Қазақстанның беделді ақпарат агенттіктері

Жоспар

ЖОСПАР

І. Кіріспе бөлім
Нарық заманы ақпарат кеңістігіне жаңа үрдіс ала келді.
ІІ. Негізгі бөлім
Қазақстанның беделді ақпарат агенттіктері:
І.1 «ҚазАқпарат агенттігі»
І.2 «Интерфакс.Қазақстан»
І.3 «Kazakhstan Todaу»
ІІІ. Қорытынды бөлім
Бүгінгі таңдағы ақпарат агенттіктердің алатын орны.

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ АГЕНТТІКТЕР
Қазақстанның ақпарат кеңістігінде жұмыс істейтін ақпарат
агенттіктерінің жұмысына тоқталар алдында ақпарат, ақпарат құралы дегеніміз
не, соған аздап түсініктеме беріп өтейік. Қазақстан Ұлттық
энциклопедиясында: Ақпарат – информация – түсіндіру, баяндау, хабардар
ету; Ақпарат құралдары кең мағынасында: жұртшылыққа хабар тарататын газет,
журнал, телевизия және радио, ғылыми хабаршылар, бюллетеньдер, пресс-
релиздер, ғылыми жинақтар т.б. ; қалыптасқан мағынасында: мерзімді
баспасөз, телевизия мен радио, ақпарат агенттігіне ақпарат таратушы құрал
рөлі ғана тиесілі - делінген.
Ақпарат агенттіктері өз материалдарын бір уақытта барлық бұқаралық
ақпарат құралдарына бірдей етіп әзірлейді, жұмыстағы басты нәрсе, нақтылық
пен шапшаңдылық.
Ақпарат агенттігі таспасының күн тәртібін құрған кезде ақпарат
агенттігі журналистері қандай қағидаларға сүйенетіндігін саралап көрелік:
Біріншіден, басты назар таспаның сауатты түрде құрылуына аударылады.
Екіншіден, таспаға түсетін материалдарда қозғалған тақырыпты спецификалық
тұрғыдан алғанда білімді журналистің жазғандығына баса назар аударылады.
Әдетте көпшілікке арналған газеттердегідей емес, ақпарат агенттігінің
журналистері негізінен бір ғана тақырып шеңберінде материал жазуға
бейімделген. Олар шартты түрде алғанда, саяси-қоғамдық тақырыпқа жазатын
журналист; мәдениет, әлеуметтік сала мәселелерін жазуға машықтанған
журналист, қала өмірін, тұрмыстық проблемаларды, зейнетақы, жалақы сияқты
мәселелерді тақырып өзегі етіп алатын журналист т.б болып іріктеледі.
Осы тұрғыдан алғанда бір салаға бейімделу, негізінен журналистке өз
бағытын барынша игеруге және бұл тақырыпта қозғалған кез-келген проблеманы
еркін жазып кетуіне ықпал етеді. Үшіншіден, таспаға түсетін материалдардың
жан-жақтылығы мен әркелкілігіне, географиясының алуан түрлігіне назар
аударылады. Төртіншіден, ақпаратта жарнаманың өтпеуіне көңіл бөлінеді.
Бесіншіден, қандай да болмасын бір оқиғаға қатысты қоғамда беделі,
біліктілігі жоғары мамандардың пікірлерінің беріліп отыруы қадағаланады.
Реципиент үшін әңгімелесушінің мамандығы, лауазымды қызметі көрсетілген
жағдайда және деректер елеулі болған кезде ақпаратқа деген сенім арта
түседі. Алтыншыдан, цифрларды мейлінше орынды пайдалану жағы ескеріледі.
Әрине, цифрсыз ақпарат – дәлелсіз ақпарат. Келтірілген цифр оқырман,
тыңдарман санасына үлкен әсер етеді, бірақ ақпараттың өне бойы цифрға толып
кетпеу жағын қадағалаған жөн. Жетіншіден, ақпараттың республикадан тыс
аймаққа да жіберілетіндігі естен шығарылмауы керек, сол себептен, ұлттық
атауларға, дінге, әдет-ғұрыпқа қатысты материалдарда өзгелерге түсініксіз
сөздер жөнінде аз-кем түсініктеме беріп отырған орынды. Мәселен, юрта
дегеннің киіз үй екендігін, оның қазақтар өміріндегі орны туралы
мағлұматтарды келтіре кеткен орынды.
Жоғарыда келтірілген қағидалар агенттіктің меншіктің қай түрінде
жататындығына қатыссыз бәріне де ортақ белгілер деуге болады. Сонымен,
республиканың ақпарат кеңістігінде қанша ақпарат агенттігі бар, цифрларға
назар аударалық. 1995 жылы 1-желтоқсанға дейін республиканың ақпарат
кеңістігінде 20 ақпарат агенттігі жұмыс істеген, 1998 жылы олардың саны 34
болған, 2002 жылы аталмыш министрліктің мәліметтер базасында ақпарат
агенттіктерінің саны 14 деп белгіленген. Яғни, уақыт өте бірінің ашылып,
бірінің жабылғандығын айқындауға болады.
Қазір ақпарат агенттіктері қатарында астаналық Астана даусы, Қазақ
ақпарат агенттігі, Алькор, Серебрянный дождь; Алматыдағы Интер-факс-
Казахстан, Қазақстан пресс – Қазақстан баспасөз, Казахстан сегодня –
Kazakstan today, Мақсат-телесистем, Comintel, CODA агенттіктері,
Шығыс Қазақстан облысындағы аймақтық НТК-Восток, Павлодар қаласындағы
Риа-Время, Солтүстік Қазақстан облысындағы Ақиқат-истина, Оңтүстік
Қазақстан облысындағы Монитор және Ерқанат-спорт бар.
Министрлік мәліметтерге қарағанда, олардың 80 пайызы мемлекеттік емес
болып табылады. Негізінен аталған агенттіктердің барлығы дерлік хабарларын
қазақ және орыс тілдерінде таратады.
Жоғарыда аталған агенттіктер қызметінің негізгі міндеті, қазақстандық
қоғам өмірінде болып жатқан қоғамдық-саяси және әлеуметтік-экономикалық
оқиғалар мен жаңалықтардан хабарлар беру.
Көп уақытқа дейін қабылданған ұғымға сәйкес ақпарат агенттіктері
оқырман аудитормясымен тек, делдал, яғни, радио, теледидар, мерзімді
баспасөз арқылы ғана байланыса алса, бүгінгі күнде ақпарат агенттіктері
олармен тікелей байланысқа шығуға мүмкіндік алып отыр. Ақпарат
ангенттіктері бүгіндері өз жұмысын барынша түрлендіру кезеңін бастан кешіп
отыр, оған ақпарат кеңістігінде қалыптасып отырған бәсекелестік ықпал
етуде. Қазіргі уақытта материалдарын телетайп лентасы арқылы емес,
электронды почта, Интернет арқылы тарататын ақпарат агенттіктерінің қызмет
көрсету аясы кеңейіп отыр. Кезінде республикадағы бүкіл ақпарат құралдарына
ақпарат әзірлеуші болып саналған КазААГ-тың бұрынғы КазТАГ да бүгінгі
күнде жаңа заманға бейімделгендігін аңғаруға болады. Мемлекеттік тапсырысты
орындаумен қатар, яғни бұқаралық ақпарат құралдарына Президент, Парламент,
Үкімет туралы ақпаратты тегін негізге тарата отырып, КазААГ республика
өміріндегі басқа тақырыптарды қамтитын материалдардан құралған таспаларды
жазушыларға белгілі бір ақыға таратады. Ақпарат агенттігінің материалы
басқа агенттіктің материалымен салыстырғанда қысқа әрі нұсқа, сенімді,
мазмұны жағынан қызғылықты, оперативті болған жағдайда ғана бәсекеге түсе
алады. Берілген ақпараттың неғұрлым шапшаң, басқаларынан бірер минут болса
да алда болуына басты назар аударылады. Бұл жақсы мағынадағы бәсеке.
Өйткені кез келген қоғамдық маңызы бар ақпаратты басқалардан бұрын таратқан
ақпарат агенттіктерінің рейтингісі жоғарлай түседі. Қазір республиканың
ақпарат кеңістігінде 14 ақпарат агенттігі жұмыс істейді, олардың біреуі
мемлекеттік тапсырысты орындаушы – КазААГ, енді бірі – Астана әкімшілігінің
Астана даусы ақпарат агенттігі. Қалғандары, республиканың заңдық
тұлғалары, жеке меншік агенттіктер қатарына жатады. Мәселен, республиканың
ақпарат базарында 1989 жылы, Интерфакс агенттігінің тілшілік пункті
ретінде жұмысын бастаған Интерфакс-Қазақстан бүгінгі күнде республикалық
заңды тұлға ретінде тіркелген. Оның жұмысы екі бағытта жүргізіледі десе де
болады, бір жағынан ол халықаралық Интерфакс тобының тілшілік пункті
қызметін атқарса, екінші жағынан ол республика аумағында толыққанды
агенттік ретінде қызмет көрсетеді. Ал өзін талдаушылық ақпарат агенттігі
деп есептейтін Қазинформ, Казахстанская правда газеті жанынан құрылған,
негізгі материалдарын осы басылым пайдаланылады, Интернетте өз сайты бар.
Мына бір деректерге жүгінсек, тәуелсіздік алынған алғашқы бесжылдық ішінде
ақпарат кеңістігінде Элита, Диаспора, Аль-Халел, Дана-пресс, Азия
Спорт, Сана пресс, Рух, Сонар, Прайд, Жер-ана, Ер Дәулет,
Заман, Дерек т.б. ақпарат агенттіктері ашылған болатын. Олардың
бірқатары тәп-тәуір жұмыс бастап кеткенмен, ақпарат базарында өзіндік орнын
шегелей алмағандықтан жабылып қалды. Бір қарағанда қалың оқырманға аса
байқала қоймағанымен, БАҚ базарында мемлекеттің ақпараттық монополиясын
жоюға ықпал етуші жаңадан құрылған агенттіктердің және республика аумағында
тәуелсіздік алынған жылдардан бері хабар тарата бастаған әлемдік ақпарат
агенттіктері өкілдерінің ақпараттандыру ісіне өзіндік үлес қосып
отырғандығын атап өткен жөн.
Тек республикалық масштабта ғана емес, сонымен қатар халықаралық
аренада көрініп жүрген еліміздің беделді ақпарат агенттіктеріне тоқталып
өтейік. Сонымен ҚазАқпарат агенттігі - 100% пакет акциясы мемлекетке
тиесілі ашық акционерлік қоғам, бірден-бір сенімді ақпарат компасы. Негізгі
міндеті: мемлекеттің тыныс-тіршілігін, ішкі-сыртқы жағдайын, саяси,
экономика, мәдениет жаңалықтарын сапалы әрі оперативті түрде жеткізу.
Еліміздің халықаралық дәрежеде байқалатын имиджін қалыптастыру. 2004-2008
жылғы бағдарламаға сәйкес ҚазАА Мәскеу, Бішкек, Ташкент, және өзге
мемлекеттердің астанасында корреспонденттік тор құруды жоспарлап отыр.
Қазіргі таңда Пекин қаласында өзінің корреспонденттік нүктесі бар.
Республиканың күнделікті жаңалықтарын тек мемлекеттік тілде ғана емес,
сонымен қатар орыс және ағылшын тілдерінде тарату мүмкіндігіне ие.
ҚазАқпарат – халықаралық 5 ірі ақпарат ассоциациясының мүшесі: ОАNА (Азия
елдері және Тынық мұхит), АНИА (ТМД елдері), ТКА (түркітілдес мемлекеттер),
ЭКОНА (Экономикалық бірлестік ұжымына енетін мемлекеттер), АКСНА (Каспий
жағалауындағы мемлекеттер).
ТАРИХ БЕТТЕРІНЕ ҮҢІЛЕТІН БОЛСАҚ:
1920 жылғы тамыздың 13-інде қазақтың алғашқы жаңалықтар агенттігі — РОСТ-
тың Орынбор-Торғай бөлімшесі құрылды.
1925 жылы — агенттік аты ҚазРОСТ болып өзгертілді.
1937 жылы — ҚазТАГ деген атпен Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің қарауына
берілді.
1997 жылы қыркүйектің 10-ында Қазақстан Республикасы Президентінің № 3629
Жарлығымен Қазақ ақпарат агенттігі (ҚазААГ) республикалық қазыналық
кәсіпорны болып өзгертілді.
2002 жылы қарашаның 8-інде, Қазақстан Республикасы Үкіметінің № 1186
қаулысына сәйкес ҚазААГ негізінде Қазақ ақпарат агенттігі Ұлттық
компаниясы (ҚазАқпарат ҰК) құрылды.
Ақпараттық агенттіктердің көшбасшысы он жылдық қызметтің абыройлы белесінде
Биыл Ұлттық компанияның он жылдық мерейтойы аталып өтті. Компанияның
қазіргі президенті Дәурен Дияров “Қазақпараттың” мемлекеттің саясатын
жүргізіп отырған бірден-бір агенттік екеніне, сондықтан орталық басқару
органдары мен ұлттық компаниялармен ақпараттық байланысты бұдан әрі
жақсартудың маңыздылығына көп көңіл бөлінеді деген. “Қазақ ақпарат
агенттігі” өткен ғасырдың 20 жылдарынан бастап, Кеңес одағы ыдырағанға
дейін еліміздегі соңғы жаңалықтарды жеткізіп келген Қазақ телеграф
агенттігінің (ҚазТАГ) заңды мұрагері. Қазіргі уақытта бәсекелі ақпараттық
нарықтық ортада белсенді қызмет етуде. Әрине, монополистермен жұмыс істеу
оңай емес, жоғары технологиялық негізде құрылған ақпараттық-коммуникативтік
қызметімізге иек артамыз – дейді “Қазақпарат” басшысы.
Құрылғанына он жыл толған ақпарат агенттігінің еліміздің барлық
облыстарында, Семей, Байқоңыр және Алматы қалаларында, сондай-ақ, дүниежүзі
мемлекеттерінің Нью-Йорк, Брюссель, Мәскеу, Бейжің, Ташкент және Баку
сияқты астаналарында тілшілер қосындары жұмыс істейді. Қазақ, орыс және
ағылшын тілдерінде жұмыс істейтін корпоративтік сайттардың арқасында
агенттік еліміздегі және ғаламдағы орын алып жатқан оқиғаларды қамтып,
күніне 250-275-ке дейін, ал жылына 75 мыңға жуық ақпараттық жаңалықтар
таратады екен. Осы жерде бір айта кетер нәрсе – қазақ тіліндегі сайттың
латын әрпіне негізделген нұсқасы жұмыс істеп, кириллицаны білмейтін
шетелдік қандастарымызды жаңалықтармен қамтамасыз ететін көрінеді.
“Қазақпарат” пен “ҚазМұнайГаз” Ұлттық компаниясы арасында 2010 жылға
дейін жасалған ынтымақтастық туралы жобаның маңыздылығы зор. Себебі, бұл
жоба Қазақстан мен әлемдік қауымдастық “ҚазМұнайГаз” компаниясының қызметі
туралы көбірек білу үшін және мұнай-газ бен энергетика салаларында
еліміздің экономикалық мүддесін қорғауда компанияға қолдау көрсету
мақсатында жасалып отыр.
Қазіргі таңда ТМД елдері бойынша 900-ден астам ақпараттық агенттіктер
жұмыс істейді. “Қазақпарат” рейтингтік дәрежеде, яғни оқырмандарының
көптігі жағынан 40 орында тұр. Оны Қазақстандағы агенттіктердің көшбасшысы
десек, қателеспейміз. Әлемдегі 5 ірі халықаралық қауымдастықтың, 12 ірі
ақпараттық агенттіктің мүшесі болып отырған “Қазақпараттың” осы жылы
мемлекеттік инвестиция есебінен жарғылық қоры мейлінше ұлғайтылған жайы
бар. Сондықтан агенттік Қазақстанның ішкі және сыртқы саясатына ақпараттық
қолдау көрсетуге, еліміздің халықаралық аренадағы беделін нығайтуға бұдан
ары қарай да өз үлесін қоса беретін болады.
ҚазАқпарат агенттігінде қызмет жасағандар:
ВЯТИЧ-КИРИЛЛОВ Аркадий Иванович — ҚазТАГ-тың бірінші басшыларының бірі
ШӘРІПОВ Қасым — журналист, қоғам қайраткері
ҚАЗЫБАЕВ Кәкімжан — жазушы, қоғам қайраткері
ЫСМАҒҰЛОВ Жұмағали — жазушы, филология ғылымының докторы, қоғам қайраткері
АХМЕТӘЛІМОВ Амангелді — еңбек сіңірген мәдениет қайраткері, қоғам
қайраткері,
ӘРЕНОВ Мұрат — Парламенттің ақпараттық-сараптамалық орталығының бастамашысы
және авторы
ШАЛАХМЕТОВ Ғаділбек — Мир мемлекетаралық телерадиокомпаниясының негізін
қалаушы, Халықаралық журналистика академигі
ОМАРОВ Жанай Сейітжанұлы — мемлекет және қоғам қайраткері
СЕРІКТЕСТЕР
ҚазАқпарат — АТААҰ (Азия және Тынық мұхит елдерінің ақпарат агенттіктері
ұйымы), ТААҰ (Түркі елдері ақпарат агенттіктері ұйымы) сияқты халықаралық
қауымдастықтардың, ТҮРКІСОЙ мәдениет пен өнерді бірлесіп дамыту жөніндегі
халықаралық ұйымның мүшесі.
ҚазАқпарат — РАТА-ТАСС, Жаңалықтар РАА, Синьхуа, Би-Би-Си, Кабар, БелТА,
УкрИнформ, Молдова — Жаңалықтар сияқты ірі ақпарат агенттіктердің
серіктесі.
РЕЙТИНГ
Бүгінде ҚазАА ТМД аумағында жұмыс істейтін 527 жаңалықтар веб-сайты
рейтингінде күнделікті тұрақты 30—40 орындарға шығып отыр.
ЖАҢАЛЫҚТАР ПОРТАЛЫ
ҚазАқпарат жаңалықтары агенттіктің — www.inform.kz веб-сайты арқылы
қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде таратылады. Қазақ тіліндегі жаңалықтар
латын қаріптерімен де беріледі. Осының арқасында шет елдерде тұратын және
кирил әрпін білмейтін қандастарымыз өздерінің тарихи отандарында болып
жатқан оқиғалардан хабардар болу мүмкіндігіне ие.
ҚазАқпараттың www.foto.inform.kz фотомұрағатында Біздерді қызықтыратын
мол фотосурет қоры бар. Foto.inform.kz қызметінің басты бағыты —
фотоөнімдерді қашықтан сату.

ҚАЗАҚПАРАТ — БҮГІН
ҚазАқпарат Қазақстанның түкпір-түкпірінен, алыс және жақын шет елдерден
жаңалықтар таратады. Агенттіктің орталық кеңсесі Астанада орналасқан.
Алматыда ҚазАқпараттың филиалы бар. Ондағы тәжірибелі журналистер
еліміздің ірі мегаполисі, қаржы және мәдени орталығындағы айтулы оқиғалар
туралы дер кезінде хабарлап отырады.
МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР ЖЕЛІСІ
ҚазАқпарат — еліміз аумағында жұмыс істейтін ақпарат агенттіктері
арасындағы ең ірі, тармақты тілшілер желісіне ие. Агенттіктің жер-жерде,
оның ішінде, Байқоңыр қаласында барлығы 17 тілшілік қосыны бар.
ҚазАқпараттың алыс және жақын шет елдерде: Ресей, Өзбекстан, Қырғызстан,
АҚШ, Қытай, Бельгияда тілшілер желісі бар. Агенттік шет елдердегі тілшілер
желісін одан әрі кеңейтуді жоспарлап отыр.
Қазіргі таңда агенттіктің қатарында жұмыс істйетін азаматтар:
ЖОЛДЫБАЙ Кенжеболат Махмұтұлы — ақпарат және шығармашылық жөніндегі вице-
президент, жазушы, мемлекет және қоғам қайраткері.
БЕЙСЕНБАЙҰЛЫ Жарылқап — қазақ редакциясының бас редакторы. Жас Алаш
газетінде жиырма жылдай жұмыс істеді, Ана тілі газетінің негізін қалаушы
және алғашқы бас редакторы. Жазушы, Жастар одағы сыйлығының, бірнеше
журналистік конкурстардың лауреаты. Шоқан ізімен, Жасын-тағдыр жарқылы,
Буырқанған бояулар, Әдеп әлемі, Қазақ шежіресі, Арғы түрктер
ақиқатының ізімен атты кітаптардың авторы.
ЖАҚСЫБЕКОВ Амангелді — редактор, Еңбектегі ерлігі үшін медалінің иегері,
Спорт газетінің бас редакторы болып жұмыс істеді, бірнеше тележурналистік
конкурстардың лауреаты.
МҰСТАФИНА Сара — Алматы филиалының директоры, халықаралық журналистік
конкурстардың лауреаты, ТАСС жүЙЕСІНДЕГІ Алтын қалам журналистік
конкурсының лауреаты, БҰҰ халық саны қоры өткізген Дені сау отбасы
тақырыбында БАҚ арасында өткен халықаралық конкурстың жеңімпазы.
ҚОЖАГЕЛДИЕВ Ерлан — бақылаушы редактор, белгілі теле және радио журналист,
бірнеше телебайқаулардың лауреаты.
СЕЙТАҚ Ғайсағали — Батыс Қазақстан облысындағы тілші, Жазушылар одағының
мүшесі, талантты ақын, бірнеше жыр жинақтарының авторы.
АБЫЛАЕВ Сайлау — Бақылаушы редактор. Батыс Қазақстан облыстық
теледидарында, аудандық газеттерде бас редактор қызметтерін атқарған.
Баспагер, аудармашы.
ПІРНАЗАР Серік — Қызылорда облысы бойынша меншікті тілші, белгілі
журналист.
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ДӘСТҮРЛЕР
ҚазАқпараттың шығармашылық дәстүрін бүгінде мақтан тұтатын мына азаматтар
жалғастыруда:
ӘБУОВА Қаламқас, Шағалақов Айбын, АҚАНБАЙ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.