Метрология- өлшем туралы ғылым
Метрология- өлшем туралы ғылым
Метрология (грек тілінен «метро» - өлшем, «логос» - оқу) - өлшемдердің, тәсілдердің және амалдардың бірігуін, нақтылығын керек ететін ғылым.
Қазіргі заманғы метрология 3 түрден тұрады: заңнамалы, фундаменталды (ғылыми) және практикалық метрология.
Метрология ғылымы практикалық түрде бұрынғы заманда пайда болған. Орыс ғылымында метрологияның дамуына египеттердің , гректердің және римлянендердің өлшем бірліктері көмектесті.Әрине, әр өлшем жүйесінің өз ерекшеліктері бар. Ол тек қана заманымен ғана емес, менталитетімен де ерекшеленді.
Бірлік пен өлшемдердің атауы «қолмен» өлшеуге келетіндей етіп жасалынды. Сөйтіп, Русьта бірліктің өлшемі пядь пен шынтақ болды. Пядь деп ежелгі Русьта үлкен саусақ пен сұқ саусақтын арасындағы өлшемді айтқан. Кейіннен аршин деген бірлік пайда болғаннан бастап, пядь өлшемі қолданудан шықты.
«Шынтақ» өлшемі бізге Вавилоннан келген. Ол шынтақтан ортаңғы саусаққа дейінгі арақашықтық (кейде жұдырық немесе үлкен саусақ аралығы).
XVІІІ ғ. Ресейде дюйм мен фут деген өлшемді пайдаланды. Ол ағылшандардың өлшем бірлігі. Орыс өлшеміне талды пайдаланды. Ол 3шынтаққа (152 см) тең.
Петр І бұйрығы бойынша ағылшындардың өлшем бірлігі орыстардың да өлшем бірлігі болып келісілді. Сөйтіп, ресей метрологиясы мен еуропа метрологиясы бірікті.
Метрлік жүйенің Францияда 1840 ж пайда болды. Д.И Менделеев
Метрология (грек тілінен «метро» - өлшем, «логос» - оқу) - өлшемдердің, тәсілдердің және амалдардың бірігуін, нақтылығын керек ететін ғылым.
Қазіргі заманғы метрология 3 түрден тұрады: заңнамалы, фундаменталды (ғылыми) және практикалық метрология.
Метрология ғылымы практикалық түрде бұрынғы заманда пайда болған. Орыс ғылымында метрологияның дамуына египеттердің , гректердің және римлянендердің өлшем бірліктері көмектесті.Әрине, әр өлшем жүйесінің өз ерекшеліктері бар. Ол тек қана заманымен ғана емес, менталитетімен де ерекшеленді.
Бірлік пен өлшемдердің атауы «қолмен» өлшеуге келетіндей етіп жасалынды. Сөйтіп, Русьта бірліктің өлшемі пядь пен шынтақ болды. Пядь деп ежелгі Русьта үлкен саусақ пен сұқ саусақтын арасындағы өлшемді айтқан. Кейіннен аршин деген бірлік пайда болғаннан бастап, пядь өлшемі қолданудан шықты.
«Шынтақ» өлшемі бізге Вавилоннан келген. Ол шынтақтан ортаңғы саусаққа дейінгі арақашықтық (кейде жұдырық немесе үлкен саусақ аралығы).
XVІІІ ғ. Ресейде дюйм мен фут деген өлшемді пайдаланды. Ол ағылшандардың өлшем бірлігі. Орыс өлшеміне талды пайдаланды. Ол 3шынтаққа (152 см) тең.
Петр І бұйрығы бойынша ағылшындардың өлшем бірлігі орыстардың да өлшем бірлігі болып келісілді. Сөйтіп, ресей метрологиясы мен еуропа метрологиясы бірікті.
Метрлік жүйенің Францияда 1840 ж пайда болды. Д.И Менделеев
Метрология- өлшем туралы ғылым
1. Өлшемдердің түрлері
2. Физикалық көлемнің объект болып өлшенуі
3. Физикалық көлемнің халықаралық бірліктер жүйесі
Метрология- өлшем туралы ғылым
Метрология (грек тілінен метро - өлшем, логос - оқу) - өлшемдердің,
тәсілдердің және амалдардың бірігуін, нақтылығын керек ететін ғылым.
Қазіргі заманғы метрология 3 түрден тұрады: заңнамалы, фундаменталды
(ғылыми) және практикалық метрология.
Метрология ғылымы практикалық түрде бұрынғы заманда пайда болған. Орыс
ғылымында метрологияның дамуына египеттердің , гректердің және
римлянендердің өлшем бірліктері көмектесті.Әрине, әр өлшем жүйесінің өз
ерекшеліктері бар. Ол тек қана заманымен ғана емес, менталитетімен де
ерекшеленді.
Бірлік пен өлшемдердің атауы қолмен өлшеуге келетіндей етіп
жасалынды. Сөйтіп, Русьта бірліктің өлшемі пядь пен шынтақ болды. Пядь деп
ежелгі Русьта үлкен саусақ пен сұқ саусақтын арасындағы өлшемді айтқан.
Кейіннен аршин деген бірлік пайда болғаннан бастап, пядь өлшемі қолданудан
шықты.
Шынтақ өлшемі бізге Вавилоннан келген. Ол шынтақтан ортаңғы саусаққа
дейінгі арақашықтық (кейде жұдырық немесе үлкен саусақ аралығы).
XVІІІ ғ. Ресейде дюйм мен фут деген өлшемді пайдаланды. Ол
ағылшандардың өлшем бірлігі. Орыс өлшеміне талды пайдаланды. Ол 3шынтаққа
(152 см) тең.
Петр І бұйрығы бойынша ағылшындардың өлшем бірлігі орыстардың да
өлшем бірлігі болып келісілді. Сөйтіп, ресей метрологиясы мен еуропа
метрологиясы бірікті.
Метрлік жүйенің Францияда 1840 ж пайда болды. Д.И Менделеев метірлік
жүйенің Ресейде пайда болуын, болашақ халықтардың жақындауымен
түсіндірілді.
Ғылым мен техниканын дамығанан бастап, жаңа өлшемдер мен жаңа бірлік
өлшемдері фундаментальды және практикалық метрологиянын дамуына ықпал етті.
Бірлік өлшемін біріншіден табиғаттан іздеді, макрообъектінің
қозғалысын зерттеді. Сөйтіп, Жердің ось бойымен қозғалатынын есептеді.
Соңынан іздеулер атомдық және ішкі атомдық деңгейлерге айналды. Нәтижесінде
ескі бірліктер анықталып, жаңалары пайда болды. 1983 ж. вакуумдағы жарық
арқылы (1 299792458 сек) жаңа метрлік қашықтықты есептеді. Физикалық
константаны вакуумдағы жарықтың жылдамдығын (299792458 мс) білгеннен кейін
қабылдады. Метрологиялық ережелер бойынша метр секундқа тәуелді болды.
1988 ж. халықаралық деңгей бойынша электрлік бірлік пен көлемнің жаңа
константаларын қабылдады. 1989 ж. жаңа халықаралық практикалық
температурасының шкаласын ХТШ - 90 қабылдады.
Бұл мысалдарға қарап метрология ғылымы жақсы дамуда деп айтуға болады.
Ғылыми және техникалық өлшемдердің метрология саласында дамуын сапалы
жаңа өлшейтін құралдар шығаруымен көруге болады. Фундаментальды және
практикалық метрологиямен қатар заңнамалы метрология дамыи бастады.
Заңнамалы метрология – бұл метрологияның бір бөлігі. Ол бір –бірімен
байланысты комплекстердің ережелерін құрайды. Ол мемлекеттің бақылауымен
қарастырылады. Заңнамалы метрологияға өлшемдердің сертефикациясы,
мемлекеттік метрологиялық бақылауды жүргізу басты міндеті болып табылады.
Метрологиялық ережелер мен заңнамалы нормалардың документтері
халықаралық организацияға сәйкес келуі керек. Бұл экономиканы және сауда
жолын халықаралық түсініспешілікті қамтамасыз етеді.
Фундаментальды және практикалық метрологияны қарастырайық.
Метрология өлшемі физикалық көлеммен ғана емес тағы да басқа
салалармен (математика, психология, медицина және т.б.) байланысты.
Физикалық көлем физикалық объект болып келеді. Көбінесе физиклық
объект сапасы мен көлемімен ерекшеленеді.Мысалы сапалы заттарға мыналар
жатады: темір, ағаш, мата, әйнек және т.б. жатады. Бірақ олар сапасы
жағынан көлемі әр түрлі.
Өлшем деп жиынтық операцияларды айтамыз. Оны орындау барысында
техникалық құралдар арқылы бірлік көлемін сақтап және онымен көлемін
өлшейді. Осыдан шыққан көлем өлшем нәтижесі болып табылады. Бұл терминді
философ П.А. Флоренски 1931 ж. Техникалық энциклопедияға енгізген.
Метрологияның басты міндеті - өлшемді бірігіп жасауын 2 амалмен көруге
болады:
• Өлшемнің бірдей бірлікте көрсетуі;
• Қателесу өлшеген жағдайда, олар мүмкін болатын өлшемнен аспау
қажет.
Қателесу деп өлшейтін көлемнің нақты өлшемнен кеткен қатені айтамыз.
Нақты өлшемнің физикалық көлемі белгісіз және ол теоретикалық бақылауда
жүргізіледі. Бірлік өлшемі тек қана қателесумен ғана өлшенбейді. Ол үшін
тағы дұрыс нақты өлшем керек.
Бұл түсініктердің бәрін бірлік көлемі анықтайды. Оның шешімі бірлікпен
көрсетілген, ал қателесу белгілі мүмкін болатын санымен берілген және олар
берілген шектен шықпайды.
Бірлік өлшемі көп елдерде заңмен қарастырылады.
Өлшемдердің түрлері
Өлшемдерді ақпараттарды алу, өлшеу барысында өлшемдердің өзгеруімен,
мінезіне байланысты өлшейтін көлем, көлеміне қарай өлшенетін
ақпараттарымен, негізгі бірліктерімен айырылады.
Ақпараттарды алу амалының 4 түрі бар:
Тура өлшемдер- бұл физикалық көлемнің өлшеммен салыстыру. Мысалы:
сызғышпен өлшегенде ұзындықты көлемдегі өлшеммен салыстырамыз.
Жанама өлшемдер – тура жанамадан былай ажыратылады:ұзындық көлемін тік
өлшеммен анықтайды және олар ұзындық қосындысына тәуелді. Егер тоқтың күшін
амперметрмен өлшесек, ал қуатын вольтметрмен өлшесек, онда барлық 3 көлемді
электрлық шынжырдың күшін есептеуге болады.
Жиынтық өлшемдер есептелген жүйемен байланысты. Шешімдер бір қалыпты
өлшемдермен бірнеше көлемдермен келтірілген. Бұл ұзындық көлемін шығаруға
көмектеседі.
Біріккен өлшемдер – бұл екі немесе оданда көп бір қалыпты емес
физикалық көлемнің тәуелділігін анықтау.
Жиынтық және біріккен өлшемдерді көбінесе электротехникада қолданылады.
Мінезіне байланысты өлшейтін көлемнің өзгеруі мына жағдайларда болады:
статистикалық, динамикалық, статикалық өлшемдер.
Статикалық өлшемдер кездейсоқ процесстерде, дыбыс сигналында және т.б.
Статикалық өлшемдер деп өлшенетін көлемі бірқалыпты болатынды айтамыз.
Динамикалық өлшемдер өлшеу процессінде өзгерістерді тоқтатып тұрады.
Статикалық және динамикалық өлшемдер практикада көп кездеспейді.
Көлеміне қарай өлшенетін ақпараттар бірқалыпты және көпқалыпты болып
өлшенеді.
Бірқалыпты өлшемдер- өлшенген саннын өлшенетін санға тең болуы керек.
Практика жүзінде бұл түрді 3 рет тексеру керек. Өйткені бұл жақта қателесу
көп кездеседі. Сонында арифметикалық таңбаны шешу керек.
Көпқалыпты өлшемдер көтеріңкі санмен өлшеп, оны бірнеше рет өлшеу
қажет. Өлшемнің минимальды саны 3 – ке тең Ол кездейсоқ факторларына
қателесуіне жолбермейді.
Негізгі бірліктерге қатысты өлшемдерді абсолютты және қатысты деп 2- ге
бөлінеді.
Абсолютты өлшемде бір көлем мен физикалық константаны тік өлшеумен
өлшенеді. Ол Эйнштейнның белгілі формуласымен көрсетілген E= mc².
Қатысты өлшемдер өлшенетін көлемнің бір түрге қатынасын айтамыз. Ол
бірлік негізінде қолданылады.
Өлшеуге қажет мынандай түсініктер берілген:өлшеу шкаласы, өлшеу
принцпы, өлшеу тәсілі.
Өлшеу шкаласы- біріккен физикалық көлемнің жиынтығын өлшеуге қажет.
Мысалы: Цельсия шкаласында мұздың еруі байқалуда. Бастапқы интервалы-судың
қайнау температурасы.Бұл интервалдың жүзден бір бөлігі температураның
бірлігі болып табылады. Франгейттің температура шкаласында санаудың басы
ретінде мұз қоспасы мен мұсатыр спирттінің температурасы алынған. Бірлік
температура (Фарангейт градусы) үшін интервалдық негізі тоқсан алтыдан бір
бөлігі алынған. Бұл шкалада мұздың еру температурасы +32° тең, ал судың
қайнау температурасы + 2,12° тең.
Бұлайша , егер де Цельсий шкаласы бойынша судың қайнау температурасы
мен мұздың еру температурасы арасындағы айырым 100 ° с құрайды, ал
Фарангейт бойынша ол 180° с тең. Бұл мысалда біз алынған шкаланың қызметін
өлшейтін көлемнің мөлшерлі мағынасы да, бірлік көлемдердің
қамтамасыздандыру мәні аспектімінде де көреміз. Бұл жағдайда бірлік
мөлшерінің байланыстарын табу керек, ол бойынша өлшемдерінің нәтижелерін
салыстыруға мүмкін болу үшін, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Өлшемдердің түрлері
2. Физикалық көлемнің объект болып өлшенуі
3. Физикалық көлемнің халықаралық бірліктер жүйесі
Метрология- өлшем туралы ғылым
Метрология (грек тілінен метро - өлшем, логос - оқу) - өлшемдердің,
тәсілдердің және амалдардың бірігуін, нақтылығын керек ететін ғылым.
Қазіргі заманғы метрология 3 түрден тұрады: заңнамалы, фундаменталды
(ғылыми) және практикалық метрология.
Метрология ғылымы практикалық түрде бұрынғы заманда пайда болған. Орыс
ғылымында метрологияның дамуына египеттердің , гректердің және
римлянендердің өлшем бірліктері көмектесті.Әрине, әр өлшем жүйесінің өз
ерекшеліктері бар. Ол тек қана заманымен ғана емес, менталитетімен де
ерекшеленді.
Бірлік пен өлшемдердің атауы қолмен өлшеуге келетіндей етіп
жасалынды. Сөйтіп, Русьта бірліктің өлшемі пядь пен шынтақ болды. Пядь деп
ежелгі Русьта үлкен саусақ пен сұқ саусақтын арасындағы өлшемді айтқан.
Кейіннен аршин деген бірлік пайда болғаннан бастап, пядь өлшемі қолданудан
шықты.
Шынтақ өлшемі бізге Вавилоннан келген. Ол шынтақтан ортаңғы саусаққа
дейінгі арақашықтық (кейде жұдырық немесе үлкен саусақ аралығы).
XVІІІ ғ. Ресейде дюйм мен фут деген өлшемді пайдаланды. Ол
ағылшандардың өлшем бірлігі. Орыс өлшеміне талды пайдаланды. Ол 3шынтаққа
(152 см) тең.
Петр І бұйрығы бойынша ағылшындардың өлшем бірлігі орыстардың да
өлшем бірлігі болып келісілді. Сөйтіп, ресей метрологиясы мен еуропа
метрологиясы бірікті.
Метрлік жүйенің Францияда 1840 ж пайда болды. Д.И Менделеев метірлік
жүйенің Ресейде пайда болуын, болашақ халықтардың жақындауымен
түсіндірілді.
