Орта мектептегі жаратылыстану пәндерін оқытудағы мултимедиялық кабинет мүмкіндіктері
ЖОСПАРЫ:
Кіріспе 3
І тарау. Орта мектептегі оқу үрдісін жаңа
технологиялар негізінде ұйымдастыру
1.1 Оқу үрдісінде жаңа технологияларды енгізудің қажеттілігі 8
1.2 Білім берудегі компыотерлік технология 15
ІІ тарау. Орта мектептегі жаратылыстану пәндерін оқытудағы мултимедиялық кабинет мүмкіндіктері
2.1 Информатика пәнінің басқа пәндермен өз ара байланысы 22
2.2 Орта мектепте жаратылыстық пәндерді оқытуды
ақпараттандыру 28
2.3 Жекелеме пәндерді оқытуда мультимедиялық
кабинет мүмкіндіктерін пайдалану әдістемесі 39
Қорытынды 47
Қолданылған әдебиеттер 52
Кіріспе 3
І тарау. Орта мектептегі оқу үрдісін жаңа
технологиялар негізінде ұйымдастыру
1.1 Оқу үрдісінде жаңа технологияларды енгізудің қажеттілігі 8
1.2 Білім берудегі компыотерлік технология 15
ІІ тарау. Орта мектептегі жаратылыстану пәндерін оқытудағы мултимедиялық кабинет мүмкіндіктері
2.1 Информатика пәнінің басқа пәндермен өз ара байланысы 22
2.2 Орта мектепте жаратылыстық пәндерді оқытуды
ақпараттандыру 28
2.3 Жекелеме пәндерді оқытуда мультимедиялық
кабинет мүмкіндіктерін пайдалану әдістемесі 39
Қорытынды 47
Қолданылған әдебиеттер 52
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ
ИНФОРМАТИКА ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ
ТЕХНОЛОГИЯЛАР КАФЕДРАСЫ
БІТІРУ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Орта мектептегі жаратылыстық ғылымдар цикліндегі пәндер
бойынша сабақ өткізу барысында
мультимедия кабинеттерді пайдалану
Мамандық шифры ____050111 - Информатика____
шифры
Студент: ____________ _Уалиева Н.Д
қолы
(аты – жөні)
Топ ТУ - 441
Жетекші: ____________ Умирбаева С.Т._
қолы
(аты – жөні)
Семей 2008 жыл
ЖОСПАРЫ:
Кіріспе 3
І тарау. Орта мектептегі оқу үрдісін жаңа
технологиялар негізінде ұйымдастыру
Оқу үрдісінде жаңа технологияларды енгізудің 8
қажеттілігі
1.2 Білім берудегі компыотерлік технология 15
ІІ тарау. Орта мектептегі жаратылыстану пәндерін оқытудағы
мултимедиялық кабинет мүмкіндіктері
2.1 Информатика пәнінің басқа пәндермен өз ара байланысы 22
2.2 Орта мектепте жаратылыстық пәндерді оқытуды
ақпараттандыру 28
2.3 Жекелеме пәндерді оқытуда мультимедиялық
кабинет мүмкіндіктерін пайдалану әдістемесі 39
Қорытынды 47
Қолданылған әдебиеттер 52
Кіріспе
Педагогикалық технология кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып
табылады. Оқыту технологиясын меңгеру үшін педагогикалық аса зор тәжірибені
жұмылдыру кажет болады. Бұл өз қызметіне шығармашылықпен карайтын, жеке
басының белгілі іскерлік қасиеті бар адамдарды қажет ететін жұмыс.
Шындығында, әрбір педагог жаңа технологияны меңгеру барысында өзін-өзі
калыптастырады.
Жаңа технология жасаудың теориялық негіздерін зерттеп дайындауды оқу
процесі жөніндегі әр түрлі ойлар жүйесінің принциптері негіздерін сын
көзқараспен ұғынып, мәнін түсінуден бастаған жөн:
Оқу процесін басқарудың үлгісі мен атқару тәртібін қайта қарау.
Оқу процесін жобалау, ұйымдастыру және басқаруда, оны үйлесімді, қолайлы
түрде күшейтуде дамудың басым, ұғымды бағытына сүйену.
Оқу процесін ұйымдастыру кезеңіндегі жоспарлаудың, бағдарламалар,
оқулықтар, оқыту әдістемесінің түпкілікті және сапалы болмауын, соның
нәтижесінде оқыту уақытының текке, мақсатсыз жұмсалуын бейтараптандыру және
түпкілікті болдырмау.
Оқытудың ең жоғары нәтижелеріне жету мен қажетті оқыту уақытының бір-
бірімен өзара тығыз байланысты болуы.
Оқушыларды оқытуды күшейтіп, білімді базалық деңгейге дейін тереңдетуді
түсіну, олардың ой-өрісін кеңейту, оқыту уақытын арттырмай, бағдарламалық
мәліметтерді толык меңгерудің әдістемесін іске асыру.
Оқыту уақыты қорының тапшылығы оқушылардың психологиялық және
физиологиялық мүмкіндіктерінің шектеулілігін, ескеру, оқу еңбегінің жоғарғы
деңгейдегі мөлшеріне сәйкес жұмыс көлемі жүйелі түрде қолайлы қызмет
атқаруға мүмкіндік береді.
Оқыту қарқынын күшейтудің негізгі бағыттары мыналар:
1. Жоспарланған уақыт аралығында оқытылатын пәндерді ұғымды және
жүйелі орналыстыру (оқу процесін ұйымдастырудың модульдік,
тақырыптық, тараулық, бөлімдік) технологиясы.
2. Оқу процесін жобалағанда әрбір оқушының мүмкіндіктері мен қабілетін
басынан бастап ескеру (оқытудың жаңа технологясы).
3. Дидактикалық модульдің әртүрлі кезеңдерінде әрбір оқушының мүмкіндіктері
мен қабілеттерін ескеріп отыру (бастапқы,
ортаңғы, соңғы кезеңдердегі).
4. Оқушының білім деңгейін болжау және бағалауда қарқынды бақылау тәсілін
қолдану.
5. Оқыту әрекетінің карқынын күшейту, жалпы білімдік іс-әрекет пен сабақ
окуға мақсатты дағдылануды калыптастыру не нәрсеге оқыту?, қалай оқыту?,
немен оқыту? сияқты "шартты" бағыт сілтейтін мақсаттарды айқындау.
Оқу процесін ұйымдастырудың модульдік технологиясы мен оқыту
технологиясы оқу процесін құрып, анықтауға мүмкіндік береді.
Оқу процесінің үлгісін жасағанда сол оқу процесіне нақты түрде бірте-
бірте жуықтау тәсілін қолдану міндетті іс (жаңа технология жобасының
идеологиясы). Жаңа технология оқу процесінде іске асырылатын және мұғалім
іс-әрекетін жоспарлайтын дидактикалық модульдердің жобасын жасауды
көрсетеді. Сонымен бірге, дидактикалық модульдерді жасау арқылы оқу
процесін жобалау мен үлгісін жүйелі түрде іске асырудың ең бір маңызды
дидактикалық мәселесін іске асырып, жоғарғы оқу орнының жаңа үлгідегі
оқулығын дидактикалық модульдердің жиынтығы ретінде жасау жұмысын іске
асыру толық орындалады.
Оқытудың жаңа технологиясы осы уақытқа дейін өз мәнінде шешілмеген
пәнаралық байланыстарды оқу процесі барысында дидактикалық модульдердің бір-
бірімен ара байланыстары арқылы мүдделі түрде жаңаша шешуге мүмкіндік
береді. Жаңа технология әртүрлі пәннің оқытушыларына өз мамандығының сапа
деңгейіне, жұмыс істеу ерекшелігіне, әдістемелік тәжірибесіне
шығармашылықпен қарауына, жаңашыл тәжірибелерін және әдістемелерін кеңінен
пайдалануға, ең бастысы, білімнің жаңадан калыптасқан мазмұны арқылы жоғары
айтылғандарды барлық жоғары оқу орындарының күнделікті оқыту жұмысында
таратуға мүмкіндік береді.
Мұндай жұмыстардың нәтижесі - оқыту мақсатын меңгеру, іс-әрекетті
ұйымдастыру, оқушыларды оқыту мазмұны тұжырымдалған оқытудың әдістемелік
жүйесін құру болып табылады. оқушыларға базалық білім жүйесін беру, олардың
жеткілікті іскерлік деңгейін қалыптастыру, оқуға, ойлауға үйрету,
оқушылардың білімді өздігінен іздестірулерін дамыту, яғни оларды танымдылық
әдістерімен қаруландыру, оларды сын көзбен қарап ойлауға үйрету, сонымен
қатар, өздерінің ойлары мен тұжырымдарының дұрыстығын негіздеп, дәлелдеуге
үйретуге мүмкіндік туады.
Жаңа технологияны іске асырудың қажетті шарты ретінде мынадай
әдіснамалық принциптерді міндетті түрде орындауға баса көңіл аудару аса
маңызды:
1. Мұғалімнің педагогикалық кәсіби қабілетіне сену принципі.
2. Оқытудың кез келген уақыты аралығында берілген пәннен оқушылардың
кепілді дайындығы болу принципі.
3. Оқу процесінің модульдік жобалау принципі.
4. Жоғары оқу орындарындығы кері тартпалық пен шек қойып тежеушілікті
жойып, бұрынғы дәстүрлі оқыту көздерін дұрыс ара катынаста үйлесімді
пайдалану принципі.
Ұйымдастыру және оқыту технологияларын қолдану мен қалыптастырудағы
педагогтік мәліметтердің дұрыстығы мен шындыққа сәйкестік принципі.
Мұғалім мен оқушының оқу процесіндегі арақатынасының жарасымды даму
бірлігі принципі.
Оқушылардың жалпы біліктілігінің нәтижесінде пәндік біліктілік әдісін
меңгеруді жүйелі түрде үйлестіру принципі.
Жаңа технологияны жобалаудағы мазмұндық, бірізділік, мотивациялық
жақтарының бірлігі принципі.
Әр оқушының жалпы білім бойынша дайындығының базалық деңгейге міндетті
түрде жету принципі.
Оқытудың жаңа технологиясының дидактикалық модуль түрінде жүзеге асыру
жобасы, әуелі ойша тұрғызылған материалдық дүниеден басталады. Содан кейін,
ол салыстырмалы түрде ұсынылады, әрине ең әуелі болашақта дидактикалық
модуль жүзеге асырылатын оқу процесінің құрылымын айқындау кажет. Мұнда
технологиялық процестің негізгі кезеңдері жөніндегі алғашқы мағлұматтарды,
әдісіемелік, технологиялық, тұрмыстық жобалаларды, орындаушылырдың кажетті
мамандық деңгейін, оқытудың технология тіліне аударылған болжау мен
бағалаудың көрнекі жұмыс жабдықтарының жоспарланған қорытындысын
меңгерудегі өз ұсыныстарымызды катаң бір жүйеге келтіру аса маңызды.
Бірінші кезең - нақтылы технологияға көзқарас жүйесін (тұжырымдаманы),
оның мағлұмат түрлері және нақтылы дидактикалық модуль шеңберіндегі
технологиялық процестің соңғы қорытындысын өз құрамында сақтайтын "оқытудың
жаңа технологаясын теориялық тұрғыдан негіздеу" деп аталатын құжаттар
жинағын (пакетті) зерттеп, дайындау.
Әрине, оқыту технологиясын жасап дайындағанда оның бірнеше түрлері
қолымызда болып, оны-оқу процесіне енгізу үшін кажетті жоғары ғылыми
деңгейде дайындалған болуы керек.
Жаңа технологияның бірнеше түрі жөнінде айтқанда, біріншіден, таңдаулы
авторлар жасаған дидактикалық модульдің әдістемелік сараптауға жататын
түрімен, екіншіден, әр пәнді оқытатын тәжірибелі оқытушылар жасаған
дидактикалық модульдің әдістемелік тәжірибе нәтижесінде жасалған түріне
тоқталған болатынбыз. Оқытудың технологиялық процесінің соңғы нұсқасын
(вариантын), яғни жалпылама меңгеру мен санын көбейтуге дайын дидактикалық
модульді - барлық талдап шыққан мағлұмат түрлерін кұрастырып (синтез жасап)
және оларды жинақтаудың (интеграция) нәтижесінде алынған қорытынды деп
танитын боламыз.
Екінші кезең - "берілген дидактикалық модуль шеңберіндегі
технологиялық атқару тәртібі" деп аталатын құжаттар жинағын дайындау. Оқыту
технологиясы оны іске қосу тәртібіне байланысты болғаңдықтан уақыт мөлшері
белгіленген бөлімдері болады және олардың атқару бірізділігі оқу процесі
технологиясының логикасын айқындап кұрастырады. Белгіленген мұндай
бөлімдердің мысалы ретінде технологиялық жағдайды карастыруға болады.
Технологаялық жағдай оқушының болжамдалған және жоспарланған дамуы мен
оқуының белгілі бір нәтижеге жетуінің карапайым түрі болады, Аралық
нәтижеге жету келесі технологиялық жағдайға көшудің кажетті шарты болып
табылады.
Дидактикалық модульді жобалағанда біз технологиялық жағдайды 45
минуттік уақыт модулімен сәйкестендіреміз де істік алдағы қорытындысын осы
қарапайым модульдің қорытындысымен өлшейміз.
Әрине, екі 45 минуттік модулінің арасында әр оқушының жоспарланған
аралық қорытындыға жету деңгейін тексеруді жоспарлау қажет, ол тексеру
қорытындысы аралық технологиялық жағдайдың қандай жетістікке жетіп,
оқушының келесі 45 минуттық уақыт модуліне өтуге дайындық деңгейін
айқындауға мүмкіндік береді.
І тарау. Орта мектептегі оқу үрдісін жаңа технологиялар негізінде
ұйымдастыру
1.1. Оқу үрдісінде жаңа технологияларды енгізудің қажеттілігі
Бүгінгі күні ақпараттық технология кең көлемде оқыту мен педагогикалық
ұйымдастыру қызметінде барлық республикалық жоғары оқу орындарында,
мектептерде қолданылады.
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі мақсаты Қазақстан
Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру болып
табылады. Олай болса, білім беру саласында жаңа ақпараттық
технологияны пайдалануға, Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңістікті
әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыруға мүмкіндік береді.
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі міндеттері:
-ақпараттық және телекоммуникациялық техникалық құралдармен қамтамасыз
ету;
-білім беруді ақпараттандыру бойынша практикалық шараларды анықтап
жүзеге асыру;
-оқу - тәрбие процесіне жаңа ақпараттық технологияны енгізуді
қамтамасыз ету бойынша ғылыми - ізденушілік және оқу - әдістемелік
жұмыстарын жүргізу;
-мектеп пәндері бойынша жасақталатын жалпыға міндетті білім
стандарттарының және оқу-әдістемелік кешендерінің мазмұнын ақпараттық
технологияны пайдадану мүмкіндіктерімен жетілдіру білім беруді
басқаруда ақпараттық жүйені құру;
-білім беру мекемелерінің қызметкерлері үшін программалық –техникалық
құралдарды қамтамасыз ету және мультимедиялық программаларды, электрондық
оқулықтарды жасақтау;
-педагог кадрларды жаңа ақпараттық технологияны өз қызметтеріне еркін
пайдалана білуге дайындау және жүйелі түрде біліктіліктерін көтеру.
Білім беруді ақпараттандырудың қағидалары:
-қоғамның әрбір мүшесі үшін алынатын білімдер мен мәліметтердің
түсініктілігі;
-жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық қабілеттерін
дамыту;
-білім мен тәрбиенің бірізділігі;
-жалпы компьютерлік сауаттылық;
-оқыту мен тәрбиелеудің жылдамдығы.
Нәтижелер:
-жаңа ақпараттық технологияны қолдану арқылы білімнің сапасын
көтеру;
-жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды енгізу
арқылы білім беру мазмұнын жаңарту;
-жаңа ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынща оқушыларды
мамандыққа баулу механизімін құру;
-біздің еліміздегі және шет елдердегі жинақталған ақпараттық
ресурстарға жедел ену;
-мультимедиялық электрондық оқулықтарды, виртуальдық
лабораторияларды және бақылау программаларын жасақтап, қамтамасыз ету;
-отандық білім беру жүйелерін біртұтас әлемдік ақпараттық білімдік
кеңістікке ену арқылы сабақтастыру;
-білім берудің телекоммуникациялық желілерін құру;
-республиканың білім беру мекемелерін бас0арудың біртұтас ақпараттық
желісін құруға негіздеп, білім берудің басқару салаларының ақпараттық
желісін құру.
Білім беруді ақпараттандыруды дамыту индикаторлары:
І.Нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету;
1.Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасы
(ҚР Президентінің №3645 өкімімен 1997 жылы 22 қыркүйекте бекітілген)
2.Қазақстан Республикасы бастауыш және орта кәсіптік оқу мекемелерін
ақпараттандыру бағдарламасы (ҚР Үкіметінің №616 қаулысымен 2001 жылдың 10
мамырында бекітілген)
З.Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 6 тамыздағы №1037
қаулысымен қабылданған "Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін
ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған тұжырымдамасы".
ІІ.Оқу жоспары және бағдарламасы;
ІІІ.Ақпараттық және техникалық жағынан қамтамасыз ету;
ІV. Программалық жағынан қамтамасыз ету; Қолданбалы
программалық құралдар, электрондық оқулықтар, виртуальды лабораториялар.
V. Мамандармен қамтамасыз ету;
Кезеңдер бойынша мамандардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру:
1-кезең "Ақпараттық технология негіздері"
2-кезең "Электрондық оқулықтармен жұмыс жасау технологиясы"
3-кезең "Интернет-технология. Web -сайтты құру технологиясы"
4-кезең "Жаңа қолданбалы программалық құралдардың мүмкіндігін
шығармашылық бағытқа пайдалану технологиясы"
VІ.Глобальды коммуникациялық құралдар.
Интернетке қосылу арқылы әлемдік білімдік кеңістікке шығу. Қашықтан
оқыту формасына көшу.
Мемлекеттік ақпараттық саясат – ақпараттық қоғам жағдайында түрлі
қызмет салаларын ақпараттандыру және біртұтас әлемдік ақпараттық кеңістікке
енуді қалыптастыруға бағытталған құжаттардың мемлекеттік органдарда
бекітіліп, жүзеге асырылу механизмдерін реттеу.
Білім беруді ақпараттандыру - білім беру саласының теориясы мен
практикасына жаңа ақпараттық технологияны жан-жақты пайдалану және оқыту
мен тәрбиелеудің психологиялық -педагогикалық мақсаттарын жүзеге
асыратындай жағдайда оның мүмкіндіктерін қолдану процесі.
Ақпараттық кеңістік - белгілі бір ереже мен қағидаларға негізделіп
ақпараттық субъектілерін өзара әрекетін және ақпараттық тұтынушылардың
қызметін толығымен қанағаттандыруды қамтамасыз
ететін ақпараттық ресурстар мен жүйелер және телекоммуникациялық жүйелер
мен желілердің жиынтығы.
Ақпараттық ресурстар - ақпараттық жүйелердегі жекелеген құжаттардың
немесе қүжаттар жиынтығы (кітапханалардағы, архивтегі, деректер қорындағы
және басқа да ақпараттық жүйелердегі).
Ақпараттық жүйе – ақпараттық процестерді жүзеге асыратын ақпараттық
технологиядағы реттелген құжаттармен бірнеше құжаттар жиынтығы.
Ақпараттық процестер - ақпаратты жинау, өңдеу, алу, сақтау, іздеу және
тарату процестері.
Ақпараттық орта - ақпараттық процестер мен қарым - қатынас ретінде
пайда болатын ақпараттық ресурстар мен жүйелердің жиынтығы.
Ақпараттық процестер субъектісі – ақпараттық ресурстар иегері және
меншігі ретінде ақпараттық процестерге қатысушы жеке және заңды тұлғалар
ақпаратты қолдаушылар басқарудың инфрақұрылымына қатысушылар.
Ақпараттық процестер объектісі - ақпараттық ресурстар мен жүйелер,
технологиялар мен оларды қамтамасыз ету құралдары.
WWW (World Wide Web) - гипермәтін құрылғысы көмегімен мультимедиялық
құрылғыларға өту мүмкіндігі мен іздеу навигациялар жүйесі.
Гипермәтін - басқа мәтіндермен байланысты жүзеге асыру мәтіні.
Қашықтан оқыту. Қазақстандағы білім беру жүйесін ақпараттандыру
үрдісінің тұжырымдамалық ережесі экономиканың ғаламдану дәуірінде
мемлекетті өркендете алатын ақпараттық сауатты
мамандар буының қалыптастыру арқылы елді әлеуметтік-экономикалық жағынан
дамытуға бағытталған ақпараттық инфрақұрылымды жасауды, жетілдіруді талап
етеді және мынадай негізгі міндеттерін атап көрсетуге болады:
-қазіргі ақпараттық қарым-қатынастық технология кезінде білім берудің
ғылыми-әдіснамалық және құқықтық – нормативтік негіздерін зерттеу;
-бірыңғай ақпараттық білім беру кеңістігін құру;
-ақпараттық білім беру желісін және орталық телекоммуникация
торабын қалыптастыру;
-білім беру ресурсынан және оның бөліктерінен бірыңғай ақпараттық
база жасау;
-білім беру жүйесін программамен қамтамасыз ету индустриясын және оқу
мақсатындағы электрондық – мультимедиалық тасушыларды қалыптастыру.
Бүгінгі уақытта аймағымыздағы елдердің бәрі дерлік ұлттық ақпараттық
инфрақұрылым жасауға кірісіп кетті.
Елімізде ақпараттық, қарым - қатынастық технологияларды
енгізу және ақпараттық ортаны қалыптастыру білім беру жүйесінің түбірлі
өзгерістеріне негіз болды яғни, білімдік желі құру жұмысы басталды.
Оған еліміздің негізгі фирмалары- Қазақтелеком мен АЛСИ қатысады. Бұл
желінің негізгі міндеті - білім беру үрдісі. Әрбір деңгейге және тұтас
алғанда бүкіл білім беру жүйесінде кеңінен қол жететін ақпараттық-білімдік
орта қалыптасады, онда әрбір оқушы өзінің оқу үстінде қазіргі жаңа
ақпараттық қарым - қатынастық технологияның барлық мүмкіндіктерін еркін
пайдаланатын болады деп ойлаймыз.
Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасынын
негізгІ мақсаты - әлемдік ақпараттық кеңістікке ену және оны жүзеге асыру
үшін "интернет" желісіне қосылу және "электрондық поштаны" пайдалану қажет.
Егер осы байланыс жүйелерін қолдана білсек әлемдік деңгейде бұл бағытта
еркін жұмыс жасайтындай мүмкіндікке ие боламыз.
Интернет жүйесімен жұмыс істей білу - әлемдік ақпараттан мәлімет алуға
үлкен мүмкіндік береді. Ал, қазіргі жағдайда ақпаратты мәліметке ие болу
дегеніміз - экономиканың барлық саласында үлкен жетістікке жетудің бірден -
бір жолы екендігі белгілі. Сондықтан интернет жүйесін игеру кезек күттірмес
қажеттілік.
Электрондық поштамен жұмыс қашықтықта орналасқан абоненттермен
компьютер арқылы байланысудың ең ыңғайлы түрі болып саналады да, ақпаратты
өте жылдам, әрі толық күйінде оны өзгертпей барар жеріне сенімді түрде
жеткізетін қазіргі пошта болады деп күтілуде. Компьютерлер көмегімен кез
келген ортаны (олар қандай қашықтықта орналасса да) дайын болған әртүрлі
құжаттармен, жаңа жобалармен жылдам таныстырып, олардың да осыларға деген
пікірін тез жинап алуға болады.
Білім беру жүйесіндегі ақпараттық технологияны кең көлемде енгізу
педагогикалық еңбектің тиімділігін жоғарылатып, әдіснамалық тәсілдердің
арсеналының кеңейуіне, оқушының танымдық іс-әрекеттері күшейіп, өзіндік
жұмыстарды тез орындау мүмкіндіктері артады. Ал, қазіргі кезде дыбыстық,
графикалык, бейне, мультимедия, гипермәтіндік
элементтермен "қашықтан оқытудың мүмкіндігі пайда болды. Осылайша оқыту
құралдарының бірі - электрондық оқулық. Ол оқушыларды даралай
оқытуда жаңа ақпараттарды жеткізуге, сондай-ақ игерілген білім мен
біліктіліктерді тестік бақылауға арналған программалық құрал. Қазіргі заман
талабына сай электронды оқулықтар жасақтап, оқушыларды қашықтықтан оқыту
мәселелерінің шешілуі үшін арнайы Web -сайт даярлап осы мақсатта даярланған
сайтты Internet желісіне қосу өзекті мәселелердІң бірі.
Оқу ақпаратын әсіресе қашықтықтағы және халқы аз елді мекендерге
жеткізудегі теледидардың зор мүмкіндіктерінің ерекше маңызы бар. Олар озық
педагогтік әдістердің, үздік ғалымдар мен практиктердің
жұмыстарының, мұражай кітапхана және мұрағат қорларының, қажет етушілерге
шектеусіз жетуіне жағдай жасайды, Жобаны бастаушылардың бірі "КАТЕЛКО" ЖАҚ.
Спутниктік антенналармен және қабылдағыштармен, арнайы Интернет -
карталармен білім беруді ұйымдастыру үшін күн сайын хабар таратылады.
Білім беруді ақпараттандырудың республикалық орталығы атқарады.
Қазіргі уақытта еліміздің барлық облыстарында қажетті жабдықтар сатылып
алынуда.
Бүгінде қашықтан білім берудің және оны ұйымдастырудың көптеген
тұжырымдамаларын қарастырсақ, әлемдік және аймақтық желілік
жаңа технологияларды жасау идеясы назар аударуға тұрады.
Қазақстан үшін қашықтан оқытуды дамыту көкейтесті мәселе болып
отыр. Осыған орай тәжірибелер де жүргізілуде.
Қазақстанның Білім беру жүйесінде қашықтан оқыту формасын енгізу
жағдайларын зерттеуді Томск мемлекеттік университеті мен Қазақ мемлекеттік
Қыздар педагогтік институтының бірлескен ғылыми - педагогикалық
тәжірибесінің үлгісімен жүзеге асуда. Алғашқы тәжірибе мұндай оқыту түрін
Қазақстанда ұйымдастырудың болашағы бар екенін көрсетті.
Қазіргі кезде Республикада қашықтан оқыту жүйесі Шығыс және Батыс
Қазақстан облыстарында, Павлодар облыстарында бастауын тапты.
1997 жылы 22-ші қыркүйекте Президент Н.Ә.Назарбаев кабылдаған ҚР орта
білім беру жүйесін ақпараттандырудың Мемлекеттік бағдарламасының бір
элементі қашықтан оқытудың спутниктік арнасын жасау қажеттілігін айқындай
түсті. Ондағы мақсат - білІм беруді тиімді ұйымдастыру, біртұтас ақпараттық
жүйеге шалғайдағы оқу орындарын біріктіру, ақпарат алмасу.
Қашықтан оқыту жобасын жүзеге асырудың негізгі құралдарына
"электрондық оқулық" және "қашықтықтан оқытудың спутниктік арнасы" жатады.
Қашықтан оқытудың тиімділігі.
XXI ғасырдағы білім беру нарығының негізгі талабы-ол үздіксіз жаңа
біліммен және икемділікпен қарулану больш табылады. Бұл жағдайда
қашықтықтан оқыту мамандардың білімін өте қысқа мерзімде өздерінің таңдауы
бойынша күндіз немесе сырттай көтеруіне мүмкіндік береді. Мұнда жеделдетіп
оқыту процесі де жүзеге асырылады. Осы аталған процестер оқытудың "жеке
проекциясы" жобасын жасақтауға келтіріп отыр.
1.2 Білім берудегі компыотерлік технология
Соңғы уакытта жаңа ақпараттық технологияларды орта мектепте қолдану
сұрақтары өте жиі көтерілуде Бұл тек қана жаңа техникалық кұралдар ғана
емес, сонымен қатар окытудың жаңа формалары мен әдістері, оқу процесіне
жаңа көз қараспен қарау.
Қоғам дамуының қазіргі кезеңі адам қызметінің барлық жақтарынан дер
кезінде және толық мәлімег алып отыруға, шаруашылықты өркендетуге ғылыми -
техникалық прогресті жеделдетуге, білім беру мазмұнын ізгілендіруге
мүмкіндік беретін ақпараттандырудың маңызыдылығымен ерекшеленеді.
Ақпаратандыру үрдісінің әсерімен жаңа қоғамдық құрылым қалыптасуда.
Қоғамды ақпараттандырудың маңызды бағытының бірі - білім беру ісін
ақпаратгандыру; бұл жаңа ақпарат кұралдары мен әдістерін, дамыта оқытудың
идеяларын жүзеге асыруға оқу –тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін бір -
бірімен тығыз байланысты өрістетуге және олардың тиімділігі мен сапасын
көтеруге, жас ұрпақты жаңа қоғам жағдайында өмір сүруге дайындауға
пайдалану деген сөз.
Нарықтық экономика, ғылыми -техникалық прогресс, соның ішінде
сиутникті байланыс пен интернет жүйесі жастардан жоғары деңгейдегі
біліктілікті талап етеді.
Ал бұл талап өз кезегінде оқу бағдарламасын, оқытудың формалары мен
әдістерін қайта қарауды және жаңартуды, оқыту үрдісінде компьютерлік
технологияны кеңінен енгізуді кажет етеді.
Бұл білім беру жүйесін компьютерлендіруді тездетудің кажеттілігі мына
жағдайларға байланысты.
* ең алдымен компьютер тілін меңгерген білікті мамандарға деген коғамның
сұранысы күшейіп отыр;
* мұғалімдер мен оқушылардың компьютерді меңгеруі, олардың алдынан жаңа
білім көздерін ашады, әлемдік білім мен ғылымға жақындатады;
* мектептегі басқару ісін жеңілдетеді, педагогикалық - психологиялық
зерттеулерді жетілдіреді.
Қазіргі кезеңде педагогикалық мамандарды кәсіптік дайындаудың мәніне
көп көңіл бөлінуде. Жаңа қоғам құру, әлемдік білім беру кеңістігіне ену
үрдісі ұлттық білім беру жүйесін қайта құру міндетін алға қойып отыр.
"'Білім беру" жүйесінің міндеті - ұлттық және жалпы адамзаттық
құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке тұлғаны
қалыптастыру, дамыту және кәсіби шыңдау бағытында білім беру үшін жағдайлар
жасау. Ол үшін педагог мамандарды даярлау сапалы, жүйелі, жоспарлы болуы
керек. Оларды ойлаудың жаңа типімен қаруландыру, окыту мен тәрбиелеу
үрдісінің жаңа технологияларын меңгерген мамандар қажет.
Өркениетті қоғам дамуының қазіргі периоды ақпараттандыру процесін
сипаттайды.
Қоғамды ақпараттандыру - бұл казіргі микропроцессорлы және есептеуіш
техника құралдарының негізінде, сонымен қатар ақпаратты алмасудың әртүрлі
құралдарының базысы арқылы іске асырылатын қоғамды өндіру сферасындағы
қызмеітің басым түрі ақпаратты жинау, жинақтау, продуцирлеу, өңдеу, сақтау,
тарату және қолданудағы глобальді әеуметті процесс.
Қоғамды ақпараттандыру мынаны қамтамасыз етеді:
* қоғамның басылымның ғылыми жәнс өндірістік қорында шоғырланған, үнемі
кеңейіп отырған интеллектуалдық потенциалын белсенді қолдануға;
* ақпараттық технологияның еңбек қызметін интеллектуалдан-дыратын, қоғам
өндірісінің барлық сферасының дамуын тудыратын ғылыми жәнс өндірістік
сферамен қосылуы;
* ақпараттық қамтамасыз етудің жоғары деңгейі, қоғамның кез келген
мүшесінің ақиқат ақпарат қайнар көзін алу мүмкіншілігін, берілген ақпаратты
визуалдау, қолданылатын мәліметтердің мәнділігі.
Нақтылы ортада коғамның қолы жететін барлық ақпарат жиынтығын
қолдануға есептелген ашық ақпараттық жүйені қолдану қоғамдық құралды
басқару механизмін жетілдіруге мүмкіндік береді, коғамды гуманизациялауға,
демократизациялауға әсер етеді, әл ауқатын жоғарылатады. Қоғамды
ақпараттандыруда болып жатқан процестер тек қана ғылыми - техникалық
процестің үдеуіне, барлық адамзат қызметінің түрлерінің
интеллектуалдануына ғана әсер етіп қоймайды, сонымен қатар индивидтің
шығармашылық потенциалының дамуына әсер ететін социумның сапалы жаңа
ақпараттық орта құрылуына әсер етеді.
Қазіргі қоғамды ақпараттандыру процесінің негізгі бағытының бірі
білім беруді ақпараттандыру - білім беру жүйесіне жаңа ақпараттық
технологиялар құралдарын енгізу.
Бұл төмендегі мүмкіндіктерді береді:
ғылыми - педагогикалық ақпараттың, ақпараттық - әдістемелік материалдардың,
сонымен қатар коммуникациялық желілердің автоматтандырылған мәліметтер
қорын қолдану негізінде білім беру жүйесін басқару механизмдерін жетілдіру;
қогамды ақпараттандырудың қазіргі жағдайында оқушының тұлғалық даму
мәселесіне сәйкес келетін оқытудың методологиялык және мазмұнды
стратегиялық таңдау, әдістері мен ұйымдастыру нормаларын жетілдіру:
оқушының интеллектуалдық потенциалын дамытуға бағытталған, өз бетімен білім
алу іскерлігін қалыптастыруын оқытудың әдістемелік жүйесін құру, ақпараттық
- оқулық, эксперименттік - зерттеу қызметтерін, ақпаратты өңдейтін әртүрлі
өзіндік қызметтерді іске асыру;
компьютерлік тестілеу, диагностика жүргізу, бақылау және бағалау жүйелерін
жасау және қолдану.
Білім беруді ақпараттандыру процесін қарқынды дамыту жаңа ақпараттық
технология кұралдарын қолдану ортасының кеңеюіне алып келеді. Қазіргі
уакытта білім беруде ақпараттық технологияны қолданудың белсенді дамып келе
жатқан бағыттарын көрсетуге болады:
оқуға бағытталған программа құралдарын (проблемалық - бағытталған, нысаналы
–бағытталган, пәндік- бағытталған) мүмкіндіктерін оқу құралы, оқу
объектісі, басқару құралы, коммуникация кұралы, ақпаратты өңдеу құралы
ретінде қарауға болады.
Сенсорика мүмкіндіктерін қосу.
Мұндай комплекстерді қолдану оқушыға зерттеу инструментін береді, оның
көмегімен өтіп жатқан процесс кезінде зерттеп жатқан нәрсе туралы ақпаратты
тіркеуге, жинауға және жинақтауға болады; оқылатын процестер моделін
жасауға және зерттеуге; процестердің заңдылықтарын визуализациялауға,
сонымен қатар қазір болып жатқан процестерді де; эксперимент нәтижесін
өңдеу процестерін автоматтандыру; шынайы тұрғыдағы объектілерді басқару.
Жаңа ақпараттық технология құралдар базасында жұмыс жасайтын, білім
беретін, демонстрациялық кұралдар комплекстерін қолдану экспермиентальды -
зерттеу - жеке, сонымен қатар топтық, шынайы зерттейтін объектілері бар
коллективтік қызметін ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұл оқушының
зандылықтарды оқуда өз бетімен жаңалық ашуға әкелетін оқытудың зерттеу
әдістерінің кең тұрғыдан қолданылуын қамтамасыз етеді, ғылым негізін түсіну
процесінің өзектілігіне, интеллектуалдық потенциал мен шығармашылық
қабілеттерінің дамуына әсер етеді.
- Видеокомпьютерлік жүйе мен мультимедиа жүйелерін құрастырған
кезде компьютер мүмкіншіліктерімен әртүрлі аудиовизуальді ақпараттарды
тасымалдау құралдарымен қосу.
Бұл жүйелер программалық - ақпараттық құрал жабдықтар комплексін
береді. Олар әртүрлі ақпараттарды (мәтін, салынған графика, слайдтар,
музыка, шынайы суреттер, қозғалатын бейнелер, дыбыс, видео) біріктіруге
және қолданушыны жүйемен диалог жүргізуіне мүмкіндік береді.
Видеокомпьютерлік жүйе мен мультимедиалық жүйелерді қолдану оқытудың
қарқынды әдістері мен формаларын іске асыруды қамтамасыз етеді, өзіндік оқу
қызметін ұйымдастыруға, аудиовизуальді ақпараттарды манипуляциялауға және
қазіргі комплекстік көрсету құралдарын қолдану мүмкіншілігін оқытудың
мотивациясын жоғарылатуға әсер етеді.
Пәннің қандай да бір облысына бағытталған эксперименттік жүйе, мәліметтер
базасы, білімдер базасы сияқты интеллектуалдық оқыту жүйелерін кұрғанда
жасанды интеллектуалдық жүйесін (Intelligent Тutoring Systems) іске асыру
мүмкіншілігі.
Жасанды интеллект жүйесін қолдану мүмкіншіліктері өзіндік білім алу
процесін ұйымдастыруда басты орындарды алады; өзіндік елестету мен білім
алудың іскерлігін калыптастырады; оқу қызметін интеллектуализациялауға әсер
етеді; аналитикалық - синтетикалық ойлау түрлерін дамытуға, теориялық ойлау
элементтерін қалыптастыруға ынталандырады. Мұның барлығы оқушының тұлғалық
даму процесін интенсификациялау негізі.
Компьютерлік желілер деңгейінде ақпараттық алмасуды іске асыратын
телекоммуникациялық құралдарды қолдану.
Телекоммуникациялық байланыс қысқа уақытта алдағы педагогикалық
технологияларды тираждауға мүмкіндік береді, оқушының жалпы дамуына әсер
етеді.
Байланыссыз ақпарат алмасудың жаңа технологиясы, Экрандық өмір
шынайы уақыттағы стереоскопиялық көрсетуде берілген иллюзияны іске асыру -
Виртуальдік шынайылық жүйесі.
Бұл жүйені қолдану қолданушы мен виртуальды шынайы өмірдегі
стереоскопиялық көрсету объектілерімсн аудиовизуальді және тактильді
байланыс береді.
Білім беру сферасындағы Виртуальдік шынайылық жүйесінің қолдануының
болашағы: оқылаған немесе зерттелетін объектілерді стереоскопиялық
елестетуді қажет ететін кәсіпқой мамандарды дайындау. Зерттелетін
объектілер: стереометрия, сызу, инженерлік графика, машиналық графика,
дамыту ойындары, көрнекі елестету, көрнекі - жылжымалы, интуитивті,
шығармашылық ойлау түрлерін дамыту.
Шетелдік және отандық тәжірибе көрсетіп отырғандай жаңа ақпарттық
технология кұралдарын пайдалану және жоғарыда айтылған тұжырымдарды іске
асыру мынаны қамтамасыз етеді:
* оқушыға зерттеу, конструктрлеу кұралдарын қолына беруге, заттық өмір және
заттық өмірдің белсенді компоненттері, сонымен қатар өлшеу құралдары туралы
білімді қалыптастыруға, заттық өмірге әсер ету және бейнелеу туралы білімді
қалыптастыру;
* оқушылардың өз бетімен оқу ортасын оқыту қызметінің әртүрлі түрлерін
(эксперименттік -зерттеу, оқыту - ойындык, ақпараттык - оқыту қызметі,
сонымен қатар, ақпараттық өндеу) ұйымдастыру мүмкіндіктері арқылы кеңейту,
оның ішінде әрбір жұмыс орынға жекешеленген, топтық, коллективтік;
* оқу қызметімен оқытудың ұйымдастыру формаларының режимін өзі тандау,
интерактивті диалог мүмкіндіктерін іске асыру арқылы оқыту процесін
жекешелендіру және дифференциациялау;
* оқушыны оқу материалын меңгеру стратегиясымен қаруландыру немесе жасанды
интеллект жүйесінің мүмкіндіктерін жүзеге асыру арқылы нақты кластар
мәселелерін шешу;
* акиараттық оқыту қызметі, объекті - бағдарланған программалық құралдар
және жүйелср арқылы ақпараттық мәдениетті, индивид мәдениетінің
компоненттерін, ақпараттық қоғам мүшесін қалыптастыру;
* зерттелетін объектерді, құбылыстарды компьютерлік визуализациялау арқылы
оқыту мотивациясын жоғарылату, зерттелетін объектілермен, жағдайлармен
басқару, оқытудың формалары мен әдістерін өзі таңдау мүмкіндігі.
Ақпараттандыру процесі және онымен байланысты оқыту процесінде жаңа
ақпараттық технология құралдарын пайдалану мүмкіндігін тек оқытудың
ұйымдастыру формалары мен әдістерінің өзгеруіне ғана емес, сонымен қатар
жаңа оқыту әдістерінің пайда болуына алып келеді.
Компьютерлік технологияны пайдаланумен камтамасыз етілетін, пәндерді
математикаландыру мен ақпараттандыру, оқу қызметін интеллектуалдандыру,
ақкпараттық, экологиялық, әлеуметтік қоршаған ортаны тану процестерін
біріктіретін тенденциялары - зерттелетін пәндердің кеңеюі мен тереңдеуіне,
зерттелетін пәндердің немесе жеке тақырыптардың бірігуіне әкеледі.
Бұл оқу материалының мазмұнын таңдау сындарының өзгеруін тудырады.
Олар оқушының интеллектуалды және тұлғаны өзі дамыту процесін
интенсификациялау қажеттілігіне негізделеді, заттық өмір туралы білімін
түрлендіруі, іскерлігін калыптастыру, қазіргі әртүрлі ақпаратты өңдеу
әдістерін қолдану арқылы білім көзін табу.
Сонымен, ақпараттандыру процесімен білім беру дамуына байланысты оқу
материалының мазмұны мен көлемі өзгереді, оқу пәндерінің программаларын
қайта кұру жүреді, оқу пәндерінің немесе кейбір тақырыптарының бірігуі оқу
пәндерінің мазмұны мен құрылымының өзгеруіне алып келед, яғни білім берудің
мазмұны мен құрылымының өзгеруіне алып келеді.
Бұл процестер компьютерлік тестілеу, диагностикалық әдісті тексеру
және түсіну деңгейін бағалау комплекстерін жасау және пайдалануға
негізделген оқушылардың білім деңгейінің мөлшеріне инноваңиялық әдістер
енгізу қатар жүреді.
Білім берудің құрылымы мен мазмұнының ұйымдастыру формасы туралы көз
қарастардың, оқыту әдістерімен олардын нәтижелерін тексеруінің өзгеруі
дербес оқыту әдістерінің өзгеруіне алып келеді.
Оқыту процесінде компьютерлік технология мүмкіндіктерін іске асыру
және осымен байланысты оқыту кызметінің түрлерінің спектрінің кеңеюі, оқыту
кұралдары мен оқу кітаптарына дидактикалық талаптардың сапалы өзгеруіне
алып келеді.
Қорытындысында айта кеткен жөн оқу процесіне мультимедиялық
программаларды пайдалануды енгізу мүлдем дәстүрлі оқыту әдістерін қолданбау
деген сөз емес, керісінше, онымен оқытудың барлық сатыларында тиімді сәйкес
келуі: танысу, жаттығу, қолдану, бақылау. Компьютерді пайдалану тек қана
оқытудың тиімділігін арттырып қана қоймай ол эксперимент жүргізгенде де
тиімді.
Демек біздің зерттеуіміздің нәтижесінің қорытындысы бойынша жаңа
ақпараттық технологияны пайдалану, әсіресе компьютерді, тиімді болып
табылады:
ол оқыту процесін жүргізуге қолайлы жағдай туғызды;
оқушылардың ақпараттық мәдениетінің жоғарылауына әсер етті;
олардың тілдік және әлеуметтік мәдениетін кеңейтті.
ІІ тарау. Орта мектептегі жаратылыстану пәндерін оқытудағы мултимедиялық
кабинет мүмкіндіктері
1. Информатика пәнінің басқа пәндермен өз ара
байланысы
Информатиканың тақырыптары оның әртүрлі салада қолданылатындығымен
анықталады. Қоғамдық өмірдің көптеген салаларында қолданылатын әртүрлі
информациялық технологиялардың жалпы сипаттамалырымен қатар әрқайсының
өзіндік ерекшеліктері бар. Осыған байланысты операциялар мен
процедуралардың әртүрлі жинақтарына, кибернетикалық жабдықтардың әртүріне
және әртүрлі информациялық тасымалдаушыларға негізделген пәндік
информатикалар пайда болды.
Қазіргі кезде информатиканың ықпалына көп сүйенетін саланың бірі халық
ағарту жүйесі. Ал, мектептегі информатика проблемаларын қарастыратын сала
мектеп информатикасы деп аталады. Мектеп информатикасы информатика ғылымның
бір саласы ретінде, мектептегі оқу процесінде пайдаланылатын ЭЕМ-ді
программалық, техникалық, оқу-әдістемелік және ұйымдастырушылық жақтарынан
қамтамасыз етуді зеріттейтін сала ретінде анықталады. Мектеп информатикасын
программалық қамтамасыз ету орта мектептің информациялық, басқару және
оқыту жүйелерді жобалауға арналған сериялық құралдар бар. Мектеп
информатикасын оқу әдстемелік жағынан қамтамасыз ету үшін ол курс бойынша
оқу программалары, әдістемелік құралдар, оқулықтар жасалуы қажет.
Қазіргі уақытта қалыптасқан информатиканы оқытудың практикасы
төмендегідей негізгі факторлармен сипатталады.
Біріншіден, бұл күндері информатиканы оқытуда жеке мәселелерді оқыту
тереңдігі мен материялдық баяндалу бағыты және мазмұны бойынша бір-бірінен
едәуір айырмашылығы бар, әр түрлі оқу құралдары мен оқу бағдарламалары
пайдаланылады. Тағы бір айтылатын мәселе информатиканы оқытатын
мұғалімдердің мамандық деңгейі мен базалық білімі әртүрлі. Сондықтан әр
мектептегі информатиканы оқыту нақты мазмұны мен бұл пән бойынша
оқушылардың дайындығына жеке оқытушылар тарапынан қойылатын талаптардың
деңгейі түрліше. Бұдан көптеген мектептерде жалпы білімдік мәні бар курстың
маңызды мәселелері қалып қояды.
Екіншіден, қазіргі уақытта информатиканы оқытуды тек жоғары сыныптарда
ғана емес, төменгі буынға көшіру қажеттілігі анықталып отыр. Қазіргі кезде
Информатика жетінші сыныптан оқытылады. Ал, бұл информатиканың мазмұнының
осы жастағы оқушылардың танымдық мүмкіндіктеріне сай болуына талап етеді.
Үшіншіден, информатика курс алғаш оқу жоспарына кіргенде, компьютерлік
сауаттылықты қамтамасыз ету құралы ретінде, оқушыларды информациялық
қоғамда еңбек етуге дайындау үшін енгізілгені белгілі. Бұдан бұл курстың
жалпы білім беретін маңызды міндеті ескерілмей қалған. Қазіргі уақытта
компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру үшін информатика негіздерін зерттеу
мәселелерінде біртіндкп межелеп бөліну байқалып келе жатыр. Есептегін
техниканың мектепте жаппай енгізілүі жағдайында барлық пәнді оқытудағы
компьютердің қолданылуы томенгі кластарда компьютерлік сауаттылықты
қалыптастырудан бастап, мектептегі барлық оқу пәндерінде қалыптастырылатын
жалпы оқу іскерлігімен сипатталады. Информатика негіздері курсының алдында
компьютерлік сауатылықты қалыптастыру мәселесі шеңберінен тыс жалпы білім
беретін пән ретінде оқу-тәрбие мәселесінің комплексі тұр.
Мектептегі информатика курсының болашақтағы дамуы, бұл курстың жалпы
білім беретін функциясымен, оның оқушыларды оқыту, тәрбиелеу, дамыту сияқты
жалпы мәселелерді шешудегі потенциалдық мүмкіндіктеріне баса көніл
аударуға, басқа сөзбен айтқанда, компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру
мәселесінен жалпы білім беретін оқу пәніне көшуге байланысты. Осындай
озгерістердің бағытына сәйкес информатиканы оқытудың мақсаты, оның мазмұнын
қайта қарауды талап етеді. Мектепте информатикадан берілетін білімнің
негізі компоненттерін бөлу мұғалімдерге көмек көрсетіп, оқушылардың
дайындығына негізделетін талаптарды жасауға бағыт беруі, курстың
мазмұнындағы жалпы білімдік мәні бар негізгі мәселелерді айқындауыға
мүмкіндік береді.
Информатика және есептегіш техника негіздері курсын оқыту
тәжірибелерін талдау, мектепке информатиканы оқыту мақсатының жаңа
түсінігі мектептегі оқу процесінде информациялық мәдениетті қалыптастыру
мен информатика негіздерін меңгеруді бірнеше кезеңге бөлу қажеттілігін
көрсетеді (А.Кузнецовтың тұжырымдамасы).
Бірінші кезең (1-6-сыныптар) – пропедевтикалық курс. Бұл кезінде
оқушылар компьютермен алғаш рет танысады. Орыс тілі және басқа сабақтарда
қарапайым компьютерлік тренажер, оқу ойын програмаларын пайдалану
процесінде информациялық мәдениеттің алғашқы элементері қалыптасады.
Екінші кезең (7-9-сыныптар) – оқушыларға информатикадан берілетін
міндетті жалпы білім көлемін қамтамасыз ететін базалық курс. Ол оқушыларға
информациялық техналогия қуралдары мен әдістерін пайдаланып есептер
шығару, алдымен оқу іс-әрекетінде, онаң кейін кәсіптік мамандығына
компьютерді саналы да, тиімді пайдалану дағдысын қалыптастыруға бағытылған.
Иформатиканы жүйелі оқытудың бастамасын орта буынға көшіру, яғни мектептегі
білім беруді информатикаландыру жағдайында информатикадан берілетін білім
мен іскерліктің басқа пәнтерді оқытуда орта буыннан бастап кеңінен
пайдаланылу қажеттілігі екі негізі фактормен сипаталды:
1. информатиканы төменгі сыныптардан бастап оқытудың оң нәтиже
беретіндігі;
2. дәл осы жастан информатиканы оқытудың жас өспірімдердің дүниеге
ғалыми көзқарасын қалыптастыру мен логикалық ойлауын дамытуда
маңызды ролі бар.
3. Компьютерлік сауаттылықты қалыптастыруға байланысты информациялық
технологияны практикалық іс-әрікетке кеңінен қолдануға дайындықты
қамтамассыз ететін пайдаланушылық аспект.
Үшінші кезең (10-11-сыныптар) – кәсіптік оқыту ретінде информатика
саласы бойынша білім беруді жалғастыру. Бұл атап айтқанда, математика
мамандығына бағытталған сыныптар мен мекткптер үшін программалау мен
есептеу математикасы әдістерін терендетіп оқыту, ал жаратылыстану
мамандығына бағытталған мектептер үшін – экспремент мәліметтерін өңдеу,
компьютерді модельдеу үшін қолдануға байланысты информатика курсы, ал ауыл
мектетері үшін – ауыл-шаруашылық өндіріс экономикасын ұйымдастыруға
арналған есептерді шығаруға информациялық технологияны қолдану іскерлігін
қалыптастыруға бағытталған курс оқытылады.
Негізгі мектепте информатиканы оқытуда берілетін білім мазмұнының
құрылымы төмендегідей:
1. Информациялық процестер, информацияның берілуі:
• адам өмірінде, тірі табиғатта, техникада информацияны пайдалану,
алу, тарату, түрлендіру және сақтау;
• информацияны сандық бағалау, информация мөлшерінің бірліктері;
• тіл информацияны беру тәсілін реттегенде, информацияның екілік
түрде берілуі және оның ерекшеліктері мен артықшылықтары;
• компьютерде командалардың және мәліметтердің берілу принциптері.
2. Алгоритмдеу және программалау.
• алгоритмдер, алгоритмдердің қасиеттері, алгоритмді атқару арқылы
адам қызметін автоматтандырудың мүмкіндіктері;
• шама: атау және мәні, шамалардың типі, мәліметтердің негізгі
құрлымы;
• алгоритмдердің негізгі құрлымы және оны алгоритм құру үшін
пайдалану, алгоритмдер кітапханасы;
• мектептік алгоритмдік тіл (немесе программалау тілі).
3. Компьютер және оны программалық қамтамасыз ету.
• ЭЕМ жұмысын басқаруды ұиымдастыру, компьютердің негізгі құрлымының
жалпы жұмыс істеу принципі;
• ЭЕМ-де программаның автоматты түрде атқару принципі;
• ЭЕМ-ді программалық қамтамасыз етудің түрлері (базалық программалық
қамтамасыз ету, трансляторлар, программалау тілдері,
инструментарийлер, қолданбалы программалық қамтамасыз ету).
4. Формальдау және модельдеу негіздері.
• формальдаудың негізгі принципі;
• компьютерлік модель құру және оны пайдалану;
• Информациялық технологиялар;
• компьютерде есеп шығару негіздері: есептің қойылысы, модель құру,
алгоритм жазу және атқару, Нәтижелерді талдау;
• текстік, графикалық редакторларды пайдалану, мәліметтер қоры,
электрондық кестелер;
• телекомуникациялар, әртүрлі типтегі телекомуникациялық желілер
(жергілікті, аймақтық, аумақтық), оның тағайындалуы мен
мүмкіндіктері, электрондық телеконференциялар;
• мультимедия технологиясы.
Бұл жалпы білім беретін орта мектеп информатика курса бойынша
берілетін білім мазмұны. Әрбір мәселені оқыту терендігі мен деңгейі,
оқушылардың білімі, іскерлігі мен дағдысына қойылатын талаптарды анықтау
осы пән бойынша мемлекеттік білім беру стандартына сәйкес жасалады. Ал,
материялдың жүйелік баяндалуы, логикасы – мектепте информатиканы оқытудың
әдістемесін жасайтын оқулық авторлары, мұғалім әдіскер, ғалымдардың жұмысы
болып табылады.
Қазіргі еліміздің даму қарқыны мемлекет құрылысының барлық салаларына
әсер етуде. Бүгінгі тәуелсіз еліміздің болашағы мектеп қабырғасында
тәрбиеленіп, ауқымды Жан-жақты білім нәрімен сусындаған жас ұрпақтың
тәжірибесіне байланысты. Оқушылардың жаңа тұрғыдан дүниетанымдық көзқарасын
байыту, ақыл-ой өрісін жетілдіру, өзіндік ойлау және өмірлік ұстанымды
қалыптастыру мектеп ұстаздарының шеберлігіне, шығармашылық білімділігіне
байланысты.
Жаңа заман талабына сай теориялық білімді игеру мен жаңғырту,
технологиялық процестерді үздіксіз қолдану арқылы ғана үйреткенде
оқушылардың алған білімі мен біліктілігі жаңаша да шынайы, нақтылы
қалыптасады.
Әр уақытта іздемпаздықпен көрсетілген білім мен біліктіліктің маңызы
зор болады. Ендеше, қазіргі өркениет пен ғылыми-техникалық революцияның
қарыштап дамуы, Елбасы жолдауындағы мемлекет мәртебесінің дүние жүзілік
додада көш ілгері болып, мемлекетті басқарудың электрондық жүйесін
біртіндеп іске асыру өмір талабы.
Сондықтан елбасы 1997 ж. Ақпараттандыру туралы жарлыққа қол қойды.
Демек, бүгінгі заманның ақпараттық және телекоммуникациялық технологиясын
игеру әсіресе орта мектеп мұғалімдерінің басты міндеті.
Оқытудың компьютерлік технологиясының мақсаты-ақпаратпен жұмыс істей
білуді қалыптастыру және қатынас қабілетін дамыту, ақпараттық қоғамға
түбегейлі бетбұрыс жасау. Қорыта келгенде ақпарат құралдарын тиімді
пайдаланудың бірнеше артықшылықтары бар:
1. Оқушылардың танымдық мүмкіншіліктерін өсіреді;
2. Оқыту үрдісінде оқушының өзінің қатысу оның ойлау қабілеті мен
ынтасын арттырады;
3. Оқушыны өмірдегі құбылыстарды, оқиғаларды өзінше бағалауға,
талдауға бейімдейді.
Ал сабақта көрнекі құралсыз оқушылардың сабаққа ынталануы, олардың
алған білімдерінің тиянақты, баянды болуы қиын. Сондықтан да оқушылардың
ақпараттық мәдениетін көтеру үшін әрбір пән сабақтарында компьютерді
қолдауды жолға қою керек.
2. Орта мектепте жаратылыстық пәндерді оқытуды
ақпараттандыру
Оқу процесі дегеніміз - білім алу мақсатына жету үшін мұғалім мен
оқушы арасындағы өзара бірлескен әрекет. Қазіргі дидактика оқу процесін екі
жақты әрекет түрінде қарастырады: оқыту- мұғалімнің қызметі, оқу-оқушының
қызметі.
Дидактикалық көзқарастан алғанда, оқу процесі, сырттай қарағанда,
оқушылардың білімді меңгеру міндетіне, ал іштей психологиялық дайындығына
байланысты. Сондықтан да дидактар мен психологтар білімді меңгеру процесін:
қабылдау, түсіну, ойлау, қорыту, бекіту, қолдану процесі деп бөледі. Іс
жүзінде психологиялық әрекеттің бұл сатылары бірге жүреді және оны бірінен-
бірін ажырату қиынға түседі, алайда мұғалім бұл процестердің жеңіл және
тиімді өтуін сабақты жоспарлау барысында есте ұстауы қажет.
Оқыту процесін жандандыру - педагогикалық көзқарас тұрғысынан алғанда,
оқушылардың оқу материалының теориялық мазмұнын игеру жөніндегі еңбегін
тиімді ұйымдастыру және олардың практикалық іскерліктері мен дағдыларын
қалыптастыру болып табылады. Бұл қызмет-пәнді оқытудың негізін қалайтын
және осы оқу пәні логикасына сәйкес оқу процесін іс жүзіне асыруға
мүмкіндік беретін оның оқыту формалары мен методтарының өзіне тән
ерекшеліктеріне сәйкес таңдап алынған принциптер жүйесі арқылы жүзеге
асырылады. Мұның өзі таным процесінің сыртқы (көзге түсерлік) формасы
сияқты, бірақ солай бола тұрса да, оны ішкі мазмұнынан - ой қызметінің,
яғни психологиялық қызметтің өзіне тән заңдылықтарынан ажыратып алуға
болмайды. “Теориялық мазмұн оны іс жүзіне асыратын практикалық әдістермен
өзінен-өзі жай ғана үйлесіп кетпейді, қайта ой мен әрекеттің синтезін
жүзеге асыратын біртұтас процесс құрайды”.
Оқыту процесін жандандырудың педагогикалық жағына оқушылардың оқу
материалын эмоционалды қабылдауына мүмкіндік туғызатын, яғни баланың ақыл-
ойын, есін, санасын баурап алатын белгілі бір методтар, формалар мен әдіс-
тәсілдер жүйесі арқылы іс жүзіне асыратын процестер жатады.
Демек, оқу процесі аса тиімді болуы үшін, оны оқушылар алдымен оқу
материалын эмоционалды сезінетіндей (педагогикалық жағы), ал содан соң оның
мағынасын ұғынатындай (психологиялық жағы) етіп ұйымдастыру керек. Бұл екі
жақ та ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ
ИНФОРМАТИКА ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ
ТЕХНОЛОГИЯЛАР КАФЕДРАСЫ
БІТІРУ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Орта мектептегі жаратылыстық ғылымдар цикліндегі пәндер
бойынша сабақ өткізу барысында
мультимедия кабинеттерді пайдалану
Мамандық шифры ____050111 - Информатика____
шифры
Студент: ____________ _Уалиева Н.Д
қолы
(аты – жөні)
Топ ТУ - 441
Жетекші: ____________ Умирбаева С.Т._
қолы
(аты – жөні)
Семей 2008 жыл
ЖОСПАРЫ:
Кіріспе 3
І тарау. Орта мектептегі оқу үрдісін жаңа
технологиялар негізінде ұйымдастыру
Оқу үрдісінде жаңа технологияларды енгізудің 8
қажеттілігі
1.2 Білім берудегі компыотерлік технология 15
ІІ тарау. Орта мектептегі жаратылыстану пәндерін оқытудағы
мултимедиялық кабинет мүмкіндіктері
2.1 Информатика пәнінің басқа пәндермен өз ара байланысы 22
2.2 Орта мектепте жаратылыстық пәндерді оқытуды
ақпараттандыру 28
2.3 Жекелеме пәндерді оқытуда мультимедиялық
кабинет мүмкіндіктерін пайдалану әдістемесі 39
Қорытынды 47
Қолданылған әдебиеттер 52
Кіріспе
Педагогикалық технология кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып
табылады. Оқыту технологиясын меңгеру үшін педагогикалық аса зор тәжірибені
жұмылдыру кажет болады. Бұл өз қызметіне шығармашылықпен карайтын, жеке
басының белгілі іскерлік қасиеті бар адамдарды қажет ететін жұмыс.
Шындығында, әрбір педагог жаңа технологияны меңгеру барысында өзін-өзі
калыптастырады.
Жаңа технология жасаудың теориялық негіздерін зерттеп дайындауды оқу
процесі жөніндегі әр түрлі ойлар жүйесінің принциптері негіздерін сын
көзқараспен ұғынып, мәнін түсінуден бастаған жөн:
Оқу процесін басқарудың үлгісі мен атқару тәртібін қайта қарау.
Оқу процесін жобалау, ұйымдастыру және басқаруда, оны үйлесімді, қолайлы
түрде күшейтуде дамудың басым, ұғымды бағытына сүйену.
Оқу процесін ұйымдастыру кезеңіндегі жоспарлаудың, бағдарламалар,
оқулықтар, оқыту әдістемесінің түпкілікті және сапалы болмауын, соның
нәтижесінде оқыту уақытының текке, мақсатсыз жұмсалуын бейтараптандыру және
түпкілікті болдырмау.
Оқытудың ең жоғары нәтижелеріне жету мен қажетті оқыту уақытының бір-
бірімен өзара тығыз байланысты болуы.
Оқушыларды оқытуды күшейтіп, білімді базалық деңгейге дейін тереңдетуді
түсіну, олардың ой-өрісін кеңейту, оқыту уақытын арттырмай, бағдарламалық
мәліметтерді толык меңгерудің әдістемесін іске асыру.
Оқыту уақыты қорының тапшылығы оқушылардың психологиялық және
физиологиялық мүмкіндіктерінің шектеулілігін, ескеру, оқу еңбегінің жоғарғы
деңгейдегі мөлшеріне сәйкес жұмыс көлемі жүйелі түрде қолайлы қызмет
атқаруға мүмкіндік береді.
Оқыту қарқынын күшейтудің негізгі бағыттары мыналар:
1. Жоспарланған уақыт аралығында оқытылатын пәндерді ұғымды және
жүйелі орналыстыру (оқу процесін ұйымдастырудың модульдік,
тақырыптық, тараулық, бөлімдік) технологиясы.
2. Оқу процесін жобалағанда әрбір оқушының мүмкіндіктері мен қабілетін
басынан бастап ескеру (оқытудың жаңа технологясы).
3. Дидактикалық модульдің әртүрлі кезеңдерінде әрбір оқушының мүмкіндіктері
мен қабілеттерін ескеріп отыру (бастапқы,
ортаңғы, соңғы кезеңдердегі).
4. Оқушының білім деңгейін болжау және бағалауда қарқынды бақылау тәсілін
қолдану.
5. Оқыту әрекетінің карқынын күшейту, жалпы білімдік іс-әрекет пен сабақ
окуға мақсатты дағдылануды калыптастыру не нәрсеге оқыту?, қалай оқыту?,
немен оқыту? сияқты "шартты" бағыт сілтейтін мақсаттарды айқындау.
Оқу процесін ұйымдастырудың модульдік технологиясы мен оқыту
технологиясы оқу процесін құрып, анықтауға мүмкіндік береді.
Оқу процесінің үлгісін жасағанда сол оқу процесіне нақты түрде бірте-
бірте жуықтау тәсілін қолдану міндетті іс (жаңа технология жобасының
идеологиясы). Жаңа технология оқу процесінде іске асырылатын және мұғалім
іс-әрекетін жоспарлайтын дидактикалық модульдердің жобасын жасауды
көрсетеді. Сонымен бірге, дидактикалық модульдерді жасау арқылы оқу
процесін жобалау мен үлгісін жүйелі түрде іске асырудың ең бір маңызды
дидактикалық мәселесін іске асырып, жоғарғы оқу орнының жаңа үлгідегі
оқулығын дидактикалық модульдердің жиынтығы ретінде жасау жұмысын іске
асыру толық орындалады.
Оқытудың жаңа технологиясы осы уақытқа дейін өз мәнінде шешілмеген
пәнаралық байланыстарды оқу процесі барысында дидактикалық модульдердің бір-
бірімен ара байланыстары арқылы мүдделі түрде жаңаша шешуге мүмкіндік
береді. Жаңа технология әртүрлі пәннің оқытушыларына өз мамандығының сапа
деңгейіне, жұмыс істеу ерекшелігіне, әдістемелік тәжірибесіне
шығармашылықпен қарауына, жаңашыл тәжірибелерін және әдістемелерін кеңінен
пайдалануға, ең бастысы, білімнің жаңадан калыптасқан мазмұны арқылы жоғары
айтылғандарды барлық жоғары оқу орындарының күнделікті оқыту жұмысында
таратуға мүмкіндік береді.
Мұндай жұмыстардың нәтижесі - оқыту мақсатын меңгеру, іс-әрекетті
ұйымдастыру, оқушыларды оқыту мазмұны тұжырымдалған оқытудың әдістемелік
жүйесін құру болып табылады. оқушыларға базалық білім жүйесін беру, олардың
жеткілікті іскерлік деңгейін қалыптастыру, оқуға, ойлауға үйрету,
оқушылардың білімді өздігінен іздестірулерін дамыту, яғни оларды танымдылық
әдістерімен қаруландыру, оларды сын көзбен қарап ойлауға үйрету, сонымен
қатар, өздерінің ойлары мен тұжырымдарының дұрыстығын негіздеп, дәлелдеуге
үйретуге мүмкіндік туады.
Жаңа технологияны іске асырудың қажетті шарты ретінде мынадай
әдіснамалық принциптерді міндетті түрде орындауға баса көңіл аудару аса
маңызды:
1. Мұғалімнің педагогикалық кәсіби қабілетіне сену принципі.
2. Оқытудың кез келген уақыты аралығында берілген пәннен оқушылардың
кепілді дайындығы болу принципі.
3. Оқу процесінің модульдік жобалау принципі.
4. Жоғары оқу орындарындығы кері тартпалық пен шек қойып тежеушілікті
жойып, бұрынғы дәстүрлі оқыту көздерін дұрыс ара катынаста үйлесімді
пайдалану принципі.
Ұйымдастыру және оқыту технологияларын қолдану мен қалыптастырудағы
педагогтік мәліметтердің дұрыстығы мен шындыққа сәйкестік принципі.
Мұғалім мен оқушының оқу процесіндегі арақатынасының жарасымды даму
бірлігі принципі.
Оқушылардың жалпы біліктілігінің нәтижесінде пәндік біліктілік әдісін
меңгеруді жүйелі түрде үйлестіру принципі.
Жаңа технологияны жобалаудағы мазмұндық, бірізділік, мотивациялық
жақтарының бірлігі принципі.
Әр оқушының жалпы білім бойынша дайындығының базалық деңгейге міндетті
түрде жету принципі.
Оқытудың жаңа технологиясының дидактикалық модуль түрінде жүзеге асыру
жобасы, әуелі ойша тұрғызылған материалдық дүниеден басталады. Содан кейін,
ол салыстырмалы түрде ұсынылады, әрине ең әуелі болашақта дидактикалық
модуль жүзеге асырылатын оқу процесінің құрылымын айқындау кажет. Мұнда
технологиялық процестің негізгі кезеңдері жөніндегі алғашқы мағлұматтарды,
әдісіемелік, технологиялық, тұрмыстық жобалаларды, орындаушылырдың кажетті
мамандық деңгейін, оқытудың технология тіліне аударылған болжау мен
бағалаудың көрнекі жұмыс жабдықтарының жоспарланған қорытындысын
меңгерудегі өз ұсыныстарымызды катаң бір жүйеге келтіру аса маңызды.
Бірінші кезең - нақтылы технологияға көзқарас жүйесін (тұжырымдаманы),
оның мағлұмат түрлері және нақтылы дидактикалық модуль шеңберіндегі
технологиялық процестің соңғы қорытындысын өз құрамында сақтайтын "оқытудың
жаңа технологаясын теориялық тұрғыдан негіздеу" деп аталатын құжаттар
жинағын (пакетті) зерттеп, дайындау.
Әрине, оқыту технологиясын жасап дайындағанда оның бірнеше түрлері
қолымызда болып, оны-оқу процесіне енгізу үшін кажетті жоғары ғылыми
деңгейде дайындалған болуы керек.
Жаңа технологияның бірнеше түрі жөнінде айтқанда, біріншіден, таңдаулы
авторлар жасаған дидактикалық модульдің әдістемелік сараптауға жататын
түрімен, екіншіден, әр пәнді оқытатын тәжірибелі оқытушылар жасаған
дидактикалық модульдің әдістемелік тәжірибе нәтижесінде жасалған түріне
тоқталған болатынбыз. Оқытудың технологиялық процесінің соңғы нұсқасын
(вариантын), яғни жалпылама меңгеру мен санын көбейтуге дайын дидактикалық
модульді - барлық талдап шыққан мағлұмат түрлерін кұрастырып (синтез жасап)
және оларды жинақтаудың (интеграция) нәтижесінде алынған қорытынды деп
танитын боламыз.
Екінші кезең - "берілген дидактикалық модуль шеңберіндегі
технологиялық атқару тәртібі" деп аталатын құжаттар жинағын дайындау. Оқыту
технологиясы оны іске қосу тәртібіне байланысты болғаңдықтан уақыт мөлшері
белгіленген бөлімдері болады және олардың атқару бірізділігі оқу процесі
технологиясының логикасын айқындап кұрастырады. Белгіленген мұндай
бөлімдердің мысалы ретінде технологиялық жағдайды карастыруға болады.
Технологаялық жағдай оқушының болжамдалған және жоспарланған дамуы мен
оқуының белгілі бір нәтижеге жетуінің карапайым түрі болады, Аралық
нәтижеге жету келесі технологиялық жағдайға көшудің кажетті шарты болып
табылады.
Дидактикалық модульді жобалағанда біз технологиялық жағдайды 45
минуттік уақыт модулімен сәйкестендіреміз де істік алдағы қорытындысын осы
қарапайым модульдің қорытындысымен өлшейміз.
Әрине, екі 45 минуттік модулінің арасында әр оқушының жоспарланған
аралық қорытындыға жету деңгейін тексеруді жоспарлау қажет, ол тексеру
қорытындысы аралық технологиялық жағдайдың қандай жетістікке жетіп,
оқушының келесі 45 минуттық уақыт модуліне өтуге дайындық деңгейін
айқындауға мүмкіндік береді.
І тарау. Орта мектептегі оқу үрдісін жаңа технологиялар негізінде
ұйымдастыру
1.1. Оқу үрдісінде жаңа технологияларды енгізудің қажеттілігі
Бүгінгі күні ақпараттық технология кең көлемде оқыту мен педагогикалық
ұйымдастыру қызметінде барлық республикалық жоғары оқу орындарында,
мектептерде қолданылады.
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі мақсаты Қазақстан
Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру болып
табылады. Олай болса, білім беру саласында жаңа ақпараттық
технологияны пайдалануға, Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңістікті
әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыруға мүмкіндік береді.
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі міндеттері:
-ақпараттық және телекоммуникациялық техникалық құралдармен қамтамасыз
ету;
-білім беруді ақпараттандыру бойынша практикалық шараларды анықтап
жүзеге асыру;
-оқу - тәрбие процесіне жаңа ақпараттық технологияны енгізуді
қамтамасыз ету бойынша ғылыми - ізденушілік және оқу - әдістемелік
жұмыстарын жүргізу;
-мектеп пәндері бойынша жасақталатын жалпыға міндетті білім
стандарттарының және оқу-әдістемелік кешендерінің мазмұнын ақпараттық
технологияны пайдадану мүмкіндіктерімен жетілдіру білім беруді
басқаруда ақпараттық жүйені құру;
-білім беру мекемелерінің қызметкерлері үшін программалық –техникалық
құралдарды қамтамасыз ету және мультимедиялық программаларды, электрондық
оқулықтарды жасақтау;
-педагог кадрларды жаңа ақпараттық технологияны өз қызметтеріне еркін
пайдалана білуге дайындау және жүйелі түрде біліктіліктерін көтеру.
Білім беруді ақпараттандырудың қағидалары:
-қоғамның әрбір мүшесі үшін алынатын білімдер мен мәліметтердің
түсініктілігі;
-жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық қабілеттерін
дамыту;
-білім мен тәрбиенің бірізділігі;
-жалпы компьютерлік сауаттылық;
-оқыту мен тәрбиелеудің жылдамдығы.
Нәтижелер:
-жаңа ақпараттық технологияны қолдану арқылы білімнің сапасын
көтеру;
-жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды енгізу
арқылы білім беру мазмұнын жаңарту;
-жаңа ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынща оқушыларды
мамандыққа баулу механизімін құру;
-біздің еліміздегі және шет елдердегі жинақталған ақпараттық
ресурстарға жедел ену;
-мультимедиялық электрондық оқулықтарды, виртуальдық
лабораторияларды және бақылау программаларын жасақтап, қамтамасыз ету;
-отандық білім беру жүйелерін біртұтас әлемдік ақпараттық білімдік
кеңістікке ену арқылы сабақтастыру;
-білім берудің телекоммуникациялық желілерін құру;
-республиканың білім беру мекемелерін бас0арудың біртұтас ақпараттық
желісін құруға негіздеп, білім берудің басқару салаларының ақпараттық
желісін құру.
Білім беруді ақпараттандыруды дамыту индикаторлары:
І.Нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету;
1.Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасы
(ҚР Президентінің №3645 өкімімен 1997 жылы 22 қыркүйекте бекітілген)
2.Қазақстан Республикасы бастауыш және орта кәсіптік оқу мекемелерін
ақпараттандыру бағдарламасы (ҚР Үкіметінің №616 қаулысымен 2001 жылдың 10
мамырында бекітілген)
З.Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 6 тамыздағы №1037
қаулысымен қабылданған "Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін
ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған тұжырымдамасы".
ІІ.Оқу жоспары және бағдарламасы;
ІІІ.Ақпараттық және техникалық жағынан қамтамасыз ету;
ІV. Программалық жағынан қамтамасыз ету; Қолданбалы
программалық құралдар, электрондық оқулықтар, виртуальды лабораториялар.
V. Мамандармен қамтамасыз ету;
Кезеңдер бойынша мамандардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру:
1-кезең "Ақпараттық технология негіздері"
2-кезең "Электрондық оқулықтармен жұмыс жасау технологиясы"
3-кезең "Интернет-технология. Web -сайтты құру технологиясы"
4-кезең "Жаңа қолданбалы программалық құралдардың мүмкіндігін
шығармашылық бағытқа пайдалану технологиясы"
VІ.Глобальды коммуникациялық құралдар.
Интернетке қосылу арқылы әлемдік білімдік кеңістікке шығу. Қашықтан
оқыту формасына көшу.
Мемлекеттік ақпараттық саясат – ақпараттық қоғам жағдайында түрлі
қызмет салаларын ақпараттандыру және біртұтас әлемдік ақпараттық кеңістікке
енуді қалыптастыруға бағытталған құжаттардың мемлекеттік органдарда
бекітіліп, жүзеге асырылу механизмдерін реттеу.
Білім беруді ақпараттандыру - білім беру саласының теориясы мен
практикасына жаңа ақпараттық технологияны жан-жақты пайдалану және оқыту
мен тәрбиелеудің психологиялық -педагогикалық мақсаттарын жүзеге
асыратындай жағдайда оның мүмкіндіктерін қолдану процесі.
Ақпараттық кеңістік - белгілі бір ереже мен қағидаларға негізделіп
ақпараттық субъектілерін өзара әрекетін және ақпараттық тұтынушылардың
қызметін толығымен қанағаттандыруды қамтамасыз
ететін ақпараттық ресурстар мен жүйелер және телекоммуникациялық жүйелер
мен желілердің жиынтығы.
Ақпараттық ресурстар - ақпараттық жүйелердегі жекелеген құжаттардың
немесе қүжаттар жиынтығы (кітапханалардағы, архивтегі, деректер қорындағы
және басқа да ақпараттық жүйелердегі).
Ақпараттық жүйе – ақпараттық процестерді жүзеге асыратын ақпараттық
технологиядағы реттелген құжаттармен бірнеше құжаттар жиынтығы.
Ақпараттық процестер - ақпаратты жинау, өңдеу, алу, сақтау, іздеу және
тарату процестері.
Ақпараттық орта - ақпараттық процестер мен қарым - қатынас ретінде
пайда болатын ақпараттық ресурстар мен жүйелердің жиынтығы.
Ақпараттық процестер субъектісі – ақпараттық ресурстар иегері және
меншігі ретінде ақпараттық процестерге қатысушы жеке және заңды тұлғалар
ақпаратты қолдаушылар басқарудың инфрақұрылымына қатысушылар.
Ақпараттық процестер объектісі - ақпараттық ресурстар мен жүйелер,
технологиялар мен оларды қамтамасыз ету құралдары.
WWW (World Wide Web) - гипермәтін құрылғысы көмегімен мультимедиялық
құрылғыларға өту мүмкіндігі мен іздеу навигациялар жүйесі.
Гипермәтін - басқа мәтіндермен байланысты жүзеге асыру мәтіні.
Қашықтан оқыту. Қазақстандағы білім беру жүйесін ақпараттандыру
үрдісінің тұжырымдамалық ережесі экономиканың ғаламдану дәуірінде
мемлекетті өркендете алатын ақпараттық сауатты
мамандар буының қалыптастыру арқылы елді әлеуметтік-экономикалық жағынан
дамытуға бағытталған ақпараттық инфрақұрылымды жасауды, жетілдіруді талап
етеді және мынадай негізгі міндеттерін атап көрсетуге болады:
-қазіргі ақпараттық қарым-қатынастық технология кезінде білім берудің
ғылыми-әдіснамалық және құқықтық – нормативтік негіздерін зерттеу;
-бірыңғай ақпараттық білім беру кеңістігін құру;
-ақпараттық білім беру желісін және орталық телекоммуникация
торабын қалыптастыру;
-білім беру ресурсынан және оның бөліктерінен бірыңғай ақпараттық
база жасау;
-білім беру жүйесін программамен қамтамасыз ету индустриясын және оқу
мақсатындағы электрондық – мультимедиалық тасушыларды қалыптастыру.
Бүгінгі уақытта аймағымыздағы елдердің бәрі дерлік ұлттық ақпараттық
инфрақұрылым жасауға кірісіп кетті.
Елімізде ақпараттық, қарым - қатынастық технологияларды
енгізу және ақпараттық ортаны қалыптастыру білім беру жүйесінің түбірлі
өзгерістеріне негіз болды яғни, білімдік желі құру жұмысы басталды.
Оған еліміздің негізгі фирмалары- Қазақтелеком мен АЛСИ қатысады. Бұл
желінің негізгі міндеті - білім беру үрдісі. Әрбір деңгейге және тұтас
алғанда бүкіл білім беру жүйесінде кеңінен қол жететін ақпараттық-білімдік
орта қалыптасады, онда әрбір оқушы өзінің оқу үстінде қазіргі жаңа
ақпараттық қарым - қатынастық технологияның барлық мүмкіндіктерін еркін
пайдаланатын болады деп ойлаймыз.
Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасынын
негізгІ мақсаты - әлемдік ақпараттық кеңістікке ену және оны жүзеге асыру
үшін "интернет" желісіне қосылу және "электрондық поштаны" пайдалану қажет.
Егер осы байланыс жүйелерін қолдана білсек әлемдік деңгейде бұл бағытта
еркін жұмыс жасайтындай мүмкіндікке ие боламыз.
Интернет жүйесімен жұмыс істей білу - әлемдік ақпараттан мәлімет алуға
үлкен мүмкіндік береді. Ал, қазіргі жағдайда ақпаратты мәліметке ие болу
дегеніміз - экономиканың барлық саласында үлкен жетістікке жетудің бірден -
бір жолы екендігі белгілі. Сондықтан интернет жүйесін игеру кезек күттірмес
қажеттілік.
Электрондық поштамен жұмыс қашықтықта орналасқан абоненттермен
компьютер арқылы байланысудың ең ыңғайлы түрі болып саналады да, ақпаратты
өте жылдам, әрі толық күйінде оны өзгертпей барар жеріне сенімді түрде
жеткізетін қазіргі пошта болады деп күтілуде. Компьютерлер көмегімен кез
келген ортаны (олар қандай қашықтықта орналасса да) дайын болған әртүрлі
құжаттармен, жаңа жобалармен жылдам таныстырып, олардың да осыларға деген
пікірін тез жинап алуға болады.
Білім беру жүйесіндегі ақпараттық технологияны кең көлемде енгізу
педагогикалық еңбектің тиімділігін жоғарылатып, әдіснамалық тәсілдердің
арсеналының кеңейуіне, оқушының танымдық іс-әрекеттері күшейіп, өзіндік
жұмыстарды тез орындау мүмкіндіктері артады. Ал, қазіргі кезде дыбыстық,
графикалык, бейне, мультимедия, гипермәтіндік
элементтермен "қашықтан оқытудың мүмкіндігі пайда болды. Осылайша оқыту
құралдарының бірі - электрондық оқулық. Ол оқушыларды даралай
оқытуда жаңа ақпараттарды жеткізуге, сондай-ақ игерілген білім мен
біліктіліктерді тестік бақылауға арналған программалық құрал. Қазіргі заман
талабына сай электронды оқулықтар жасақтап, оқушыларды қашықтықтан оқыту
мәселелерінің шешілуі үшін арнайы Web -сайт даярлап осы мақсатта даярланған
сайтты Internet желісіне қосу өзекті мәселелердІң бірі.
Оқу ақпаратын әсіресе қашықтықтағы және халқы аз елді мекендерге
жеткізудегі теледидардың зор мүмкіндіктерінің ерекше маңызы бар. Олар озық
педагогтік әдістердің, үздік ғалымдар мен практиктердің
жұмыстарының, мұражай кітапхана және мұрағат қорларының, қажет етушілерге
шектеусіз жетуіне жағдай жасайды, Жобаны бастаушылардың бірі "КАТЕЛКО" ЖАҚ.
Спутниктік антенналармен және қабылдағыштармен, арнайы Интернет -
карталармен білім беруді ұйымдастыру үшін күн сайын хабар таратылады.
Білім беруді ақпараттандырудың республикалық орталығы атқарады.
Қазіргі уақытта еліміздің барлық облыстарында қажетті жабдықтар сатылып
алынуда.
Бүгінде қашықтан білім берудің және оны ұйымдастырудың көптеген
тұжырымдамаларын қарастырсақ, әлемдік және аймақтық желілік
жаңа технологияларды жасау идеясы назар аударуға тұрады.
Қазақстан үшін қашықтан оқытуды дамыту көкейтесті мәселе болып
отыр. Осыған орай тәжірибелер де жүргізілуде.
Қазақстанның Білім беру жүйесінде қашықтан оқыту формасын енгізу
жағдайларын зерттеуді Томск мемлекеттік университеті мен Қазақ мемлекеттік
Қыздар педагогтік институтының бірлескен ғылыми - педагогикалық
тәжірибесінің үлгісімен жүзеге асуда. Алғашқы тәжірибе мұндай оқыту түрін
Қазақстанда ұйымдастырудың болашағы бар екенін көрсетті.
Қазіргі кезде Республикада қашықтан оқыту жүйесі Шығыс және Батыс
Қазақстан облыстарында, Павлодар облыстарында бастауын тапты.
1997 жылы 22-ші қыркүйекте Президент Н.Ә.Назарбаев кабылдаған ҚР орта
білім беру жүйесін ақпараттандырудың Мемлекеттік бағдарламасының бір
элементі қашықтан оқытудың спутниктік арнасын жасау қажеттілігін айқындай
түсті. Ондағы мақсат - білІм беруді тиімді ұйымдастыру, біртұтас ақпараттық
жүйеге шалғайдағы оқу орындарын біріктіру, ақпарат алмасу.
Қашықтан оқыту жобасын жүзеге асырудың негізгі құралдарына
"электрондық оқулық" және "қашықтықтан оқытудың спутниктік арнасы" жатады.
Қашықтан оқытудың тиімділігі.
XXI ғасырдағы білім беру нарығының негізгі талабы-ол үздіксіз жаңа
біліммен және икемділікпен қарулану больш табылады. Бұл жағдайда
қашықтықтан оқыту мамандардың білімін өте қысқа мерзімде өздерінің таңдауы
бойынша күндіз немесе сырттай көтеруіне мүмкіндік береді. Мұнда жеделдетіп
оқыту процесі де жүзеге асырылады. Осы аталған процестер оқытудың "жеке
проекциясы" жобасын жасақтауға келтіріп отыр.
1.2 Білім берудегі компыотерлік технология
Соңғы уакытта жаңа ақпараттық технологияларды орта мектепте қолдану
сұрақтары өте жиі көтерілуде Бұл тек қана жаңа техникалық кұралдар ғана
емес, сонымен қатар окытудың жаңа формалары мен әдістері, оқу процесіне
жаңа көз қараспен қарау.
Қоғам дамуының қазіргі кезеңі адам қызметінің барлық жақтарынан дер
кезінде және толық мәлімег алып отыруға, шаруашылықты өркендетуге ғылыми -
техникалық прогресті жеделдетуге, білім беру мазмұнын ізгілендіруге
мүмкіндік беретін ақпараттандырудың маңызыдылығымен ерекшеленеді.
Ақпаратандыру үрдісінің әсерімен жаңа қоғамдық құрылым қалыптасуда.
Қоғамды ақпараттандырудың маңызды бағытының бірі - білім беру ісін
ақпаратгандыру; бұл жаңа ақпарат кұралдары мен әдістерін, дамыта оқытудың
идеяларын жүзеге асыруға оқу –тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін бір -
бірімен тығыз байланысты өрістетуге және олардың тиімділігі мен сапасын
көтеруге, жас ұрпақты жаңа қоғам жағдайында өмір сүруге дайындауға
пайдалану деген сөз.
Нарықтық экономика, ғылыми -техникалық прогресс, соның ішінде
сиутникті байланыс пен интернет жүйесі жастардан жоғары деңгейдегі
біліктілікті талап етеді.
Ал бұл талап өз кезегінде оқу бағдарламасын, оқытудың формалары мен
әдістерін қайта қарауды және жаңартуды, оқыту үрдісінде компьютерлік
технологияны кеңінен енгізуді кажет етеді.
Бұл білім беру жүйесін компьютерлендіруді тездетудің кажеттілігі мына
жағдайларға байланысты.
* ең алдымен компьютер тілін меңгерген білікті мамандарға деген коғамның
сұранысы күшейіп отыр;
* мұғалімдер мен оқушылардың компьютерді меңгеруі, олардың алдынан жаңа
білім көздерін ашады, әлемдік білім мен ғылымға жақындатады;
* мектептегі басқару ісін жеңілдетеді, педагогикалық - психологиялық
зерттеулерді жетілдіреді.
Қазіргі кезеңде педагогикалық мамандарды кәсіптік дайындаудың мәніне
көп көңіл бөлінуде. Жаңа қоғам құру, әлемдік білім беру кеңістігіне ену
үрдісі ұлттық білім беру жүйесін қайта құру міндетін алға қойып отыр.
"'Білім беру" жүйесінің міндеті - ұлттық және жалпы адамзаттық
құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке тұлғаны
қалыптастыру, дамыту және кәсіби шыңдау бағытында білім беру үшін жағдайлар
жасау. Ол үшін педагог мамандарды даярлау сапалы, жүйелі, жоспарлы болуы
керек. Оларды ойлаудың жаңа типімен қаруландыру, окыту мен тәрбиелеу
үрдісінің жаңа технологияларын меңгерген мамандар қажет.
Өркениетті қоғам дамуының қазіргі периоды ақпараттандыру процесін
сипаттайды.
Қоғамды ақпараттандыру - бұл казіргі микропроцессорлы және есептеуіш
техника құралдарының негізінде, сонымен қатар ақпаратты алмасудың әртүрлі
құралдарының базысы арқылы іске асырылатын қоғамды өндіру сферасындағы
қызмеітің басым түрі ақпаратты жинау, жинақтау, продуцирлеу, өңдеу, сақтау,
тарату және қолданудағы глобальді әеуметті процесс.
Қоғамды ақпараттандыру мынаны қамтамасыз етеді:
* қоғамның басылымның ғылыми жәнс өндірістік қорында шоғырланған, үнемі
кеңейіп отырған интеллектуалдық потенциалын белсенді қолдануға;
* ақпараттық технологияның еңбек қызметін интеллектуалдан-дыратын, қоғам
өндірісінің барлық сферасының дамуын тудыратын ғылыми жәнс өндірістік
сферамен қосылуы;
* ақпараттық қамтамасыз етудің жоғары деңгейі, қоғамның кез келген
мүшесінің ақиқат ақпарат қайнар көзін алу мүмкіншілігін, берілген ақпаратты
визуалдау, қолданылатын мәліметтердің мәнділігі.
Нақтылы ортада коғамның қолы жететін барлық ақпарат жиынтығын
қолдануға есептелген ашық ақпараттық жүйені қолдану қоғамдық құралды
басқару механизмін жетілдіруге мүмкіндік береді, коғамды гуманизациялауға,
демократизациялауға әсер етеді, әл ауқатын жоғарылатады. Қоғамды
ақпараттандыруда болып жатқан процестер тек қана ғылыми - техникалық
процестің үдеуіне, барлық адамзат қызметінің түрлерінің
интеллектуалдануына ғана әсер етіп қоймайды, сонымен қатар индивидтің
шығармашылық потенциалының дамуына әсер ететін социумның сапалы жаңа
ақпараттық орта құрылуына әсер етеді.
Қазіргі қоғамды ақпараттандыру процесінің негізгі бағытының бірі
білім беруді ақпараттандыру - білім беру жүйесіне жаңа ақпараттық
технологиялар құралдарын енгізу.
Бұл төмендегі мүмкіндіктерді береді:
ғылыми - педагогикалық ақпараттың, ақпараттық - әдістемелік материалдардың,
сонымен қатар коммуникациялық желілердің автоматтандырылған мәліметтер
қорын қолдану негізінде білім беру жүйесін басқару механизмдерін жетілдіру;
қогамды ақпараттандырудың қазіргі жағдайында оқушының тұлғалық даму
мәселесіне сәйкес келетін оқытудың методологиялык және мазмұнды
стратегиялық таңдау, әдістері мен ұйымдастыру нормаларын жетілдіру:
оқушының интеллектуалдық потенциалын дамытуға бағытталған, өз бетімен білім
алу іскерлігін қалыптастыруын оқытудың әдістемелік жүйесін құру, ақпараттық
- оқулық, эксперименттік - зерттеу қызметтерін, ақпаратты өңдейтін әртүрлі
өзіндік қызметтерді іске асыру;
компьютерлік тестілеу, диагностика жүргізу, бақылау және бағалау жүйелерін
жасау және қолдану.
Білім беруді ақпараттандыру процесін қарқынды дамыту жаңа ақпараттық
технология кұралдарын қолдану ортасының кеңеюіне алып келеді. Қазіргі
уакытта білім беруде ақпараттық технологияны қолданудың белсенді дамып келе
жатқан бағыттарын көрсетуге болады:
оқуға бағытталған программа құралдарын (проблемалық - бағытталған, нысаналы
–бағытталган, пәндік- бағытталған) мүмкіндіктерін оқу құралы, оқу
объектісі, басқару құралы, коммуникация кұралы, ақпаратты өңдеу құралы
ретінде қарауға болады.
Сенсорика мүмкіндіктерін қосу.
Мұндай комплекстерді қолдану оқушыға зерттеу инструментін береді, оның
көмегімен өтіп жатқан процесс кезінде зерттеп жатқан нәрсе туралы ақпаратты
тіркеуге, жинауға және жинақтауға болады; оқылатын процестер моделін
жасауға және зерттеуге; процестердің заңдылықтарын визуализациялауға,
сонымен қатар қазір болып жатқан процестерді де; эксперимент нәтижесін
өңдеу процестерін автоматтандыру; шынайы тұрғыдағы объектілерді басқару.
Жаңа ақпараттық технология құралдар базасында жұмыс жасайтын, білім
беретін, демонстрациялық кұралдар комплекстерін қолдану экспермиентальды -
зерттеу - жеке, сонымен қатар топтық, шынайы зерттейтін объектілері бар
коллективтік қызметін ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұл оқушының
зандылықтарды оқуда өз бетімен жаңалық ашуға әкелетін оқытудың зерттеу
әдістерінің кең тұрғыдан қолданылуын қамтамасыз етеді, ғылым негізін түсіну
процесінің өзектілігіне, интеллектуалдық потенциал мен шығармашылық
қабілеттерінің дамуына әсер етеді.
- Видеокомпьютерлік жүйе мен мультимедиа жүйелерін құрастырған
кезде компьютер мүмкіншіліктерімен әртүрлі аудиовизуальді ақпараттарды
тасымалдау құралдарымен қосу.
Бұл жүйелер программалық - ақпараттық құрал жабдықтар комплексін
береді. Олар әртүрлі ақпараттарды (мәтін, салынған графика, слайдтар,
музыка, шынайы суреттер, қозғалатын бейнелер, дыбыс, видео) біріктіруге
және қолданушыны жүйемен диалог жүргізуіне мүмкіндік береді.
Видеокомпьютерлік жүйе мен мультимедиалық жүйелерді қолдану оқытудың
қарқынды әдістері мен формаларын іске асыруды қамтамасыз етеді, өзіндік оқу
қызметін ұйымдастыруға, аудиовизуальді ақпараттарды манипуляциялауға және
қазіргі комплекстік көрсету құралдарын қолдану мүмкіншілігін оқытудың
мотивациясын жоғарылатуға әсер етеді.
Пәннің қандай да бір облысына бағытталған эксперименттік жүйе, мәліметтер
базасы, білімдер базасы сияқты интеллектуалдық оқыту жүйелерін кұрғанда
жасанды интеллектуалдық жүйесін (Intelligent Тutoring Systems) іске асыру
мүмкіншілігі.
Жасанды интеллект жүйесін қолдану мүмкіншіліктері өзіндік білім алу
процесін ұйымдастыруда басты орындарды алады; өзіндік елестету мен білім
алудың іскерлігін калыптастырады; оқу қызметін интеллектуализациялауға әсер
етеді; аналитикалық - синтетикалық ойлау түрлерін дамытуға, теориялық ойлау
элементтерін қалыптастыруға ынталандырады. Мұның барлығы оқушының тұлғалық
даму процесін интенсификациялау негізі.
Компьютерлік желілер деңгейінде ақпараттық алмасуды іске асыратын
телекоммуникациялық құралдарды қолдану.
Телекоммуникациялық байланыс қысқа уақытта алдағы педагогикалық
технологияларды тираждауға мүмкіндік береді, оқушының жалпы дамуына әсер
етеді.
Байланыссыз ақпарат алмасудың жаңа технологиясы, Экрандық өмір
шынайы уақыттағы стереоскопиялық көрсетуде берілген иллюзияны іске асыру -
Виртуальдік шынайылық жүйесі.
Бұл жүйені қолдану қолданушы мен виртуальды шынайы өмірдегі
стереоскопиялық көрсету объектілерімсн аудиовизуальді және тактильді
байланыс береді.
Білім беру сферасындағы Виртуальдік шынайылық жүйесінің қолдануының
болашағы: оқылаған немесе зерттелетін объектілерді стереоскопиялық
елестетуді қажет ететін кәсіпқой мамандарды дайындау. Зерттелетін
объектілер: стереометрия, сызу, инженерлік графика, машиналық графика,
дамыту ойындары, көрнекі елестету, көрнекі - жылжымалы, интуитивті,
шығармашылық ойлау түрлерін дамыту.
Шетелдік және отандық тәжірибе көрсетіп отырғандай жаңа ақпарттық
технология кұралдарын пайдалану және жоғарыда айтылған тұжырымдарды іске
асыру мынаны қамтамасыз етеді:
* оқушыға зерттеу, конструктрлеу кұралдарын қолына беруге, заттық өмір және
заттық өмірдің белсенді компоненттері, сонымен қатар өлшеу құралдары туралы
білімді қалыптастыруға, заттық өмірге әсер ету және бейнелеу туралы білімді
қалыптастыру;
* оқушылардың өз бетімен оқу ортасын оқыту қызметінің әртүрлі түрлерін
(эксперименттік -зерттеу, оқыту - ойындык, ақпараттык - оқыту қызметі,
сонымен қатар, ақпараттық өндеу) ұйымдастыру мүмкіндіктері арқылы кеңейту,
оның ішінде әрбір жұмыс орынға жекешеленген, топтық, коллективтік;
* оқу қызметімен оқытудың ұйымдастыру формаларының режимін өзі тандау,
интерактивті диалог мүмкіндіктерін іске асыру арқылы оқыту процесін
жекешелендіру және дифференциациялау;
* оқушыны оқу материалын меңгеру стратегиясымен қаруландыру немесе жасанды
интеллект жүйесінің мүмкіндіктерін жүзеге асыру арқылы нақты кластар
мәселелерін шешу;
* акиараттық оқыту қызметі, объекті - бағдарланған программалық құралдар
және жүйелср арқылы ақпараттық мәдениетті, индивид мәдениетінің
компоненттерін, ақпараттық қоғам мүшесін қалыптастыру;
* зерттелетін объектерді, құбылыстарды компьютерлік визуализациялау арқылы
оқыту мотивациясын жоғарылату, зерттелетін объектілермен, жағдайлармен
басқару, оқытудың формалары мен әдістерін өзі таңдау мүмкіндігі.
Ақпараттандыру процесі және онымен байланысты оқыту процесінде жаңа
ақпараттық технология құралдарын пайдалану мүмкіндігін тек оқытудың
ұйымдастыру формалары мен әдістерінің өзгеруіне ғана емес, сонымен қатар
жаңа оқыту әдістерінің пайда болуына алып келеді.
Компьютерлік технологияны пайдаланумен камтамасыз етілетін, пәндерді
математикаландыру мен ақпараттандыру, оқу қызметін интеллектуалдандыру,
ақкпараттық, экологиялық, әлеуметтік қоршаған ортаны тану процестерін
біріктіретін тенденциялары - зерттелетін пәндердің кеңеюі мен тереңдеуіне,
зерттелетін пәндердің немесе жеке тақырыптардың бірігуіне әкеледі.
Бұл оқу материалының мазмұнын таңдау сындарының өзгеруін тудырады.
Олар оқушының интеллектуалды және тұлғаны өзі дамыту процесін
интенсификациялау қажеттілігіне негізделеді, заттық өмір туралы білімін
түрлендіруі, іскерлігін калыптастыру, қазіргі әртүрлі ақпаратты өңдеу
әдістерін қолдану арқылы білім көзін табу.
Сонымен, ақпараттандыру процесімен білім беру дамуына байланысты оқу
материалының мазмұны мен көлемі өзгереді, оқу пәндерінің программаларын
қайта кұру жүреді, оқу пәндерінің немесе кейбір тақырыптарының бірігуі оқу
пәндерінің мазмұны мен құрылымының өзгеруіне алып келед, яғни білім берудің
мазмұны мен құрылымының өзгеруіне алып келеді.
Бұл процестер компьютерлік тестілеу, диагностикалық әдісті тексеру
және түсіну деңгейін бағалау комплекстерін жасау және пайдалануға
негізделген оқушылардың білім деңгейінің мөлшеріне инноваңиялық әдістер
енгізу қатар жүреді.
Білім берудің құрылымы мен мазмұнының ұйымдастыру формасы туралы көз
қарастардың, оқыту әдістерімен олардын нәтижелерін тексеруінің өзгеруі
дербес оқыту әдістерінің өзгеруіне алып келеді.
Оқыту процесінде компьютерлік технология мүмкіндіктерін іске асыру
және осымен байланысты оқыту кызметінің түрлерінің спектрінің кеңеюі, оқыту
кұралдары мен оқу кітаптарына дидактикалық талаптардың сапалы өзгеруіне
алып келеді.
Қорытындысында айта кеткен жөн оқу процесіне мультимедиялық
программаларды пайдалануды енгізу мүлдем дәстүрлі оқыту әдістерін қолданбау
деген сөз емес, керісінше, онымен оқытудың барлық сатыларында тиімді сәйкес
келуі: танысу, жаттығу, қолдану, бақылау. Компьютерді пайдалану тек қана
оқытудың тиімділігін арттырып қана қоймай ол эксперимент жүргізгенде де
тиімді.
Демек біздің зерттеуіміздің нәтижесінің қорытындысы бойынша жаңа
ақпараттық технологияны пайдалану, әсіресе компьютерді, тиімді болып
табылады:
ол оқыту процесін жүргізуге қолайлы жағдай туғызды;
оқушылардың ақпараттық мәдениетінің жоғарылауына әсер етті;
олардың тілдік және әлеуметтік мәдениетін кеңейтті.
ІІ тарау. Орта мектептегі жаратылыстану пәндерін оқытудағы мултимедиялық
кабинет мүмкіндіктері
1. Информатика пәнінің басқа пәндермен өз ара
байланысы
Информатиканың тақырыптары оның әртүрлі салада қолданылатындығымен
анықталады. Қоғамдық өмірдің көптеген салаларында қолданылатын әртүрлі
информациялық технологиялардың жалпы сипаттамалырымен қатар әрқайсының
өзіндік ерекшеліктері бар. Осыған байланысты операциялар мен
процедуралардың әртүрлі жинақтарына, кибернетикалық жабдықтардың әртүріне
және әртүрлі информациялық тасымалдаушыларға негізделген пәндік
информатикалар пайда болды.
Қазіргі кезде информатиканың ықпалына көп сүйенетін саланың бірі халық
ағарту жүйесі. Ал, мектептегі информатика проблемаларын қарастыратын сала
мектеп информатикасы деп аталады. Мектеп информатикасы информатика ғылымның
бір саласы ретінде, мектептегі оқу процесінде пайдаланылатын ЭЕМ-ді
программалық, техникалық, оқу-әдістемелік және ұйымдастырушылық жақтарынан
қамтамасыз етуді зеріттейтін сала ретінде анықталады. Мектеп информатикасын
программалық қамтамасыз ету орта мектептің информациялық, басқару және
оқыту жүйелерді жобалауға арналған сериялық құралдар бар. Мектеп
информатикасын оқу әдстемелік жағынан қамтамасыз ету үшін ол курс бойынша
оқу программалары, әдістемелік құралдар, оқулықтар жасалуы қажет.
Қазіргі уақытта қалыптасқан информатиканы оқытудың практикасы
төмендегідей негізгі факторлармен сипатталады.
Біріншіден, бұл күндері информатиканы оқытуда жеке мәселелерді оқыту
тереңдігі мен материялдық баяндалу бағыты және мазмұны бойынша бір-бірінен
едәуір айырмашылығы бар, әр түрлі оқу құралдары мен оқу бағдарламалары
пайдаланылады. Тағы бір айтылатын мәселе информатиканы оқытатын
мұғалімдердің мамандық деңгейі мен базалық білімі әртүрлі. Сондықтан әр
мектептегі информатиканы оқыту нақты мазмұны мен бұл пән бойынша
оқушылардың дайындығына жеке оқытушылар тарапынан қойылатын талаптардың
деңгейі түрліше. Бұдан көптеген мектептерде жалпы білімдік мәні бар курстың
маңызды мәселелері қалып қояды.
Екіншіден, қазіргі уақытта информатиканы оқытуды тек жоғары сыныптарда
ғана емес, төменгі буынға көшіру қажеттілігі анықталып отыр. Қазіргі кезде
Информатика жетінші сыныптан оқытылады. Ал, бұл информатиканың мазмұнының
осы жастағы оқушылардың танымдық мүмкіндіктеріне сай болуына талап етеді.
Үшіншіден, информатика курс алғаш оқу жоспарына кіргенде, компьютерлік
сауаттылықты қамтамасыз ету құралы ретінде, оқушыларды информациялық
қоғамда еңбек етуге дайындау үшін енгізілгені белгілі. Бұдан бұл курстың
жалпы білім беретін маңызды міндеті ескерілмей қалған. Қазіргі уақытта
компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру үшін информатика негіздерін зерттеу
мәселелерінде біртіндкп межелеп бөліну байқалып келе жатыр. Есептегін
техниканың мектепте жаппай енгізілүі жағдайында барлық пәнді оқытудағы
компьютердің қолданылуы томенгі кластарда компьютерлік сауаттылықты
қалыптастырудан бастап, мектептегі барлық оқу пәндерінде қалыптастырылатын
жалпы оқу іскерлігімен сипатталады. Информатика негіздері курсының алдында
компьютерлік сауатылықты қалыптастыру мәселесі шеңберінен тыс жалпы білім
беретін пән ретінде оқу-тәрбие мәселесінің комплексі тұр.
Мектептегі информатика курсының болашақтағы дамуы, бұл курстың жалпы
білім беретін функциясымен, оның оқушыларды оқыту, тәрбиелеу, дамыту сияқты
жалпы мәселелерді шешудегі потенциалдық мүмкіндіктеріне баса көніл
аударуға, басқа сөзбен айтқанда, компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру
мәселесінен жалпы білім беретін оқу пәніне көшуге байланысты. Осындай
озгерістердің бағытына сәйкес информатиканы оқытудың мақсаты, оның мазмұнын
қайта қарауды талап етеді. Мектепте информатикадан берілетін білімнің
негізі компоненттерін бөлу мұғалімдерге көмек көрсетіп, оқушылардың
дайындығына негізделетін талаптарды жасауға бағыт беруі, курстың
мазмұнындағы жалпы білімдік мәні бар негізгі мәселелерді айқындауыға
мүмкіндік береді.
Информатика және есептегіш техника негіздері курсын оқыту
тәжірибелерін талдау, мектепке информатиканы оқыту мақсатының жаңа
түсінігі мектептегі оқу процесінде информациялық мәдениетті қалыптастыру
мен информатика негіздерін меңгеруді бірнеше кезеңге бөлу қажеттілігін
көрсетеді (А.Кузнецовтың тұжырымдамасы).
Бірінші кезең (1-6-сыныптар) – пропедевтикалық курс. Бұл кезінде
оқушылар компьютермен алғаш рет танысады. Орыс тілі және басқа сабақтарда
қарапайым компьютерлік тренажер, оқу ойын програмаларын пайдалану
процесінде информациялық мәдениеттің алғашқы элементері қалыптасады.
Екінші кезең (7-9-сыныптар) – оқушыларға информатикадан берілетін
міндетті жалпы білім көлемін қамтамасыз ететін базалық курс. Ол оқушыларға
информациялық техналогия қуралдары мен әдістерін пайдаланып есептер
шығару, алдымен оқу іс-әрекетінде, онаң кейін кәсіптік мамандығына
компьютерді саналы да, тиімді пайдалану дағдысын қалыптастыруға бағытылған.
Иформатиканы жүйелі оқытудың бастамасын орта буынға көшіру, яғни мектептегі
білім беруді информатикаландыру жағдайында информатикадан берілетін білім
мен іскерліктің басқа пәнтерді оқытуда орта буыннан бастап кеңінен
пайдаланылу қажеттілігі екі негізі фактормен сипаталды:
1. информатиканы төменгі сыныптардан бастап оқытудың оң нәтиже
беретіндігі;
2. дәл осы жастан информатиканы оқытудың жас өспірімдердің дүниеге
ғалыми көзқарасын қалыптастыру мен логикалық ойлауын дамытуда
маңызды ролі бар.
3. Компьютерлік сауаттылықты қалыптастыруға байланысты информациялық
технологияны практикалық іс-әрікетке кеңінен қолдануға дайындықты
қамтамассыз ететін пайдаланушылық аспект.
Үшінші кезең (10-11-сыныптар) – кәсіптік оқыту ретінде информатика
саласы бойынша білім беруді жалғастыру. Бұл атап айтқанда, математика
мамандығына бағытталған сыныптар мен мекткптер үшін программалау мен
есептеу математикасы әдістерін терендетіп оқыту, ал жаратылыстану
мамандығына бағытталған мектептер үшін – экспремент мәліметтерін өңдеу,
компьютерді модельдеу үшін қолдануға байланысты информатика курсы, ал ауыл
мектетері үшін – ауыл-шаруашылық өндіріс экономикасын ұйымдастыруға
арналған есептерді шығаруға информациялық технологияны қолдану іскерлігін
қалыптастыруға бағытталған курс оқытылады.
Негізгі мектепте информатиканы оқытуда берілетін білім мазмұнының
құрылымы төмендегідей:
1. Информациялық процестер, информацияның берілуі:
• адам өмірінде, тірі табиғатта, техникада информацияны пайдалану,
алу, тарату, түрлендіру және сақтау;
• информацияны сандық бағалау, информация мөлшерінің бірліктері;
• тіл информацияны беру тәсілін реттегенде, информацияның екілік
түрде берілуі және оның ерекшеліктері мен артықшылықтары;
• компьютерде командалардың және мәліметтердің берілу принциптері.
2. Алгоритмдеу және программалау.
• алгоритмдер, алгоритмдердің қасиеттері, алгоритмді атқару арқылы
адам қызметін автоматтандырудың мүмкіндіктері;
• шама: атау және мәні, шамалардың типі, мәліметтердің негізгі
құрлымы;
• алгоритмдердің негізгі құрлымы және оны алгоритм құру үшін
пайдалану, алгоритмдер кітапханасы;
• мектептік алгоритмдік тіл (немесе программалау тілі).
3. Компьютер және оны программалық қамтамасыз ету.
• ЭЕМ жұмысын басқаруды ұиымдастыру, компьютердің негізгі құрлымының
жалпы жұмыс істеу принципі;
• ЭЕМ-де программаның автоматты түрде атқару принципі;
• ЭЕМ-ді программалық қамтамасыз етудің түрлері (базалық программалық
қамтамасыз ету, трансляторлар, программалау тілдері,
инструментарийлер, қолданбалы программалық қамтамасыз ету).
4. Формальдау және модельдеу негіздері.
• формальдаудың негізгі принципі;
• компьютерлік модель құру және оны пайдалану;
• Информациялық технологиялар;
• компьютерде есеп шығару негіздері: есептің қойылысы, модель құру,
алгоритм жазу және атқару, Нәтижелерді талдау;
• текстік, графикалық редакторларды пайдалану, мәліметтер қоры,
электрондық кестелер;
• телекомуникациялар, әртүрлі типтегі телекомуникациялық желілер
(жергілікті, аймақтық, аумақтық), оның тағайындалуы мен
мүмкіндіктері, электрондық телеконференциялар;
• мультимедия технологиясы.
Бұл жалпы білім беретін орта мектеп информатика курса бойынша
берілетін білім мазмұны. Әрбір мәселені оқыту терендігі мен деңгейі,
оқушылардың білімі, іскерлігі мен дағдысына қойылатын талаптарды анықтау
осы пән бойынша мемлекеттік білім беру стандартына сәйкес жасалады. Ал,
материялдың жүйелік баяндалуы, логикасы – мектепте информатиканы оқытудың
әдістемесін жасайтын оқулық авторлары, мұғалім әдіскер, ғалымдардың жұмысы
болып табылады.
Қазіргі еліміздің даму қарқыны мемлекет құрылысының барлық салаларына
әсер етуде. Бүгінгі тәуелсіз еліміздің болашағы мектеп қабырғасында
тәрбиеленіп, ауқымды Жан-жақты білім нәрімен сусындаған жас ұрпақтың
тәжірибесіне байланысты. Оқушылардың жаңа тұрғыдан дүниетанымдық көзқарасын
байыту, ақыл-ой өрісін жетілдіру, өзіндік ойлау және өмірлік ұстанымды
қалыптастыру мектеп ұстаздарының шеберлігіне, шығармашылық білімділігіне
байланысты.
Жаңа заман талабына сай теориялық білімді игеру мен жаңғырту,
технологиялық процестерді үздіксіз қолдану арқылы ғана үйреткенде
оқушылардың алған білімі мен біліктілігі жаңаша да шынайы, нақтылы
қалыптасады.
Әр уақытта іздемпаздықпен көрсетілген білім мен біліктіліктің маңызы
зор болады. Ендеше, қазіргі өркениет пен ғылыми-техникалық революцияның
қарыштап дамуы, Елбасы жолдауындағы мемлекет мәртебесінің дүние жүзілік
додада көш ілгері болып, мемлекетті басқарудың электрондық жүйесін
біртіндеп іске асыру өмір талабы.
Сондықтан елбасы 1997 ж. Ақпараттандыру туралы жарлыққа қол қойды.
Демек, бүгінгі заманның ақпараттық және телекоммуникациялық технологиясын
игеру әсіресе орта мектеп мұғалімдерінің басты міндеті.
Оқытудың компьютерлік технологиясының мақсаты-ақпаратпен жұмыс істей
білуді қалыптастыру және қатынас қабілетін дамыту, ақпараттық қоғамға
түбегейлі бетбұрыс жасау. Қорыта келгенде ақпарат құралдарын тиімді
пайдаланудың бірнеше артықшылықтары бар:
1. Оқушылардың танымдық мүмкіншіліктерін өсіреді;
2. Оқыту үрдісінде оқушының өзінің қатысу оның ойлау қабілеті мен
ынтасын арттырады;
3. Оқушыны өмірдегі құбылыстарды, оқиғаларды өзінше бағалауға,
талдауға бейімдейді.
Ал сабақта көрнекі құралсыз оқушылардың сабаққа ынталануы, олардың
алған білімдерінің тиянақты, баянды болуы қиын. Сондықтан да оқушылардың
ақпараттық мәдениетін көтеру үшін әрбір пән сабақтарында компьютерді
қолдауды жолға қою керек.
2. Орта мектепте жаратылыстық пәндерді оқытуды
ақпараттандыру
Оқу процесі дегеніміз - білім алу мақсатына жету үшін мұғалім мен
оқушы арасындағы өзара бірлескен әрекет. Қазіргі дидактика оқу процесін екі
жақты әрекет түрінде қарастырады: оқыту- мұғалімнің қызметі, оқу-оқушының
қызметі.
Дидактикалық көзқарастан алғанда, оқу процесі, сырттай қарағанда,
оқушылардың білімді меңгеру міндетіне, ал іштей психологиялық дайындығына
байланысты. Сондықтан да дидактар мен психологтар білімді меңгеру процесін:
қабылдау, түсіну, ойлау, қорыту, бекіту, қолдану процесі деп бөледі. Іс
жүзінде психологиялық әрекеттің бұл сатылары бірге жүреді және оны бірінен-
бірін ажырату қиынға түседі, алайда мұғалім бұл процестердің жеңіл және
тиімді өтуін сабақты жоспарлау барысында есте ұстауы қажет.
Оқыту процесін жандандыру - педагогикалық көзқарас тұрғысынан алғанда,
оқушылардың оқу материалының теориялық мазмұнын игеру жөніндегі еңбегін
тиімді ұйымдастыру және олардың практикалық іскерліктері мен дағдыларын
қалыптастыру болып табылады. Бұл қызмет-пәнді оқытудың негізін қалайтын
және осы оқу пәні логикасына сәйкес оқу процесін іс жүзіне асыруға
мүмкіндік беретін оның оқыту формалары мен методтарының өзіне тән
ерекшеліктеріне сәйкес таңдап алынған принциптер жүйесі арқылы жүзеге
асырылады. Мұның өзі таным процесінің сыртқы (көзге түсерлік) формасы
сияқты, бірақ солай бола тұрса да, оны ішкі мазмұнынан - ой қызметінің,
яғни психологиялық қызметтің өзіне тән заңдылықтарынан ажыратып алуға
болмайды. “Теориялық мазмұн оны іс жүзіне асыратын практикалық әдістермен
өзінен-өзі жай ғана үйлесіп кетпейді, қайта ой мен әрекеттің синтезін
жүзеге асыратын біртұтас процесс құрайды”.
Оқыту процесін жандандырудың педагогикалық жағына оқушылардың оқу
материалын эмоционалды қабылдауына мүмкіндік туғызатын, яғни баланың ақыл-
ойын, есін, санасын баурап алатын белгілі бір методтар, формалар мен әдіс-
тәсілдер жүйесі арқылы іс жүзіне асыратын процестер жатады.
Демек, оқу процесі аса тиімді болуы үшін, оны оқушылар алдымен оқу
материалын эмоционалды сезінетіндей (педагогикалық жағы), ал содан соң оның
мағынасын ұғынатындай (психологиялық жағы) етіп ұйымдастыру керек. Бұл екі
жақ та ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz