Бейнелеу өнері

Жоспар

Жоспар:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
I. Бейнелеу өнерінің пайда болуы
1.1 Композиция ұғымына теориялық түсініктеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Композицияның көркем образ жасауда жетекші орын алуы ... ... ... ... ...8
II. Бейнелеу өнерінің пластикалық өнер ретіндегі көрінісі
2.1 Бейнелеу өнерінде пластиканың атқаратын рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.2 Архитектониканың композициялық құрылымдағы біртұтастылығы...14
2.3 Ырғақ анықтамаларына берілген теориялық тұжырымдарға шолу ... ..16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I. Бейнелеу өнерінің пайда болуы
1.1 Композиция ұғымына теориялық түсініктеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Композицияның көркем образ жасауда жетекші орын алуы ... ... ... ... ...8
II. Бейнелеу өнерінің пластикалық өнер ретіндегі көрінісі
2.1 Бейнелеу өнерінде пластиканың атқаратын рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
2.2 Архитектониканың композициялық құрылымдағы біртұтастылығы...14
2.3 Ырғақ анықтамаларына берілген теориялық тұжырымдарға шолу ... ..16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19

Кіріспе
Сурет салу өнері өте ерте кезден бастау алады. Алғашқы қоғам дамуы кезіндегі суретшілер әртүрлі бұйымдар мен жануарларды, тіпті адамдар бейнесін аса шеберлікпен тас бетіне немесе сүйекке қашап, ою арқылы айқын сызықтармен түсіре білген. Бейнелеу өнерінің бір түрі ретінде Қазақстан аумағында пайда болып, қазіргі кезге дейін сақталған петроглифтерді бұған дәлел етіп айтуға болады.
Жартас бетіне салынған шығармашылық бейнелердің белгілі орталығы - Жетісу өңірі. Мұндай бейнелерді еліміздің көптеген жерлерінде кездестіруге болады.
Мұндағы бейне көріністерде адамдардың түрлі жануарларды (ат, таутеке, құлан, елік, бұғы, марал, т.б.) аулау сәттері бейнеленген.
Петроглифтер арасында адам, жануар бейнелерімен қатар әртүрлі таңба-белгілер де кездеседі. Соның ішінде ерекше көзге түсіп, адамның қызығушылығын арттыратын бейнелердің бірі - денесі түгел салынып, басынан күн сәулесі жан-жаққа тарап тұрған адам бейнесі.
Тамғалы шатқалы Алматы қаласынан солтүстік-батысқа қарай 170 км-дей жердегі Аңырақай тауында орналасқан. Басты жартастардағы суреттердің жалпы саны 2 мыңға жуық. Петроглифтер жайлы алғашқы мәліметтерді Ш. Уәлиханов жинаған.
Сурет салу өнерінің тарихы тереңде жатыр. Алғашқы қауым кезіндегі суретшілер тас немесе сүйек беттеріне айқын сызықтармен түрлі бұйымдар, жануарлар, тіпті адам бейнесін асқан шеберлікпен сала білген. Бұл туралы Қазақстан жартастарындағы бейнелеу шығармашылығы толық хабардар ете алады.
1950 жылдың Аңырақай тауынан Тамғалы жартас суреттері табылып, оны зерттеу 1970-1980 жылдарда басталды. Суреттегі адам бейнесі Тамғалы жартасының орталық бөлігін алынған көріністен үзінде болып табылады. Бұл суреттердегі бейнелерді қарап отырып, бейнелеу сапасының биік дәрежедегі көрінісін көріп, суретшінің орындау шеберлігіне таңданасын. Бұл - сөз жоқ, суретшінің бақылау қабілетінің дамыған және көпжылдық тәжірибесі нәтижесінде пайда болған бейнелер.
Адамдар өздеріне үй салуды, үй тұрмысына қажетті бұйымдар жасауды, бейнелеу өнері шығармаларын өмірге келтіруді бірден үйрене қойған жоқ. Олар біртіндеп өмірден тәжірибе жинақтап, оны ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп отырды. Ал алғашқы суретшілердің шәкірттері болды ма, ол өз өнерін қалай үйретті немесе шәкірттерді шебердің жұмыс жасау кезіндегі әдіс-тәсілін бақылап, қалай қабылдады, оны айту қиын.
Сурет салуды адам кәсіпшілікте пайдаланғаны белгілі, нақтырақ айтсақ, көзешілік, яғни құмыра жасауда оның суреттері қарапайым және сызба нұсқа түрінде пайдаланылған.
Адамдар алғашқы сурет салу дағдыларын біртіндеп, қарапайым жолдармен меңгере бастады. Сурет салу өнерінің даму кезеңі қала құрылысының дамуы, қоғамдық орындар ірі-ірі сарайлар салудың өркендеуі кезінде дамыды, арнайы, өнер мектептері ашылып, суретшілер мен мүсіншілер, сәулетшілер дайындау қолға алынды. Бізді қоршаған ортадағы өзіміз пайдаланып келген көптеген бұйымдарда суретшінің нобайлары бойынша жасалады.
Сурет салумен тек суретші ғана шұғылданбайды. Ол өнерді өсімдіктанудың маманы - өсімдіктер суретін салуда, геологтар - минералдар құрылысын бейнелеуде, географтар - табиғатты, картаны сызуда, құрылыс инженері әртүрлі құрылыстардың жобасын салуда қолданады.

I. Бейнелеу өнерінің пайда болуы
1.1 Композиция ұғымына теориялық түсініктеме
Композиция (лат. сompositio - құрастыру, шығарма) - 1) көркем шығарманың құрылысы. Түпкі төркіні құрастыру, қиыстыру, жеке бөлшектерді бірлестіріп тұтастыру деген мағынаны білдіреді. Әдебиетте көрекем шығарманың композицияны шығарма құрылысындағы көңілге қонымдылық пен сәйкестік, өмір шындығынан туады. Өмірдегі қисындылықты, бір нәрсенің екінші нәрсемен жалғас, байланысты болатынын тірек етеді. Жазушы суреткер шығарманың құрылымын көркемөнерінің заңына орай ықшамдап, ширатып, өңдеп, оның өрнектілік, үйлесімділік, тиянақтылық секілді қасиеттерін арттыруға күш салады. Шығарманың композициясы ой сезімді, айтылатын жайларды неғұрлым айқын, әсерлі етіп жеткізу мақсатына қызмет етеді. Көркем шығарманың кесек, қомақты бөлшектерінің өзара бірлестік, сәйкестік тауып, жарасымды болып келуінің айрықша мәні бар. Бөлшексіз бүтін жоқ. Әрбір шығармадағы жеке, ұсақ бөлшектерді орнын тауып бере білу үлкен шеберлікті талап етеді. Композиция шығарманың тек сырт белгісі ғана емес. Көркем шығармадағы қандай да болсын жеке бір сурет, көрініс дербес қалпында ғана алынбай, бүтіннің бір бөлшегі ретінде қаралады. Екі нәрсені жанастыра, салыстыра суреттеу немесе ең көп тараған композициялық тәсілдер. Көлемді шығармаларда композицияның арқауы - оқиға желісі (сюжет) болып келеді. Лирикалық өлеңдерде әдетте сюжет болмайды. Алайда шығарманың композициялық құрылысын шеберлеп өрнектеуге мұнда да мән беріледі.
Композиция элементтері - бірлікке ұштастырылған, бір-біріне және жалпы мүддеге бағындырылған мақсатты көркем құрылым.
Сәулет өнерінде композиция идеялық көркемдік принциптердің бірлігіне құрылыстар мен ғимараттардың функциялық мақсатына жобалық ерекшеліктеріне, олардың қала құрылысындағы мән-маңызына орай құрылады. Композиция қаланың жалпы келбеті мен құрылымын, архитектуралық үндестігін, олардың жобадағы көлемдік, кеңістік түзілімін айқындайды.