Ғылым мен техниканын дамығанан бастап, жаңа өлшемдер мен жаңа бірлік
өлшемдері фундаментальды және практикалық метрологиянын дамуына ықпал етті.
Бірлік өлшемін біріншіден табиғаттан іздеді, макрообъектінің
қозғалысын зерттеді. Сөйтіп, Жердің ось бойымен қозғалатынын есептеді.
Соңынан іздеулер атомдық және ішкі атомдық деңгейлерге айналды. Нәтижесінде
ескі бірліктер анықталып, жаңалары пайда болды. 1983 ж. вакуумдағы жарық
арқылы (1 299792458 сек) жаңа метрлік қашықтықты есептеді. Физикалық
константаны вакуумдағы жарықтың жылдамдығын (299792458 мс) білгеннен кейін
қабылдады. Метрологиялық ережелер бойынша метр секундқа тәуелді болды.
1988 ж. халықаралық деңгей бойынша электрлік бірлік пен көлемнің жаңа
константаларын қабылдады. 1989 ж. жаңа халықаралық практикалық
температурасының шкаласын ХТШ - 90 қабылдады.
Бұл мысалдарға қарап метрология ғылымы жақсы дамуда деп айтуға болады.
Ғылыми және техникалық өлшемдердің метрология саласында дамуын сапалы
жаңа өлшейтін құралдар шығаруымен көруге болады. Фундаментальды және
практикалық метрологиямен қатар заңнамалы метрология дамыи бастады.
Заңнамалы метрология – бұл метрологияның бір бөлігі. Ол бір –бірімен
байланысты комплекстердің ережелерін құрайды. Ол мемлекеттің бақылауымен
қарастырылады. Заңнамалы метрологияға өлшемдердің сертефикациясы,
мемлекеттік метрологиялық бақылауды жүргізу басты міндеті болып табылады.
Метрологиялық ережелер мен заңнамалы нормалардың документтері
халықаралық организацияға сәйкес келуі керек. Бұл экономиканы және сауда
жолын халықаралық түсініспешілікті қамтамасыз етеді.
Фундаментальды және практикалық метрологияны қарастырайық.
Метрология өлшемі физикалық көлеммен ғана емес тағы да басқа
салалармен (математика, психология, медицина және т.б.) байланысты.
Физикалық көлем физикалық объект болып келеді. Көбінесе физиклық
объект сапасы мен көлемімен ерекшеленеді.Мысалы сапалы заттарға мыналар
жатады: темір, ағаш, мата, әйнек және т.б. жатады. Бірақ олар сапасы
жағынан көлемі әр түрлі.
Өлшем деп жиынтық операцияларды айтамыз. Оны орындау барысында
техникалық құралдар арқылы бірлік көлемін сақтап және онымен көлемін
өлшейді. Осыдан шыққан көлем өлшем нәтижесі болып табылады. Бұл терминді
философ П.А. Флоренски 1931 ж. Техникалық энциклопедияға енгізген.
Метрологияның басты міндеті - өлшемді бірігіп жасауын 2 амалмен көруге
болады:
• Өлшемнің бірдей бірлікте көрсетуі;
• Қателесу өлшеген жағдайда, олар мүмкін болатын өлшемнен аспау
қажет.
Қателесу деп өлшейтін көлемнің нақты өлшемнен кеткен қатені айтамыз.
Нақты өлшемнің физикалық көлемі белгісіз және ол теоретикалық бақылауда
жүргізіледі. Бірлік өлшемі тек қана қателесумен ғана өлшенбейді. Ол үшін
тағы дұрыс нақты өлшем керек.
Бұл түсініктердің бәрін бірлік көлемі анықтайды. Оның шешімі бірлікпен
көрсетілген, ал қателесу белгілі мүмкін болатын санымен берілген және олар
берілген шектен шықпайды.
Бірлік өлшемі көп елдерде заңмен қарастырылады.
Өлшемдердің түрлері
Өлшемдерді ақпараттарды алу, өлшеу барысында өлшемдердің өзгеруімен,
мінезіне байланысты өлшейтін көлем, көлеміне қарай өлшенетін
ақпараттарымен, негізгі бірліктерімен айырылады.
