Дельфи программалау ортасы

Жоспар

Мазмұны

I. Кіріспе
І.1 Delphi туралы негізгі түсініктер
II. Негізгі бөлім
ІІ.1 Delphi программалау ортасы
ІІ.2 Delphi операторлар
ІІ.3 Логикалық амалдар
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

І.1 Delphi туралы негізгі түсініктер

Негізгі бөлім

ІІ.1 Delphi программалау ортасы

ІІ.2 Delphi операторлар

ІІ.3 Логикалық амалдар

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Қазақстан -2030 жылғы бағдарламасына сәйкес қоғамның барлық салаларында
ақпараттандыру үрдісі жүрді. Қазіргі кезде оқу жүйесін басқаруды
автоматтандырудың әдістерін көлемді және қарқынды қолдану, тәжірибелік және
теориялық мәселелерді зерттеу.
Соңғы кездерде Windows ортасында жарыққа шыққан және обьектілі
бағдарлы программалау (ОБП) негізінде құрылған программалау тәсілдері
Object Pascal, Microsoft Visual Basic, Borland Delphi, Borlan C++ for
Windows.
ОБП тілінде прграммалалардың жұмысы оқиғалар тізбегінен және түрлі
обьектілердің осы оқиғаларға жауабынан тұрады. Олар, әсіресе Delphi
программалау тілі кез-келген қосымшаны дайындауға болатын жылдамдығы тез,
қуатты тіл.
Delphi -дің бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі
жылдары оның бірте-бірте кеңейтілген 2,3,4,5,6-нұсқалары жарық көрді. 5,
6-нұсқалардың бір-бірінен айырмашылығы жоқ деуге болады, екеуіде Windows
32 жүйесінің негізінде дайындалған. Delphi 6-да интернет үшін
қысымшаларды дайындау мүмкіндігі кенейтілеген және берілгендер қорымен
жұмыс істеуді өзгешіліктер еңгізілген.
Экранда Delphi ортасының 3 терезесі көрінеді.
а) Delphi 5-тін негізгі терезесі
б) Форма (Form)
в) Обьект инспекторы терезесі (Object Inspecttr)
г) Модуль терезесі (программалық код терезесі)
Негізгі мәзір пунктеріне Delphi -де жұмыс істеу командалары, аспаптар
тақтасына мәзір пунктеріне еңгізілген негізгі командаларды орындайтын
түймелер орналасқан.
Delphi -де дайындалатын программа жоба деп атайды. Форма-программаны
дайындау алдында ашылатын, программалық сұқбаттық терезесі. Delphi
алғашқы рет іске қосылған кезде форма Form1 атауымен тақырыбымен
көрінеді.
1.2 Delphі-программалау ортасы.
Структуралық программа.
Кез-келген программа Delphі файлдық жобадан тұрады. (файл кенейтпесі
dpr) бір немесе бірнеше модул (файл кенейтпесі Pas). Әр бір файлды
программаның бірлігін, Object Pascal деп жазылады.
Мына программа автоматты түрде Delphі-ді құрайды және бірнеше жолды
сақтайды. Оны көру үшін, Delphі-ді жіберіп project опцийдан батырманы
шертіп ViewSource басты менюден Delphі-де терезе кодын көрсетеді мынадай
Progect1 текст көрсетіп сақтайды:
Program Progect1;
uses
Forms;
unit1 in “Unit1.pas” {fmExample};
{SR*.Res}
begin
Application. Initalize;
Application. GreateForm(TFmExample,FmExample);
Application. Run;
end.

Терезе кодында қара қою шрифпен белгіленеді, ал курсив- түсіктеме (дәл
солай белгіленеді және кітаптағыны хабарлайды )
Текстік программа басталады Program деп қара қою жазумен және сол
сияқты End деп аяқталады.
Коментарий туралы сөз қозғасақ біз Object Pascal байқасақ шектеулі
коментарияда бірнеше қос символдарды пайдалануға болады. (*,*) және .
Жақша (* ... *) фигуралық жақша пайдалынады. Ол дегеніміз коментария ішіндегі
аргумент тест оқылады, ал символы компиляторды көрсетеді.
{Это коментарий}
(*Это тоже коментарий*)
Это символы до конца этой строки составляют коментарий

Program сөзінен кейін ; тақырып программасы деп атайды. Тақырыптан
келесі бөлімнің жазылуы программист (немесе Delphі) программада индификатор
(ұқсатқыш) программасын элементің белгілейді, түрі тағы сол сияқты,
процедура, үзілістілігі.
GreateForm әдісі Application обьект құрады және басты форма
терезесінде экранға шығарады, ал Run әдісі іске асыру цикілі шексіз
Windows- тан келеген хабарландыруды өңдеу, пайдаланушының іс-әрекеті.
Пайдаланушы Close батырмасын шертсе, Windows программаға арнайы хабарлама
жіберіледі.
Модульдер структурасы.
Модуль-ол программаның бірлігі, үзіндінің программада сығыстырылғана
арналады. Кез-келген модуль келесі структура бола алады.
Тақырып.
Интерфесті хабарлау секциясы.
Іс жүргізу секциясы.
Терминатор
Келесі фрагмент программаның дұрыс вариантты модулі синтатикалық болып
келеді.
Unit Unit1;
iInterface
интерфесті хабарлау секциясы.
implementation
Іс-жүргізу секциясы.

End.
Терезе кодында Unit1 кепілзатты бассақ, мына текст көреміз:
Unit Unit1
iInterface
uses
Windows, Messages, Syslltils6 Cleasses, Grahics, Control,
Forms, Dialogs;
Type
TFmExample =Class (TForm)
Danell: TPanel;
BbRun: TBitBth;
BbcCose: TBitBtn;
Edinput: TEdit;
LBoutput: TLabel;
MMOutput: TMemo;
Private
{Private declarations}
pablic
{pablic declarations}
end;
var
fmExample; TfmExample;
implementation
{SR*.Dem}
end.
Мына бұл текст Delphі-да құрылған, файлдың жобадан айырмашылығы
программист оны ауыстырылады, программаға керекті функцияны еңгізу арқылы.
Интерфейстік түрде бір түрі жазылған (класс TFmExample) және бір обьект
(үздік TFmExample)
Кластардың жазылуы.
Type
TFmExample =Class (TForm)
Danell: TPanel;
BbRun: TBitBth;
BbcCose: TBitBtn;
Edinput: TEdit;
LBoutput: TLabel;
MMOutput: TMemo;
Private
{Private declarations}
pablic
{pablic declarations}
end;
Біз арығарай жалғастырғанда, класстар негізгі құралдармен қызмет етеді,
Delphі-дің іске асыру қуатты мүмкіндіктерімен.

Программаның элементері.
Программаның элементі-минимальді бөлінбейтін бөлшек.
Элементке жататындар:
• Зарезервированные слова қара қоюмен боялған сөздер
• идентификаторы; бірдейлеуші, ұқсатқыш
• типы; түрлері
• константы; тұрақты
• переменные; өзгеріс, үзіліс
• метки; белгілеуші
• подпрограммы; қосалқы, ішкі программа
• коментарий ; түсінік

Қара қоюланған сөздер- бұл ағылшын сөзінен шыққан, қажет анықталған
әрекетті компиляторға көрсетеді. Мысалы: қара қоюланған сөз begin
бастапқы компилятордың операторын құрайды.
Бірдейлеуші- ол дегеніміз программист кез-келген элементі анықтап белгілей,
қара қою сөзден басқа бірдейлеуші немесе коментария.
Түрі- ол дегеніміз арнайы тілдер конструкциясы, компилятор мен
көрінетіндей нұсқа ретіндей басқа программалық элементті құрайды.
Тұрақтылық- жады ауданың анықтайды, программаның шығу мағынасын өзгерте
алмайды. Кез-келген программадағы элемтер сияқты, олар тұрақты деген атын
ауыстырудан басқа.
Const- сөзі (ағылшын сөзінен шыққан Constants- тұрақты)
Мысалы: бір Const- анықтаймыз.
Const
Kbyte=1024;
Mbyte=Kbyte*Kbyte;
Gbyte=1024*Mbyte;
Ұзын саңның орнына 104876 (1024*1024) және 1073741824 (1024*1024*1024)
мынадай сәйкестік жазу керек Mbyte және Gbyte.

Үзіліс- облысындағы памяттын ауысуына байланысты ол дегеніміз аймақтары,
жұмыстың экранда шығуын, ауысуын сақтайды.
Белгі- программа оператор аты. Белгі анда-санда пайдалынады және
программист компиляторды көрсету үшін.
Белгілер-үзілістер сияқты, программаларда өнемі хабарлайды.

Label 1;
loop;
begin
... ... ... .
Goto loop; Программист требует передать управление
оператору
... ... ... помеченному меткой loop
... ... ... эти операторы будеть пропущены.
loop оператору,идущему за этой меткой
... ... ... ... будет передано управление
end;
Қосалқы программа- бұл арнайы бейнемен бейнеленген аргумент. Ол дегенімз
егерде программист кейбір қосалқы программада өзгертсе, оның ойынша
қосалқы программа ішінде байланыстар арқылы өзгерту қажет емес.
Object Pascal-да екі сортты қосалқы программадан тұрады-процедура
және функция. Функцияның процедурадан айырмашылығы оның едентификаторы
тұрақтымен үзілісте қатар пайдалану, ол дегеніміз функциядан шығу
нәтижесін, түрін анықтайды.
Function Myfunction: integer
Және үзілістілігі
var
x:integer;
онда мынадай операторлар еңгізу мүмкін
x:=2 Myfunction-1;
белгілерді процедурада пайдалануға болмайды
procedure Myprocedyre;
... ... ... ... ... ... ..
x: =2* Myprocedyre-1; Қате

2.1 Операторлар тілі.
Жиі қолданып жүрген операторлардың бірі- Object Pascal-иелену операторы.
Құраушы операторы-ол прорграмманың ақырғы жасалу операторы, ал
операторлық жақшада бітеді-қарамен боялған Ж сөз begin ... ...end.
Құраушы оператор-Object Pascal –да құралдардың манызы көп, программаны
жаңа технологияда жазуға мүмкіндік бар (Goto операторының көмегінсіз) .
Осылардың ішінде басқада құраушы оператор болуы мүмкін- Object Pascal
тілі
терендетілген.
begin
... ... ...
begin
... ... ...
begin
... ... ...
end;
... ... ..
end;
... ... ..
end;

2.2 Шартты оператор.
Шартты оператор дегеніміз-кейбір шартты тексеруге және нәтижесі тәуелді
осы немесе басқа әрекеттің орындалуын тексеру, шартты оператор бұл әдіс
шегеру процессі.
Шартты оператор структурасы келесі түрде болуы керек.
If шарт then оператор1 elseоператор2
If , then, else- бар жерде қара қоюмен боялған сөз (егер, онда, әйтпесе)
шарт-логикалық түрі
оператор1, 2 кез-келген оператор тілі Object Pascal
Шартты оператор келесі алгаритмдермен жұмыс істейді.
Мысалы:
var
x,y,max:integer;
begin
... ... ... ..
if xMax Then
y:=Max
else
y:=x;
... ... ... .
end.
У үзілісі орындалу кезінде келесі өндіруші Х-ті алады, егер ол мағынасы
Мах-ге жоғарлап кетпесе, У мах-ге тең болады.

2.3 Қайталану операторы.
Object Pascal тілінде үш тілді оператор бола алады, қайталау
программаның көмегімен үзілісті программалау
Санаула оператор циклі-For келесі структура бола алады. For
параметр-цикла:= нач-знач to кон-знач doоператор
Мұндағы:For ,to ,do – қара қоюмен боялған сөздер (үшін, орындау,
дейін)
параметр-цикла-үзіліс түрі integer нақты қатардағы түр
нач-знач -бастапқы мағына
кон-знач -ақырғы мағына
оператор-өндіруші оператор Object Pascal

2.4 Таңдау операторы
Таңдау операторы программаның жүруіне бірнеше оператордан біреуін
таңдауға мүмкіндік береді. Параметрлік таңдау, таңдау кілті қызмет етеді-
кез-келген реттік түрде, оған жататындар (Integer, Char және логикалық
басқа реттік түрдің жазылуы)
Case таңдау кілті of таңдау тізімі[ elseоператорлары] end;
Мұндағы: Case, of, else, end-қоюланған сөздер (кездейсоқ, әйтпесе, соңы,
осыдан)
Таңдау операторы келесі түрде жұмыс істейді. таңдау кілті , оның
артынан таңдау тізімі тұрақтылық мағынасына қарай тең есптеу ізделінеді.
Табылған операторыдң орындалу, осыдан кейін оператор өз жұмысын аяқтайды.

МАССИВТЕР.
Берілген қарапайым түрдегі программа обьектің пайдалануға мүмкіндік
береді- сан, символдар, жолдар және т.б.
Ол массивтер-бірнеше бір түрдегі обьетілердің формальді қосылуы (сан,
жолдар, символдар т.б) біртұтасқып көрсетеді.
Мысалы:
Var
a: array[1...10] of real;
b:array[10...50] of char;
crray[-3...4] of string;
Диапозон түрі-оң және сол жақ шекараның индекстік массивтің ауысуы, А
массиві 10 элементтен тұрады, В массиві 51 элементтен, ал С-массиві 8
элементтен , of-тан кейін элемент түрін көрсетеді, бейнелеу массиві.
Кез-келген программадағы массив элементері массивтан кейін индекстік
элемент квадрат жақшада беріледі. Мысалы:
Var
a:aray[1..10] of integer;
barray[0..40] of Char;
carray[-2..2] of Boolean;
kinteger;
bgin
... ... ... ..
b[17]:=’F’;
c[-2]:=a[1]2;
for k:=1 to 10 do
a[k]:=0;
... ... ... ...
end;
Дапозон түрлерін анықтау ол мысалы мына элементерді пайдалануға болады.
A[17], В[38],С[0],бірақ A[0]немесе C[38] (массивті анықтау).

Процедура және функция.
Процедура және функция Object Pascal –да ең маңызды құралдар орының
алады, структуралық программаны жақсы жазуға көмектеседі.
Object Pascal –да процедура программасының ерекше бейнемен үзілісті
бейнелейді. Программадғы тексті ескерсек процедура активизацияға әкеп
соғады және оны шақыру деп атайды.
Процедурамен функцияға бірнешерет кездескенбіз- ол дегеніміз
стандартты процедура
Exit, ShowMessage, функция StrTolnt, FloatTostr, Random, математикалық
функция және т.б. Стандартты деп атайтынымыз, Delphi жүйесімен бірқалыпты
жұмыс істейді, және біртұтас бөлігі болып саналады Delph-да стандартты көп
процедура және функция бар.
Процедураны (UpString деп атайды), жолдағы бүкіл символдарды өзгерте
алады және біз оны латын әріпімен пайдалануға ғана емес орыс әріпімен
пайдалануға болады. Өңделген программа екі этаптан тұрады: Оның әрекеті
қарапайым edlnput компонентінен шығу жолын табу керек., процедураны өңдеу
арқылы UpString шығу жолы және edOutput.Text шыққан нәтижеге сығыстырылуы
керек. Мысалы:
Procedure TfmExample. BbRunClick (Sender:Tobject);
Procedure UpString(StInp:String: var StOut:String);
{Это процедура преобрезует все буквы строки StInp в прописные и помещает
результат в выходящую строку StOut }
begin
StOut:=StInp;
End; Upstring
Var
S1,s2:String;
Begin
S1:=edinput.Text; Получаем исходную строку
UpString (s1,s2); Преобрезуем ее
Eboutput.Caption:=S2; Выводим результат
Edinput.Text:=’ ‘;
Edinput. SetFocus;
End;
Бұл программада UpString процедурасы пайда болғаңнан кейін заглушкой
деп атайды, ол дегеніміз процедура қажетті әрекетті орындау үшін жүзеге
асырлады ал шығу жолын көшіреді.
Алгаритмдік процедураны өңдеуге кірісейік. Символ кирилица (орысша
алфавит) А дан Я ға дейін массивқа жатады, е және Ешығару арқылы,
А
Я символы 255 бал алады, ол дегеніміз-максимальді 1 байтты мүмкіндігі
(әр бір жолдар символдарында 1 байттан бөлініп тұр.)
Процедуралық варианттың мүмкіндіктері:

Procedure UpString(StInp: String; Var StOut: String)
{ Это процедура преобрезует все буквы строки StInp в прописные и
помещаеть результат в выходную строку StOut}
var
K: integer; параметр цикла
begin
StOut:= StInp; Цикл побуквенного преобрезования
for k:=1 to length(StOut) {lendth –длина строки}do
begin
StOut[k]:=UpCase(StOut[k]); преобрезуем латиницу
If stout[k]=’a’ then Строчная буква кирилица

StOut[k]:= Да: преобрезуемая
Chr(ord(‘A’)+ord(StOut[k])-ord(‘a’) ;
If StOut[k]:=’e’ then преобрезуем е и Е
StOut[k]:=’E’;
еnd;
end

Элементт тілі
Object Pascal-тілі әріпте, цифрда , 16 түрдегі цифрда, символдар,
пробель және қара қою сөздер кіреді.
Әріп-ол латын әріпі алфавиттер А дан Z қа дейін және А да Z, сол сияқты
(асты сызылған) “_”.
Цифрлар-ол араб цифр, 0-дан 9-ға дейін. Әр бір 16 түрдегі цифр маңызды
орын алады. 0-дан 15-ке дейін. Бірінші 10 араб цифрмен белгіленеді 0 ... .9,
ал қалған 6-сі латын әріпімен А...Ғ немесе а...ғ.
Арнайы символдар Object Pascal-да –олар:
+ - * =” “ : ; {} [] () ^ $ #
Арнайы символдар тағы бірнеше қос символдар жатады.
□ , =,=,:=,(*,*),(.,.),
Программа кезінде бұл қос символдар арағашығын пробельмен ажыратуға
болмайды, егерде операциялық белгі ретінде немесе шектеулі түсінік ретінде
пайдалынады.

Идентификаторлар.

Object Pascal идинтификаторы –ол тұрақтылардың аты, үзілістер, белгі,
түрлер, обьекті, класстар, қасиеттер, процедуралар, функция, модульдер,
программа және запис жазатын өріс.
Идентификатор ең алдымен әріптен бастайды, содан сон арығарай әріп және
цифр.
Тұрақтылар.
Object Pascal-ды тұтастай пайдалануға болады, заттегі және 16 түрдегі
логикалық тұрақты сандар, символдар, символдық жолдар, көбейту
конструкторлар және анықталмаған белгілер NIL көрсеткіштер.
Бүтін сандар- белгілер мен немесе белгісіздермен жазылады, ол –214783648-
дан +21483648 ге дейін. Мұндай тұрақтылар он нүктеден кейін жазылады ол
дегеніміз, заттегі сандармен анықталады.
Заттегі сандар – белгілер мен немесе белгісіздермен он нүктеден кейін
немесе және экспотенциялды бөлім.
Экспотенциялды бөлім е символынан немесе Е басталады, + немесе -
және ондық реттік белгілер жазылады. Символ е(Е) ондық реттік және
умножение на 10 в степень.
Мысалы: 3.14Е5-3.14 умножить на 10 в степени 5;
-17е-2-минус 17 умножить на 10 в степени минус2
16 түрлі сан, 16 түрлі саңнан тұрады, доллар таңбасымен белгіленеді.
$ (символ коды36) Диапозоны 16 түрлі сандар $00000000 ден $FFFFFFFF ге
дейін.
Логикалық тұрақты-ол False (жалған) деген немесе True (айқын) деген
сөздер.
Символдар тұрақтысы-ПК символ, апострофпен белгіденеді
“Z”- Символ “Z”
“Ф”- Символ “Ф”
Символдар жолының ішкі коды, (код35)
Мысалы: #97 -символ а
#90 –символ “Z”
#39-символ “’ ”
#13 –символ “CR”

Жолдар түрі- кез-келген ақырғы символдар (CR-символынан басқа-возврат
коретки) апострофпен белгіленеді. Егерде жолда апострофты көрсету керек
болса, ол екі еселенеді мысалы: “Жолдар символы”;
“That ‘ ‘ S String”:
Жолдар символы бос болу мүмкін ол дегеніміз ешқандай символдар
апострофпен алынған болмайды. Жолды кодтауға болады қажетті символдар
Мысалы: жолдар #83#121#109#98#108 эквиваленті жолдар “Symbol”
Конструкторлық жиынтық-ол элементерінің тізімдерінің жиынтығы, квадрат
жақшада алынады. Мысалы:
[1.2.4 ... ...7,12]
[blue.red]
[ ]
[true]

2.5 Логикалық амалдар.
Логикалық операциялар бүтің операндыға және логикалық типке қолданылады.
Егерде операнды-бүтің сан болса, онда логикалық операцияда бүтің сан
болады. Логика термині Logos (логос) деген грек сөзінен шыққан ол
ойлау, сана, түсіну деген ұғымды береді. Логика (немесе формальді
логика) ғылыми түрде ойлау дегенді береді. Ойлау логикасымен ғана
зерттеліп қоймай сонымен қатар, әр түрлі басқа ғылымдармен де
зерттелінеді Мысалы: психология, физиология, кибернетика, педагогика және
т.б . Бұның әр біреуі күрделі ойлау процессін зерттейді. Логика
зандылықтармен және фориманың дұрыс ойлау ғылымы. Ол форманың талқылауын
зерттейді, оның мазмұнына нақты көңіл бөлмей.
Математикалық логика символдық және теориялық логика деп атайды. Бұл
ғылым, бір жағынан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.