Бейнелееу өнеріндегі композиция шығарманың идеялық және сюжеттік, тақырыптық негізін нақтыландыру барысында заттар мен фигураларды кеңістікке орналастыру тәртібін, шығарма көлемін тиянақтау әрі жарық пен көлеңке ұнасымын қадағалау арқылы көрінеді.
Композиция тектері "орнықты", "айнымалы", "ашық" және "жабық" болып бөлінеді. Композицияның орнықты және жабық тектері қайта өркендеу дәуіріндегі өнерде басымырақ қолданады, ал айнымалы және ашық тектері барокко стилінен айқын көрініс тапты.
Көркем шығарма бөліктерінің орналасуы және олардың бірлігі композиция деп аталады.
Графикалық сурет пен кескіндемелік сурет салуда сызықтық, форманы құруда құрылымдық, тепе-теңдік (пропорция), көлем, жарық пен көлеңке, көңіл күй мен жай жапсарды беру жүйеленеді, әсіресе композициялық қарекеттер туралы ерекше айтуға болады.
Суретшілер сурет салу барысында композиция көмегі арқылы өздерінің ойлары мен сезімдерін білдіріп, оларды толғандырып, өмір шындығы мен қиялын көрсете алады.
Кез келген суретке назар салып қараңдаршы, шығарма композициясы симметриялық па, әлде асимметриялық па?
Кез келген суретті салу композициядан басталады. Композициялық әдістердің бірі салынған суреттің шекарасын толық көрсетпеу арқылы іске асырылады.
Композиция суретшінің ойына байланысты заттың қозғалыстағы немесе бір қалыпты қозғалыссыз тұрған қалпын көрсетуге жол ашады.
Композиция - салынатын суреттегі барлық бөліктерді бір-бірімен өзара байланыстырып, орынды құрыстыру. Сурет мазмұнын ашу, пішімді нақты табу, шығарма көлемін табу, т.б. шешімдері дұрыс беру композициялық құрылым элементтеріне байланысты. Кең, жазық далада теңіз жағасында тұрғанда, біз көкжиек сызығын көреміз.
Сурет салғанда көкжиек сызығын әртүрлі, кез келген биіктікте белгілеуге болады. Бұл бейнеленетін заттар мен нәрселердің сурет салып отырған адамның көзінен жоғары немесе төменде тұруының композицияға енген бөліктеріне байланыстылығында.
Композициялық жұмыстарды жасауға заттың өзіне қарап мүмкіндігінше көп жұмыс жасау қажет. Сурет салу үшін шағын альбомды өзіңмен алып жүру шарт. Композициялық шешімі жағынан күрделі картиналар үшін міндетті түрде қатты қағаз дайындап алған жөн. Сурет салуға кіріскенде альбом парағын қалай орналастырған дұрыс екенін (тік немесе жатық), суреттік үлкендігі қандай болу керектігін, композицияның жалпы тепе-теңдігін сақтау үшін қағаз бетінде оны қай жаққа және қаншалықты жылжытқан дұрыс екендігін ойлап алған жөн. Қағаз бетіне түскен заттар ауада асылып, ілініп тұрғандай болмай, оларды әлдененің үстіне қою, яғни олар тұрған негіздің қандай да бір бөлігін және олардың айналасындағы кеңістікті көрсету керек. Түсіп тұрған көлеңкелерді қайсыбір бөлігін ауырлау немесе жеңілдеу етіп беру керек. Қағаз бетінде заттың өзінің сыртқы тұрпаты болған соң жарықтың, жартылай реңктің, жарық пен көлеңкені жүргізеді.
Бөлме ішінің көрінісін салуда ең алдымен көкжиек сызығын анықтауымыз керек. Мұны анықтау өте оңай. Ол үшін көз деңгейінде сызғыш немесе кітапты жатық түрде ұстап тұрып, салынатын затқа қарау керек. Сол кезде көкжиек айқындалып, натураны қай биіктікте қиятыны белгілі болады. Егер көкжиек сызығы салынған суретте өте биік орналасса, көрермен салынған суретті биіктен қарап тұрғандай болады.
Ал көкжиек сызығы төменнен белгіленген болса алыстаған фигуралар алдыңғы пландағы ірі денелермен, заттармен кезектесіп түскендей көрінеді.
Композициялық шешімде симметрия мен асиммертия үлкен рөл атқарады. Суреттік композициясында оның түстік, реңдік қатынастары өте маңызды. Оқулықтағы өткен тақырыптан "Көл жағасындағы ауыл көрінісі" атты шығармадағы көріністен түстер де симметриялық қалыпта болып, ол сурет мазмұнына толық жауап береді. Суретші ауыл көрінісін беруде орналасу шешімін дұрыс тапқан, композициялық құрылымды да ұтымды пайдалана білген.

1.2 Композицияның көркем образ жасауда жетекші орын алуы
Көзбен қабылдау - күрделі процесс. Бұл жерде тек қана көру арқылы сезу ғана емес, елестету және көру арқылы есте сақтау тәжірибесінде қатысады. Соның дәрежесінде біздер бір уақытта тек көзбен көріп қана қоймай, эмоционалды-ассоциативтік образды аламыз. Сондықтан да түстің образды және эмоционалды үндесуі бейненің пластикалық ерекшеліктерімен айырылмастай байланыста, яғни өзінің түстік үнімен көрушіні әртүрлі ассоциацияға бағыттайды.
Жалпы жарықтың ерекшелігіне байланысты (күн шығып тұрғанда, бұлтты күні, қолдан жарық түсіргенде) әрқашанда аның эмоционалды көңіл күй қалыптасады. Жарықтың шарттары бір жердің колориттік мажорлық үннен минорлыққа әкелуі мүмкін. Біздер күн шыққан немесе батқан уақытта, күндіз немесе айлы түнде бір сезімде боламыз. Табиғаттың өзінің колориті де қуаныш сезімін, біресе күйзеліс сезімін шақырады. Күн түсіп тұрған жасыл алқап немесе орман адамның көңіліне қуаныш айқайын шақырады. Аспанды жапқан бұлт , жалпы сұр рең адамға көңілсіздікті жамылдырады.
Осы әсерлер және күйзелістер біздің өмірлік тәжірибемізге кіреді. Егерде суретші өз картинасында нақты уақытта немесе бір табиғаттың ауа - райын, жарықтың жағдайын дұрыс берсе, көруші де өзінің бір кездері көрген сезімі пайда болады.
Реңдік және түстік байланыстардың дұрыстығына қарамай, живопистік бейнелеу толық болмай қалады, яғни, егерде суретші байланыстарды бере отырып, бейнеленген натураны жалпы жарық түсу жағдайын есте сақтамаса.
Жалпы түстік жағдай немесе жалпы тонжарық күші жерінің қорытындысы , яғни заттардың өзара байланысқан ақшыл-ақ байланысын бұзбай отыра, жарық пен көлеңкенің контрастың жұмсарта немесе күшейте алады. Заттардың жарықтығын қабылдау тек оның байланысына сүйеніп қана қоймайды. Біздер сонымен қатар жарықтың өзгеруін де сеземіз.
Міне сондықтан да жарықтың төмендеуін беру үшін суретшіге кейбір кезде бояудың толық емес ашық диапазонын қолданып, колоритті басынқы рең гаммасын тұрғызу керек. Бөлмеде қойылған натюрмортты пленэр жағдайындай, ашық аспан кезіндегідей ашық түстермен жаза аламыз. Бөлмеде күндізгі жарық ашық аспан жарығынан шамамен елу есе аз. Этюдтағы кез-келген бет егерде жарық әлсіз болса, жарықты көп шағылыстырмай немесе ашық болуы мүмкін емес. Әйтпесе жарық түсу ерекшелігін көрсету қиынға соғады.
Жалпы реңдік жағдай теориясын алғаш ұсынған Н.Крымов . Табиғатты живописті реалисті бейнелеу заңдылықтарын түсінуге қалай келгендігі жөнінде Крымов былай деді: Звенигородта жұмыс істей жүріп, мен Левитанның творчествасы жөнінде көп ойлана бастадым, Левитан кең жағыспен еркін, сенімді және материалдығын нақты етіп шөпті, үйді, ағаштарды және аспанды жазған. Әрбір гүлдерді, пейзаждың барлық бөлшектерін жаза отырып , мен бәрібір табиғаттың әртүрлі элементтерінің материалдығын бере алмадым. Қиындықпен осы жағдайдың шешімін іздей отырып, мен біртіндеп шындыққа жақындай бастадым. Осылайша, бұлтты күні пейзаж жазып отырып, мен этюдтың жалпы реңін таптым және пейзаждың бөлшектерін қалай берем десем де менде ештеңе шықпады. Осы кезде мен-жарық күшінің дәрежесін, ал жалпы рең деп-табиғаттың сәттерін жалпы қарайтуды немесе ағартуды айтамын.
Жарықтың жағдайына немесе қалпына байланысты оның күші немесе түстілігі заттардың жарықтығынан ғана емес, сонымен қатар олардың түстік реңдері және түстердің қоюқандылығына байланысты.
Заттар терезе алдынан алыстаған сайын, олардың түстері күңгіртене түседі. Бұлтты күндері заттардың түстері нейтралдана түсіп, ашық күнге қарағанда қоюқандылыңын жояды. Солтүстіктің табиғаты төмендегеген және толық бояу түсі гаммасына ие, оңтүстікте керісінше ашық, бояудың әртүрлі реңділігімен айқындалады. Жарықтың жағдайының өзгеруі бір күн ішінде әртүрлі болады.
Бұл өзгеріс тек қана күннің түсуіне ғана байланысты емес, сонымен қатар спектральді шағылыстырудың сапасына да байланысты. Горизонттан күннің тоқсан градус жоғарлауы, барлық спектралды түстердің шамамен бірдей болуына және жарықтың ақшылдана түсуіне әкеледі. Күннің төмендеуі қызыл түсті көбірек шағылыстырады.
Заттардың материалдағы, кеңістікті, жарық ерекшелігін-осылардың барлығын шыншыл және көркем етіп көрсетуге болады, яғни колоритті натураны жалпы реңдік және түстік жағдайымен толықтай байланыстыра отырса.
Егерде кескіндемеші құрамы бірдей терезе алдындағы және бөлме шетіндегі натюрмортты бейнелесе, оларды реңі және түсінің күшін бірдей жасаса, бөлме шетіндегі натюрморттың жарығының күші бойынша да, түсінің күшінің әлсіз екенін байқамаса да-ол суретшінің жұмысын колористік жағдайы шындыққа жаңаспайды. Яғни, ол әрбір жағдайдың мәнін түсіне алмағандығы.
Түстік байланыстардың берілісінің шыншылдығы , жалпы тондық және түстік жағдайын ұйымдылығы, натураның керекті объектілерін беруден ғана емес, сонымен қатар суретші этюдта көзбен көруді қабылдауды қаншалықты нақты бейнелеуіне байланысты.
Ішкі әлемінің барлық заттары бөлек болмай да, яғни келісті түстік өзіндік түске ие. Жарықтың қайнар көзі әрқашан да барлық объектілердің өзіндік түстік ерекшеліктеріне өзінің әсерін береді. Ол табиғаттың барлық бояу түсін қатарына қосылып оларға ене түседі. Аспан рефлексі көлеңкелерге салқын түс әдетте барлық заттарға сары-қызғылт рең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.