Ақпараттарды алу амалының 4 түрі бар:
Тура өлшемдер- бұл физикалық көлемнің өлшеммен салыстыру. Мысалы:
сызғышпен өлшегенде ұзындықты көлемдегі өлшеммен салыстырамыз.
Жанама өлшемдер – тура жанамадан былай ажыратылады:ұзындық көлемін тік
өлшеммен анықтайды және олар ұзындық қосындысына тәуелді. Егер тоқтың күшін
амперметрмен өлшесек, ал қуатын вольтметрмен өлшесек, онда барлық 3 көлемді
электрлық шынжырдың күшін есептеуге болады.
Жиынтық өлшемдер есептелген жүйемен байланысты. Шешімдер бір қалыпты
өлшемдермен бірнеше көлемдермен келтірілген. Бұл ұзындық көлемін шығаруға
көмектеседі.
Біріккен өлшемдер – бұл екі немесе оданда көп бір қалыпты емес
физикалық көлемнің тәуелділігін анықтау.
Жиынтық және біріккен өлшемдерді көбінесе электротехникада қолданылады.
Мінезіне байланысты өлшейтін көлемнің өзгеруі мына жағдайларда болады:
статистикалық, динамикалық, статикалық өлшемдер.
Статикалық өлшемдер кездейсоқ процесстерде, дыбыс сигналында және т.б.
Статикалық өлшемдер деп өлшенетін көлемі бірқалыпты болатынды айтамыз.
Динамикалық өлшемдер өлшеу процессінде өзгерістерді тоқтатып тұрады.
Статикалық және динамикалық өлшемдер практикада көп кездеспейді.
Көлеміне қарай өлшенетін ақпараттар бірқалыпты және көпқалыпты болып
өлшенеді.
Бірқалыпты өлшемдер- өлшенген саннын өлшенетін санға тең болуы керек.
Практика жүзінде бұл түрді 3 рет тексеру керек. Өйткені бұл жақта қателесу
көп кездеседі. Сонында арифметикалық таңбаны шешу керек.
Көпқалыпты өлшемдер көтеріңкі санмен өлшеп, оны бірнеше рет өлшеу
қажет. Өлшемнің минимальды саны 3 – ке тең Ол кездейсоқ факторларына
қателесуіне жолбермейді.
Негізгі бірліктерге қатысты өлшемдерді абсолютты және қатысты деп 2- ге
бөлінеді.
Абсолютты өлшемде бір көлем мен физикалық константаны тік өлшеумен
өлшенеді. Ол Эйнштейнның белгілі формуласымен көрсетілген E= mc².
Қатысты өлшемдер өлшенетін көлемнің бір түрге қатынасын айтамыз. Ол
бірлік негізінде қолданылады.
Өлшеуге қажет мынандай түсініктер берілген:өлшеу шкаласы, өлшеу
принцпы, өлшеу тәсілі.
Өлшеу шкаласы- біріккен физикалық көлемнің жиынтығын өлшеуге қажет.
Мысалы: Цельсия шкаласында мұздың еруі байқалуда. Бастапқы интервалы-судың
қайнау температурасы.Бұл интервалдың жүзден бір бөлігі температураның
бірлігі болып табылады. Франгейттің температура шкаласында санаудың басы
ретінде мұз қоспасы мен мұсатыр спирттінің температурасы алынған. Бірлік
температура (Фарангейт градусы) үшін интервалдық негізі тоқсан алтыдан бір
бөлігі алынған. Бұл шкалада мұздың еру температурасы +32° тең, ал судың
қайнау температурасы + 2,12° тең.
Бұлайша , егер де Цельсий шкаласы бойынша судың қайнау температурасы
мен мұздың еру температурасы арасындағы айырым 100 ° с құрайды, ал
Фарангейт бойынша ол 180° с тең. Бұл мысалда біз алынған шкаланың қызметін
өлшейтін көлемнің мөлшерлі мағынасы да, бірлік көлемдердің
қамтамасыздандыру мәні аспектімінде де көреміз. Бұл жағдайда бірлік
мөлшерінің байланыстарын табу керек, ол бойынша өлшемдерінің нәтижелерін
салыстыруға мүмкін болу үшін, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz