Қазақстан мен Эстония қарым – қатынастары
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І . тарау Шаруашылығына жалпы сипаттама
І.1 Өнеркәсіп кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
І.2 Жылу .энергетикалық кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
І.3 Агроөнеркәсіптік кешен ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
І.4 Көлік кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
ІІ . тарау Қазіргі экономикалық . әлеуметтік жағдай
ІІ.1 Эстониядағы қазіргі экономикалық реформалар ... ... ... ... ... ... 13
ІІ.2 Эстония экономикасының негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... 16
ІІІ . тарау Қазақ . Эстон қарым . қатынастары
ІІІ.1 Саяси . ынтымақтастық байланыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ІІІ.2 Сауда . экономикалық қатынастар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І . тарау Шаруашылығына жалпы сипаттама
І.1 Өнеркәсіп кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
І.2 Жылу .энергетикалық кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
І.3 Агроөнеркәсіптік кешен ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
І.4 Көлік кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
ІІ . тарау Қазіргі экономикалық . әлеуметтік жағдай
ІІ.1 Эстониядағы қазіргі экономикалық реформалар ... ... ... ... ... ... 13
ІІ.2 Эстония экономикасының негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... 16
ІІІ . тарау Қазақ . Эстон қарым . қатынастары
ІІІ.1 Саяси . ынтымақтастық байланыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ІІІ.2 Сауда . экономикалық қатынастар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Мемлекеттік атауы - Эстония Республикасы
Астанасы - Таллин ( 427 мың. тұрғын )
Жер көлемі - 47,5 мың.км2 . Европаның солтүстік шығыс бөлігінде ,Балтық теңізінің Фин шығанағының оңтүстік жағалауында орналасқан. Оңтүстігінда Латвиямен және шығысында Ресеймен шектеседі.
Ірі қалалары: Тарту, Нарва, Пярну.
Халқы: 1,45 млн.адам. Этнтикалық құрамы: эстондықтар ( 65% ), орыстар ( 28,2% ), украиндар ( 2,6% ), белорустар (1,5% ) және финдер (0,9%).
Дін: лютерандық. Сонымен қатар православие және католиктік діндер таралған.
Мемлекеттік тілі: эстон ( тілдердің фин – угор тобына кіреді )
Мемлекеттік мейрам: 24 ақпан Тәуелсіздік күні ( 1918 жылдан )
Ақша бірлігі: крона
Әкімшілік – территориялық бөлінуі: Эстония 15 уезд және 6 жеке қалалардан тұрады (Тарту, Нарва, Пярну, Таллин, Кохтла – Ярве, Силламяэ).
Мемлекеттік құрылымы: Эстония парламенттік мемлекет. Қазіргі Конституция 28 маусым 1992 жылы қабылданған.
Мемлекет басшысы: мемлекет басшысы Президент Рийгикогудың (парламент ) құпия дауыс беруімен бес жылға, екі мерзімгі
Мемлекеттік атауы - Эстония Республикасы
Астанасы - Таллин ( 427 мың. тұрғын )
Жер көлемі - 47,5 мың.км2 . Европаның солтүстік шығыс бөлігінде ,Балтық теңізінің Фин шығанағының оңтүстік жағалауында орналасқан. Оңтүстігінда Латвиямен және шығысында Ресеймен шектеседі.
Ірі қалалары: Тарту, Нарва, Пярну.
Халқы: 1,45 млн.адам. Этнтикалық құрамы: эстондықтар ( 65% ), орыстар ( 28,2% ), украиндар ( 2,6% ), белорустар (1,5% ) және финдер (0,9%).
Дін: лютерандық. Сонымен қатар православие және католиктік діндер таралған.
Мемлекеттік тілі: эстон ( тілдердің фин – угор тобына кіреді )
Мемлекеттік мейрам: 24 ақпан Тәуелсіздік күні ( 1918 жылдан )
Ақша бірлігі: крона
Әкімшілік – территориялық бөлінуі: Эстония 15 уезд және 6 жеке қалалардан тұрады (Тарту, Нарва, Пярну, Таллин, Кохтла – Ярве, Силламяэ).
Мемлекеттік құрылымы: Эстония парламенттік мемлекет. Қазіргі Конституция 28 маусым 1992 жылы қабылданған.
Мемлекет басшысы: мемлекет басшысы Президент Рийгикогудың (парламент ) құпия дауыс беруімен бес жылға, екі мерзімгі
Пайдаланған әдебиеттер
1. Слука А.Е Территориальные экономические диспропорции в странах Европейского союза и их динамика Вестник., М 1996г., 356 б [ 75- 81с]
2. Слука А.Е Население Западной Европы М., 1994г., 280 б [ 219-224с]
3. Международные экономические отношения. Т.1-2.М., Новости,1991г., 235б [113-115 с]
4.Токаев К «Казахстанская дипломатия впервые итоги, новые задачи» Мысль, 1995 г., 285б [ 94-98 с]
5.Родионова И.А., Холина В.Н
«Политическая картина мира » М,1995 г., 213б [ 56 – 58с]
6.Назарбаев Н.А «На пороге ХХІ века» Алматы, 1995 г., 326 б [ 117-128с]
7.Казанский Н.Н и др. Экономическая география транспорта М., Транспорт.,1991г., 295 бет [184-187с]
8. Слука А.Е Важнейшие особенности динамики населения в современной Европе Вестник., Москва.,1994г., 378бет [145-149с]
9. В.П.Максаковский «География» оқулық 255б /38-43с/
10. Ю.В.Бромлей., Р.Г.Подольный «Человечество-это народы»
М; «Мысль» 1990г., 203б /67-69с/
11.Гаджиев К.С « Геополитика» М, 1997., 280 б [ 13-17 с]
12. Алтухов В. О смене порядков в мировом общественном развитии // МЭНО. 1995 г., 420 б., [ 218-222с]
13. Хлюпкин В. Казахстан в геополитическом измерении //
Мысль 1996г., 210 б [ 98-101с]
1. Слука А.Е Территориальные экономические диспропорции в странах Европейского союза и их динамика Вестник., М 1996г., 356 б [ 75- 81с]
2. Слука А.Е Население Западной Европы М., 1994г., 280 б [ 219-224с]
3. Международные экономические отношения. Т.1-2.М., Новости,1991г., 235б [113-115 с]
4.Токаев К «Казахстанская дипломатия впервые итоги, новые задачи» Мысль, 1995 г., 285б [ 94-98 с]
5.Родионова И.А., Холина В.Н
«Политическая картина мира » М,1995 г., 213б [ 56 – 58с]
6.Назарбаев Н.А «На пороге ХХІ века» Алматы, 1995 г., 326 б [ 117-128с]
7.Казанский Н.Н и др. Экономическая география транспорта М., Транспорт.,1991г., 295 бет [184-187с]
8. Слука А.Е Важнейшие особенности динамики населения в современной Европе Вестник., Москва.,1994г., 378бет [145-149с]
9. В.П.Максаковский «География» оқулық 255б /38-43с/
10. Ю.В.Бромлей., Р.Г.Подольный «Человечество-это народы»
М; «Мысль» 1990г., 203б /67-69с/
11.Гаджиев К.С « Геополитика» М, 1997., 280 б [ 13-17 с]
12. Алтухов В. О смене порядков в мировом общественном развитии // МЭНО. 1995 г., 420 б., [ 218-222с]
13. Хлюпкин В. Казахстан в геополитическом измерении //
Мысль 1996г., 210 б [ 98-101с]
Қазақстан мен Эстония қарым – қатынастары
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І – тарау Шаруашылығына жалпы сипаттама
І.1 Өнеркәсіп
кешені ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..5
І.2 Жылу –энергетикалық кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
І.3 Агроөнеркәсіптік кешен ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
І.4 Көлік кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
ІІ – тарау Қазіргі экономикалық - әлеуметтік жағдай
ІІ.1 Эстониядағы қазіргі экономикалық реформалар ... ... ... ... ... ... 13
ІІ.2 Эстония экономикасының негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... 16
ІІІ – тарау Қазақ - Эстон қарым - қатынастары
ІІІ.1 Саяси – ынтымақтастық байланыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ІІІ.2 Сауда - экономикалық қатынастар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Мемлекеттік атауы - Эстония Республикасы
Астанасы - Таллин ( 427 мың. тұрғын )
Жер көлемі - 47,5 мың.км2 . Европаның солтүстік шығыс бөлігінде
,Балтық теңізінің Фин шығанағының оңтүстік жағалауында орналасқан.
Оңтүстігінда Латвиямен және шығысында Ресеймен шектеседі.
Ірі қалалары: Тарту, Нарва, Пярну.
Халқы: 1,45 млн.адам. Этнтикалық құрамы: эстондықтар ( 65% ), орыстар (
28,2% ), украиндар ( 2,6% ), белорустар (1,5% ) және финдер (0,9%).
Дін: лютерандық. Сонымен қатар православие және католиктік діндер
таралған.
Мемлекеттік тілі: эстон ( тілдердің фин – угор тобына кіреді )
Мемлекеттік мейрам: 24 ақпан Тәуелсіздік күні ( 1918 жылдан )
Ақша бірлігі: крона
Әкімшілік – территориялық бөлінуі: Эстония 15 уезд және 6 жеке
қалалардан тұрады (Тарту, Нарва, Пярну, Таллин, Кохтла – Ярве,
Силламяэ).
Мемлекеттік құрылымы: Эстония парламенттік мемлекет. Қазіргі
Конституция 28 маусым 1992 жылы қабылданған.
Мемлекет басшысы: мемлекет басшысы Президент Рийгикогудың (парламент
) құпия дауыс беруімен бес жылға, екі мерзімгі
сайланады.патрияның парламенттік сайлауында жеңіске жеткен адам
мемлекет басшысы болады. Конституцияға сай Президент Премьер –
министрлікке үміткерге Парламентке 14 күннің ішінде болашақ
үкіметтің құрылымын анықтауды жүктейді. Бұдан кейін Парламент ашық
дауыспен болашақ үкімет кабинетін құруға рұқсат беріп, оны
мемлекет басшысы мақұлдайды.
Заң шығарушы органы: Рийгикогуға ( мемлекеттік жиналыс ) тиесілі.
Жиналыс мүшелерінің саны - 101 депутат, аралас жүйе бойынша 4
жылғы сайланады. Саяси партиялар және олардың сайлау комиссиялары
кандидаттардың тізімін жасайды, біріақ сайлаушы тек бір кандидатқа
дауыс береді. Заң бойынша тізімнен тыс адамдар да сайлауға қатысуға
құқылы.
Саяси партиялар: Эстонияда 40- тан аса саяси партиялар бар. Соның
ішіндегі беделді партиялар мыналар: Орталық партия ( негізі
социал- демократиялық партия ), Res Publika ( консервативті ) ,
Реформалық партия , Ұлттық одақ , Исамаалийт ( Мелекеттік Одақ ).
І – тарау Шаруашылығына жалпы сипаттама
І.1 Өнеркәсіп кешені
Өнеркәсіп кешені соғыстан кейін жылдарынан 1990 жылдардың
басына дейін Эстонияның басты саласы болатын. Өнеркәсіп
өндірісінің құрылымы машина жасау мен метал өңдеуімен
ерешелеленетін, әсіресе электротехникалық, электрондық өнеркәсіп, прибор
жасауда. 1990 жылдардың басында өнеркәсіп кешені құрылымын
өзгертуде қиын жолдан өтті. Ол кезде өндіріс көлемі күрт
қысқарған болатын.1989 - 1994 жылдары аралығында өнеркәсіптің
ешқандай саласында ілгерілеу болмады. Өнеркәсіп өнімдерінің күрт
төмендеуінің басты себептері Кеңес Одағы елдерінің арасында
экономикалық байланыстар үзіліп қалды (кейіннен ТМД елдері).
Эстондық өнеркәсіп орындарының өнімдеріне сұраныстың күрт
төмендеуі, шикізат тасымалындағы қиыншылықтар тікелей әсер етті.
Өнеркәсіп құрылымында бірінші орынға жергілікті ауыл шаруашылық
шикізатқа негізделген тамақ өнеркәсібі және ағаш өңдеу шықты.
Машина жасауда қатты өзгерістер болды. Бұл саланың көптеген
кәсіплрындары өндірісті күрт төмендетті, ал кейбірі тіпті жабылып
қалды. Машина жасаудың кейбір ғылымды және жұмысты қажет ететін
салаларының қайтадан жандану мүмкіндіктері бар. Оған мысалы,
электрониканы жатқызуға болады. Бұл саланың дамуына және бәсекеге
төзе білуне машина жасаудағы тәжірибе, сақталған ғылым және
өндіріс кадрлары, ЕО елдерімен салыстырғанда арзан жұмыс бағасы
септігін тигізеді.
Химия өнеркәсібі қазіргі таңда 10 кәсіпорынмен сипатталады.
Оның ішіндегі МАҚ Кивитер - жанғыш тақтатас химиясы, АҚ
Нироферт - ресейлік табиғи газдан азот тыңайтқыштарын өндіретін
кәсіпорындарды ерекше айту қажет.
Садолин кәсіпорны Эстония және балтық нарығындағы бояу
өндірісіндегі ең ірісі. Өндірілетін өнімнің 70% экспортқа шығады,
онда Литва, Латвия және Ресей басым.
Орман және ағаш өңдеу өнеркәсібі эстон экономикасының басты
бағыттарының бірі болып қалады. Оның негізгі өнімдері желімді
фанер, ағаш сүректі тақталар, жиһаз, сіріңке, целлюлоза, қағаз.
І.2 Жылу –энергетикалық кешені
Эстонияның энергетикасының ерекшелігі - жанғыш тақтатастың рөлі
зор. Оның негізінде электроэнергияның 99% құрайды. Қазіргі таңда
жыл сайын 14 мың.т жанғыш тақтатас өндірілсе, оның 12 мың.т жуығы
электорстанцияны қаматамасыз етуге кетеді.
Жылу – энергетикалық кешеннің ұзақ мерзімді даму жобасы
бойынша жылу балансында торф пен ағаштың үлесін жоғарылату болып
табылады. Табиғи газды пайдалану да өседі, ол қоршаған ортаны
ластауды азайту мақсатына да байланысты.
Эстонияның басты жылу станциялары - Эстондық және Балтық
жағалауындағы ГРЭС, оның үлесіне өндірілетін энергияның 97,6%
тиеді. Электр желіліері Латвия және Ресейдің желіліерімен
біріктірілген және де оның басқару орталығы Латвияда.
Болашақта Финляндия және Швеция энергия желіліерімен бірігу
жоспарланып отыр, ал ол кезегінде Скндинавия елдері мен Орталық
Еуропа елдерінің арасындағы энергия желіліерімен қамтамасыз ету
орталығы болмақ. Жобаның атауы Baltik Ring.
Кеңес Одағы кезінде Эстония мен Ресейдің Ленинград облысының
арасында жанғыш тақтатас өндіретін аудандары байланыс орнатқан.
Ленинград облысының жанғыш тақтатастары эстондық ГРЭС –терге түседі,
ал одан өндірілген электроэнергия осы облысқа келеді. Ресейлік
жанғыш тақтатастың Балтық жағалауы ГРЭС – та пайдалану үлесі 40%.
Қазіргі таңда Эстондық және Балтық жағалауындағы ГРЭС – ті
жекешелендіру жұмыстары жүріп жатыр. Басты үміткерлер американдық
NRG ENERGY компаниясы. Сонымен қатар АҚШ татарту желілерін
де сатып алуға мүдделі. Осылайша АҚШ Эстониядағы электр энергиясын
өндіруде монополистер болуы мүмкін
І.3 Агроөнеркәсіптік кешен
Эстонияда КСРО құрамында кезінде –ақ қуатты агроөнеркәсіп
кешен құрылған және де ол етті-сүтті мал шаруашылығына
маманданған еді. Мал шаруашылығының үлесі өндірілетін өнімнің 70%
құрайтын. Етті-сүтті өнімнің 35-40% Одақтың басқа елдеріне
жеткізілетін болған.
Қазіргі таңда елдің ауыл шаруашылығында айтарлықтай
өзгерістер болды. Ең алдымен бұл жерге меншікке байланысты. Эстония
Одақтың елі бола тұрып, шаруаларға жерге жеке меншік беруге
тырысты. Қазір Реституция заңына сәйкес жерді стауға және
сатып алуға болады. 1989 жылдары алғашқы хуторлар құрыла бастады,
1990 жылы олардың саны 800-ге жетті. Ірі шаруашылықтарды қайта
құру, таратып жіберу 1990 жылдары өте қарқынды жүрді. 10 мыңдай
хуторлар пайда болды, олардың көбі шағын кооперативтер мен
акционерлік қоғамдар. Реформа нәтижесінде көптеген эксперименталды, оқу
мекемелері, жем-шөп фермалары таратылды. Бір хутордың орташа жер
мөлшері 24,8 га болса, ал бәсекеге қабілеттілерінің жері 50 га-дан
асады. Жер қорын тым бөлшектеп жіберу, ірі қожалықтарды тарату
ауыл шаруашылығындағы кризистердің бірі болып табылады. Соның
нәтижесінде Эстонияның ЖІӨ ауыл шаруашылық өнімінің үлесі 1991 жылы
19% құраса, 1992 жылы 13% және 1998 жылы 4,4% болды.
Ауыл шаруашылығының құлдырауының тағы бір себебі бұрынғы Одақ
елдері арасындағы байланыстардың үзілуі. Кеңес Одағы жылдары
Эстонияның ауыл шаруашылығындағы көрсеткіштерінің жоғары болуына
ресейден және Одақтың басқа елдерінен минералды тыңайтқыштар,
техника, отын әкелуінен болған.
Дәстүрлі сауданың жоғалуы ауыл шаруашылық өнімдерінің, ірі
қара саны мен мал өнімдерінің айтарлықытый дәрежеде азаюына әкп
соқты. Өндірістің өте төмен құлдыраған кезеңі 1990-1996 жылдары
болды. Минералды тыңайтқыштарды аз қолдану техниканың ескіруі
өнімділікті ң төмендеуіне әкелді (мысалы, 1995 жылы түсім 14,7 цга
азайған,1993 жылы 21,6 цга болатын ).7% 6,4% 17,3% 8,7% 24,5% 8,5%
Ауыл шаруашылығының құлдырауының себептерінің біріне халықтың
тұтынушылық мүмкіндігінің жоқтығы.
Алайда басқа Балтық елдеріне қарағанда Эстонияның ауыл
шаруашылық секторында өнімділік жоғары. Халықтың бар болғаны 7%
етіп, ЖІӨ - нің 6,4% құрайды, ал Латвияда 17,3 % да 8,7% болса,
Литвада 24,5% да 8,5% құрайды.
Эстонияның ауыл шаруашылығының даму мүмкіндіктері, әсіресе мал
шаруашылығы айтарлықтай дәрежеде ресейлік нарыққа тәуелді. Қазір
Ресейде эстондық сүт өнімдеріне сұраныс артып отыр.
І.4 Көлік кешені
Эстонияның орналасуының географиялық ерекшеліктері онда
көлік байланысының әр түрінің дамуын анықтайды.
Теңіз көлігі елдің шаруашылығында басты рөл ойнайды. Эстонияның
дамыған инфрақұрылымды , терең сулы кемежайлары бар. Аса ірі
эстондық порт ( қуаты 5млн.т ) – Мууга ( Новоталлинский ). Ол
1970 жылы Канада мен АҚШ –тан келетін бидайды тасу мен сақтау
мақсатында құрылған болатын. Соңғы жылы оның жүк терминалы
13 жетпейді. 1990 жылдан бастап порттың мамандануы өзгере бастады.
Шетелдік инвесторлардың қатысуымен қалың және ашық мұнай
өнімдерін тасымалдау үшін жаңа терминалдар мен технологиялық
желіліер құрастырыдды.
Таллин портының жүк айналымында сұйық және басты
жүктерді тасымалдау басым. Транзитті жүктердің үлесі тауар
айналымының ¾ құрайды. Терминалдың бірі таллин қаласының шетінде
Маардуда орналасқан. Таллин портының 2000 жылғы тауар айналымы
29,4 млн. т құрады.
Мууга портында ашық белдем жасалынған. Мұнда сыртқы сауда
байланыстарын дамытуға мүмкіндік беретін кеден жүйесі, салық
төлемінің қолайлы жағдайлары жасалған.
Темір жол желісі бүкіл территорияны алып жатыр . Солтүстік
батысында тығыз орналасқан . Ресеймен басты байланыстар Нарва және
Псков қалалары арқылы өтеді . Эстониядағы темір жолдардың
ұзындығы 1000 км . Ол барлық өнеркәсіп орталықтарын байланыстырады .
Сааремаа және Хийумаа аралдарында темір жол жоқ . Темір жолдар
арқылы транзиттік жүк тасымалының 90% өтеді . Таллин – Нарва -
Санкт- Петербург желісінің маңызы зор .
Автомобиль көлігі . 1000 км2 жерге 669 км келеді . Ол
Солтүстік Еуропа елдерімен тең , ал Батыс Еуропа елдерімен сәл
ғана артта қалады .
Теңіз көлігі , темір жол желісі , автомобиль көлігі бірігіп
қуатты көлік жүйесін құрайды және тасымалдың деңгейін арттырады .
ІІ – тарау Қазіргі экономикалық - әлеуметтік жағдай
ІІ.1 Эстониядағы қазіргі экономикалық реформалар
1991 жылдың маусым айында Эстония Жоғарғы Кеңесі
жекешелендіру реформаларын жүргізді.
1940 жылдан бергі қолданылып келе жатқан мүлікті ұлттық деп
таныған құқық акттері заңсыз деп жарияланды.Сонымен қатар ауыл
щаруашылық реформалары, жекешелендіру, соның ішінде тұрғын үйді
жекшелендіру туралы заңдар мен заңнамалар қабылданды.
Эстонияның жекешелендіру саясатының ерекшеліктеріне жекешелендірудің
аралас тәсілдерін қолдану болып табылады: акцияның басым бөлігін
алдыны ала келіскен инвесторға сатылған, ал акцияның қалған бөлігін
тұрғындарға сатқан. Кіші жекешелендіру кіші және орта
кәсіпорындарға қатысты болды, соның ішінде ресторандар, нарқытық
сауда мекемелері болды. Үлкен жекешелендіру үлкен
кәсіпорындардың сатылуымен байланысты болды. Жекешелендірудің тәсілдері
тікелей сауда, аукцион немесе тендер болды. 1995 жылдың
ортасына қарай Эстонияның ірі 600 кәсіпорынының ішінде 400
жекешелендірілді. 1995 жылы ЖІӨ жеке сектордың үлесі 65% құрады.
Қазіргі таңда жекешелендірілмей қалған монополист
кәсіпорындар: Балтық және Эстон электростанциялары, Эстонсланец
концерні, Эстония темір жолы мемлекеттік кәсіпорыны. Экономикасын
жекешелендіру және жекешелендіру дәрежесі бойынша Эстония
Орталық және Шығыс Еуропадағы ең сәтті жүргізілген болып
қаралады.
Эстонияның экономикалық дамуының ерекшелігі шетелдік
инвестициялардың үлкен көлемі. Жан басына шаққанда оның үлесі
Латвия, Литва және Ресейді қоса алғанда және ТМД елдерінен бес
есе асып түседі.
Эстониядағы барлық инвестицияның жартысынан көбі тамақ,
текстиль және электронды өнеркәсіп пен көлік және байланысқа
бағыттылған. Басты иевесторлар швед және фин компаниялары. Ресей
үшінші орында. Эстония экономикасына инвестиция жасаған ресейлік
Лентрансгаз, Газпром, Самара авиация заводын атап айтуға болады.
Батыстық классификация бойынша экономикалық бостандық дәрежесі
бойынша әлемде 18 орында, ал инвестициялық тартымдылық дәрежесі
бойынша Орталық және Шығыс Еуропада Венгриядан кейін екінші
орын алады.
Эстония экономикасын дамытуда Балтық елдері мен ТМД
елдерімен салыстырғанда айтарлықтай жетістіктерге жетті. Атап
айтсақ, ол басқа елдерден бұрын экономикалық кризистен шықты.
Халықаралық Валюта Қоры несие беру шарттарының бірі етіп елдегі
бюджеттік дефицит 4% дан аспау керек деген талап етті. 1995
жылдың өзінде-ақ Эстониядағы бюджеттік дефицит бұл көрсеткіштен де
төмен. 1998 жылы алғаш рет табыстар шығыстан 54 млн.кроннан асып
түсті. Экономиканың дамуында орташа мерзімдік, бюджеттік дефицит 2003
жылы 0,4% - ға қысқаруы тиіс болатын. КСРО құрамында Эстония жоғары
дамыған индустриалды –аграрлы, электротехникалық машина жасауға,
химиялық, жеңіл және тамақ өнеркәсібіне, ауылшаруашылық өнімдеріне
маманданған ел болатын. 1991 жылдан бері жүргізіліп келе жатқан
реформалар шаруашылықтың құрылымын және салаларының дамуын түбімен
өзгертті.ЖІӨ -нің өнеркәсіп пен энергетиканың үлесіне -19,4% , ауыл
шаруашылығына (аңшылық шаруашылықпен қоса есептегендн ) - 4,4, құрылыс
- 4,8, көлік -10,4, сауда - 15,7, қаржылық делдалдық - 15,8% тиеді.
.
ІІ.2 Эстония экономикасының негізгі бағыттары
Транзит және сонымен байланысты жұмыстар Эстония
Республикасының ЖІӨ-нің 15-25% береді. 1991 жылдан бастап елде
айрықша сыртқы сауда саясаты жүргізілуде: мұнда саудаға тарифті
кдергілер жоқ. Сыртқы сауданың айтарлықтай мөлшердегі заңды
тұлғалардың үлесінде болуы Эстонияның экономикасы мен дамуынң
тұрақтануына өз ықпалын тигізді.
Экспорттың көлемі ұлғайтылды. Импорт барьерлерінің болмауы баж
салығынсыз импорттар легінің көптеп келуіне ықпал етті. Бұл
бір жағынан өнеркәсіпті қайтадан құрудың жеделдетуіне өз
септігін тигізсе, екінші жағынан эстондық көптеген кәсіпорындардың
бәсекеге қабілеттігін жойды.
Эстонияның сыртқы саудасының негізгі бағыттары елдің
парламентімен бекітілген. Елдің парламенті эстондық тауар
өндірушілері үшін екі жақты және жан-жақты қолайлы келісімдерді
қарастырады, Эстонияның дүние жүзілік саудада ДСҰ-ға ( Дүниежүзілік
сауда ұйымы) және ЭҚДҰ-на ( экономикалық қарым-қатынас және даму
ұйымы) кіру арқылы өз мүдделерін айқындау, сауда –экономикалық
әріптестер шеңберін кеңейту және экспорт құрылымын жақсартуды өз
мойындарына алады.
140 тан аса елге бағытталған экспорт жүйелерінің
жекешелендірілуі жүргізілуде.
Эстонияның сыртқы саудасы., 1992-1998ж., млрд.крон
Көрсеткіш 1992ж 1993ж 1994ж 1995ж 1996ж 1997ж 1998ж
Тауар 10,7 22,4 38,4 50,1 63,8 102,4 113,0
айналымы
ҚР 2,6 4,4 7,5 8,4 9,3 16,4 13,5
Экспорт 5,6 10,6 16,9 21,0 25,0 40,7 45,6
ҚР 1,2 2,4 3,9 3,7 4,1 7,6 6,1
Импорт 5,1 11,8 21,5 29,1 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І – тарау Шаруашылығына жалпы сипаттама
І.1 Өнеркәсіп
кешені ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..5
І.2 Жылу –энергетикалық кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
І.3 Агроөнеркәсіптік кешен ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
І.4 Көлік кешені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
ІІ – тарау Қазіргі экономикалық - әлеуметтік жағдай
ІІ.1 Эстониядағы қазіргі экономикалық реформалар ... ... ... ... ... ... 13
ІІ.2 Эстония экономикасының негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... 16
ІІІ – тарау Қазақ - Эстон қарым - қатынастары
ІІІ.1 Саяси – ынтымақтастық байланыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ІІІ.2 Сауда - экономикалық қатынастар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Мемлекеттік атауы - Эстония Республикасы
Астанасы - Таллин ( 427 мың. тұрғын )
Жер көлемі - 47,5 мың.км2 . Европаның солтүстік шығыс бөлігінде
,Балтық теңізінің Фин шығанағының оңтүстік жағалауында орналасқан.
Оңтүстігінда Латвиямен және шығысында Ресеймен шектеседі.
Ірі қалалары: Тарту, Нарва, Пярну.
Халқы: 1,45 млн.адам. Этнтикалық құрамы: эстондықтар ( 65% ), орыстар (
28,2% ), украиндар ( 2,6% ), белорустар (1,5% ) және финдер (0,9%).
Дін: лютерандық. Сонымен қатар православие және католиктік діндер
таралған.
Мемлекеттік тілі: эстон ( тілдердің фин – угор тобына кіреді )
Мемлекеттік мейрам: 24 ақпан Тәуелсіздік күні ( 1918 жылдан )
Ақша бірлігі: крона
Әкімшілік – территориялық бөлінуі: Эстония 15 уезд және 6 жеке
қалалардан тұрады (Тарту, Нарва, Пярну, Таллин, Кохтла – Ярве,
Силламяэ).
Мемлекеттік құрылымы: Эстония парламенттік мемлекет. Қазіргі
Конституция 28 маусым 1992 жылы қабылданған.
Мемлекет басшысы: мемлекет басшысы Президент Рийгикогудың (парламент
) құпия дауыс беруімен бес жылға, екі мерзімгі
сайланады.патрияның парламенттік сайлауында жеңіске жеткен адам
мемлекет басшысы болады. Конституцияға сай Президент Премьер –
министрлікке үміткерге Парламентке 14 күннің ішінде болашақ
үкіметтің құрылымын анықтауды жүктейді. Бұдан кейін Парламент ашық
дауыспен болашақ үкімет кабинетін құруға рұқсат беріп, оны
мемлекет басшысы мақұлдайды.
Заң шығарушы органы: Рийгикогуға ( мемлекеттік жиналыс ) тиесілі.
Жиналыс мүшелерінің саны - 101 депутат, аралас жүйе бойынша 4
жылғы сайланады. Саяси партиялар және олардың сайлау комиссиялары
кандидаттардың тізімін жасайды, біріақ сайлаушы тек бір кандидатқа
дауыс береді. Заң бойынша тізімнен тыс адамдар да сайлауға қатысуға
құқылы.
Саяси партиялар: Эстонияда 40- тан аса саяси партиялар бар. Соның
ішіндегі беделді партиялар мыналар: Орталық партия ( негізі
социал- демократиялық партия ), Res Publika ( консервативті ) ,
Реформалық партия , Ұлттық одақ , Исамаалийт ( Мелекеттік Одақ ).
І – тарау Шаруашылығына жалпы сипаттама
І.1 Өнеркәсіп кешені
Өнеркәсіп кешені соғыстан кейін жылдарынан 1990 жылдардың
басына дейін Эстонияның басты саласы болатын. Өнеркәсіп
өндірісінің құрылымы машина жасау мен метал өңдеуімен
ерешелеленетін, әсіресе электротехникалық, электрондық өнеркәсіп, прибор
жасауда. 1990 жылдардың басында өнеркәсіп кешені құрылымын
өзгертуде қиын жолдан өтті. Ол кезде өндіріс көлемі күрт
қысқарған болатын.1989 - 1994 жылдары аралығында өнеркәсіптің
ешқандай саласында ілгерілеу болмады. Өнеркәсіп өнімдерінің күрт
төмендеуінің басты себептері Кеңес Одағы елдерінің арасында
экономикалық байланыстар үзіліп қалды (кейіннен ТМД елдері).
Эстондық өнеркәсіп орындарының өнімдеріне сұраныстың күрт
төмендеуі, шикізат тасымалындағы қиыншылықтар тікелей әсер етті.
Өнеркәсіп құрылымында бірінші орынға жергілікті ауыл шаруашылық
шикізатқа негізделген тамақ өнеркәсібі және ағаш өңдеу шықты.
Машина жасауда қатты өзгерістер болды. Бұл саланың көптеген
кәсіплрындары өндірісті күрт төмендетті, ал кейбірі тіпті жабылып
қалды. Машина жасаудың кейбір ғылымды және жұмысты қажет ететін
салаларының қайтадан жандану мүмкіндіктері бар. Оған мысалы,
электрониканы жатқызуға болады. Бұл саланың дамуына және бәсекеге
төзе білуне машина жасаудағы тәжірибе, сақталған ғылым және
өндіріс кадрлары, ЕО елдерімен салыстырғанда арзан жұмыс бағасы
септігін тигізеді.
Химия өнеркәсібі қазіргі таңда 10 кәсіпорынмен сипатталады.
Оның ішіндегі МАҚ Кивитер - жанғыш тақтатас химиясы, АҚ
Нироферт - ресейлік табиғи газдан азот тыңайтқыштарын өндіретін
кәсіпорындарды ерекше айту қажет.
Садолин кәсіпорны Эстония және балтық нарығындағы бояу
өндірісіндегі ең ірісі. Өндірілетін өнімнің 70% экспортқа шығады,
онда Литва, Латвия және Ресей басым.
Орман және ағаш өңдеу өнеркәсібі эстон экономикасының басты
бағыттарының бірі болып қалады. Оның негізгі өнімдері желімді
фанер, ағаш сүректі тақталар, жиһаз, сіріңке, целлюлоза, қағаз.
І.2 Жылу –энергетикалық кешені
Эстонияның энергетикасының ерекшелігі - жанғыш тақтатастың рөлі
зор. Оның негізінде электроэнергияның 99% құрайды. Қазіргі таңда
жыл сайын 14 мың.т жанғыш тақтатас өндірілсе, оның 12 мың.т жуығы
электорстанцияны қаматамасыз етуге кетеді.
Жылу – энергетикалық кешеннің ұзақ мерзімді даму жобасы
бойынша жылу балансында торф пен ағаштың үлесін жоғарылату болып
табылады. Табиғи газды пайдалану да өседі, ол қоршаған ортаны
ластауды азайту мақсатына да байланысты.
Эстонияның басты жылу станциялары - Эстондық және Балтық
жағалауындағы ГРЭС, оның үлесіне өндірілетін энергияның 97,6%
тиеді. Электр желіліері Латвия және Ресейдің желіліерімен
біріктірілген және де оның басқару орталығы Латвияда.
Болашақта Финляндия және Швеция энергия желіліерімен бірігу
жоспарланып отыр, ал ол кезегінде Скндинавия елдері мен Орталық
Еуропа елдерінің арасындағы энергия желіліерімен қамтамасыз ету
орталығы болмақ. Жобаның атауы Baltik Ring.
Кеңес Одағы кезінде Эстония мен Ресейдің Ленинград облысының
арасында жанғыш тақтатас өндіретін аудандары байланыс орнатқан.
Ленинград облысының жанғыш тақтатастары эстондық ГРЭС –терге түседі,
ал одан өндірілген электроэнергия осы облысқа келеді. Ресейлік
жанғыш тақтатастың Балтық жағалауы ГРЭС – та пайдалану үлесі 40%.
Қазіргі таңда Эстондық және Балтық жағалауындағы ГРЭС – ті
жекешелендіру жұмыстары жүріп жатыр. Басты үміткерлер американдық
NRG ENERGY компаниясы. Сонымен қатар АҚШ татарту желілерін
де сатып алуға мүдделі. Осылайша АҚШ Эстониядағы электр энергиясын
өндіруде монополистер болуы мүмкін
І.3 Агроөнеркәсіптік кешен
Эстонияда КСРО құрамында кезінде –ақ қуатты агроөнеркәсіп
кешен құрылған және де ол етті-сүтті мал шаруашылығына
маманданған еді. Мал шаруашылығының үлесі өндірілетін өнімнің 70%
құрайтын. Етті-сүтті өнімнің 35-40% Одақтың басқа елдеріне
жеткізілетін болған.
Қазіргі таңда елдің ауыл шаруашылығында айтарлықтай
өзгерістер болды. Ең алдымен бұл жерге меншікке байланысты. Эстония
Одақтың елі бола тұрып, шаруаларға жерге жеке меншік беруге
тырысты. Қазір Реституция заңына сәйкес жерді стауға және
сатып алуға болады. 1989 жылдары алғашқы хуторлар құрыла бастады,
1990 жылы олардың саны 800-ге жетті. Ірі шаруашылықтарды қайта
құру, таратып жіберу 1990 жылдары өте қарқынды жүрді. 10 мыңдай
хуторлар пайда болды, олардың көбі шағын кооперативтер мен
акционерлік қоғамдар. Реформа нәтижесінде көптеген эксперименталды, оқу
мекемелері, жем-шөп фермалары таратылды. Бір хутордың орташа жер
мөлшері 24,8 га болса, ал бәсекеге қабілеттілерінің жері 50 га-дан
асады. Жер қорын тым бөлшектеп жіберу, ірі қожалықтарды тарату
ауыл шаруашылығындағы кризистердің бірі болып табылады. Соның
нәтижесінде Эстонияның ЖІӨ ауыл шаруашылық өнімінің үлесі 1991 жылы
19% құраса, 1992 жылы 13% және 1998 жылы 4,4% болды.
Ауыл шаруашылығының құлдырауының тағы бір себебі бұрынғы Одақ
елдері арасындағы байланыстардың үзілуі. Кеңес Одағы жылдары
Эстонияның ауыл шаруашылығындағы көрсеткіштерінің жоғары болуына
ресейден және Одақтың басқа елдерінен минералды тыңайтқыштар,
техника, отын әкелуінен болған.
Дәстүрлі сауданың жоғалуы ауыл шаруашылық өнімдерінің, ірі
қара саны мен мал өнімдерінің айтарлықытый дәрежеде азаюына әкп
соқты. Өндірістің өте төмен құлдыраған кезеңі 1990-1996 жылдары
болды. Минералды тыңайтқыштарды аз қолдану техниканың ескіруі
өнімділікті ң төмендеуіне әкелді (мысалы, 1995 жылы түсім 14,7 цга
азайған,1993 жылы 21,6 цга болатын ).7% 6,4% 17,3% 8,7% 24,5% 8,5%
Ауыл шаруашылығының құлдырауының себептерінің біріне халықтың
тұтынушылық мүмкіндігінің жоқтығы.
Алайда басқа Балтық елдеріне қарағанда Эстонияның ауыл
шаруашылық секторында өнімділік жоғары. Халықтың бар болғаны 7%
етіп, ЖІӨ - нің 6,4% құрайды, ал Латвияда 17,3 % да 8,7% болса,
Литвада 24,5% да 8,5% құрайды.
Эстонияның ауыл шаруашылығының даму мүмкіндіктері, әсіресе мал
шаруашылығы айтарлықтай дәрежеде ресейлік нарыққа тәуелді. Қазір
Ресейде эстондық сүт өнімдеріне сұраныс артып отыр.
І.4 Көлік кешені
Эстонияның орналасуының географиялық ерекшеліктері онда
көлік байланысының әр түрінің дамуын анықтайды.
Теңіз көлігі елдің шаруашылығында басты рөл ойнайды. Эстонияның
дамыған инфрақұрылымды , терең сулы кемежайлары бар. Аса ірі
эстондық порт ( қуаты 5млн.т ) – Мууга ( Новоталлинский ). Ол
1970 жылы Канада мен АҚШ –тан келетін бидайды тасу мен сақтау
мақсатында құрылған болатын. Соңғы жылы оның жүк терминалы
13 жетпейді. 1990 жылдан бастап порттың мамандануы өзгере бастады.
Шетелдік инвесторлардың қатысуымен қалың және ашық мұнай
өнімдерін тасымалдау үшін жаңа терминалдар мен технологиялық
желіліер құрастырыдды.
Таллин портының жүк айналымында сұйық және басты
жүктерді тасымалдау басым. Транзитті жүктердің үлесі тауар
айналымының ¾ құрайды. Терминалдың бірі таллин қаласының шетінде
Маардуда орналасқан. Таллин портының 2000 жылғы тауар айналымы
29,4 млн. т құрады.
Мууга портында ашық белдем жасалынған. Мұнда сыртқы сауда
байланыстарын дамытуға мүмкіндік беретін кеден жүйесі, салық
төлемінің қолайлы жағдайлары жасалған.
Темір жол желісі бүкіл территорияны алып жатыр . Солтүстік
батысында тығыз орналасқан . Ресеймен басты байланыстар Нарва және
Псков қалалары арқылы өтеді . Эстониядағы темір жолдардың
ұзындығы 1000 км . Ол барлық өнеркәсіп орталықтарын байланыстырады .
Сааремаа және Хийумаа аралдарында темір жол жоқ . Темір жолдар
арқылы транзиттік жүк тасымалының 90% өтеді . Таллин – Нарва -
Санкт- Петербург желісінің маңызы зор .
Автомобиль көлігі . 1000 км2 жерге 669 км келеді . Ол
Солтүстік Еуропа елдерімен тең , ал Батыс Еуропа елдерімен сәл
ғана артта қалады .
Теңіз көлігі , темір жол желісі , автомобиль көлігі бірігіп
қуатты көлік жүйесін құрайды және тасымалдың деңгейін арттырады .
ІІ – тарау Қазіргі экономикалық - әлеуметтік жағдай
ІІ.1 Эстониядағы қазіргі экономикалық реформалар
1991 жылдың маусым айында Эстония Жоғарғы Кеңесі
жекешелендіру реформаларын жүргізді.
1940 жылдан бергі қолданылып келе жатқан мүлікті ұлттық деп
таныған құқық акттері заңсыз деп жарияланды.Сонымен қатар ауыл
щаруашылық реформалары, жекешелендіру, соның ішінде тұрғын үйді
жекшелендіру туралы заңдар мен заңнамалар қабылданды.
Эстонияның жекешелендіру саясатының ерекшеліктеріне жекешелендірудің
аралас тәсілдерін қолдану болып табылады: акцияның басым бөлігін
алдыны ала келіскен инвесторға сатылған, ал акцияның қалған бөлігін
тұрғындарға сатқан. Кіші жекешелендіру кіші және орта
кәсіпорындарға қатысты болды, соның ішінде ресторандар, нарқытық
сауда мекемелері болды. Үлкен жекешелендіру үлкен
кәсіпорындардың сатылуымен байланысты болды. Жекешелендірудің тәсілдері
тікелей сауда, аукцион немесе тендер болды. 1995 жылдың
ортасына қарай Эстонияның ірі 600 кәсіпорынының ішінде 400
жекешелендірілді. 1995 жылы ЖІӨ жеке сектордың үлесі 65% құрады.
Қазіргі таңда жекешелендірілмей қалған монополист
кәсіпорындар: Балтық және Эстон электростанциялары, Эстонсланец
концерні, Эстония темір жолы мемлекеттік кәсіпорыны. Экономикасын
жекешелендіру және жекешелендіру дәрежесі бойынша Эстония
Орталық және Шығыс Еуропадағы ең сәтті жүргізілген болып
қаралады.
Эстонияның экономикалық дамуының ерекшелігі шетелдік
инвестициялардың үлкен көлемі. Жан басына шаққанда оның үлесі
Латвия, Литва және Ресейді қоса алғанда және ТМД елдерінен бес
есе асып түседі.
Эстониядағы барлық инвестицияның жартысынан көбі тамақ,
текстиль және электронды өнеркәсіп пен көлік және байланысқа
бағыттылған. Басты иевесторлар швед және фин компаниялары. Ресей
үшінші орында. Эстония экономикасына инвестиция жасаған ресейлік
Лентрансгаз, Газпром, Самара авиация заводын атап айтуға болады.
Батыстық классификация бойынша экономикалық бостандық дәрежесі
бойынша әлемде 18 орында, ал инвестициялық тартымдылық дәрежесі
бойынша Орталық және Шығыс Еуропада Венгриядан кейін екінші
орын алады.
Эстония экономикасын дамытуда Балтық елдері мен ТМД
елдерімен салыстырғанда айтарлықтай жетістіктерге жетті. Атап
айтсақ, ол басқа елдерден бұрын экономикалық кризистен шықты.
Халықаралық Валюта Қоры несие беру шарттарының бірі етіп елдегі
бюджеттік дефицит 4% дан аспау керек деген талап етті. 1995
жылдың өзінде-ақ Эстониядағы бюджеттік дефицит бұл көрсеткіштен де
төмен. 1998 жылы алғаш рет табыстар шығыстан 54 млн.кроннан асып
түсті. Экономиканың дамуында орташа мерзімдік, бюджеттік дефицит 2003
жылы 0,4% - ға қысқаруы тиіс болатын. КСРО құрамында Эстония жоғары
дамыған индустриалды –аграрлы, электротехникалық машина жасауға,
химиялық, жеңіл және тамақ өнеркәсібіне, ауылшаруашылық өнімдеріне
маманданған ел болатын. 1991 жылдан бері жүргізіліп келе жатқан
реформалар шаруашылықтың құрылымын және салаларының дамуын түбімен
өзгертті.ЖІӨ -нің өнеркәсіп пен энергетиканың үлесіне -19,4% , ауыл
шаруашылығына (аңшылық шаруашылықпен қоса есептегендн ) - 4,4, құрылыс
- 4,8, көлік -10,4, сауда - 15,7, қаржылық делдалдық - 15,8% тиеді.
.
ІІ.2 Эстония экономикасының негізгі бағыттары
Транзит және сонымен байланысты жұмыстар Эстония
Республикасының ЖІӨ-нің 15-25% береді. 1991 жылдан бастап елде
айрықша сыртқы сауда саясаты жүргізілуде: мұнда саудаға тарифті
кдергілер жоқ. Сыртқы сауданың айтарлықтай мөлшердегі заңды
тұлғалардың үлесінде болуы Эстонияның экономикасы мен дамуынң
тұрақтануына өз ықпалын тигізді.
Экспорттың көлемі ұлғайтылды. Импорт барьерлерінің болмауы баж
салығынсыз импорттар легінің көптеп келуіне ықпал етті. Бұл
бір жағынан өнеркәсіпті қайтадан құрудың жеделдетуіне өз
септігін тигізсе, екінші жағынан эстондық көптеген кәсіпорындардың
бәсекеге қабілеттігін жойды.
Эстонияның сыртқы саудасының негізгі бағыттары елдің
парламентімен бекітілген. Елдің парламенті эстондық тауар
өндірушілері үшін екі жақты және жан-жақты қолайлы келісімдерді
қарастырады, Эстонияның дүние жүзілік саудада ДСҰ-ға ( Дүниежүзілік
сауда ұйымы) және ЭҚДҰ-на ( экономикалық қарым-қатынас және даму
ұйымы) кіру арқылы өз мүдделерін айқындау, сауда –экономикалық
әріптестер шеңберін кеңейту және экспорт құрылымын жақсартуды өз
мойындарына алады.
140 тан аса елге бағытталған экспорт жүйелерінің
жекешелендірілуі жүргізілуде.
Эстонияның сыртқы саудасы., 1992-1998ж., млрд.крон
Көрсеткіш 1992ж 1993ж 1994ж 1995ж 1996ж 1997ж 1998ж
Тауар 10,7 22,4 38,4 50,1 63,8 102,4 113,0
айналымы
ҚР 2,6 4,4 7,5 8,4 9,3 16,4 13,5
Экспорт 5,6 10,6 16,9 21,0 25,0 40,7 45,6
ҚР 1,2 2,4 3,9 3,7 4,1 7,6 6,1
Импорт 5,1 11,8 21,5 29,1 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz