Мемлекеттің салықтық қызметінің құқықтық нысандары
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІ
Мемлекеттің салықтық қызметінің ұғымы
Мемлекеттің салықтық қызметті жүйеге асыратын лауазымды тұлғалар мен уәкілетті органдар
2. МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАНДАРЫ
Мемлекеттің салықтық қызметінің принциптері
Мемлекеттің салықтық қызметінің жүзеге асыру әдістері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІ
Мемлекеттің салықтық қызметінің ұғымы
Мемлекеттің салықтық қызметті жүйеге асыратын лауазымды тұлғалар мен уәкілетті органдар
2. МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАНДАРЫ
Мемлекеттің салықтық қызметінің принциптері
Мемлекеттің салықтық қызметінің жүзеге асыру әдістері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІ
Мемлекеттің салықтық қызметінің ұғымы
Мемлекеттің салықтық қызметті жүйеге асыратын лауазымды тұлғалар мен уәкілетті органдар
1. МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАНДАРЫ
Мемлекеттің салықтық қызметінің принциптері
Мемлекеттің салықтық қызметінің жүзеге асыру әдістері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Мемлекеттің салықтық қызметі Қазақстан Республикасының салық жүйесі ауқымындағы салық салу процесін ұйымдастыруға және салық салуға байланысты барлык мән-жайларды қамтамасыз етуге бағытталған, салықтық заң актілеріне негізделген, мемлекеттің объективті экономикалық қызметі болын табылады.
Салықтар мемлекеттік кірістің (бюджеттің) ең мол түсім көздері болғандықтан олар қандай болмасын мемлекеттің өсіп-өркендеуінің материалдық негізі болып есептелінеді. Сондықтан салықтық қызмет мақсатының басты бағыты салықтардың кемегімен бюджетке кірістерді тарту арқылы мемлекетгің қазынасын қалыптастыру және мемлекеттің функциялары мен қоғам мүдделерін ақшалай қамтамасыз ету болып табылады.
Соған сәйкес осы курстық жұмыста айқын көрсетілген курстық жұмыс үш тараудан тұрады. Олар: кіріспе, тарау және қорытындыдан тұрады.
Мемлекеттік салықтың қызмет мақсатының басты бағыты салықтардың көмегімен бюджетке кірістерді тарту арқылы мемлекеттің қазынасын қалыптастыру және мемлекеттік функциялары мен қоғам мүдделерін ақшалай қаматамасыз ету болып табылады.
Бұл ретте мемлекеттік салықтық қызмет аясы қоғамның әлеуметтік - экономикалық инфрақұрылымын құруға бағытталған іс - қимылдарды қамтиды.
1. МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІ
1.1. Мемлекеттік салықтық қызметтің ұғымы
1) Мемлекет аумағындағы республикалық және жергілікті бюджеттерге алынатын салықтар мен өзге де міндетті төлемдерді, олардың түрлерін, ерікті төлеу және мәжбүрлеп алу тәртібін белгілеу, салық жүйесі мен салықтық құрылымдарды қалыптастыру және олардың тиісінше жұмыс істеулерін қамтамасыз ету, сондай-ақ қоғамның әлеуметтік-экономикалық аясын салықтық реттеу жөніндегі мемлекеттің біртұтас өзінің немесе өзі айрықша уәкілеттілік берген мемлекеттік органдарының қызметі ретінде;
2) барлық салық төлеушілердін өздеріне тиесілі салықтық міндеттемелерін дұрыс орындауларына жағдай жасау, салық әкімшілігін толыққанды жүргізу, оның ішінде салықтық тексерулердің жемісті жүзеге асырылуына баса назар аудару, сондай-ақ занда көзделген келеңсіз сәттердің орын алуына байланысты салықтарды мәжбүрлеп алу жөніндегі арнайы уәкілетгі салық органдарының іс-қимылдары мағынасында сипатталады.
Салықтық қызмет өзара тығыз байланысқан құқықтық және экономикалық қатынастардың жүйесінен тұрады. Жоғарыда айтқандай, мемлекет тиісті заңдар мен басқа нормативтік-құқықтық актілерді қабылдауы арқылы салықтар мен міндетті төлемдерді белгілейді, өзгертеді, жояды және олардың уақтылы, белгіленген мөлшерде бюджетке түсуіне бақылау жүргізеді .
Демек, салықтар мен өзге де міндетті төлемдердің белгіленуі және алынуы мемлекеттің салықтық қызметіне байланысты болады.
Мемлекеттің салықтық қызметі:
салықтар мен әзге де міндетті төлемдерді белгілеу;
мемлекеттің салық жүйесінің казіргі кезең талаптарына сай құрылуына, оның экономикалық және құқықтық негіздерінін тиімді болуына ат салысу;
салық телеушілердің өз салықтық міндеттемелерін
біржақты -- ерікті орындауларына жағдай жасау және осыған
орай салықтық бақылауды жүзеге асыру;
салық салу саласындағы мемлекеттік органдар мен арнайы салық органдарының жүйесін айқындау және олардың тиісті құзыреттерін белгілеу;
салық органдарының қызметтерін тиімді ұйымдастыру және салықтық құқықтарын ұтымды белгілеп, жетілдіру;
салықтық міндеттемелердің айтарлыктай көлемде орындалмағанына орай олардың мәжбүрлі негізде жүзеге асырылуын қамтамасыз ету;
салықтық зандарды бұзғаны үшін заңи жауапкершілік белгілеу және осы жауапкершілік шараларына кінәлі тұлғаларды тарту;
салық салу саласындағы салық органдары мен салық төлеушілердің құқықтық және салықтық мәдениеттерін қажетті денгейде қалыптастыру арқылы олардың материалдық мүдделерінін мүмкіндігінше балансты болуына ат салысу;
1.2 Мемлекеттің салықтық қызметті жүзеге асыратын лауазымды тұлғалар мен уәкілетті органдар
Салықтық қызметті өздерінің құзыреттеріне сай жүзеге асыратын мемлекеттік лауазымды тұлға мен уәкілетті органдарға:
ҚР Президенті;
ҚР Парламенті;
ҚР Үкіметі;
Жергілікті Мәслихаттар мен әкімдіктер;
ҚР экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі;
ҚР Қаржы министрлігі;
Қаржы министрлігінің Салық комитеті;
ҚР Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті;
Астана, Алматы қалалары және облыстар мен аудандардағы және қалалардағы аудандар бойынша салық органдары жатады.
Салықтық қызмет мемлекет аумағында жүзеге асырылатын болғандықтан, оған қатысатын осы уәкілетті мемлекеттік органдар өз құзыреттеріне байланысты мынадай тәртіппен орналастырылады:
1) мемлекеттік өкімет билігі органдары:
а) жоғарғы өкілді және заң шығарушы орган -- ҚР Парла - менті;
ә) жергілікті өкілді органдар -- Мәслихаттар;
2) Мемлекеттік атқарушы билік (мемлекеттік басқару) органдары:
а) жалпы құзыретті органдар:
Қазақстан Республикасының Үкіметі;
жергілікті әкімдіктер;
з) арнайы құзыретті органдар:
Қаржы Министрлігі, оның тиісті басқармалары мен бөлімдері;
Қаржы министрлігінің Салық комитеті;
3) Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті. Салықтық қызметтің негізгі құқықтық әдістеріне:
салық зандарын шығару;
салық зандарына тәуелді және сол зандарды атқару мақсатында нормативтік құқықтық актілер шығару;
жекеленген салықтық-құкықтық актілер шығару;
келісімді негізде екі жакты салықтық құқықтық акті қабылдау;
мемлекеттің немесе оның уәкілетті органдарының, салықтық зандарда (заңнамада) белгіленген өкілетгіліктерін өздері қатысатын нақты салықтық құқықтық қатынаста біржақты түрде жүзеге асыруы жатады.
Салықтық қызметті жүзеге асыру кезінде қолданылатын жолдар мен тәсілдер:
салықтарды белгілеу;
салықтарды алу;
салықтардың толығымен және уақтылы төленуіне салықтық бақылау жүргізу;
салық төлеушілердің есебін жүргізу;
табысты телеу көзінде салықтарды ұстап қалуды ұйымдастыру;
мемлекеттің салық органдарының жүйесі мен қызметтерін ұйымдастыру;
салық зандарын бұзған кінәлі тұлғаларға белгіленген заңи жауапкершілік шараларын қолдану;
салық салу жүйесін және әлеуметтік-экономикалық қатынастарды салықтық-құқықтық реттеуге ат салысу;
салықтық міндеттемелердін мүлтіксіз орындалуын қадағалау және қамтамасыз ету сипатында керініс табады.
Мемлекет аумағындағы салықтарды белгілеу мынадай нысандағы нормативтік құқықтық актілер:
а) Парламент қабылдаған ҚР заңы;
ә) Президент шығарған ҚР заңы;
б) ҚР Президентінің заң күші бар жарлығы арқылы жүзеге асырылады.
Салықтарды белгілеу элементтеріне белгілеу субъектісі, белгілеу нысаны және белгілеу тәртібі жатады. Салықтарды белгілеудің конституциялық қағидаттары: салықтарды белгілеу және жою кезіндегі мемлекет билігінің заң шығару тармағының үстемдігі; салықтарды белгілеу кезінде зандылықты сақтау; салықтық зандардың конституцияға сәйкес болуы; салыкқтарды төлеу міндеттілігі; мемлекеттің салықтық қызметінің бұқаралылығы және жариялылығы болып табылады.
Салық органдарының негізгі міндеттеріне:
1) өз құзыреттері шегінде мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
2) салықтардың, алымдардың, кедендік және басқа да міндетті төлемдердің тиісті бюджеттерге түсуін қамтамасыз ету;
мемлекеттің фискальдық саясатын қалыптастыруға қатысу және осы саясатты іске асыруға ат салысу;
халықаралық салық салу мәселелерін тиісінше шешуге байланысты халықаралық салықтық құқықтық қатынастардың белсенді қатысушысы мәртебесіне ие болу жатады.
Салықтарды жоғарғы өкілді орган шығарған заңның негізінде тек мемлекет белгілейді және ол Қазақстан аумағында жүретін салықтарды енгізу және олардың төлеушілерін, салық салу объектісін, мөлшерлері мен төлеу мерзімін дәл көрсетеді. Салықтар белгілі кезенде, яғни салық жылы ішінде салық салу объектісінен бір мәрте ғана алынады. Салықтарды белгілеу кезінде жеңілдіктер беру мәселелері қоса қарастырылады. Кейде, занда көзделген жағдайда жергілікті міндетті төлемдердің алыну тәртібін, мөлшерін белгілеу жергілікті өкілді органдарға жүктеледі. Айта кететін тағы бір жәйт, салық салу объектілерін заңға негіздеп айқындау тек шаруашылық, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын, табыстары мен мүліктері және көрсететін қызметтері бар субъектілерге ғана қатысты болады.
Алымдарды белгілеу де мемлекет тарапынан, жоғарғы өкілді орган шығарған нормативтік кұқықтық актінің негізінде жүзеге асырылады. Дәлірек айтсақ, алымдарды белгілеудің жалпы принциптерін ҚР Парламенті айкындаса, ал олардың нақты ставкаларын әкімшілік-аумақтық құрылыстардың ерекшеліктері мен экономикалық жай-күйлерін есепке ала отырып белгілеу ҚР Үкіметіне немесе жергілікті өкілді органдар -- мәслихаттарға жүктелуі әбден мүмкін.
Баждарды белгілеу тек ҚР Парламенті арқылы, ол қабылдаған заң негізінде жүзеге асырылады. Баж алу объектілері мемлекеттің арнайы мамандандырылған органдары көрсететін не - месе жасайтын заңи және басқа да маңызы бар белгілі бір қызметтер болып табылады және сол қызметтерді пайдаланған заңды және жеке тұлғалар баж төлеушілер болып есептелінеді. Баждардың езіне тән қасиеті ақылы болып келеді немесе біршама баламалы деген термин қолданылады [5 71-74 бет].
Салықтарды, алымдар мен баждарды, сондай-ақ басқа да міндетті төлемдерді алуды тікелей салық органдары жүзеге асырады. Салық органдары Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитетінің облыстардағы, аудандардағы мемлекетгік салық органдарынан тұрады. Салықтарды алу, яғни төлеу заңда, Қазақстан Республикасы Үкіметінің, сондай-ақ салық органдарының нормативтік құқықтық және нұсқаулық актілерінде көзделген мерзімде жүргізіледі. Салық органдары салық төлеушілер мен салық салынатын және салық салуға байланысты обьектілердің есебін уақтылы алу нәтижесінде са - лықтық міндетгемелердің мерзімінде орындалуына жағдай жасайды.
Салықтық реттеу салық салу жүйесінде пайдаланылатын арнаулы тәсілдер мен әдістер арқылы құқықтық негізде жүзеге асырылады. Салықтық реттеу әдістеріне: салық шегерімдері, инвестициялық салықтық преференциялар, салық демалыстары (каникулы), салықтық рақымшылық ету, қосарлы салық салуға жол бермеу жөніндегі халықаралық шарттар, салықтық түсімдерді бюджеттер арасында бөлу, тиісті салық ставкаларын таңдау және белгілеу жатады және олар бюджеттік реттеу әдістерімен тікелей байланысты болады.
Ал салықтық реттеу тәсілдері (стимулдары) салықтық жеңілдік беру және салықтық санкция қолдану жүйелері негізінде пайдаланылады. Салықтық жеңілдік беру жүйесі: аванстық төлемдерді жою; берілген өтініш бойынша салықты төлеу мерзімін кейінге қалдыру; белгілі негіздерге қарай салықтық міндеттемелердің салмағын жеңілдету сияқты және т.б. әдістерден тұрады. Салықтық ханкция қолдану жүйесінде қаржылық айыппұлдар, өсімақылар, салық берешегін мәжбүрлеп алу және әкімшілік айыппұлдар көрініс табады.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде де са - лықтық қылмыс жасауға байланысты айыппұл салу, қоғамдық пайдалы жұмысқа тарту; түзеу жұмыстарыңда пайдалану және т.б. көзделінген.
Салықтық бақылау әдісі -- салық заңнамасының мүлтіксіз атқарылуын, сондай-ақ республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің дұрыс есептелуін және уақтылы теленуін тексеру болып табылады. Салықтық тексеру жүргізуді тек салық органдары ғана жүзеге асырады. Кейбір занда көрсетілген жағдайда салық салу, салық қызметі саласын бақылау мемлекеттік арнайы уәкілетті органдарға жүктеледі.
Қазіргі кезенде тікелей салықтық бақылау жүргізетін мемлекеттік органдарға: Қаржы министрлігінің Салық комитеті, оның облыстардағы, аудандардағы, қалалар мен қалалық аудандардағы салық комитеті басқармалары, сондай-ақ салық әкімшілігін жүргізу басқармасы жатады.
Мемлекеттің салықтық қызметі қоғамның әлеуметтік-эко-номикалык аясындағы каржылық бөлу процестерінің жай-күйін салық жүйесінің тұрақты әрі тиімді жұмыс істеу әлеуетіне тәуелді мемлекеттік бюджеттің салықтық кірістері мен бюджеттік шығыстары арасындағы өзара байланыстың сандық және сапалық көрсеткіштері арқылы ашып көрсететін қызмет қатарына жатады. Мемлекеттің салықтық қызметі мен салық жүйесінің нормативтік құқықтық базасы салық әкімшілігін қалыптастыру және салық әкімшілігін жүргізу негіздері мен тәсілдерін, сондай-ақ жолдарын нақтыландырады.
Мемлекеттің салықтық құзырының ауқымында жүргізілетін салық әкімшілігін уәкілетті салық органдары ғана жүзеге асыра алады.
Салық әкімшілігін жүргізетін салық органдарының негізгі міндеттеріне:
Салық төлеушілерді тіркеу және тіркеу есебіне қою мәселелері жөніндегі Қазақстан Республикасының заңнамаларын атқаруды қамтамасыз ету;
фискальдык жады бар бақылау-кассалық машиналарды қолдану, салықтық тексерулер жүргізу және салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолдану мәселелері бойын-
ша Қазақстан Республикасының заң актілерін атқаруды қамта - масыз ету;
салық органдары мен салық төлеушілердің өзара қатынастарының нысандары мен тәсілдерін жетілдіру;
салық төлеушілердің өз салықтық міндеттемелерін орындауларына байланысты салықтық бақылауды жүзеге асыру;
салықтық аудиттің электрондық бақылауы ақпараттық
жүйесін енгізуге байланысты жүргізілетін салықтық аудит сапасын жетілдіру;
салық берешегінін құралуына байланысты деректер жиюды және себептерді талдауды жүзеге асыру;
салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу шараларынын дұрыс қолданылуына бақылау жүргізу;
салықтық нормативтік құқықтық актілердің жобасын жасауға қатысу, салықтық заннаманы, сонын ішінде салық әкімшілігі туралы зандар мен заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру жөнінде ұсыныс жасау жатады. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің құзырындағы Салық комитетінің уәкілетті органдары салық әкімшілігін жүргізу барысында:
Қазақстан Республикасы салық төлеушілерінің Мемлекеттік тізілімін жүргізу мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді, сондай-ақ басқа да құжаттарды әзірлеу және жетілдіру;
салық төлеушілерді салык органдарында тіркеу есебіне қою, фискальдық жады бар бақылау-кассалық машиналардың Мемлекеттік тізілімін жүргізу, фискальдық жады бар бақылау- кассалық машиналарын тіркеу және қолдану, жекелеген қызмет түрлерімен айналысатын салық төлеушілерді есепке алу, ақпараттарды қабылдау және өңдеу Орталығының жұмыс істеуі,
салықтық тексерулер жүргізу мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілер мен өзге де құжатгарды әзірлеу және жетілдіру;
3) салық органдарының ақпараттарын қабылдау және өндеу Орталықтарындағы салық есептемесінің нысандарын уақтылы және сапалы қабылдауға жөне өңдеуге жүргізілетін бақылау процедураларын жетілдіру;
салық органдарына салық есептемесінің нысанын электронды түрде қальштастыру және беру жүйесін, сондай-ақ оларды қабылдау және өңдеу жүйесін енгізу есебінен салық әкімшілігін жүргізу тиімділігін арттыру;
салық төлеушілердің салық декларациясын табыс ету мерзімін ұзарту жөніндегі өтініштерін карастыру;
ақпараттық жүйені пайдалану негізінде салық төлеушілермен жүргізілетін жұмыстың сапасы мен тиімділігін жоғарылату;
жүргізілген салықтық тексерулер нәтижелерін орындауға бақылау жасау;
салық есептемесінің әр нысанындағы ақпаратқа автоматтық камералды бақылауды жүзеге асыру негізінде салықтық тексерулер жүргізу тиімділігін арттыру;
салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді дұрыс есептеу және уақтылы төлеу, салықтық заңнаманы қолдану мәселелері бойынша салық төлеушілерге салықтық тексерулер жүргізуге қатысу;
салық салу саласында заңнаманы қолдану практикасын талдау, сондай-ақ осы саладағы заңнаманы жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізу;
салық заңнамасын сақтауға, шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есепте дұрыс көрсетуге байланысты бақылауды жүзеге асыру жөніндегі салық органдарының жұмыстарын ұйымдастыру;
міндетті төлемдерді мемлекеттік бюджетке есептеуді немесе жинауды жүзеге асыруға уәкілетті Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының қызметтеріне жүргізілетін бақылауға өз құзыреті шегінде қатысу;
салық комитеті орталық аппаратының қызметкерлері жүргізген салықтық тексерулер материалдарының уақытылы тапсырылуына бақылау жүргізу;
салық төлеушілердің салық төлеу бойынша салықтық міндеттемелерінің орындалу мерзімін өзгерту жөніндегі өтініштерін қарастыру;
салық есептемесі нысандарын әзірлеуге қатысу;
салық органдарымен байланыстарын - жоғалткан жұмыс істемей тұрған кәсіпорындарды, хабар-ошарсыз кеткен борышкерлерді анықтау жөніндегі жұмысты ұйымдастыру;
салықтарды есептеу және төлеу практикасында жиі кездесетін қателіктерді көрсететін хаттарды әзірлеу сияқты және т.б. негізгі функцияларды атқарады.
Салық салу саласында ұдайы жүзеге асырылатын салық әкімшілігі бухгалтерлік есептің сапасын жақсартуға, электрондық құжат айналысындағы салык, есептемесі нысандарын жіктеу арқылы олардың ақпараттарын нақтыландыруға, салықтық заң актілерінің сақталуына, салық төлеушілердің мүдделерін назардан қалыс қалдырмауға, салық төлеушілерді, салық салу
объектілерін және салықсалуға байланысты объектілерді есепке алу тәртібі мен тиімділігін тексеруге, республикалық және жергілікті бюджеттерге түсуге тиіс салыктар мен өзге де міндетті - төлемдер жөнінде тиісті салық органдарынан мәліметтер алып отыруға, жеке тұлға төлейтін мүлік салығын, көлік құралдары салығын жөне жер салығын жинауды жүзеге асыруға уәкілетті жергілікті әкімдіктерге салықтық заң актілерінің талаптарын дұрыс орындау жөнінде кеңес беруге бағытталған мемлекеттің салықтық қызметінің бір қыры болып табылады.
Мемлекеттің салықтық қызметі ауқымында жүргізілетін салық әкімшілігі макроэкономикалық өсу тұрғысынан жөне халықаралық салық салу стандарттарының өркениетті үлгілеріне сай қоғам мен мемлекетгің, сондай-ақ корпоративтік шаруашылық (ішінде жеке меншік негізіндегі жекелей кәсіпкерлік қызмет) субъектілерінің экономикалық-қаржылық мүдделерінің балансты болуын көздейді және соны қамтамасыз етуге ат салысады [5 91-96 бет].
Салық әкімшілігін жүргізу барысында салық салуға байланысты акпаратгарды қабылдау және өндеу Орталығына түсетін: азаматтардың тіркеу туралы берілген өтініші, өзге де өтініштері, арыздары мен хаттары; жиынтық ақшалай табыс туралы декла - рация; негізгі жұмыс орнынан тыс жерлерден азаматтарға берілетін олардың бір жыл ішінде алған табыстарының сомасы туралы мәліметтер; жылжымайтын мүліктің және жер салығының есептеулерін тексеру актісі; авторлық сыйақы туралы тиісті ақпараттар; жарғылық және құрылтай шарты; тіркеу туралы куәлік; салық органында тіркелу нөмірі және мерзімі; жарғы қорын қалыптастырудың түсім көздері; баланс және оның қосымшасы; аванстық төлемдер аппараты; талап арыздар; салық органдарының салық төлеушілерді тексеру актілері; қаржы полициясы жүргізген тексерулердің салықтық есептері және тексе - ру актілері; кәсіпорындарды және ұйымдарды мемлекеттік тізілімге енгізу жөніндегі мәлімет; нақтылы қызмет түрімен айналысуға құқық беретін лицензия; заңды тұлғаларға байланысты айыппұлдар жөніндегі мағлұматтар бойынша алынатын ақпараттар; хабарлармалар; төлемдік тапсырмалар, инкассолық өкімдер; тиісті бюджеттердін кассалық орындалуы туралы мәлімет; жаңадан ашылған есеп айырысу және бюджет шоттары жөніндегі мәліметтер тәрізді және т.б. банк мекемелерінен түсетін ақпараттар талдаудан өткізіліп салық салу тиімділігі мен икемділігін жақсарту жөнінде тиісті ұсыныс, қорытындылар жасалады.
2. МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ МАҚСАТТАРЫ
2.1 Мемлекеттің салықтық қызметінің принциптері
Салық төлеушілердің экономикалық-қаржылық мүдделерін қорғау мақсатында мемлекеттін салықтық юрисдикциясынын шегін ұтымды белгілеу;
салықтардын кемегімен республикалық бюджет кірісіне ақша қаражаттарын тарту арқылы әлеуметтік-экономикалық, әкімшілік-саяси және мәдени дамудың мемлекеттік бағдарламаларын ақша қаражаттарымен қамтамасыз ету;
мемлекеттің салық жүйесінің нормативтік құқықтық базасын жетілдіру;
өндіріс аясын және өндірістік қатынастарды тиісінше салықтық-құқықтық реттеуді қамтамасыз ету;
шаруашылық субъектілерінің халық тұтынатын тауарларды шығаруға және өнеркәсіп өнімдерін өндіруге бағытталған белсенді экономикалық қызметтерін салықтық ынталандыру;
салық органдары қызметтерінің рентабельділігін арттыру, құқықтық негіздерін, әлеуметгік жағдайлары мен материалдық базасын жетілдіру түрінде көрініс табады.
Мемлекеттің салықтық қызметінің құқықтық негіздеріне салықтық қызметтің жалпы бастамаларын, принциптерін, міндеттері мен мақсатын, салықтар мен салық жүйесінің құрылымын, салық салу процесіндегі фискальдық және реттеуші функциялардың балансты жұмыс істеуін, сондай-ақ салық төлеушілер мен салық органдарының құқықтары мен міндетгерін белгілейтін нормалар жатады.
Салықтық қызметті жүзеге асыру барысында салықтардың экономикалық мән-жайын білдіретін фискальдық қайта бөлу, бақылау және реттеуші функциялары да өз рөлдерін атқарады.
Мемлекет атынан жүзеге асырылатын салықтық (салықтық -- бюджеттік) қызмет тек құқықтық негіздерге сүйене отырып атқарылады. Салықтық қызметтің құқықтық негіздеріне, бірінші кезекте Қазакстан Республикасының Конституциясы, арнайы қаржылық салықтық зандар мен басқа да нормативтік құқықтық актілер жатады.
Салықтық қызметті жүзеге асыру барысында салық органдары алған: салық төлеушінің тіркеу нөмірі туралы; жеке тұлғаларды қоспағанда, салық жылында салық төлеуші бюджетке төлеген салық және басқа да міндетті төлемдер сомалары тура - лы; салықтық құқық бұзушылықтар мен қылмыстарды жасайтын тұлғаларды зан бойынша қудалау мақсатында құқық қорғау органдарына, салық төлеушінің салықтық міндеттемелерін айқындау туралы істерді және салықтық құқық бұзушылықтар мен қылмыстар үшін жауапкершілікті қарау барысында соттарға берілетін; Қазақстан Республикасы тараптардың бірі болып табылатын салық немесе құқық қорғау органдарынын арасында өзара ынтымақтастық туралы халықаралық шарттарға (келісімдерге), сондай-ақ Қазақстан Республикасы халықаралық ұйымдармен жасасқан шарттарға сәйкес басқа мемлекеттердің салық және құқық қорғау органдарына, халықаралық ұйымдарға ұсынылатын мәліметтерден басқа, салық телеуші туралы кез келген мәліметтер салық кұпиясы болып табылады.
Салық төлеушіге қатысты акпаратты салық төлеушінің жазбаша рұқсатынсыз басқа тұлғаға беруге болмайды. Занда көзделген жағдайларды есептемегенде, салық органдары мен олардың лауазымды адамдары салық кұпиясын жарияламауға тиіс.
Салық органдарының лауазымды адамдарының салық органдарындағы қызметі кезеңінде де, өзі жұмыстан босағаннан кейін де салық құпиясы болып табылатын деректерді жариялауға құқығы жоқ.
Салық органдары бюджетке түсетін түсімдерді есепке алуды, салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің, сондай-ақ өсімпұлдар мен айыппұлдардың есептелген және түскен сомалары бойынша салықтық міндеттемелердің орындалуын салық төлеушінің жеке шотында көрсету жолымен жүзеге асырады.
Салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуін есептеу бірыңғай бюджет сыныптамасына сәйкес жүргізіледі. Жеке шоттарды жүргізу тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.
Салық төлеушіні мемлекеттік тіркеу және тіркеу есебіне алу тіркеу туралы (мемлекеттік тіркеу туралы, тіркеу есебіне қою туралы, тіркеу деректерінің өзгеруі туралы) өтініш, есептен шығару туралы өтініш негізінде жүргізіледі, сондай-ақ олар уәкілетті мемлекетгік орган белгілеген нысан бойынша жасалып, қол қойылады, куәландырылады және салық есептілігі үшін Салық кодексінің 69-бабында көзделген тәртіппен салық органына беріледі.
Салық төлеушілерді мемлекеттік тіркеуге -- салық төлеуші туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Салық төлеушілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізу жатады .
Салық төлеушінің тіркеу нөмірі -- тұлғаны салық төлеуші ретінде мемлекеттік тіркеу және Қазакстан Республикасы салық төлеушілерінің мемлекеттік тізіліміне ол туралы мәліметтерді енгізу кезінде салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлері бойынша салық төлеушіге берілетін бірыңғай нөмір болып табылады.
Қазақстан Республикасы салық төлеушілерінің мемлекеттік тізілімінде -- салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің дұрыс есептелуін және уақтылы төленуін бақылау мақсатында уәкілетті мемлекеттік орган жүргізетін салық төлеушілерді есепке алудың мемлекеттік деректер базасының жүйесі көрініс табады.
Салық төлеушілерді мемлекеттік тіркеу және тіркеу есебіне алу тәртібін, сондай-ақ тіркеу және есептен шығару туралы өтініштерге қоса берілетін құжаттардың тізбесін ҚР Қаржы министрлігінің Салық комитеті белгілейді.
Тіркеу есебі кезінде -- салық төлеушіні салық органында есепке қою, соның нәтижесінде салық төлеушінің тіркелу деректері, яғни салық төлеушінің тұрған жері, оның салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілері; салық төлеушінің тіркеу деректерінің ағымдағы өзгерістерін тіркеу және есептен шығару нақтыландырылады. Салық төлеушінің тіркелу деректері салық төлеушіні мемлекеттік тіркеу (тіркеу есебіне алу) кезінде оның салық органына берген мәліметтері құрайды.
Жалпы салықтар проториптері алғашқы адамдардың қоғамдастықтарын басқарудың ұйымдық формаларынан пайда болады деп атауға болады.
Алғашқы қоғамдық қауымдастықтың өзінде олар сыртқы ортаның қатал талаптарына үйренуге міндетті болады, халықты басқарудың ұйымдық формалары пайда бола бастады, олар сыртқы жаулардан қорғаудағы коллективтік қажеттілігін қанағаттандыра бастады және тағы басқа осы органдарда жұмыс жасайтын адамдар қоғамда көрсеткен қызметтері үші н сыйақылар беруді талап етті. Олады ұстауға кеткен шығындар салықтың алғашқы формасы болған еді. Осындай ттүрде салық ұзақ уақыт бойы әрекет етеді.
Осы ұзақ уақыт бойы адамдар салықты объективті қажеттілік деп қабылдайды. Тек XV ғасырдағы товар - ақшалай қатынастарының дамуына байланысты ғалымдар бұл қатынастардың жүйесін зерттеуді бастады, сонымен бірге салықты қайта қарастырып, оның мәні түсінуге ден қойды.
Ақшалай қатынастардың мемлекетпен байланысу мәселесін қарастырған ғылымның саласы қаржы деген атқа ие болады. Бұл латын сөзі және де ақшалай төлем деген мағынаны білдіреді. Бұны зерттеудің негізіне мемлекет табыс ретінде салықты жаңа көздері деп алады.
Осы уақыттарда салықты зерттеуге арналған көптеген еңбектер пайда бола бастады.
А.Монкретьен ең алғаш болып салық реформасы туралы сұрақты қозғайды. Ол мүліктік кадастр негізіндегі табысқа салған салықтың жаңа формасын ұсынды [2. 205-208 бб.].
Салық жүйесіндегі бұл жаңалық XVII ғасырларда терең зерттелді.
У.Петти А.Монкретьенің ойын дамыта отырып, олардың тек табысқа ғана емес атақ, дәрежеге де тәуелді екенін көрсетті. У.Петтидің Салықтар және алымдар туралы тарктат атты еңбегінде алғаш рет салық теориясына жүйелі түрде анықтама беріліп, салықтың жанама түрде салыну механизмін зерттеді. Меркантилистік кезеңде салықты зерттеуде үлес қосқан Х. Юсти мен С.Воблан еңбектерін айтуға болады. Х.Юсти бірінші болып салық принциптерін негіздеуге талпынды. Жақсы салықтарға ол мыналарды жатқызады:
1) өзінің қарамағындағы адамдар оны төлей алулары керек.
2) біркелкі
3) мемлекеттің және оның халқының байлығына кері әсерін тизізбейтінін
4) алуға жайлы
5) мемлекттің экономикалық жағдайы мен басқару түріне сәйкес келетін.
С Волбан біркелкі салық теориясын ұсынды. Ол барлық жеке меншік пен табыстың 10% салықты еңгізуді қолдады. Бұл салық королевская десятина деген атқа ие болды, да:
1) жерге
2) мүліктен табысқа
3) жанама салық салу
Физикраттар меркантелистердің ойларын дамыта отырып, алғаш рет салықты тікелей және жана деп жіктеді.
Олар тікелей салыққа тек жерге салған салықты жатқызды.
XVIII - ғасырдың аяғы - XIV ғасырдың басында Адам Смиттің Халықтар байлығының себептері мен табиғатын зерттеу туралы кітабында жазылған салық жүйесін құрудағы 4 ереже осы уақытқа дейін дамушы елдердің салық салудағы негізгі принцип болып отыр.
Оларға тоқталып өтетін болсақ:
1) Мемлекет өздерінің мүмкіндігі мен жағдайына қарай өкілетті ұстауға қатысулары керек. Осы жағдайдағы ереженің сақталуы немесе оған немқұрайлы қарау салық салудағы теңдік немесе теңсіздікке әкеледі
2) Әрбір жеке тұлға төлеуге міндеттелген салық нақты анықталуы керек.
Төлеу мерзімі, төлеу әдісі, сомасы - барлығы салық төлеушігі анық және нақты болуы керек. Ал егерде бұл тәртіп болмаған жағдайларда, онда салық төлеуші тұлға салық жинаушыға тәуелді болады.
3) Әрбір салық, салық төлеушінің толық өтуіне жайлы уақытта алынуы керек.
4) Салықты жинайтын қызметтерге төленетін ақы халық қалтасынан алынатын салықтан әлде қайда кем ... жалғасы
КІРІСПЕ
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІ
Мемлекеттің салықтық қызметінің ұғымы
Мемлекеттің салықтық қызметті жүйеге асыратын лауазымды тұлғалар мен уәкілетті органдар
1. МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАНДАРЫ
Мемлекеттің салықтық қызметінің принциптері
Мемлекеттің салықтық қызметінің жүзеге асыру әдістері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Мемлекеттің салықтық қызметі Қазақстан Республикасының салық жүйесі ауқымындағы салық салу процесін ұйымдастыруға және салық салуға байланысты барлык мән-жайларды қамтамасыз етуге бағытталған, салықтық заң актілеріне негізделген, мемлекеттің объективті экономикалық қызметі болын табылады.
Салықтар мемлекеттік кірістің (бюджеттің) ең мол түсім көздері болғандықтан олар қандай болмасын мемлекеттің өсіп-өркендеуінің материалдық негізі болып есептелінеді. Сондықтан салықтық қызмет мақсатының басты бағыты салықтардың кемегімен бюджетке кірістерді тарту арқылы мемлекетгің қазынасын қалыптастыру және мемлекеттің функциялары мен қоғам мүдделерін ақшалай қамтамасыз ету болып табылады.
Соған сәйкес осы курстық жұмыста айқын көрсетілген курстық жұмыс үш тараудан тұрады. Олар: кіріспе, тарау және қорытындыдан тұрады.
Мемлекеттік салықтың қызмет мақсатының басты бағыты салықтардың көмегімен бюджетке кірістерді тарту арқылы мемлекеттің қазынасын қалыптастыру және мемлекеттік функциялары мен қоғам мүдделерін ақшалай қаматамасыз ету болып табылады.
Бұл ретте мемлекеттік салықтық қызмет аясы қоғамның әлеуметтік - экономикалық инфрақұрылымын құруға бағытталған іс - қимылдарды қамтиды.
1. МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІ
1.1. Мемлекеттік салықтық қызметтің ұғымы
1) Мемлекет аумағындағы республикалық және жергілікті бюджеттерге алынатын салықтар мен өзге де міндетті төлемдерді, олардың түрлерін, ерікті төлеу және мәжбүрлеп алу тәртібін белгілеу, салық жүйесі мен салықтық құрылымдарды қалыптастыру және олардың тиісінше жұмыс істеулерін қамтамасыз ету, сондай-ақ қоғамның әлеуметтік-экономикалық аясын салықтық реттеу жөніндегі мемлекеттің біртұтас өзінің немесе өзі айрықша уәкілеттілік берген мемлекеттік органдарының қызметі ретінде;
2) барлық салық төлеушілердін өздеріне тиесілі салықтық міндеттемелерін дұрыс орындауларына жағдай жасау, салық әкімшілігін толыққанды жүргізу, оның ішінде салықтық тексерулердің жемісті жүзеге асырылуына баса назар аудару, сондай-ақ занда көзделген келеңсіз сәттердің орын алуына байланысты салықтарды мәжбүрлеп алу жөніндегі арнайы уәкілетгі салық органдарының іс-қимылдары мағынасында сипатталады.
Салықтық қызмет өзара тығыз байланысқан құқықтық және экономикалық қатынастардың жүйесінен тұрады. Жоғарыда айтқандай, мемлекет тиісті заңдар мен басқа нормативтік-құқықтық актілерді қабылдауы арқылы салықтар мен міндетті төлемдерді белгілейді, өзгертеді, жояды және олардың уақтылы, белгіленген мөлшерде бюджетке түсуіне бақылау жүргізеді .
Демек, салықтар мен өзге де міндетті төлемдердің белгіленуі және алынуы мемлекеттің салықтық қызметіне байланысты болады.
Мемлекеттің салықтық қызметі:
салықтар мен әзге де міндетті төлемдерді белгілеу;
мемлекеттің салық жүйесінің казіргі кезең талаптарына сай құрылуына, оның экономикалық және құқықтық негіздерінін тиімді болуына ат салысу;
салық телеушілердің өз салықтық міндеттемелерін
біржақты -- ерікті орындауларына жағдай жасау және осыған
орай салықтық бақылауды жүзеге асыру;
салық салу саласындағы мемлекеттік органдар мен арнайы салық органдарының жүйесін айқындау және олардың тиісті құзыреттерін белгілеу;
салық органдарының қызметтерін тиімді ұйымдастыру және салықтық құқықтарын ұтымды белгілеп, жетілдіру;
салықтық міндеттемелердің айтарлыктай көлемде орындалмағанына орай олардың мәжбүрлі негізде жүзеге асырылуын қамтамасыз ету;
салықтық зандарды бұзғаны үшін заңи жауапкершілік белгілеу және осы жауапкершілік шараларына кінәлі тұлғаларды тарту;
салық салу саласындағы салық органдары мен салық төлеушілердің құқықтық және салықтық мәдениеттерін қажетті денгейде қалыптастыру арқылы олардың материалдық мүдделерінін мүмкіндігінше балансты болуына ат салысу;
1.2 Мемлекеттің салықтық қызметті жүзеге асыратын лауазымды тұлғалар мен уәкілетті органдар
Салықтық қызметті өздерінің құзыреттеріне сай жүзеге асыратын мемлекеттік лауазымды тұлға мен уәкілетті органдарға:
ҚР Президенті;
ҚР Парламенті;
ҚР Үкіметі;
Жергілікті Мәслихаттар мен әкімдіктер;
ҚР экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі;
ҚР Қаржы министрлігі;
Қаржы министрлігінің Салық комитеті;
ҚР Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті;
Астана, Алматы қалалары және облыстар мен аудандардағы және қалалардағы аудандар бойынша салық органдары жатады.
Салықтық қызмет мемлекет аумағында жүзеге асырылатын болғандықтан, оған қатысатын осы уәкілетті мемлекеттік органдар өз құзыреттеріне байланысты мынадай тәртіппен орналастырылады:
1) мемлекеттік өкімет билігі органдары:
а) жоғарғы өкілді және заң шығарушы орган -- ҚР Парла - менті;
ә) жергілікті өкілді органдар -- Мәслихаттар;
2) Мемлекеттік атқарушы билік (мемлекеттік басқару) органдары:
а) жалпы құзыретті органдар:
Қазақстан Республикасының Үкіметі;
жергілікті әкімдіктер;
з) арнайы құзыретті органдар:
Қаржы Министрлігі, оның тиісті басқармалары мен бөлімдері;
Қаржы министрлігінің Салық комитеті;
3) Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті. Салықтық қызметтің негізгі құқықтық әдістеріне:
салық зандарын шығару;
салық зандарына тәуелді және сол зандарды атқару мақсатында нормативтік құқықтық актілер шығару;
жекеленген салықтық-құкықтық актілер шығару;
келісімді негізде екі жакты салықтық құқықтық акті қабылдау;
мемлекеттің немесе оның уәкілетті органдарының, салықтық зандарда (заңнамада) белгіленген өкілетгіліктерін өздері қатысатын нақты салықтық құқықтық қатынаста біржақты түрде жүзеге асыруы жатады.
Салықтық қызметті жүзеге асыру кезінде қолданылатын жолдар мен тәсілдер:
салықтарды белгілеу;
салықтарды алу;
салықтардың толығымен және уақтылы төленуіне салықтық бақылау жүргізу;
салық төлеушілердің есебін жүргізу;
табысты телеу көзінде салықтарды ұстап қалуды ұйымдастыру;
мемлекеттің салық органдарының жүйесі мен қызметтерін ұйымдастыру;
салық зандарын бұзған кінәлі тұлғаларға белгіленген заңи жауапкершілік шараларын қолдану;
салық салу жүйесін және әлеуметтік-экономикалық қатынастарды салықтық-құқықтық реттеуге ат салысу;
салықтық міндеттемелердін мүлтіксіз орындалуын қадағалау және қамтамасыз ету сипатында керініс табады.
Мемлекет аумағындағы салықтарды белгілеу мынадай нысандағы нормативтік құқықтық актілер:
а) Парламент қабылдаған ҚР заңы;
ә) Президент шығарған ҚР заңы;
б) ҚР Президентінің заң күші бар жарлығы арқылы жүзеге асырылады.
Салықтарды белгілеу элементтеріне белгілеу субъектісі, белгілеу нысаны және белгілеу тәртібі жатады. Салықтарды белгілеудің конституциялық қағидаттары: салықтарды белгілеу және жою кезіндегі мемлекет билігінің заң шығару тармағының үстемдігі; салықтарды белгілеу кезінде зандылықты сақтау; салықтық зандардың конституцияға сәйкес болуы; салыкқтарды төлеу міндеттілігі; мемлекеттің салықтық қызметінің бұқаралылығы және жариялылығы болып табылады.
Салық органдарының негізгі міндеттеріне:
1) өз құзыреттері шегінде мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
2) салықтардың, алымдардың, кедендік және басқа да міндетті төлемдердің тиісті бюджеттерге түсуін қамтамасыз ету;
мемлекеттің фискальдық саясатын қалыптастыруға қатысу және осы саясатты іске асыруға ат салысу;
халықаралық салық салу мәселелерін тиісінше шешуге байланысты халықаралық салықтық құқықтық қатынастардың белсенді қатысушысы мәртебесіне ие болу жатады.
Салықтарды жоғарғы өкілді орган шығарған заңның негізінде тек мемлекет белгілейді және ол Қазақстан аумағында жүретін салықтарды енгізу және олардың төлеушілерін, салық салу объектісін, мөлшерлері мен төлеу мерзімін дәл көрсетеді. Салықтар белгілі кезенде, яғни салық жылы ішінде салық салу объектісінен бір мәрте ғана алынады. Салықтарды белгілеу кезінде жеңілдіктер беру мәселелері қоса қарастырылады. Кейде, занда көзделген жағдайда жергілікті міндетті төлемдердің алыну тәртібін, мөлшерін белгілеу жергілікті өкілді органдарға жүктеледі. Айта кететін тағы бір жәйт, салық салу объектілерін заңға негіздеп айқындау тек шаруашылық, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын, табыстары мен мүліктері және көрсететін қызметтері бар субъектілерге ғана қатысты болады.
Алымдарды белгілеу де мемлекет тарапынан, жоғарғы өкілді орган шығарған нормативтік кұқықтық актінің негізінде жүзеге асырылады. Дәлірек айтсақ, алымдарды белгілеудің жалпы принциптерін ҚР Парламенті айкындаса, ал олардың нақты ставкаларын әкімшілік-аумақтық құрылыстардың ерекшеліктері мен экономикалық жай-күйлерін есепке ала отырып белгілеу ҚР Үкіметіне немесе жергілікті өкілді органдар -- мәслихаттарға жүктелуі әбден мүмкін.
Баждарды белгілеу тек ҚР Парламенті арқылы, ол қабылдаған заң негізінде жүзеге асырылады. Баж алу объектілері мемлекеттің арнайы мамандандырылған органдары көрсететін не - месе жасайтын заңи және басқа да маңызы бар белгілі бір қызметтер болып табылады және сол қызметтерді пайдаланған заңды және жеке тұлғалар баж төлеушілер болып есептелінеді. Баждардың езіне тән қасиеті ақылы болып келеді немесе біршама баламалы деген термин қолданылады [5 71-74 бет].
Салықтарды, алымдар мен баждарды, сондай-ақ басқа да міндетті төлемдерді алуды тікелей салық органдары жүзеге асырады. Салық органдары Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитетінің облыстардағы, аудандардағы мемлекетгік салық органдарынан тұрады. Салықтарды алу, яғни төлеу заңда, Қазақстан Республикасы Үкіметінің, сондай-ақ салық органдарының нормативтік құқықтық және нұсқаулық актілерінде көзделген мерзімде жүргізіледі. Салық органдары салық төлеушілер мен салық салынатын және салық салуға байланысты обьектілердің есебін уақтылы алу нәтижесінде са - лықтық міндетгемелердің мерзімінде орындалуына жағдай жасайды.
Салықтық реттеу салық салу жүйесінде пайдаланылатын арнаулы тәсілдер мен әдістер арқылы құқықтық негізде жүзеге асырылады. Салықтық реттеу әдістеріне: салық шегерімдері, инвестициялық салықтық преференциялар, салық демалыстары (каникулы), салықтық рақымшылық ету, қосарлы салық салуға жол бермеу жөніндегі халықаралық шарттар, салықтық түсімдерді бюджеттер арасында бөлу, тиісті салық ставкаларын таңдау және белгілеу жатады және олар бюджеттік реттеу әдістерімен тікелей байланысты болады.
Ал салықтық реттеу тәсілдері (стимулдары) салықтық жеңілдік беру және салықтық санкция қолдану жүйелері негізінде пайдаланылады. Салықтық жеңілдік беру жүйесі: аванстық төлемдерді жою; берілген өтініш бойынша салықты төлеу мерзімін кейінге қалдыру; белгілі негіздерге қарай салықтық міндеттемелердің салмағын жеңілдету сияқты және т.б. әдістерден тұрады. Салықтық ханкция қолдану жүйесінде қаржылық айыппұлдар, өсімақылар, салық берешегін мәжбүрлеп алу және әкімшілік айыппұлдар көрініс табады.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде де са - лықтық қылмыс жасауға байланысты айыппұл салу, қоғамдық пайдалы жұмысқа тарту; түзеу жұмыстарыңда пайдалану және т.б. көзделінген.
Салықтық бақылау әдісі -- салық заңнамасының мүлтіксіз атқарылуын, сондай-ақ республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің дұрыс есептелуін және уақтылы теленуін тексеру болып табылады. Салықтық тексеру жүргізуді тек салық органдары ғана жүзеге асырады. Кейбір занда көрсетілген жағдайда салық салу, салық қызметі саласын бақылау мемлекеттік арнайы уәкілетті органдарға жүктеледі.
Қазіргі кезенде тікелей салықтық бақылау жүргізетін мемлекеттік органдарға: Қаржы министрлігінің Салық комитеті, оның облыстардағы, аудандардағы, қалалар мен қалалық аудандардағы салық комитеті басқармалары, сондай-ақ салық әкімшілігін жүргізу басқармасы жатады.
Мемлекеттің салықтық қызметі қоғамның әлеуметтік-эко-номикалык аясындағы каржылық бөлу процестерінің жай-күйін салық жүйесінің тұрақты әрі тиімді жұмыс істеу әлеуетіне тәуелді мемлекеттік бюджеттің салықтық кірістері мен бюджеттік шығыстары арасындағы өзара байланыстың сандық және сапалық көрсеткіштері арқылы ашып көрсететін қызмет қатарына жатады. Мемлекеттің салықтық қызметі мен салық жүйесінің нормативтік құқықтық базасы салық әкімшілігін қалыптастыру және салық әкімшілігін жүргізу негіздері мен тәсілдерін, сондай-ақ жолдарын нақтыландырады.
Мемлекеттің салықтық құзырының ауқымында жүргізілетін салық әкімшілігін уәкілетті салық органдары ғана жүзеге асыра алады.
Салық әкімшілігін жүргізетін салық органдарының негізгі міндеттеріне:
Салық төлеушілерді тіркеу және тіркеу есебіне қою мәселелері жөніндегі Қазақстан Республикасының заңнамаларын атқаруды қамтамасыз ету;
фискальдык жады бар бақылау-кассалық машиналарды қолдану, салықтық тексерулер жүргізу және салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолдану мәселелері бойын-
ша Қазақстан Республикасының заң актілерін атқаруды қамта - масыз ету;
салық органдары мен салық төлеушілердің өзара қатынастарының нысандары мен тәсілдерін жетілдіру;
салық төлеушілердің өз салықтық міндеттемелерін орындауларына байланысты салықтық бақылауды жүзеге асыру;
салықтық аудиттің электрондық бақылауы ақпараттық
жүйесін енгізуге байланысты жүргізілетін салықтық аудит сапасын жетілдіру;
салық берешегінін құралуына байланысты деректер жиюды және себептерді талдауды жүзеге асыру;
салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу шараларынын дұрыс қолданылуына бақылау жүргізу;
салықтық нормативтік құқықтық актілердің жобасын жасауға қатысу, салықтық заннаманы, сонын ішінде салық әкімшілігі туралы зандар мен заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру жөнінде ұсыныс жасау жатады. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің құзырындағы Салық комитетінің уәкілетті органдары салық әкімшілігін жүргізу барысында:
Қазақстан Республикасы салық төлеушілерінің Мемлекеттік тізілімін жүргізу мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді, сондай-ақ басқа да құжаттарды әзірлеу және жетілдіру;
салық төлеушілерді салык органдарында тіркеу есебіне қою, фискальдық жады бар бақылау-кассалық машиналардың Мемлекеттік тізілімін жүргізу, фискальдық жады бар бақылау- кассалық машиналарын тіркеу және қолдану, жекелеген қызмет түрлерімен айналысатын салық төлеушілерді есепке алу, ақпараттарды қабылдау және өңдеу Орталығының жұмыс істеуі,
салықтық тексерулер жүргізу мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілер мен өзге де құжатгарды әзірлеу және жетілдіру;
3) салық органдарының ақпараттарын қабылдау және өндеу Орталықтарындағы салық есептемесінің нысандарын уақтылы және сапалы қабылдауға жөне өңдеуге жүргізілетін бақылау процедураларын жетілдіру;
салық органдарына салық есептемесінің нысанын электронды түрде қальштастыру және беру жүйесін, сондай-ақ оларды қабылдау және өңдеу жүйесін енгізу есебінен салық әкімшілігін жүргізу тиімділігін арттыру;
салық төлеушілердің салық декларациясын табыс ету мерзімін ұзарту жөніндегі өтініштерін карастыру;
ақпараттық жүйені пайдалану негізінде салық төлеушілермен жүргізілетін жұмыстың сапасы мен тиімділігін жоғарылату;
жүргізілген салықтық тексерулер нәтижелерін орындауға бақылау жасау;
салық есептемесінің әр нысанындағы ақпаратқа автоматтық камералды бақылауды жүзеге асыру негізінде салықтық тексерулер жүргізу тиімділігін арттыру;
салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді дұрыс есептеу және уақтылы төлеу, салықтық заңнаманы қолдану мәселелері бойынша салық төлеушілерге салықтық тексерулер жүргізуге қатысу;
салық салу саласында заңнаманы қолдану практикасын талдау, сондай-ақ осы саладағы заңнаманы жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізу;
салық заңнамасын сақтауға, шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есепте дұрыс көрсетуге байланысты бақылауды жүзеге асыру жөніндегі салық органдарының жұмыстарын ұйымдастыру;
міндетті төлемдерді мемлекеттік бюджетке есептеуді немесе жинауды жүзеге асыруға уәкілетті Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының қызметтеріне жүргізілетін бақылауға өз құзыреті шегінде қатысу;
салық комитеті орталық аппаратының қызметкерлері жүргізген салықтық тексерулер материалдарының уақытылы тапсырылуына бақылау жүргізу;
салық төлеушілердің салық төлеу бойынша салықтық міндеттемелерінің орындалу мерзімін өзгерту жөніндегі өтініштерін қарастыру;
салық есептемесі нысандарын әзірлеуге қатысу;
салық органдарымен байланыстарын - жоғалткан жұмыс істемей тұрған кәсіпорындарды, хабар-ошарсыз кеткен борышкерлерді анықтау жөніндегі жұмысты ұйымдастыру;
салықтарды есептеу және төлеу практикасында жиі кездесетін қателіктерді көрсететін хаттарды әзірлеу сияқты және т.б. негізгі функцияларды атқарады.
Салық салу саласында ұдайы жүзеге асырылатын салық әкімшілігі бухгалтерлік есептің сапасын жақсартуға, электрондық құжат айналысындағы салык, есептемесі нысандарын жіктеу арқылы олардың ақпараттарын нақтыландыруға, салықтық заң актілерінің сақталуына, салық төлеушілердің мүдделерін назардан қалыс қалдырмауға, салық төлеушілерді, салық салу
объектілерін және салықсалуға байланысты объектілерді есепке алу тәртібі мен тиімділігін тексеруге, республикалық және жергілікті бюджеттерге түсуге тиіс салыктар мен өзге де міндетті - төлемдер жөнінде тиісті салық органдарынан мәліметтер алып отыруға, жеке тұлға төлейтін мүлік салығын, көлік құралдары салығын жөне жер салығын жинауды жүзеге асыруға уәкілетті жергілікті әкімдіктерге салықтық заң актілерінің талаптарын дұрыс орындау жөнінде кеңес беруге бағытталған мемлекеттің салықтық қызметінің бір қыры болып табылады.
Мемлекеттің салықтық қызметі ауқымында жүргізілетін салық әкімшілігі макроэкономикалық өсу тұрғысынан жөне халықаралық салық салу стандарттарының өркениетті үлгілеріне сай қоғам мен мемлекетгің, сондай-ақ корпоративтік шаруашылық (ішінде жеке меншік негізіндегі жекелей кәсіпкерлік қызмет) субъектілерінің экономикалық-қаржылық мүдделерінің балансты болуын көздейді және соны қамтамасыз етуге ат салысады [5 91-96 бет].
Салық әкімшілігін жүргізу барысында салық салуға байланысты акпаратгарды қабылдау және өндеу Орталығына түсетін: азаматтардың тіркеу туралы берілген өтініші, өзге де өтініштері, арыздары мен хаттары; жиынтық ақшалай табыс туралы декла - рация; негізгі жұмыс орнынан тыс жерлерден азаматтарға берілетін олардың бір жыл ішінде алған табыстарының сомасы туралы мәліметтер; жылжымайтын мүліктің және жер салығының есептеулерін тексеру актісі; авторлық сыйақы туралы тиісті ақпараттар; жарғылық және құрылтай шарты; тіркеу туралы куәлік; салық органында тіркелу нөмірі және мерзімі; жарғы қорын қалыптастырудың түсім көздері; баланс және оның қосымшасы; аванстық төлемдер аппараты; талап арыздар; салық органдарының салық төлеушілерді тексеру актілері; қаржы полициясы жүргізген тексерулердің салықтық есептері және тексе - ру актілері; кәсіпорындарды және ұйымдарды мемлекеттік тізілімге енгізу жөніндегі мәлімет; нақтылы қызмет түрімен айналысуға құқық беретін лицензия; заңды тұлғаларға байланысты айыппұлдар жөніндегі мағлұматтар бойынша алынатын ақпараттар; хабарлармалар; төлемдік тапсырмалар, инкассолық өкімдер; тиісті бюджеттердін кассалық орындалуы туралы мәлімет; жаңадан ашылған есеп айырысу және бюджет шоттары жөніндегі мәліметтер тәрізді және т.б. банк мекемелерінен түсетін ақпараттар талдаудан өткізіліп салық салу тиімділігі мен икемділігін жақсарту жөнінде тиісті ұсыныс, қорытындылар жасалады.
2. МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚТЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ МАҚСАТТАРЫ
2.1 Мемлекеттің салықтық қызметінің принциптері
Салық төлеушілердің экономикалық-қаржылық мүдделерін қорғау мақсатында мемлекеттін салықтық юрисдикциясынын шегін ұтымды белгілеу;
салықтардын кемегімен республикалық бюджет кірісіне ақша қаражаттарын тарту арқылы әлеуметтік-экономикалық, әкімшілік-саяси және мәдени дамудың мемлекеттік бағдарламаларын ақша қаражаттарымен қамтамасыз ету;
мемлекеттің салық жүйесінің нормативтік құқықтық базасын жетілдіру;
өндіріс аясын және өндірістік қатынастарды тиісінше салықтық-құқықтық реттеуді қамтамасыз ету;
шаруашылық субъектілерінің халық тұтынатын тауарларды шығаруға және өнеркәсіп өнімдерін өндіруге бағытталған белсенді экономикалық қызметтерін салықтық ынталандыру;
салық органдары қызметтерінің рентабельділігін арттыру, құқықтық негіздерін, әлеуметгік жағдайлары мен материалдық базасын жетілдіру түрінде көрініс табады.
Мемлекеттің салықтық қызметінің құқықтық негіздеріне салықтық қызметтің жалпы бастамаларын, принциптерін, міндеттері мен мақсатын, салықтар мен салық жүйесінің құрылымын, салық салу процесіндегі фискальдық және реттеуші функциялардың балансты жұмыс істеуін, сондай-ақ салық төлеушілер мен салық органдарының құқықтары мен міндетгерін белгілейтін нормалар жатады.
Салықтық қызметті жүзеге асыру барысында салықтардың экономикалық мән-жайын білдіретін фискальдық қайта бөлу, бақылау және реттеуші функциялары да өз рөлдерін атқарады.
Мемлекет атынан жүзеге асырылатын салықтық (салықтық -- бюджеттік) қызмет тек құқықтық негіздерге сүйене отырып атқарылады. Салықтық қызметтің құқықтық негіздеріне, бірінші кезекте Қазакстан Республикасының Конституциясы, арнайы қаржылық салықтық зандар мен басқа да нормативтік құқықтық актілер жатады.
Салықтық қызметті жүзеге асыру барысында салық органдары алған: салық төлеушінің тіркеу нөмірі туралы; жеке тұлғаларды қоспағанда, салық жылында салық төлеуші бюджетке төлеген салық және басқа да міндетті төлемдер сомалары тура - лы; салықтық құқық бұзушылықтар мен қылмыстарды жасайтын тұлғаларды зан бойынша қудалау мақсатында құқық қорғау органдарына, салық төлеушінің салықтық міндеттемелерін айқындау туралы істерді және салықтық құқық бұзушылықтар мен қылмыстар үшін жауапкершілікті қарау барысында соттарға берілетін; Қазақстан Республикасы тараптардың бірі болып табылатын салық немесе құқық қорғау органдарынын арасында өзара ынтымақтастық туралы халықаралық шарттарға (келісімдерге), сондай-ақ Қазақстан Республикасы халықаралық ұйымдармен жасасқан шарттарға сәйкес басқа мемлекеттердің салық және құқық қорғау органдарына, халықаралық ұйымдарға ұсынылатын мәліметтерден басқа, салық телеуші туралы кез келген мәліметтер салық кұпиясы болып табылады.
Салық төлеушіге қатысты акпаратты салық төлеушінің жазбаша рұқсатынсыз басқа тұлғаға беруге болмайды. Занда көзделген жағдайларды есептемегенде, салық органдары мен олардың лауазымды адамдары салық кұпиясын жарияламауға тиіс.
Салық органдарының лауазымды адамдарының салық органдарындағы қызметі кезеңінде де, өзі жұмыстан босағаннан кейін де салық құпиясы болып табылатын деректерді жариялауға құқығы жоқ.
Салық органдары бюджетке түсетін түсімдерді есепке алуды, салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің, сондай-ақ өсімпұлдар мен айыппұлдардың есептелген және түскен сомалары бойынша салықтық міндеттемелердің орындалуын салық төлеушінің жеке шотында көрсету жолымен жүзеге асырады.
Салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуін есептеу бірыңғай бюджет сыныптамасына сәйкес жүргізіледі. Жеке шоттарды жүргізу тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.
Салық төлеушіні мемлекеттік тіркеу және тіркеу есебіне алу тіркеу туралы (мемлекеттік тіркеу туралы, тіркеу есебіне қою туралы, тіркеу деректерінің өзгеруі туралы) өтініш, есептен шығару туралы өтініш негізінде жүргізіледі, сондай-ақ олар уәкілетті мемлекетгік орган белгілеген нысан бойынша жасалып, қол қойылады, куәландырылады және салық есептілігі үшін Салық кодексінің 69-бабында көзделген тәртіппен салық органына беріледі.
Салық төлеушілерді мемлекеттік тіркеуге -- салық төлеуші туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Салық төлеушілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізу жатады .
Салық төлеушінің тіркеу нөмірі -- тұлғаны салық төлеуші ретінде мемлекеттік тіркеу және Қазакстан Республикасы салық төлеушілерінің мемлекеттік тізіліміне ол туралы мәліметтерді енгізу кезінде салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлері бойынша салық төлеушіге берілетін бірыңғай нөмір болып табылады.
Қазақстан Республикасы салық төлеушілерінің мемлекеттік тізілімінде -- салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің дұрыс есептелуін және уақтылы төленуін бақылау мақсатында уәкілетті мемлекеттік орган жүргізетін салық төлеушілерді есепке алудың мемлекеттік деректер базасының жүйесі көрініс табады.
Салық төлеушілерді мемлекеттік тіркеу және тіркеу есебіне алу тәртібін, сондай-ақ тіркеу және есептен шығару туралы өтініштерге қоса берілетін құжаттардың тізбесін ҚР Қаржы министрлігінің Салық комитеті белгілейді.
Тіркеу есебі кезінде -- салық төлеушіні салық органында есепке қою, соның нәтижесінде салық төлеушінің тіркелу деректері, яғни салық төлеушінің тұрған жері, оның салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілері; салық төлеушінің тіркеу деректерінің ағымдағы өзгерістерін тіркеу және есептен шығару нақтыландырылады. Салық төлеушінің тіркелу деректері салық төлеушіні мемлекеттік тіркеу (тіркеу есебіне алу) кезінде оның салық органына берген мәліметтері құрайды.
Жалпы салықтар проториптері алғашқы адамдардың қоғамдастықтарын басқарудың ұйымдық формаларынан пайда болады деп атауға болады.
Алғашқы қоғамдық қауымдастықтың өзінде олар сыртқы ортаның қатал талаптарына үйренуге міндетті болады, халықты басқарудың ұйымдық формалары пайда бола бастады, олар сыртқы жаулардан қорғаудағы коллективтік қажеттілігін қанағаттандыра бастады және тағы басқа осы органдарда жұмыс жасайтын адамдар қоғамда көрсеткен қызметтері үші н сыйақылар беруді талап етті. Олады ұстауға кеткен шығындар салықтың алғашқы формасы болған еді. Осындай ттүрде салық ұзақ уақыт бойы әрекет етеді.
Осы ұзақ уақыт бойы адамдар салықты объективті қажеттілік деп қабылдайды. Тек XV ғасырдағы товар - ақшалай қатынастарының дамуына байланысты ғалымдар бұл қатынастардың жүйесін зерттеуді бастады, сонымен бірге салықты қайта қарастырып, оның мәні түсінуге ден қойды.
Ақшалай қатынастардың мемлекетпен байланысу мәселесін қарастырған ғылымның саласы қаржы деген атқа ие болады. Бұл латын сөзі және де ақшалай төлем деген мағынаны білдіреді. Бұны зерттеудің негізіне мемлекет табыс ретінде салықты жаңа көздері деп алады.
Осы уақыттарда салықты зерттеуге арналған көптеген еңбектер пайда бола бастады.
А.Монкретьен ең алғаш болып салық реформасы туралы сұрақты қозғайды. Ол мүліктік кадастр негізіндегі табысқа салған салықтың жаңа формасын ұсынды [2. 205-208 бб.].
Салық жүйесіндегі бұл жаңалық XVII ғасырларда терең зерттелді.
У.Петти А.Монкретьенің ойын дамыта отырып, олардың тек табысқа ғана емес атақ, дәрежеге де тәуелді екенін көрсетті. У.Петтидің Салықтар және алымдар туралы тарктат атты еңбегінде алғаш рет салық теориясына жүйелі түрде анықтама беріліп, салықтың жанама түрде салыну механизмін зерттеді. Меркантилистік кезеңде салықты зерттеуде үлес қосқан Х. Юсти мен С.Воблан еңбектерін айтуға болады. Х.Юсти бірінші болып салық принциптерін негіздеуге талпынды. Жақсы салықтарға ол мыналарды жатқызады:
1) өзінің қарамағындағы адамдар оны төлей алулары керек.
2) біркелкі
3) мемлекеттің және оның халқының байлығына кері әсерін тизізбейтінін
4) алуға жайлы
5) мемлекттің экономикалық жағдайы мен басқару түріне сәйкес келетін.
С Волбан біркелкі салық теориясын ұсынды. Ол барлық жеке меншік пен табыстың 10% салықты еңгізуді қолдады. Бұл салық королевская десятина деген атқа ие болды, да:
1) жерге
2) мүліктен табысқа
3) жанама салық салу
Физикраттар меркантелистердің ойларын дамыта отырып, алғаш рет салықты тікелей және жана деп жіктеді.
Олар тікелей салыққа тек жерге салған салықты жатқызды.
XVIII - ғасырдың аяғы - XIV ғасырдың басында Адам Смиттің Халықтар байлығының себептері мен табиғатын зерттеу туралы кітабында жазылған салық жүйесін құрудағы 4 ереже осы уақытқа дейін дамушы елдердің салық салудағы негізгі принцип болып отыр.
Оларға тоқталып өтетін болсақ:
1) Мемлекет өздерінің мүмкіндігі мен жағдайына қарай өкілетті ұстауға қатысулары керек. Осы жағдайдағы ереженің сақталуы немесе оған немқұрайлы қарау салық салудағы теңдік немесе теңсіздікке әкеледі
2) Әрбір жеке тұлға төлеуге міндеттелген салық нақты анықталуы керек.
Төлеу мерзімі, төлеу әдісі, сомасы - барлығы салық төлеушігі анық және нақты болуы керек. Ал егерде бұл тәртіп болмаған жағдайларда, онда салық төлеуші тұлға салық жинаушыға тәуелді болады.
3) Әрбір салық, салық төлеушінің толық өтуіне жайлы уақытта алынуы керек.
4) Салықты жинайтын қызметтерге төленетін ақы халық қалтасынан алынатын салықтан әлде қайда кем ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz