17-мәтiн тақырыбы;
18-бақылау белгiсi туралы;
19- құжаттың мәтiнi;
20- қосымша белгi барысы туралы;
21- қол қою;
22- гриф құжат келiсулерi;
23- бұрыштама құжат келiсулерi;
24- баспа;
25- сенiм туралы белгi көшiрме
26- орындаушы туралы белгi;
27- құжат атқаруы туралы белгi
28- ұйымға құжаты түсуi туралы белгi;
29- Құжатты автоматты iздеуге арналған белгi.
Енді осылардың әр-қайсысына сипат берсе, онда:
01-Мемлекеттік бланкіде тек қана Қазақстан Республикасы мемлекеттiк
елтаңбасы бейнеленедi. Сонымен қатар, заң шығарумен алдын ала
министiрлiктердiң, мекемелердің, сот органдарының, прокуратуралар,
жоғарғы басқару мекемелерінің, халық өкiлетi органдарының, барлық басқару
органдарының құжаттары кіреді.
02-Қазақстан Республикасының заңға негізделген актiлерiмен
Қазақстан Республикасы елтаңбасы қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың
бланкiлерiнде орналасады
03-Ұйым эмблемасы графикалық символды бейнелейдi. Эмблема тауарлық
белгiде қолданылады. Эмблема бейнелеуi құжат iздеуiн жеңiлдетедi,
мекеменiң кiрiскен iсiн немесе оның атауын эмблемамен ауыстыруға
мүмкіншілік етiлмейдi. Ұйым аттарынан кейін жоғарғыда құжат эмблемасы
орналастырады. Егер ұйымда ресми мүмкіншілік жоқ болса, эмблема анықталған
ретте тиiстi тiркелуi және құжатта бейнеленуi керек. Сонымен қатар,
ұйым бланкiлерiнде елтаңбалардың орналастыруы эмблема
ұдайы өндiрiлмейдi.
04- Ұйым коды ұйымдардың ... жалғасы
Кіріспе.
1.1Басқаруды құжатпен қамтудағы теориялық
негіздемесі.
Негізгі бөлім.
1.1.Басқаруды құжатпен қамтудағы iс-әрекетi
1.2. Басқару кұжаттарындағы ақпаратты қорғауды
хаттаудағы негiзгi талаптар
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер тізбегі
Кіріспе
Басқару құжаттарының құрамы ұйымның, мекеменің атқаратын міндетімен және
құзырымен, шешілетін мәселенің тәртібімен,басқа мекемелермен қарым-
қатынасының көлемімен негізделе нәтижесінде құжаттық тәбелде бекітіледі.
Құжаттандыру талаптарының біркелкілігі басқарудың барлық деңгейінде арнайы
талаптарға сәйкес жүргізіліп орындалады. Ол Біртұтас мемлекеттік
құжаттандыру жүйесі (БМҚЖ) деп аталады. Және ол Құжаттаманы біркелкілендіру
жүйесімен (ҚБЖ)-де сәйкес болады. Бұл ұғымдар құжаттандырудың негізгі
талаптары. Сонымен қатар, осы кезде айырықша орын алатыны ол - құжаттық
ақпаратты қорғау тәсілдері. Қазақстанда осыған сәйкес құжаттық ақпартатты
қорғауға байланысты қауіпсіздік іс-шаралары қолға алынғаны арнайы Заңды
қабылдаумен байланысты. Ол Заң мемлекеттік құпияны сақтау барысында алғаш
рет 1998 жылы қабылданды. Осы Заңның негізінде мекемелер өздерінің
ережелерін қабылдап, олардың орындалуын қадағалайды. Жалпы басқаруда
негізгі құжаттық талаптар арнайы ережелермен стандарттарда бекітілген. Олар
Біртұтас мемлекеттік құжаттау жүйесі (БМҚЖ) және Құжаттаманың бірізділеу
жүйесі (унификациялау ҚБЖ). Жаңа кезеңде нарықтық қарым-қатынасқа сәйкес
ақпараттық құжатты қорғау мәселесі айырықша мән беруді талап етеді. Және
оның тәсілдерінің жолдарын қарастыру ізденісті де қажет етеді. Осыған
сәйкес осы зерттеу жұмысымда тақырыптың актуальділігін атағым келеді. Әрине
қарастырылатын мәселеге қатысты барлық сұрақтарға осы жұмыс барсында
жауапты толық алдық демесек те, біршама сұрақтар төңірегінде мәселелер
қарастырылды. Жұмыстың зерттеу мақсаты келесек онда, құжаттық жүйенің
арнайы құжаттаудағы әдістермен қамтылуы, Біртұтас мемлкеттік жүйенің
қолданылуы, ережелік материалдардың пайдалануы негізін зерттеу арқылы
құжаттық ақпратты қорғау тәсілдері қарастырылды. Сонымен қатар, осы
тақырыпты орындау барысында жүйелі түрде осы бағытқа тереңірек сараптау
жүргізудің қажеттілігін де атауға болады. Себебі өте көп ақпараттық
кеңістікте олардың айырықша маңызыдысын сараптай отыра, оларды қарапайым,
көпшілікке арналған түрінен ажырату, және осыған сәйкес жаңа кезеңде
қалыптасқан арнайы жаңа технологияға негізделген құрал жабдықтарды
пайдалануда аса маңызды және де оларды пайдалану барысында ақпаратты қорғау
тәсілдерін білуді қажет етеді. Ақпаратты қорғаудың маңызды тұсы басқару
еңбегінің құжатпен қамтудағы сапасын арттыруға мүмкіншілік етеді.
Курыстық жұмыс арнайы әдиебиттерді зерттеумен өндірістік практикадағы
тәжірбие жинақтау негізінде жазылды. Сондықтан ос ыбағытты зерттееп қарна
қоймай жұмыс барысында оны қоладана білу жұмыстың тиімділігін арттыруды, іс
жүргізуді кемелдендіруді, осыған сәйкес жаңа кезеңдегі ұйымдастыру
техникамен есептеуіш техника мүмкіншілігін толықжәне жан-жақты пайдалануға
ықпал етеді. Сондықтан құжаттық ақпаратты қорғаудың негізгі тәсілдері
құжаттық процесстерде оларды механизациялау және автоматтандыру жолдары
арқылы әрдайым жетілдіріп отыруға болатыны сөзсіз. Жалпы құжаттық
басқарудың мағынасы әрдайым құжаттық көлемнің ұлғайуымен одан әрі көбейеді.
Сондықтан осыған сәйкес құжаттық ақпратты қорғау барысында көптеген
талаптардың орындалуы да қажет. Зерттеу жұмысының нысаны болып Алматы
қаласының Жетісу аудандық әкімшілігінің мүлікті жариялауда құжатпен қамту
барысында ақпаратты қорғау тәсілдерінің орындалуы қарастырылды.
Курыстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш тараудан, олардың ішкі
құрылымдық сұрақтарынан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізбегінен
және қосымша тіркемелерден тұрады.
Басқаруды құжатпен қамтудағы теориялық негіздемесі
1.1.Басқаруды құжатпен қамтудағы iс-әрекетi
Терминологиялық стандарт "iс жүргiзу жұмысының" iс-әрекетiндегi
саласын және ұйымын, ресми құжаттарын құжаттауды қамтамасыз етудi
анықтайды. Құжаттану-ғылыми термин, заңдылықтың қалыптасуын зерттейтiн және
құжаттаманың қызметiк жүйесiн қамтамасыз етедi. Қызмет ортасы дәстүрлi,
байлаулы қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты өңдеумен, iс жүргiзу
жұмысын аткарады. Термин "өндірістің iсi" деген сөзден шыққан. Оның мәні
егер түрлеріне карай iс термині iстің бастапқы сұрағын бiлдiретiн шешушi
ұйымның басқаруымен түсінiктi болады. Олай болса, iс жүргізу жұмысы алдымен
барлық iстi қарау немесе басқаша айтқанда iс әрекеттің кандай да бiр сұрақ
бойынша шешуге байланысты екендiгiн түсіндiредi. Құжаттануды басқаруды
қамтамасыз ету болжайды, ең алдымен, қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың заңгерлiк күшiнің бар болуы немесе құжаттау, қағаз жүзiнде
ақпарат жазуы немесе басқа сақтаушыда ережелермен, заңға сүйенген
нормативтi актiлермен анықталғанмен немесе iстеп шығарылған дәстүрмен.
Құжаттану табиғи тiлде жүзеге асады және жасанды тiлдерде жаңа
ақпарат сақтаушылар қолдана алады. Құжаттану бойынша табиғи тiлде мәтiндiк
құжаттар жасалады -құжаттар, сөйлеу ақпаратды бекіушылар, кез келген
үлгiмен жазып қойылатын хаттар немесе дыбыс жазу жүйемен келедi. Мәтiндiк
жазбаша құжат-бұл дәстүрлi құжатты қағаз сақтаушысында немесе видеограммаға
оның бейнелеуi монитор экранында сакталады.
Қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты құжаттауда келесі құралдар
қолданылады:
• қарапайым құрал-саймандары (ластик, қарындаштар және т.б); механикалық
және электр механикалық құралдар (жазушы машиналар, магнитофондар,
диктофондар, фото-, кино-, және видеотехника және т.б.); компьютерлiк
техника.
Құжаттау нәтижесiмен - жазып қойылған заттық сақтаушы ақпарат
деректемелерiмен оны теңестiруге мүмкiндiк беретiндермен құжат жасалады.
Сақтаушы - заттық объектi, қолдануга, бекiтуге арналған және сөйлеудi
сақтау, дыбысты немесе бейнелеу ақпараты онда соның iшiнде өзгертiлген
түрде болады. Көптеген ғасырлар iшiнде ең көп таралған ақпарат - қағаз
құжаттық сақтаушысымен байланысты. Сонымен қатар, оған жаңа сақтаушылар,
яғни:техника есептеуiш, құжаттау үшiн магниттiк мүмкiндiк беретiндер кең
қолданылады. Кұжаттау ақпарат жазулары анықталған ережелердiң сақтауын
болжайды. Бұларга сақтау ережелердiң құжаттарға заңгерлiк күшiн жасалуын
қосып бередi. Анықталған құжат заңгерлiк күшiн қамтамасыз ету үшiн қорғауға
алынатын құжаттардағы ақпараттың әрбiр бiр түрлерi деректемелердің
кешенiмен - мiндеттi элементттердiң құжаттарын дайындайды. Формуляр барысы
мемлекеттiк стандартен анықталған дәл осылай бiр мекеме рамкаларында қалай
құжаттау бiрлiк және құжаттама бiрлiгi қамсыздандырады. Ақпарат басқаратын
ғылыми, техникалық, статистикалық және басқа құжаттар негiзгi
сақтаушылармен келедi. Алғашқы ақпарат сақтаушылармен кұжаттар алғашқы рет
нақ құжаттарда ақпарат бекiтедi. Осы қасиет және басқа ақпарат қайнарының
құжаттары-кiтаптардың, газеттердiң, журналдардың және қайта өңделген екiншi
қайтара ақпаратды бекіушыларды айыруға мүмкіншілік етедi. Жоғары дәрежедегi
құжаттама жүйелерi кебiрек кез келген құжат элементтен келедi. Құжаттама
жүйесi астында қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың жиынтығы өзара
байланысқандардың тегi белгiлерiмен, тағайындаулар, түрдiң, қызмет
төңірегі, олардың дайындауына бiрыңғай талаптары түсіндіріледі. Кұжаттардың
бiр түрлерi құжаттама жүйесiн және әріптер сияқты әлiпбенi құрастырады және
дәл осылай бөлек түрлер құрастырады. Қазiргi құжаттамада уақытша құжаттама
жүйелерiнiң сымбатты топтастырулары болмайды және қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың бiр түрi оның әмпиризмдiк пайда болатын түрi
қолданылады, Жеке тегi құжаттары басқа жүйеге барлық қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың бөлiнуiнен басталады. Соңғыларға ресми және адаммен
жасалғандар орта сыртыңда оның қызмет немесе қоғаудік мiндеттердiң
орындалулары: жеке қайтадан жазу, есте қалғанның (мемуарлар), күнделiктер
құжаттары жатады. Тәуелдiлiкте адамдік қызметi орталары ресми құжаттар
қызметi көрсетiлуiмен ұсақталады. Басқаратын, ғылыми, техникалықтарды
(конструкторлықтар), технологиялық, өндiрiстер және басқаратын құжаттар
мекемелiк құжаттама түйiнің құрастырады. Олар дәл осылай және бөлек ұйымның
мемлекет шектеуінде талай нысандардың басқарылуын қамсыздандырады. Осы
орайда басқарыу құжаттарға жүйелі түрде сипат берсек.
Басқаратын құжаттар келесi негiзгi түрлермен жүйеленедi:
• ұйымдық құжаттама;
• жоспарлы құжаттама;
• басқаратын құжаттама;
• ақпараттық - мәлiмет және мәлiмет - аналитикалық
құжаттама;
• есеп беру құжаттама;
• келiскен құжаттама;
• кадрларды (жеке құрамды) құжаттамамен қамтамасыз ету;
• қаржылармен (бухгалтерлiк есеп және есептiлiк)құжаттама
қамтамасыз ету;
• заттық - техникалық құжаттама қамтамасыз етумен;
• мекеме қызметi ақпараттық қамтамасыз етуiмен; Сонымен қатар, құжаттандыру
ең басты мекеме қызметi, ұйымдарды немесе iскерлікті құжаттандыруды талап
етеді. Мысалы, өндiрiстік құжаттама (технологиялық және конструкторлық
құжаттама}, емдiк мекемеде - дәрiгерлiк құжаттама (дәрiгерлiк карталар,
сақтандыру құжаттар), құжаттама бiлiммен байланысты ұғымда (оқулық
жоспарлар , емтихандік ақпарат тiзiмдер), Кұжаттама жүйесiн құрастырушылар,
мақсаттық тағайындауларды бiрлiкпен байлауды және нана технологиясы
кешенде құжаттауды қамсыздандырады немесе басқа басқаратын қызмет түрiн
қатиды. Ұйым мекеме құжаттары-жұмыс ұйымы құжаттарымен қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпаратты сақтау және ағымдағы қызметтiң қолданылуын қамтиды.
Құжаттар айналымы - байланысқан құжаттық процедуралардың жиынтығы,
жасаулар немесе мекемеде құжаттар қозғалысын қамтамасыз ету және аяқтауына
дейiн атқару немесе жiберу болып табылады. Құжаттар айналымы мақсаты барлық
қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты орынды ұйымдарга бөледi. Мысалы:
тiркелушi және тiркелушiсiз құжаттар, кiрушi,шығатын Ішкі құжаттар,
түсетiн немесе бағытталатын, жоғары ұйымда тұрған құжаттар, мекемеге
қарасты ұйымдарда бағытталатын құжаттар. Құжат айналымы барысында айқын
мақсаттық тағайындау орындаушыларға қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың жиынтығы түсiндiрiледi. Құжат айналымы сипатымен оның көлемi
де анықталады. Құжат айналымы көлемi барысында қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың саны түседі де, ұйымға түскендердiң және
жасалғандардың iшiнде белгілі кезінде ережеге сәйкестендіріледі. Iс жүргiзу
жұмысы қызметтерi, iс жүргiзу жұмысы түрлерi, құрылым таңдау сұрақтарының
шешiмi бойынша штаттық құрамымен, ақпараттық - iздеу жүйе ұйымдары
құжаттарымен және маңызды белгiмен белгіленеді.
Жұмыс ұйымында өте маңызды функциялардың бiрi қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың есебiн жүргізу болып табылады. Кұжаттардың есебi
тiркеумен, жазумен, есептiк топ осылардың құжат туралы анықталған түрiмен,
құжат жасаулары фактi жазып алумен немесе оны жiберумен қамтамасыз етiледі.
Сонымен қатар, қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты есепке ала, оларды
тiркеуге, бақылауды жүзеге асыруға және бөлiмшелердiң сауалдарымен қорғауға
алынатын құжаттардағы ақпаратты iздеу салуға арнайы бекітілген мекеме
қызметкерлерi орындайды.
Қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың сақтау жүйесi - ағымдағы
мақсаттың қызметi мекеме есеп тәсiлдерiнiң жиынтығы және қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпаратты жүйеге келтiру болып табылады.Оларды iздеу және
қолдану да осылай жүргізіледі.
Стандарттау (сәйкестендіру) - бірыңғайлау (унификациялау) нәтижелерiнiң
заңгерлiк бекiтiлген түрi. Толық жетiлдiру тәжiрибесiнде басқаратын қызмет
қамтамасыз ету құжаттамасы iс жүргiзу жұмысы терминологиясын мемлекеттiк
стандарттар және архивтiк iстердi өңдейді және құрастырушы талаптарды,
басқаратын, қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты дайындайды.
Бірыңғайлау (унификациялау)дың негiзгi мақсаты стандарттау
(сәйкестендіру)дың және қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың түрлерiн
жасау, қолдану, басқару, осылардың экономикалық нәтижесiн, мәдениетiн
жоғарылатады. Бірыңғайлау (унификациялау) басқаратын қызметтiң және
стандарттары болып келөдi: терминдер және анықтамалар,
қолданылатындар, басқаратынмен жұмыс бойынша ақпараттар; ұйымдардың ұйымдық
құрылымдары , мекемелер және кiрiскен iстер; басқаратын функциялар;
басқаратын құжаттама.
Алғаш рет қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты бірыңғайлау
(унификациялау) мәселесі бiрiншi стандартта 1929-1931 ж.ж. қалыптса
бастады. Бұл уақыттарда үзiлiстермен бірыңғайлау (унификациялау) тұрақты
жұмыстарды және қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың стандарттау
(сәйкестендіру)лерін жүргiздi. Осыған қатысты алғашқы он жылдықтарда
министiрлiктер және ведомствоның барлық жұмысшылары жұмысқа тартылған.
Қорғауға алынатын құжаттардағы ақпаратты стандарттау (сәйкестендіру)ды үзақ
уақыт iшiнде өткiзедi және ұлттық ұйымның басқа елдердiң стандарттау
(сәйкестендіру)ымен, сонымен қатар әртүрлi халықаралық ұйымның, кұжаттарға
ұлттық стандарттар Германияда, Бельгияда, Ұлыбританияда, Норвегияда,
Швецияда, Финляндияда, Болгарияда және басқа елдерде бар болады.
Кұжаттардың бірыңғайлау (унификациялау)ымен жұмыста сонымен қатар сыртқы
саудалықтардың, халықаралық ұйымдардың соның iшiнде комитет, европалық-
экономикалық комиссия, сыртқы саудасы дамуы (ЕӘК), халықаралық стандарттау
(сәйкестендіру) ұйымы (ИСО) және тағы басқалардың қатысуын қабылдайды.
Компьютерлiк технологиялар қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың
стандарттау (сәйкестендіру)лары және бірыңғайлау (унификациялау) басқаруды
қолдану әсiресе карқынды өсті. Басқаратын қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың бірыңғайлау (унификациялау)ы қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың құрамын, жасалынушылардың басқаратын мақсаттарының шешiмiн және
қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың түрлерiнiң бірыңғайлау
(унификациялау)ын болжайды. Бiрыңғайлыларды ақпараттық көрсеткiштер
құжаттарының түрлерiнде және деректемелердің, лайықты қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпаратты тағайындауына және олардың құрастырушысына бiрыңғай
талаптардың құрылуында және дайындалуында бірыңғайлау (унификациялау)ы
сұрыптауда және бекiтуде болады Құжаттар түрлерінiң табелiн бекiту өзiндiк
нәтижелерiн қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың құрам бірыңғайлау
(унификациялау)лары алады.
1.2. Басқару кұжаттарындағы ақпаратты қорғауды
хаттаудағы негiзгi талаптар
Әрбiр құжат бөлек ақпараттық элементттерден тұрады, (қол қою, баспа,
құжат түрi, аты және т.б.) деректемелердің жиынтығы, орналасқан қорғауға
алынатын құжаттардағы ақпараттың айқын бөйнесiмен, деректемелермен аталады
және оның формуляры құрастырылады. Кұжаттардың сипат айқын жиындары типтiк
формулярдеп аталады. Мысалы барлық басқарудағы қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың анықталған типтiк формулярі жазылады. Формуляр
жасауда құжаттау жүйелерi графикалық үлгi немесе схеманы пайдаланады, оған:
форматтар, мөлшерлер кіреді, тұрақты және өзгергiш деректемелердi
орналастырады. Ең толық және деректемелердің дайындауына баяндалған
нормативтi актілерге - мемлекеттiк жүйеде басқару қамтамасыз ету
құжаттамасы жүйесi кіреді.
Деректемелердің барынша олардың орналастыруы ақпарат қағаз
сақтаушысына кұжаттарды дайындауына талаптар қойылады, олар дерлiк кез-
келген басқаратын құжаттарға арналған. Қорғауға алынатын құжаттардағы
ақпараттың сақтау жүйесiне арналған ең мәндi ұғымдар "iстердiң
номенклатурасы" және "iс номенклатурасы " бұлар-iстердiң тақырыптарының
жүйеге келтiрiлген тiзiмi, және қалыптастырылушылардың мекеме iс жүргiзу
жұмысында, орналасқан айқын жүйелiлiкте мезгiлдердiң нұсқауы болып
табылады.
Қорғауға алынуы барысында мекемеге келіп түскен құжат қарастырлуы
барысында келесі талаптар ескеріледi:
• оның маңыздылыгын;
• қүрделігі және қойылған сұрақтардың жаңалығы;
• басқару құрылымындагы мекемелер - жiберушiнің орыны, құжат авторы,
қоғамдық жағдайы;
• қорғалатын құжатты атқару мезгiлi;
• құжат түрi: заң , бұйрық , хат , есептеу нәтиже және т б.
Құжат айналымы ықшамдаулары өңдеуде қорғауға алынатын
құжаттардағы ақпараттың тапсырысын бiрыңғай мақсатқа лайықты орнатады,
мысалы жауапты бет арқылы құжаттамаға арналған құрылысты бөлiмшенi
қамтамасыз етедi.
Қорғауға алынатын ұйымдық құжат айналымының маңызды бөлiмi-қорғауға
алынатын құжаттардағы ақпараттың жобаларын, талап ететiн келiсулердi, қол
қоюлар немесе бекiтулердi және әртүрлi қарауды құрастырады.
Барлығы 29 құжаттық деректеме анықталған. Бiрақ, деректемелердің
нақты құрамы құжат түрiнен тәуелдi болады, ал бөлiм олардан сөзсiз
азырақ,бiрiн-бiрi жоққа шығарған деректемелердің нақты құжатта көрсетіледі.
Деректемелердің құрамы келесi:
01- Қазақстан Республикасы мемлекеттiк елтаңбасы;
02- Қазақстан Респбликасының елтаңбасы;
03- ұйымдар немесе тауарлық белгi (қызмет ету белгiсi);
04- код ұйымы;
05- код құжат түрлерi;
06- ұйымның аты;
07- Тап осы ұйым туралы мәлiмет;
08- құжат түрiнiң аты;
09-құжат датасы;
10- құжат тiркеу нөмiрi;
11- Тiркеу нөмiрге сiлтеме және құжат датасы;
12- орын құрастырушылары немесе құжат шығарулары;
13- гриф құжатқа мүмкіншілік шек қоюлары;
14- мекен-жайы;
15-гриф құжат бекiтулерi;
16-қарар;
17-мәтiн тақырыбы;
18-бақылау белгiсi туралы;
19- құжаттың мәтiнi;
20- қосымша белгi барысы туралы;
21- қол қою;
22- гриф құжат келiсулерi;
23- бұрыштама құжат келiсулерi;
24- баспа;
25- сенiм туралы белгi көшiрме
26- орындаушы туралы белгi;
27- құжат атқаруы туралы белгi
28- ұйымға құжаты түсуi туралы белгi;
29- Құжатты автоматты iздеуге арналған белгi.
Енді осылардың әр-қайсысына сипат берсе, онда:
01-Мемлекеттік бланкіде тек қана Қазақстан Республикасы мемлекеттiк
елтаңбасы бейнеленедi. Сонымен қатар, заң шығарумен алдын ала
министiрлiктердiң, мекемелердің, сот органдарының, прокуратуралар,
жоғарғы басқару мекемелерінің, халық өкiлетi органдарының, барлық басқару
органдарының құжаттары кіреді.
02-Қазақстан Республикасының заңға негізделген актiлерiмен
Қазақстан Республикасы елтаңбасы қорғауға алынатын құжаттардағы ақпараттың
бланкiлерiнде орналасады
03-Ұйым эмблемасы графикалық символды бейнелейдi. Эмблема тауарлық
белгiде қолданылады. Эмблема бейнелеуi құжат iздеуiн жеңiлдетедi,
мекеменiң кiрiскен iсiн немесе оның атауын эмблемамен ауыстыруға
мүмкіншілік етiлмейдi. Ұйым аттарынан кейін жоғарғыда құжат эмблемасы
орналастырады. Егер ұйымда ресми мүмкіншілік жоқ болса, эмблема анықталған
ретте тиiстi тiркелуi және құжатта бейнеленуi керек. Сонымен қатар,
ұйым бланкiлерiнде елтаңбалардың орналастыруы эмблема
ұдайы өндiрiлмейдi.
04- Ұйым коды ұйымдардың ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz