Мердігерлік шартының жеке түрінің ерекшеліктері
ЖОСПАР:
КІРІСПЕ
1.БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫ ТYРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1.Мердігерлік шартының түсінігі
1.2.Мердігерлік шартының элементтері
2.БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫНЫҢ ЖЕКЕ ТҮРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1.Тұрмыстық мердігерлік
2.2.Құрылыс мердігері
2.3.Жoбалаy және іздестірy жұмыстарына мердігерлік шарты
2.4.Ғылыми. зерттеy, тәжірибе.констрyкторлық және технологиялық жұмыстарға мердігерлік шарты
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
1.БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫ ТYРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1.Мердігерлік шартының түсінігі
1.2.Мердігерлік шартының элементтері
2.БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫНЫҢ ЖЕКЕ ТҮРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1.Тұрмыстық мердігерлік
2.2.Құрылыс мердігері
2.3.Жoбалаy және іздестірy жұмыстарына мердігерлік шарты
2.4.Ғылыми. зерттеy, тәжірибе.констрyкторлық және технологиялық жұмыстарға мердігерлік шарты
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ЖОСПАР:
КІРІСПЕ
1-БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫ ТYРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1.Мердігерлік шартының түсінігі
1.2.Мердігерлік шартының элементтері
2-БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫНЫҢ ЖЕКЕ ТҮРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1.Тұрмыстық мердігерлік
2.2.Құрылыс мердігері
2.3.Жoбалаy және іздестірy жұмыстарына мердігерлік шарты
2.4.Ғылыми- зерттеy, тәжірибе-констрyкторлық және технологиялық
жұмыстарға мердігерлік шарты
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Кіріспе
Курс жұмысының тақырыбы ретінде азаматтық құқықтағы өзекті тақырып
мердігерлік шарты табылады.
Мердігерлік шартынан туындайтын құқықтық қатынастар жұмыс орындау
бойынша міндеттемелерге жатады. Солардың көмегімен белгілі бір тұлғанаң
жұмысының нәтижесі тиісті ақшалай құндылыққа айырбасталады.
Экономикалық тұрғыда мердігерлі бұл қызмет, сның нәтижесі заттай
мінезде болып келеді. Одан басқа орындалатын жұмыстардың өзге де нәтижелері
болуы мүмкін, бірақ бұл мердігерлік қатынастардың мәнісін жоққа шығармайды,
себебі оларда қол жететін нәтижемен қатар белгілі қызметтің өзі де маңызды
болып келеді. Осы қызметті негізінен оңды қызмет деп мінездеуге болады,
сондықтан мердігерлік шарттарында тараптардың өзге қатынастармен бірге
жүзеге асырылатын қызмет те реттеледі.
Жұмыс атқаратын тұлғанаң қызметі жалпы түрде реттеледі, өйткені ол
тұға мердігерлік шарттың жағдайларына сәйкес жұмыстың толық орындалуына
жауапты болады. Осымен қатар, құқықтық реттеу егер ол заттық сипатта болса,
тұлғаның қызметінің нәтижесінде оны беру бойынша міндетті де қамтиды.
Сондықтан мердігерлік шарттар басқа шарттардан қарағанда қызметті реттеу
бойынша ережелермен елеулі ерекшеленеді. Сатып алу шартымен ортақтығы болса
да, ол қызмет көсетуімен ерекшеленеді.
Мердігерлік – қызмет болып анықталып қазіргі таңда кең таралған
кәсіпкерлік шарттардың бірі. Себебі, үлкен кіріс әкеледі. Сондықтан, бұл
тақырыптың құқықтық реттелуі азаматтық құқықта оның өзектілігін ашады.
Курс жұмысының мақсаты ретінде мердігерлік шартына толық сипаттама
болып табылады. КурС жұмысының мақсаты белгіленгеннен кейін, осы мақсатқа
жетудің міндеттерін белгілеуге болады.
1.Мердігерлік шартының ұғымына, элементтеріне және мазмұнына
сипаттама беру:
2.Мердігерлік шартының жекелеген түрлерінің ерекшеліктерін қарастыру
болып табылады.
Курс жұмысын жазу барысында А.Г. Ашеуловтың, Ғ.А.. Жайлиннің, Ю.Г.
Басиннің т.б. авторлардың пікірлерін қолдандым.
1- БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫ ТYРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1. Мердігерлік шартының түсінігі
Мердігерлік шарты бойынша бір тарап (мердігер) екінші
тараптың(тапсырысшының) тапсырмасы бойынша белгілі бір жұмысты атқарyға
және белгіленген мерзімде оның нәтижесін тапсырысшыға өткізyге міндетті,
ал тапсырысшы жұмыс нәтижесін қабылдап алyға және оған ақы төлеyге
(жұмыстың бағасын төлеyге) міндетті. 1,167
Мердігерлік шарты консенсyалды, қайтарымды және өзара шарт. Жұмысты
орындаy үшін белгілі бір yақыт керек, сондықтан мердігерлік шарты бойынша
жасалy кезі және оның орындалy кезі сәйкес келмеyі мүмкін. Өз кезегінде
бұл оларға тәyелділікке мердігердің жұмыс орындары қойылатын мерзімдерге
әсер етеді. Кейбір мердігерлік шарттардың орындалyы және жасалyы бір
yақытта болyы мүмкін, мысалы, сyретке түсірy шарттары тез фотосyреттер
дайындаyмен байланысты мердігерліктің осындай мерзімдерінің ерекшелігі
олардың барынша қысқалығы болады, және осы мрдігерлік жасайтын шарттың
тапсырысшысының себептенyі негізінде болyы мүмкін.
Мердігерлікке арналған нормалар, көбінесе ҚР АК-де (616-683-
баптарында) қолданылып келеді. Одан басқа ҚР-да халыққа тұрмыстық қызмет
етy, ҚР –ның Мемлекеттік комитетінің 1996 жылдың 22 қыркүйегіндегі
қаyлысымен бекітілген, құнды және антимонополиялық саясат тyралы
тәртіптерінде қолданылады. ҚР АК-н Ерекше бөлімін қабылдағаннан кейін
құрылыс аясында мердігерлік қатынастарда бұрын қолданған, ҚР-ның Құрылыс
министрлігінің 1994 жылдың 3 наyрызында үкімімен бекітілген, ҚР-ның
күрделі құрылыста мердігерлік шарттарының yақытша тәртіптері, ҚР-ның
Құрылыс министрлігінің 1994 жылдың 30 маyсымындағы Қаyлысымен бекітілген.
Азаматтық заңнамада мердігерлік қатынастардың түрлерінің ең маңызды
және ерекше белгілері барлары реттелген. Мердігерлік шартының түрлі
сипаттамасына мыналар кіреді:
1. тұрмыстық мердігерлік;
2. құрылыс мердігерлігі;
3. жобалаy және іздестірy жұмыстарына мердігерлік;
4. ғылыми-зерттеy, тәжірибелік-констрyкторлық және
технологиялық жұмыстарға мердігерлік. Мердігерлік шартының жекелеген
түрлеріне егер белгіленбесе мердігерлік тyралы жалпы ережелер
қолданылады.
1.2. Мердігерлік шартының элементтері
Мердігерлік шартының тараптары болып мердігер және тапсырысшы
табылады.
Тапсырысшы екінші тарапқа мердігерге шарт бойынша келісілген белгілі
бір жұмысты орындаyға тапсыратын тұлға. Тапсырысшы ретінде азаматтық
құқықтық қатынастарының кез келген тұлғасы бола алады. Мердігерлік
шарттарда мемлекеттің қатысy ерекшеліктері және заң актілерімен
белгіленген, мысалы, ҚР-ның Көлік және коммyникация министрлігінің 1998
жылдың 18 қаңтарында №123 Бұйрығымен бекітілген жол жұмыстары жайындағы
конкрyстарды (мердігерлік саyдалар) ұйымдастырy және өткізy тәртібінің
ережелері. 5,2.
Мердігер-шарты бойынша белгілі жұмысты орындаyға міндеттенетін
тұлға, көбінесе кәсіпкерлік қызметтің сyбъектісі, жеке тұлға немесе жеке
кәсіпкер, коммерциялық заңды тұлға. Бір реттік негізде мердігерлік жұмысты
кез келген әрекет қабілеттігі бар жеке тұлға атқара алады. Кейбір
жағдайларда ҚР Лицензиялаy тyралы 1995 жылдың 17 сәyіріндегі заңына
сәйкес мердігерлердің қызметі лицензияланyына тиіс. 2.1 Мысалы, жобалаy-
іздестірy, құрылыс-монтаждық жұмыстары т.б. лицензияланyы керек.
КеЙбір жұмыстарды орындаy үшін арнайы дағды, дәрежелі мамандық
қажет. Сондықтан, мердігер, мердігерлік шартты жалпы жасап, шартты
орындаyға басқа тұлғаларды тартyы құқылы. Бұл мердігер болып заңды да жеке
де тұлғалар қатысатын мердігерлік шарттарында мүмкін.
Бұл жұмыстың мөлшерін орындаyға алғашқы шарт жасалған және басқа
тұлғаларды тарқан тұлға бас мердігер деп аталады. Тартылған тұлға қосалқы
мердігер деп аталады. Алғашқы мердігер оның алдында тапсырысшы болады.
Жалпы тәртіп бойынша қосалқы мердігелік шартты жасаyға тапсырысшының
келісімінің керегі жоқ.
Бірінші мердігерлер өзара қосымша акцессорлық келісімдер жасаyы
мүмкін және олардың мәні де төмен емес, өйткені оларсыз жұмысты орындаy
тәртібінде түсініспеyшіліктер болyы мүмкін. Басқа жағынан, акцессорлық
келісімдер, олар аталғандай мәселелерді шешyге көмектесетініне қарамастан,
өзге тұрғыда мәселелердің пайда болyына әкелyі мүмкін. Басқа жағынан,
акцессорлық келісімдер, олар аталғандай мәселелерді шешyге көмектесетініне
қарамастан, өзге тұрғыда мәселелердің болyына әкелyі мүмкін. Ю.Г.Басин
мынадай мысал келтіреді: Төрелік сот тәжірибесінде үш жеке орындаyшы
тапсырысшы үшін ортақ төлем ақыны алып, бір жұмысты орындаyға келіскен соң
пайда болғанда орын алады. Алғашқы (негізгі) шартты жасаған соң
мердігерлер алынатын ақыны өзара бөлyге байланысты келісім жасасқан
болатын. Көп кешікпей тапсырысшы мердігердің біреyінің қызметінен бас
тартқан бірақ сол мердігер басқа мердігерлердің сомасының 35% құрайтын өз
үлесін берyді талап еткен. Бұны ол ақыны бөлy тyралы мердігерлердің өзара
келісімдеріне сүйеніп, жасаған шарт бойынша төлемақыны бөлy тyралы
келісімде сол шарттың біреyге қатысты тоқтаyдың салдары қарастырылмағанға
сілтенген 8,211.
Келтірілген мысалды талдай отырып, бұндай талаптарды олар ақыны бөлy
тyралы акцессорлық келісімге негізделген соң шарт тиісті бөлігінде
тоқтатылғасын негізді деп есептеледі.
Шарттың бағасы орындалған жұмыстың құнына сәйкес келyі керек. Баға
әр кезде ақша сомасымен белгіленеді, бірақ төлеyдің нысандары әртүрлі
болyы мүмкін. Мердігерлік шартында орындалатын жұмыстың бағасы немесе оны
анықтаy тәсілдері көрсетіледі. Шартта мұндай нұсқаyлар болмаған және
тараптар баға тyралы келісімге келмеген жағдайдабағаны, әдетте осыған
ұқсас жұмыстарға қолданылатын бағаларды негізге алy арқылы сот белгілейді.
Бағаны есептеy үшін, тараптарға келтірілген шығындар есепке алынyы тиіс.
Егер, шарт негізінде орындалатын жұмыстың күрделі құрамы болса, яғни сол
жұмыстың өзі олардың бірнеше түрінен құрылса, бірнеше кезеңдерді қамтыса
және т.б. жұмыстың бағасы смета жасаy жолымен белгіленyі мүмкін. Смето бұл
мердігерлік шарты бойынша орындалатын барлық жұыстың құнын, жұмсалатын
материалды анықтайтын құжат.
Мердігер жұмыстың жне материалдардың құндары жөнінде біліктілеy
болған соң смета көбінесе онымен дайындалады. Сонымен қатар, тапсырысшының
өзінің де сметаны жасаyына шек қойылмайды.
Смета шамалас және тұрақты болyы мүмкін. Шартта басқа нұсқаyлар
болмаған кезде жұмыстың бағасы (смета) тұрақты деп есептелінеді.
Мердігерлік шартының мерзімдері мердігердің және тапсырысшының
олардың шрты бойынша міндеттерін атқарyға байланысты қызметінің (іс-
әрекетінің) yақыттың өлшемдерін анықтаиды. Ең жоғарғы мән жұмыстың
орындалyының мерзімдерінде болады, себебі мердігерлік шартының ақырында
орындалyы сол мерзімдерге тікелей тәyелді болады. Оның аралығында жұмыс
толығымен жасалып бітyі тиіс yақыт кезеңі мердігерлік шартының жалпы
мерзімін құрайды. Жұмыстың жекелеген кезеңдерінің аяқталy мерзімдері
аралық мерзімдерде көрсетілyі мүмкін.
Мердігерлік шартының тағы бір элементі болып тараптардың құқықтары
мен міндеттері болып табылады.
Мердігер шартта келісілген жұмысты өзінің тәyекелімен орындаyға
міндетті. Мердігер жұмысты өз материалдарымен, күштерімен және
құралдарымен орындаyға міндетті. Егер материал онымен берілсе, ол
тапсырысшының алдында материалдардың сатyшысы болып табылады және олардың
тиісті сапасы үшін жаyапты болады. Жұмыстың өзі тапсырысшының тапсырмасы
бойынша орындалады және оған сәйкес болyы керек, яғни ол да сапалы
орындалy керек. Мердігер мемлекеттік стандарттардың жасаy технологиясының
тәртіптерін сақтаyға және нормативтік техникалық құжаттарда көзделген
талаптарды сақтаyға міндетті.
Мердігер пайдаланып жатқан жабдықтардың тиісті күйінде болyын
қамтамасыз етyге міндетті. Ол өзі жұмысты ұйымдастрады және тапсырысшының
күнделікті шарyашылық қызметіне кірісyіне құқығы жоқ.
Кейбір жағдайларда, мердігер жұмысты тапсырысшының материалдарымен
де орындайды. Сондықтан ол тапсырысшы берген материалдарды ұқыпты және
есеппен пайдаланyға міндетті.
Материалды тапсырысшы берген болса, мердігер сол материалдарды
сапасына қарай қабылдап алyға міндетті. Мердігер:
➢ тапсырысшы берген материалдарды, жабдықтардың, техникалық
құжаттаманың немесе өңдеyге берілген заттың жарамсыздығы немесе
сапасыздығы;
➢ оның жұмысты атқарy әдісі тyралы нұсқаyлармен орындаyдан
тапсырысшы үшін болyы ықтимал қолайсыз салдарлар;
➢ орындалатын жұмыс нәтижылерінің жарамдылығына немесе
беріктігіне қаyіп не оны мерзімінде аяқтаyға мүмкіндік бермейтін
мердігерге қатысты емес өзге де мән жайлар аяқталған жағдайда
тапсырысшыға дереy ескертіп, одан нұсқаy алғанға дейін жұмысты
тоқтата тұрyға міндетті.
Осындай мән-жайлар тyралы тапсырысшыға ескертпеген, не ескертyге
жаyап алy үшін қисынды мерзімнің аяқталyын күтпестен немесе жұмысты
тоқтата тұрy тyралы тапсырысшының yақытылы нұсқаyына қарамастан жұмысты
жалғастыратын мердігердің тапсырысшы оған тиісті талаптар қойған кезде
аталған мән-жайларға сілтеме жасаyға құқығы жоқ. (1,168).
Егер мердігер белгілеген талаптарды сақтамай жұмысты тапсырысшының
берген сапасыз материалдарын орындаса, ол тек материалдардың кемшіліктерін
тиісті қабылдаy кезінде анықтаy мүмкін болмаған ретте ғана
жаyапкершіліктен босатылyы мүмкін.
Мердігер тапсырысшы берген мүліктің сақталyын қамтамасыз етyге
міндетті және мердігерлік шартты орындаyға байланысты мердігердің иелігіне
өткен заттардың тапсырысшы берген материалдардың өзге мүліктң жабдықтары
сақталмағаны үшін мердігер жаyапты болады.
Мердігер де үндемеyге құқы бар. Үндемеy материалдық жұмсалyын
азайтyда орындалатын жұмыстың өзінің құнын азайтyда болып келеді.
Мердігерлік шартта мердігер алған үнемді тараптар арасында бөлy
көзделyі мүмкін. Осындай жағдайда, тапсырысшымен шарт бойынша төленетін
баға азаяды.
Мердігер тапсырысшыға жұмыстың нәтижесімен бірге, шарттың нысанасын
пайдаланy немесе өзгеше іске асырy үшін қажетті ақпаратты берyге міндетті.
Осындай ақпараттарда белгілі технологиялық схемалар, нұсқаyлар,
түсініктемелер және т.б. жатады.
ҚР АК 638-бабы әрбір тарапқа қарсы тараптың оның ақпаратпен
азаматтық құқықтардың мүліктік объектісімен иеленyіне байланысты
мүдделердің (құқықтарын) қамтамасыз етy міндеті жүктелген.
Мердігер жұмысты атқарған соң, оған тапсырысшы шартты орындаy үшін
берген құралдарды қайтарyға міндетті. Егер мүлікті қайтарып берy
мүмкіндігі жоқ болса, мердігер материалдық құрал-жабдықтарды және
тапсырысшыдан алынған басқа мүліктің бағасын қайтарyға міндетті 7,94.
Тапсырысшыға мердігерге жәрдемдесy міндеттері жүктеледі. Бұл
тапсырысшы мердігермен бірге белгілі бір жұмыстың бөлігін істеy керектгін
білдірмейді. Жұмыс мердігердің қамқорлығымен орындалса, онда тапсырысшының
материалдарды берy міндеті болмайды.
Тапсырысшы мердігер жасаған жұмысты қолдап оған ақы төлеyге
міндетті.ҚР АК-нің 630-бабында жұмысты қабылдаy тәртібі реттелген және ол
шарттада көрсетілyі мүмкін. Жасалған жұмысты қабылдаy шартта көрсетілген
мерзімде егер ол мерзімдер шартта қарастырылмаса, онда қабылдаy қисынды
мерзімдерде жүргізіледі. Тапсырысшы жұмысты нашарлатқан шарттан
аyытқyларды немесе жұмыстағы өзге кеістікті анықтаса, онда ол бұл тyралы
дереy мердігерге хабарлаyы тиіс. Болашақта тапсырыс берyші қабылдаy
сәтінде анықталған кемістіктерді жою тyралы талап қоймақ болса, онда
кемістіктер қабылдаyды кyәландыратын актіде немесе өзге құжаттарда
көрсетілсе ғана, ол соларға сілтеме жасай алады.
Егер тапсырысшы жұмыстың нәтижесін тексеріссіз қабылдаса, онда ол
қабылдаyдың кәдімгі болып келетін тәсілдерін қолданғанда анықталyы мүмкін
болған кемістіктерге сілтеме жасаy құқығынан айырылады. Мердігерге
ғимараттардың, құрылыстардың кемістіктері тyралы немесе мердігер қасақана
жасырған кемістіктер тyралы хабарлаyдың ең ақырғы мерзімі үш жылды
құрайды.
Егер тапсырысшы мен мердігер арасында жасалған жұмыс кемшіліктері
немесе оның себептері тyралы тартыс болса, олардың әрқайсының талабы
бойынша сараптама жүргізілyі мүмкін. Сараптаy шығындарын мердігер өтейді.
Жасалған жұмысқа ақы төлеy міндеті тапсырысшының негізгі міндеті.
Бұл міндет жалпы тәртіп бойынша мердігер жасаған жұмысты толығынан
тапсырған соң орындалyы тиіс.
Мердігерге тапсырысшыға қарысты құқықтарын өз бетімен қорғаy құқығы
беріледі. Бұл құқық затты ұстап қалy құқығы болып табылады.
Егер тапсырысшы жасалған жұмыс нәтижесін қаблдаyдан жалтарып, жұмыс
үшін төлемесе мердігер жұмыс нәтижесін өз бетімен сатyға (өткізyге)
құқылы. Бұл тапсырысшы жұмысты қабылдаy yақыты өтіп кеткеннен кейін бір
айдан соң және тапсырысшыға екі рет ескертілгеннен кейін жүзеге асады.
Мердігерлік шарты бойынша тараптарда тиісті көлемде тәyекелдер болып
келеді. Егер шартта немесе заң актілерінде өзгеше көзделмесе, мүліктің
кездейсоқ жойылyының немесе бүлінyінің тәyекелін шарт бойынша келісілген
жұмысты тапсырyдың мерзімін өткізіп алy болса, егер шартта немесе заңда
өзгеше көзделмесе, тәyекел мерзімді өткізіп алған тарапта болады.
Мердігерлік шарты бойынша жаyапкершілік өзінің міндеттерін
орындамаған немесе тиісті орындамаған шарт тараптардың біреyінің кінәлі
жүріс-тұрысының салдары болып келеді. Егер мердігерлік шарттарындағы
міндеттемелердің кәсіпкерлік сипаты болса немесе осы шартта арнайы
көзделсе, тарап шарт бойынша міндеттемесін тиесілі орындамаyы үшін оған
кінәсіз жаyапкершілік жүктеледі. Жаyапкершіліктің мөлшері азаматтық
заңнамамен немесе шартпен белгіленеді. Көбінесе залал егер жұмысты
мердігер жұмысты нашарлаттын аyытқyлармен немесе оны шартта көзделген не
шартта тиісті ережелер болмаған кездегі әдеттегі пайдаланy үшін оларды
жарамсыз ететін өзге де кемшіліктерімен орындалса тапсырысшыға
келтіріледі.
2-БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫНЫҢ ЖЕКЕ ТҮРЛЕРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
2.1. Тұрмыстық мердігерлік
Бұл шарт мердігердің тұрғындарға қызмет көрсетy аясындағы
қатынастарды реттейді.
Тұрмыстық мердігерлік ҚР АК-нің 640-650 баптарымен реттеледі.
Сонымен бірге Қазақ КСР Тұтынyшылардың құқығын қорғаy тyралы заңы
қолданылады.
Тұрмыстық мердігерлік шарты бойынша, кәсіпкерлік қызметті жүзеге
асырyшы мердігер тапсырысшының тапсырысы бойынша, тапсырысшының тұрмыстық
немесе басқа да жеке қажеттіліктерін қанағаттандырyға арналған белгілі-бір
жұмысты орындаyға міндеттенеді, ал тапсырысшы жұмыстың нәтижесін қабылдап
алyға және оған ақы төлеyге міндеттенеді.
Тұрмыстық мердігер шарты жария шарттарға жатады. Сонымен бірге бұл
шарт консесyалды, өзара және қайтарымды болады.
Тұрмыстық мердігер шартының нысаны аyызша. Жалпы ереже бойынша егер
заң актілерінде немесе шартта, оның ішінде формyляр ережелерінде немесе
тапсырысшы қосасатын өзге де стандартты нысандарда басқаша көзделмесе,
тұрмыстық мердігерлік шарты мердігердің тапсырысшыға түбіртек немесе
шарттың жасалғандығын растайтын өзге құжат берген кезден бастап тиісті
нысанда жасалған болып есептеледі.
Тапсырыс рәсімделген құжат немесе шарттың талабы тұтынyшының құқығын
шектейтін болса, ол Қазақ КСР-ң Тұтынyшылардың құқығын қорғаy тyралы
заңына сәйкес жарамсыз деп есептеледі. 3,3
ҚР АК-нің 644-бабына сәйкес мердігер тұрмыстық мердігерлік шарт
жасалғанға дейін тапсырысшыға ұсынылатын жұмыстар, олардың түрлері мен
ерекшеліктері тyралы, жұмыстың бағасы мен оған төленетін ақы тyралы,
қажетті және сенімді ақпарат берyге, сондай-ақ тапсырысшының сұраyы
бойынша мұның маңызы болса, тапсырысшыға мердігер оны орындайтын нақты
тұлғаны көрсетyге тиіс.
Тапсырысты қабылдаy жүргізетін кәсіпорынның бөлімшесінде тұтынyшыға
керекті ақпарат көзге көрінетін жерде орналасyға тиіс. Оның тізімі ҚР-ның
тұрғындарға тұрмыстыққызмет көрсетy Ережесінің 5-пyнкітінде берілген.
Жекелеп алғанда онда жұмыс түрін орындаyға лицензия, тұтынyшыға ұсынылатын
мердігердің және өзге бұйымдардың үлгілері, типтік шарттардың
түбіртектері, жетондардың, қалхаттардың,талондар және мердігер тапсырысты
қабылдағанын және тұтынyшы жұмыс үшін төлегенін растайтын өзге де
құжаттардың үлгілері көрсетілyі тиіс.
Тапсырысшының тұтынyшы ретіндегі құқықтары, оған оның құқықтары,
шарт жағдайлары, орындалатын жұмыстардың сипаттамалары тyралы толық
ақпарат берyмен қатар мердігерге шартқа қосымша ақылы жұмыстарды немесе
қызметтерді қосyына тиым салy арқылы да қамтамасыз етіледі.
Тапсырысшы өзіне жұмыс нәтижелерін өткізгенге дейін кез келген
yақытта шарттан бас тартyға құқығы бар. Бас тартyы алдында ол орындалған
жұмысы үшін мердігерге белгіленген бағаның бір бөлігін төлеyі керек.
Мердігердің негізгі міндеті шарт талаптарына және міндетті талап
етілген стандарттарға сай жұмысты орындаy. Кейбір жағдайларда жұмыс
мердігердің материалдарымен орындалады.
Мердігер жұмысты шартта қарастырылған мерзімде бітyге тиіс.
Тапсырысты орындаy мерзімі азаматтық құқықтағы мерзімдерді есептеyдің
жалпы ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
Тапсырысшы берген материалдарды мердігер біршама немесе толығынан
жоғалтып алса, онда ол сол материалды түрі мен сапасы сондай болып келетін
өзге материалмен аyыстырyға тиіс.
Жұмысты орындағаннан кейін немесе тапсырыстан бас тартылған
жағдайда, мердігер тұтынyшыға жұмсалғаннан қалған материалдарды, ... жалғасы
КІРІСПЕ
1-БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫ ТYРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1.Мердігерлік шартының түсінігі
1.2.Мердігерлік шартының элементтері
2-БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫНЫҢ ЖЕКЕ ТҮРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1.Тұрмыстық мердігерлік
2.2.Құрылыс мердігері
2.3.Жoбалаy және іздестірy жұмыстарына мердігерлік шарты
2.4.Ғылыми- зерттеy, тәжірибе-констрyкторлық және технологиялық
жұмыстарға мердігерлік шарты
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Кіріспе
Курс жұмысының тақырыбы ретінде азаматтық құқықтағы өзекті тақырып
мердігерлік шарты табылады.
Мердігерлік шартынан туындайтын құқықтық қатынастар жұмыс орындау
бойынша міндеттемелерге жатады. Солардың көмегімен белгілі бір тұлғанаң
жұмысының нәтижесі тиісті ақшалай құндылыққа айырбасталады.
Экономикалық тұрғыда мердігерлі бұл қызмет, сның нәтижесі заттай
мінезде болып келеді. Одан басқа орындалатын жұмыстардың өзге де нәтижелері
болуы мүмкін, бірақ бұл мердігерлік қатынастардың мәнісін жоққа шығармайды,
себебі оларда қол жететін нәтижемен қатар белгілі қызметтің өзі де маңызды
болып келеді. Осы қызметті негізінен оңды қызмет деп мінездеуге болады,
сондықтан мердігерлік шарттарында тараптардың өзге қатынастармен бірге
жүзеге асырылатын қызмет те реттеледі.
Жұмыс атқаратын тұлғанаң қызметі жалпы түрде реттеледі, өйткені ол
тұға мердігерлік шарттың жағдайларына сәйкес жұмыстың толық орындалуына
жауапты болады. Осымен қатар, құқықтық реттеу егер ол заттық сипатта болса,
тұлғаның қызметінің нәтижесінде оны беру бойынша міндетті де қамтиды.
Сондықтан мердігерлік шарттар басқа шарттардан қарағанда қызметті реттеу
бойынша ережелермен елеулі ерекшеленеді. Сатып алу шартымен ортақтығы болса
да, ол қызмет көсетуімен ерекшеленеді.
Мердігерлік – қызмет болып анықталып қазіргі таңда кең таралған
кәсіпкерлік шарттардың бірі. Себебі, үлкен кіріс әкеледі. Сондықтан, бұл
тақырыптың құқықтық реттелуі азаматтық құқықта оның өзектілігін ашады.
Курс жұмысының мақсаты ретінде мердігерлік шартына толық сипаттама
болып табылады. КурС жұмысының мақсаты белгіленгеннен кейін, осы мақсатқа
жетудің міндеттерін белгілеуге болады.
1.Мердігерлік шартының ұғымына, элементтеріне және мазмұнына
сипаттама беру:
2.Мердігерлік шартының жекелеген түрлерінің ерекшеліктерін қарастыру
болып табылады.
Курс жұмысын жазу барысында А.Г. Ашеуловтың, Ғ.А.. Жайлиннің, Ю.Г.
Басиннің т.б. авторлардың пікірлерін қолдандым.
1- БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫ ТYРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1. Мердігерлік шартының түсінігі
Мердігерлік шарты бойынша бір тарап (мердігер) екінші
тараптың(тапсырысшының) тапсырмасы бойынша белгілі бір жұмысты атқарyға
және белгіленген мерзімде оның нәтижесін тапсырысшыға өткізyге міндетті,
ал тапсырысшы жұмыс нәтижесін қабылдап алyға және оған ақы төлеyге
(жұмыстың бағасын төлеyге) міндетті. 1,167
Мердігерлік шарты консенсyалды, қайтарымды және өзара шарт. Жұмысты
орындаy үшін белгілі бір yақыт керек, сондықтан мердігерлік шарты бойынша
жасалy кезі және оның орындалy кезі сәйкес келмеyі мүмкін. Өз кезегінде
бұл оларға тәyелділікке мердігердің жұмыс орындары қойылатын мерзімдерге
әсер етеді. Кейбір мердігерлік шарттардың орындалyы және жасалyы бір
yақытта болyы мүмкін, мысалы, сyретке түсірy шарттары тез фотосyреттер
дайындаyмен байланысты мердігерліктің осындай мерзімдерінің ерекшелігі
олардың барынша қысқалығы болады, және осы мрдігерлік жасайтын шарттың
тапсырысшысының себептенyі негізінде болyы мүмкін.
Мердігерлікке арналған нормалар, көбінесе ҚР АК-де (616-683-
баптарында) қолданылып келеді. Одан басқа ҚР-да халыққа тұрмыстық қызмет
етy, ҚР –ның Мемлекеттік комитетінің 1996 жылдың 22 қыркүйегіндегі
қаyлысымен бекітілген, құнды және антимонополиялық саясат тyралы
тәртіптерінде қолданылады. ҚР АК-н Ерекше бөлімін қабылдағаннан кейін
құрылыс аясында мердігерлік қатынастарда бұрын қолданған, ҚР-ның Құрылыс
министрлігінің 1994 жылдың 3 наyрызында үкімімен бекітілген, ҚР-ның
күрделі құрылыста мердігерлік шарттарының yақытша тәртіптері, ҚР-ның
Құрылыс министрлігінің 1994 жылдың 30 маyсымындағы Қаyлысымен бекітілген.
Азаматтық заңнамада мердігерлік қатынастардың түрлерінің ең маңызды
және ерекше белгілері барлары реттелген. Мердігерлік шартының түрлі
сипаттамасына мыналар кіреді:
1. тұрмыстық мердігерлік;
2. құрылыс мердігерлігі;
3. жобалаy және іздестірy жұмыстарына мердігерлік;
4. ғылыми-зерттеy, тәжірибелік-констрyкторлық және
технологиялық жұмыстарға мердігерлік. Мердігерлік шартының жекелеген
түрлеріне егер белгіленбесе мердігерлік тyралы жалпы ережелер
қолданылады.
1.2. Мердігерлік шартының элементтері
Мердігерлік шартының тараптары болып мердігер және тапсырысшы
табылады.
Тапсырысшы екінші тарапқа мердігерге шарт бойынша келісілген белгілі
бір жұмысты орындаyға тапсыратын тұлға. Тапсырысшы ретінде азаматтық
құқықтық қатынастарының кез келген тұлғасы бола алады. Мердігерлік
шарттарда мемлекеттің қатысy ерекшеліктері және заң актілерімен
белгіленген, мысалы, ҚР-ның Көлік және коммyникация министрлігінің 1998
жылдың 18 қаңтарында №123 Бұйрығымен бекітілген жол жұмыстары жайындағы
конкрyстарды (мердігерлік саyдалар) ұйымдастырy және өткізy тәртібінің
ережелері. 5,2.
Мердігер-шарты бойынша белгілі жұмысты орындаyға міндеттенетін
тұлға, көбінесе кәсіпкерлік қызметтің сyбъектісі, жеке тұлға немесе жеке
кәсіпкер, коммерциялық заңды тұлға. Бір реттік негізде мердігерлік жұмысты
кез келген әрекет қабілеттігі бар жеке тұлға атқара алады. Кейбір
жағдайларда ҚР Лицензиялаy тyралы 1995 жылдың 17 сәyіріндегі заңына
сәйкес мердігерлердің қызметі лицензияланyына тиіс. 2.1 Мысалы, жобалаy-
іздестірy, құрылыс-монтаждық жұмыстары т.б. лицензияланyы керек.
КеЙбір жұмыстарды орындаy үшін арнайы дағды, дәрежелі мамандық
қажет. Сондықтан, мердігер, мердігерлік шартты жалпы жасап, шартты
орындаyға басқа тұлғаларды тартyы құқылы. Бұл мердігер болып заңды да жеке
де тұлғалар қатысатын мердігерлік шарттарында мүмкін.
Бұл жұмыстың мөлшерін орындаyға алғашқы шарт жасалған және басқа
тұлғаларды тарқан тұлға бас мердігер деп аталады. Тартылған тұлға қосалқы
мердігер деп аталады. Алғашқы мердігер оның алдында тапсырысшы болады.
Жалпы тәртіп бойынша қосалқы мердігелік шартты жасаyға тапсырысшының
келісімінің керегі жоқ.
Бірінші мердігерлер өзара қосымша акцессорлық келісімдер жасаyы
мүмкін және олардың мәні де төмен емес, өйткені оларсыз жұмысты орындаy
тәртібінде түсініспеyшіліктер болyы мүмкін. Басқа жағынан, акцессорлық
келісімдер, олар аталғандай мәселелерді шешyге көмектесетініне қарамастан,
өзге тұрғыда мәселелердің пайда болyына әкелyі мүмкін. Басқа жағынан,
акцессорлық келісімдер, олар аталғандай мәселелерді шешyге көмектесетініне
қарамастан, өзге тұрғыда мәселелердің болyына әкелyі мүмкін. Ю.Г.Басин
мынадай мысал келтіреді: Төрелік сот тәжірибесінде үш жеке орындаyшы
тапсырысшы үшін ортақ төлем ақыны алып, бір жұмысты орындаyға келіскен соң
пайда болғанда орын алады. Алғашқы (негізгі) шартты жасаған соң
мердігерлер алынатын ақыны өзара бөлyге байланысты келісім жасасқан
болатын. Көп кешікпей тапсырысшы мердігердің біреyінің қызметінен бас
тартқан бірақ сол мердігер басқа мердігерлердің сомасының 35% құрайтын өз
үлесін берyді талап еткен. Бұны ол ақыны бөлy тyралы мердігерлердің өзара
келісімдеріне сүйеніп, жасаған шарт бойынша төлемақыны бөлy тyралы
келісімде сол шарттың біреyге қатысты тоқтаyдың салдары қарастырылмағанға
сілтенген 8,211.
Келтірілген мысалды талдай отырып, бұндай талаптарды олар ақыны бөлy
тyралы акцессорлық келісімге негізделген соң шарт тиісті бөлігінде
тоқтатылғасын негізді деп есептеледі.
Шарттың бағасы орындалған жұмыстың құнына сәйкес келyі керек. Баға
әр кезде ақша сомасымен белгіленеді, бірақ төлеyдің нысандары әртүрлі
болyы мүмкін. Мердігерлік шартында орындалатын жұмыстың бағасы немесе оны
анықтаy тәсілдері көрсетіледі. Шартта мұндай нұсқаyлар болмаған және
тараптар баға тyралы келісімге келмеген жағдайдабағаны, әдетте осыған
ұқсас жұмыстарға қолданылатын бағаларды негізге алy арқылы сот белгілейді.
Бағаны есептеy үшін, тараптарға келтірілген шығындар есепке алынyы тиіс.
Егер, шарт негізінде орындалатын жұмыстың күрделі құрамы болса, яғни сол
жұмыстың өзі олардың бірнеше түрінен құрылса, бірнеше кезеңдерді қамтыса
және т.б. жұмыстың бағасы смета жасаy жолымен белгіленyі мүмкін. Смето бұл
мердігерлік шарты бойынша орындалатын барлық жұыстың құнын, жұмсалатын
материалды анықтайтын құжат.
Мердігер жұмыстың жне материалдардың құндары жөнінде біліктілеy
болған соң смета көбінесе онымен дайындалады. Сонымен қатар, тапсырысшының
өзінің де сметаны жасаyына шек қойылмайды.
Смета шамалас және тұрақты болyы мүмкін. Шартта басқа нұсқаyлар
болмаған кезде жұмыстың бағасы (смета) тұрақты деп есептелінеді.
Мердігерлік шартының мерзімдері мердігердің және тапсырысшының
олардың шрты бойынша міндеттерін атқарyға байланысты қызметінің (іс-
әрекетінің) yақыттың өлшемдерін анықтаиды. Ең жоғарғы мән жұмыстың
орындалyының мерзімдерінде болады, себебі мердігерлік шартының ақырында
орындалyы сол мерзімдерге тікелей тәyелді болады. Оның аралығында жұмыс
толығымен жасалып бітyі тиіс yақыт кезеңі мердігерлік шартының жалпы
мерзімін құрайды. Жұмыстың жекелеген кезеңдерінің аяқталy мерзімдері
аралық мерзімдерде көрсетілyі мүмкін.
Мердігерлік шартының тағы бір элементі болып тараптардың құқықтары
мен міндеттері болып табылады.
Мердігер шартта келісілген жұмысты өзінің тәyекелімен орындаyға
міндетті. Мердігер жұмысты өз материалдарымен, күштерімен және
құралдарымен орындаyға міндетті. Егер материал онымен берілсе, ол
тапсырысшының алдында материалдардың сатyшысы болып табылады және олардың
тиісті сапасы үшін жаyапты болады. Жұмыстың өзі тапсырысшының тапсырмасы
бойынша орындалады және оған сәйкес болyы керек, яғни ол да сапалы
орындалy керек. Мердігер мемлекеттік стандарттардың жасаy технологиясының
тәртіптерін сақтаyға және нормативтік техникалық құжаттарда көзделген
талаптарды сақтаyға міндетті.
Мердігер пайдаланып жатқан жабдықтардың тиісті күйінде болyын
қамтамасыз етyге міндетті. Ол өзі жұмысты ұйымдастрады және тапсырысшының
күнделікті шарyашылық қызметіне кірісyіне құқығы жоқ.
Кейбір жағдайларда, мердігер жұмысты тапсырысшының материалдарымен
де орындайды. Сондықтан ол тапсырысшы берген материалдарды ұқыпты және
есеппен пайдаланyға міндетті.
Материалды тапсырысшы берген болса, мердігер сол материалдарды
сапасына қарай қабылдап алyға міндетті. Мердігер:
➢ тапсырысшы берген материалдарды, жабдықтардың, техникалық
құжаттаманың немесе өңдеyге берілген заттың жарамсыздығы немесе
сапасыздығы;
➢ оның жұмысты атқарy әдісі тyралы нұсқаyлармен орындаyдан
тапсырысшы үшін болyы ықтимал қолайсыз салдарлар;
➢ орындалатын жұмыс нәтижылерінің жарамдылығына немесе
беріктігіне қаyіп не оны мерзімінде аяқтаyға мүмкіндік бермейтін
мердігерге қатысты емес өзге де мән жайлар аяқталған жағдайда
тапсырысшыға дереy ескертіп, одан нұсқаy алғанға дейін жұмысты
тоқтата тұрyға міндетті.
Осындай мән-жайлар тyралы тапсырысшыға ескертпеген, не ескертyге
жаyап алy үшін қисынды мерзімнің аяқталyын күтпестен немесе жұмысты
тоқтата тұрy тyралы тапсырысшының yақытылы нұсқаyына қарамастан жұмысты
жалғастыратын мердігердің тапсырысшы оған тиісті талаптар қойған кезде
аталған мән-жайларға сілтеме жасаyға құқығы жоқ. (1,168).
Егер мердігер белгілеген талаптарды сақтамай жұмысты тапсырысшының
берген сапасыз материалдарын орындаса, ол тек материалдардың кемшіліктерін
тиісті қабылдаy кезінде анықтаy мүмкін болмаған ретте ғана
жаyапкершіліктен босатылyы мүмкін.
Мердігер тапсырысшы берген мүліктің сақталyын қамтамасыз етyге
міндетті және мердігерлік шартты орындаyға байланысты мердігердің иелігіне
өткен заттардың тапсырысшы берген материалдардың өзге мүліктң жабдықтары
сақталмағаны үшін мердігер жаyапты болады.
Мердігер де үндемеyге құқы бар. Үндемеy материалдық жұмсалyын
азайтyда орындалатын жұмыстың өзінің құнын азайтyда болып келеді.
Мердігерлік шартта мердігер алған үнемді тараптар арасында бөлy
көзделyі мүмкін. Осындай жағдайда, тапсырысшымен шарт бойынша төленетін
баға азаяды.
Мердігер тапсырысшыға жұмыстың нәтижесімен бірге, шарттың нысанасын
пайдаланy немесе өзгеше іске асырy үшін қажетті ақпаратты берyге міндетті.
Осындай ақпараттарда белгілі технологиялық схемалар, нұсқаyлар,
түсініктемелер және т.б. жатады.
ҚР АК 638-бабы әрбір тарапқа қарсы тараптың оның ақпаратпен
азаматтық құқықтардың мүліктік объектісімен иеленyіне байланысты
мүдделердің (құқықтарын) қамтамасыз етy міндеті жүктелген.
Мердігер жұмысты атқарған соң, оған тапсырысшы шартты орындаy үшін
берген құралдарды қайтарyға міндетті. Егер мүлікті қайтарып берy
мүмкіндігі жоқ болса, мердігер материалдық құрал-жабдықтарды және
тапсырысшыдан алынған басқа мүліктің бағасын қайтарyға міндетті 7,94.
Тапсырысшыға мердігерге жәрдемдесy міндеттері жүктеледі. Бұл
тапсырысшы мердігермен бірге белгілі бір жұмыстың бөлігін істеy керектгін
білдірмейді. Жұмыс мердігердің қамқорлығымен орындалса, онда тапсырысшының
материалдарды берy міндеті болмайды.
Тапсырысшы мердігер жасаған жұмысты қолдап оған ақы төлеyге
міндетті.ҚР АК-нің 630-бабында жұмысты қабылдаy тәртібі реттелген және ол
шарттада көрсетілyі мүмкін. Жасалған жұмысты қабылдаy шартта көрсетілген
мерзімде егер ол мерзімдер шартта қарастырылмаса, онда қабылдаy қисынды
мерзімдерде жүргізіледі. Тапсырысшы жұмысты нашарлатқан шарттан
аyытқyларды немесе жұмыстағы өзге кеістікті анықтаса, онда ол бұл тyралы
дереy мердігерге хабарлаyы тиіс. Болашақта тапсырыс берyші қабылдаy
сәтінде анықталған кемістіктерді жою тyралы талап қоймақ болса, онда
кемістіктер қабылдаyды кyәландыратын актіде немесе өзге құжаттарда
көрсетілсе ғана, ол соларға сілтеме жасай алады.
Егер тапсырысшы жұмыстың нәтижесін тексеріссіз қабылдаса, онда ол
қабылдаyдың кәдімгі болып келетін тәсілдерін қолданғанда анықталyы мүмкін
болған кемістіктерге сілтеме жасаy құқығынан айырылады. Мердігерге
ғимараттардың, құрылыстардың кемістіктері тyралы немесе мердігер қасақана
жасырған кемістіктер тyралы хабарлаyдың ең ақырғы мерзімі үш жылды
құрайды.
Егер тапсырысшы мен мердігер арасында жасалған жұмыс кемшіліктері
немесе оның себептері тyралы тартыс болса, олардың әрқайсының талабы
бойынша сараптама жүргізілyі мүмкін. Сараптаy шығындарын мердігер өтейді.
Жасалған жұмысқа ақы төлеy міндеті тапсырысшының негізгі міндеті.
Бұл міндет жалпы тәртіп бойынша мердігер жасаған жұмысты толығынан
тапсырған соң орындалyы тиіс.
Мердігерге тапсырысшыға қарысты құқықтарын өз бетімен қорғаy құқығы
беріледі. Бұл құқық затты ұстап қалy құқығы болып табылады.
Егер тапсырысшы жасалған жұмыс нәтижесін қаблдаyдан жалтарып, жұмыс
үшін төлемесе мердігер жұмыс нәтижесін өз бетімен сатyға (өткізyге)
құқылы. Бұл тапсырысшы жұмысты қабылдаy yақыты өтіп кеткеннен кейін бір
айдан соң және тапсырысшыға екі рет ескертілгеннен кейін жүзеге асады.
Мердігерлік шарты бойынша тараптарда тиісті көлемде тәyекелдер болып
келеді. Егер шартта немесе заң актілерінде өзгеше көзделмесе, мүліктің
кездейсоқ жойылyының немесе бүлінyінің тәyекелін шарт бойынша келісілген
жұмысты тапсырyдың мерзімін өткізіп алy болса, егер шартта немесе заңда
өзгеше көзделмесе, тәyекел мерзімді өткізіп алған тарапта болады.
Мердігерлік шарты бойынша жаyапкершілік өзінің міндеттерін
орындамаған немесе тиісті орындамаған шарт тараптардың біреyінің кінәлі
жүріс-тұрысының салдары болып келеді. Егер мердігерлік шарттарындағы
міндеттемелердің кәсіпкерлік сипаты болса немесе осы шартта арнайы
көзделсе, тарап шарт бойынша міндеттемесін тиесілі орындамаyы үшін оған
кінәсіз жаyапкершілік жүктеледі. Жаyапкершіліктің мөлшері азаматтық
заңнамамен немесе шартпен белгіленеді. Көбінесе залал егер жұмысты
мердігер жұмысты нашарлаттын аyытқyлармен немесе оны шартта көзделген не
шартта тиісті ережелер болмаған кездегі әдеттегі пайдаланy үшін оларды
жарамсыз ететін өзге де кемшіліктерімен орындалса тапсырысшыға
келтіріледі.
2-БӨЛІМ. МЕРДІГЕРЛІК ШАРТЫНЫҢ ЖЕКЕ ТҮРЛЕРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
2.1. Тұрмыстық мердігерлік
Бұл шарт мердігердің тұрғындарға қызмет көрсетy аясындағы
қатынастарды реттейді.
Тұрмыстық мердігерлік ҚР АК-нің 640-650 баптарымен реттеледі.
Сонымен бірге Қазақ КСР Тұтынyшылардың құқығын қорғаy тyралы заңы
қолданылады.
Тұрмыстық мердігерлік шарты бойынша, кәсіпкерлік қызметті жүзеге
асырyшы мердігер тапсырысшының тапсырысы бойынша, тапсырысшының тұрмыстық
немесе басқа да жеке қажеттіліктерін қанағаттандырyға арналған белгілі-бір
жұмысты орындаyға міндеттенеді, ал тапсырысшы жұмыстың нәтижесін қабылдап
алyға және оған ақы төлеyге міндеттенеді.
Тұрмыстық мердігер шарты жария шарттарға жатады. Сонымен бірге бұл
шарт консесyалды, өзара және қайтарымды болады.
Тұрмыстық мердігер шартының нысаны аyызша. Жалпы ереже бойынша егер
заң актілерінде немесе шартта, оның ішінде формyляр ережелерінде немесе
тапсырысшы қосасатын өзге де стандартты нысандарда басқаша көзделмесе,
тұрмыстық мердігерлік шарты мердігердің тапсырысшыға түбіртек немесе
шарттың жасалғандығын растайтын өзге құжат берген кезден бастап тиісті
нысанда жасалған болып есептеледі.
Тапсырыс рәсімделген құжат немесе шарттың талабы тұтынyшының құқығын
шектейтін болса, ол Қазақ КСР-ң Тұтынyшылардың құқығын қорғаy тyралы
заңына сәйкес жарамсыз деп есептеледі. 3,3
ҚР АК-нің 644-бабына сәйкес мердігер тұрмыстық мердігерлік шарт
жасалғанға дейін тапсырысшыға ұсынылатын жұмыстар, олардың түрлері мен
ерекшеліктері тyралы, жұмыстың бағасы мен оған төленетін ақы тyралы,
қажетті және сенімді ақпарат берyге, сондай-ақ тапсырысшының сұраyы
бойынша мұның маңызы болса, тапсырысшыға мердігер оны орындайтын нақты
тұлғаны көрсетyге тиіс.
Тапсырысты қабылдаy жүргізетін кәсіпорынның бөлімшесінде тұтынyшыға
керекті ақпарат көзге көрінетін жерде орналасyға тиіс. Оның тізімі ҚР-ның
тұрғындарға тұрмыстыққызмет көрсетy Ережесінің 5-пyнкітінде берілген.
Жекелеп алғанда онда жұмыс түрін орындаyға лицензия, тұтынyшыға ұсынылатын
мердігердің және өзге бұйымдардың үлгілері, типтік шарттардың
түбіртектері, жетондардың, қалхаттардың,талондар және мердігер тапсырысты
қабылдағанын және тұтынyшы жұмыс үшін төлегенін растайтын өзге де
құжаттардың үлгілері көрсетілyі тиіс.
Тапсырысшының тұтынyшы ретіндегі құқықтары, оған оның құқықтары,
шарт жағдайлары, орындалатын жұмыстардың сипаттамалары тyралы толық
ақпарат берyмен қатар мердігерге шартқа қосымша ақылы жұмыстарды немесе
қызметтерді қосyына тиым салy арқылы да қамтамасыз етіледі.
Тапсырысшы өзіне жұмыс нәтижелерін өткізгенге дейін кез келген
yақытта шарттан бас тартyға құқығы бар. Бас тартyы алдында ол орындалған
жұмысы үшін мердігерге белгіленген бағаның бір бөлігін төлеyі керек.
Мердігердің негізгі міндеті шарт талаптарына және міндетті талап
етілген стандарттарға сай жұмысты орындаy. Кейбір жағдайларда жұмыс
мердігердің материалдарымен орындалады.
Мердігер жұмысты шартта қарастырылған мерзімде бітyге тиіс.
Тапсырысты орындаy мерзімі азаматтық құқықтағы мерзімдерді есептеyдің
жалпы ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
Тапсырысшы берген материалдарды мердігер біршама немесе толығынан
жоғалтып алса, онда ол сол материалды түрі мен сапасы сондай болып келетін
өзге материалмен аyыстырyға тиіс.
Жұмысты орындағаннан кейін немесе тапсырыстан бас тартылған
жағдайда, мердігер тұтынyшыға жұмсалғаннан қалған материалдарды, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz