Экологиялық генетика және фармакогенетика негіздері
2.Тақырыптың өзектілігі: Экологиялық генетика сыртқы орта факторларының тұқым қуалаушылыққа әсерін зерттейді. Адамның экологиялық генетикасы эволюцияның жалпы биологиялық заңдылықтарымен байланысты. Эволюция барысында адам сыртқы ортаның алуан түрлі өзгерістеріне реакция мөлшері кең биологиялық түр ретінде бейімделіп отырады. Бейімделу әрекеті топтық немесе популяциялық деңгейде генотиптердің сұрыпталуымен қатар жүреді. Сондықтан адамның эволюциясы оның генотипінің эволюциясымен сипатталады. Сыртқы ортаның зиянды немесе қандай.да бір жаңа факторларының әсеріне байланысты адамда жағымсыз өзгерістердің қалыптасуы мүмкін. Олар:
1) тұқым қуалау материалының құрлысының өзгеруі
2) патологиялық геннің экспрессиялануы
3) популяция генофондының өзгеруі
Сыртқы орта факторларының әсерінен аллельдердің патологиялық көріністер беруін экогенетикалық реакциялар немесе экогенетикалық аурулар деп атайды.
1) тұқым қуалау материалының құрлысының өзгеруі
2) патологиялық геннің экспрессиялануы
3) популяция генофондының өзгеруі
Сыртқы орта факторларының әсерінен аллельдердің патологиялық көріністер беруін экогенетикалық реакциялар немесе экогенетикалық аурулар деп атайды.
Ф - ОБ - 012016
Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ - түрік университеті
№1 Медицина факультеті
Адам морфологиясы кафедрасы
Молекулалық биология және медициналық генетика пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
Тақырыбы: 35 - 36 ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ГЕНЕТИКА ЖӘНЕ ФАРМАКОГЕНЕТИКА НЕГІЗДЕРІ.
Құрастырған: фарм.ғ.к., доцент м.а. М.А.Бердібеков
аш докторы,доцент К.М. Лаханова
оқытушы: Б.Т.Тастемирова
Түркістан - 2011ж.
Кафедра мәжілісінде талқыланды, хаттама №___, "_____" ____2011ж.
Кафедра меңгерушісі, м.ғ.д.,
профессор _________ С.Н.Жұмашов
1.Тақырып: ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ГЕНЕТИКА ЖӘНЕ ФАРМАКОГЕНЕТИКА НЕГІЗДЕРІ.
2.Тақырыптың өзектілігі: Экологиялық генетика сыртқы орта факторларының тұқым қуалаушылыққа әсерін зерттейді. Адамның экологиялық генетикасы эволюцияның жалпы биологиялық заңдылықтарымен байланысты. Эволюция барысында адам сыртқы ортаның алуан түрлі өзгерістеріне реакция мөлшері кең биологиялық түр ретінде бейімделіп отырады. Бейімделу әрекеті топтық немесе популяциялық деңгейде генотиптердің сұрыпталуымен қатар жүреді. Сондықтан адамның эволюциясы оның генотипінің эволюциясымен сипатталады. Сыртқы ортаның зиянды немесе қандай-да бір жаңа факторларының әсеріне байланысты адамда жағымсыз өзгерістердің қалыптасуы мүмкін. Олар:
1) тұқым қуалау материалының құрлысының өзгеруі
2) патологиялық геннің экспрессиялануы
3) популяция генофондының өзгеруі
Сыртқы орта факторларының әсерінен аллельдердің патологиялық көріністер беруін экогенетикалық реакциялар немесе экогенетикалық аурулар деп атайды.
3.Сабақтың мақсаты:
4. Оқытудың міндеттері:
5.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
6.Білім берудің және оқытудың әдістері:
* Негізгі сұрақтар бойынша ауызша талдау.
* Типтік және ситуациялық есептерді шығару.
* Пікірталас.
7. Тәжірбиелік сабақтың өтілетін орны: Адам морфологиясы кафедрасының оқу бөлмелері: 202, 204, 205, 206.
Ақпараттық - дидактикалык блок:
Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің негізгі көзі мутациялар екені белгілі. Егер мутациялар ұрыктық жасушаларда жүрсе, онда тұқым қуалайтын патологияның жиілігі жоғарылайды. Органогенез кезінде байқалған мутациялар болашақ нәрестенің бейімделушілік қасиеттерін төмендетіп, түрлі кемістіктердің пайда болу жиілігін арттырып, дамуды баяулатып, тіпті өлімге душар етеді. Ал постнатальдық кезеңдегі сомалық мутациялар түрлі қатерлі жаңа түзілістердің жиілігін арттырады, иммунитет бұзылады, ерте қартаюға себеп болады. XX- ғасырдың 50- жылдары кең көлемде жүргізілген атомдық қаруларды сынаудың нәтижелері, иондаушы сәулелерді медицинада емдеуге қолдану т.б. жүз мыңдаған адамдарда мутациялық өзгерістерді туғызып,ауруларға ұшыратқаны белгілі.Сол жылдары ауылшаруашылығында көптеп колданылған түрлі тыңайтқыштар, жемдік қоспалар және биологиялық активті заттар мен тағамдық қоспаларды алсақ, олардың құрамында қандай мөлшерде болса да мутагендік, канцерогендік және тератогендік заттардың болғаны даусыз. Қазіргі кезде мутагенез проблемасы бойынша негізгі генетикалық зерттеулер мутагендік қауіптілікті анықтаудың әдістерін ойлас- тыруда. Адам экогенетикасының проблемаларын қарастыру қоршаған ортада жаңа факторлардың пайда болуына байланысты жылдамдай түсті. Алғашқы эволюциялык процесстерде дәрі-дәрмектер, пестицидтер мен тағамдық қоспалар болмағандықтан оларға деген сұрыптау да жүрмеген. Осы аталған т.б. жаңа факторлардың әсерінен ұзақ уақыт үнсіз жатқан аллельдердің экспрессиясы жүріп, түрлі патологиялық реакциялар көріне бастады. Мұны факторлардың экогенетикалық әсері деп атайды.
Барлық мультифактордык ауруларды адам экогенегикасының мысалы деуге болады, өйткені олардың дамуы көптеген гендердің мутациясы мен өзара өрекеттесуі, ауруларға икемділік және сыртқы орта факторлары әсерінің нәтижесіне байланысты.
Сыртқы орта факторларының әсеріне генетикалық тұрғыда түрліше реакциялардың көрінуін генеалогиялық, егіздерді салыстыру, молекулалық-генетикалық жөне популяциялық-статистикалық әдістердің көмегімен анықтайды. Осы аталған әдістерге қосымша биохимиялық, токсикологиялық және фармакологиялық әдістерді қолдана отырып ағзадағы дәрілік препараттардың, басқа да қоспа заттардың концентрациясын, олардың алмасу (метаболизм) жолдарын өте дәлдікпен анықтауға болады.
Генеалогиялық әдісті қолдану арқылы шежіре құрып экогенетикалық белгінің тұқым қуалау типін, туыстық жақындығын аныктап, ол адамдардың жынысына, жасына, физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты дөрілердің мөлшерін және әсер ету сипатын белгілейді.
Егіздерді салыстыру әдісімен көбінесе сандык белгілердің калыптасуындағы орта мен тұқымқуалаушылықтың рөліне баға беріледі.
Популяциялық-статистикалық әдіспен популяциядағы адамдардың сыртқы орта факторларына реакциясы біркелкі немесе түрліше болуы, ол реакцияның көрінуі бірнеше генмен немесе бір ғана генмен анықталуы зерттеледі. Осы әдіспен зерттеуде сонымен қатар тіршілік жағдайлары біркелкі ортадағы түрлі этникалық топтарды салыстыра отырып олардың сыртқы орта жағдайларына түрліше реакция көрсетуі тұқымқуалаушылыққа байланысты екеніне көз жеткізіледі.
Молекулалық-генетикалық әдісті қолдану арқылы ағзаның сыртқы орта факторларына реакциясы қандай да бір фермент активтілігінің төмендеуі себепті болғаны анықталады.
Сыртқы орта факторларының әсеріне адамның жеке-дара өзгергіштігі мен тұрақтылығы (толеранттылығы).
Адам экогенетикасының зерттеулері сыртқы орта факторларының әсеріне популяциядағы адамдардың жауап қайтару реакциясы түрліше болатынын көрсетті. Осындай мәліметтер негізінде экологиялық генетиканың жаңа саласы - токсикогвномика жарыққа шықты. Токсикогсномика нақты генотиптері бар адамдарға кандай бір орта факторларының токсиндік көрініс беруіне болжам жасайды. Жеке адамдарда патологиялық сипатта көрінетін экогенетикалық реакциялар сирек кездесетін бір немесе бірнеше мутантты гендермен анықталуы мүмкін, Бірақ ұқсас реакциялар көрсететін полиморфтық жүйелері де болады.
Ағзаның экогенетикалық жауап қайтару реакциясы сыртқы орта факгорларының түріне және әеер ету дәрежесіне байланысты болады. Экогенетикалық ауруларға себеп болатын факторлардың негізгілері мыналар:
а) атмосфераның ластануы - ірі қалалардағы зауыт, фабрикалардан, автокөліктерден бөлінетін улы газдар түрлі химиялық қосылыстар, шаң, тозаңға байланысты. Кейбір қалаларда атмосфераға жылына әр адам басына шаққанда 300-600 кг химиялық лас қалдықтар бөлінеді. Осындай химиялық қосылыстар өкпе, тері және ауыз бен мұрынның кілегейлі қабықшалары арқылы еніп түрліше реакцияларды туғызады. Атмосфераның ластануына реакция туғызатын жақсы зерттелген мутация-антитрипсиннің жетіспеуі. Қан сарысуындағы бұл белок рецессивті z аллелімен анықталады. Бұл аллель бойынша гомозигогтар (zz) созылмалы өкпе қабыну және өкпе эмфиземасына тез шалдыққыш келеді. мұндай адамдарда өкпе эмфиземасы популяциядағы жасы 30-40-тан асқандарға қарағанда 30 есе жиі кездеседі. Өйткені анти- трипсин ферменті қалыпты жағдайда өкпе ұлпаларының бұзылуларына жол бермейді, дұрыс қызмет атқаруын қамтамасыз етеді. Қоршаған ортадағы темекі (никотин) түтіні мен ауаның шаң- тозаңмен ластануы антитрипсин жетіспейтін адамдарда өкпе эмфиземасының дамуын тездетеді. Өндірісте жағымсыз иісі бар бояулармен жұмыс істеу бауыр жасушаларында болатын ацетилтрансфераза ферменті жетіспейтін адамдарда қуықтың рак ауруына тұқым қуалайтын икемділікгі калыптастырады. ә) тағамдық заттар мен тағамдық қоспалар. Генетикалық сезімталдығы жоғары адамдарда кейбір тағамдық өнімдер жағымсыз реакциялар туғызады. Мысалы лактозаны сіңіре алмау ерекшелігіне байланысты сүт ішкенде іштің өтуі, ішектегі асқорытудың бұзылуы байқалады. Өйткені ішекте лактаза ферменті жеткіліксіз болғандықтан лактоза ыдырамай шіріту микробтарының кебеюіне қолайлы қоректі орта пайда болады. Лактазаның мутанты гені шығыс халықтарында жиірек, кең таралған-95-100%болса,афроамерикалы қтарда70-75%, европалықтарда өте сирек 5-10 % құрайды.
Глюкоза-6-фосфатдегидрогеназа ферменті жетісгпейтін адамдарда атбұршақты тағам ретінде пайдалану эритроциттердің гемолизіне (бұзылуына) себепші болады. Егер дер кезінде емделмесе бүйректің зақымдалуы мүмкін. Бұл ферменттің мутациялық рецессивті гені жыныстық Х-хромосомамен тіркес тұқым қуалайды, оның тасымалдаушылары (10% шамасында) безгек ауруы таралған аудандарда жиі кездеседі. Тасымалдау- шылардың көпшілігі гетерозиготалы әйелдер, ал гемизиготалы ер адамдар сирек кездеседі.
б) физикалык факторлар және металлдармен улану. Ультракүлгін сәулесіне жоғары сезімталдыкка байланысты адамда пигменттік кееродерма қалыптасады. Бұл аурудың сирек кездесетін гені жыныстьіқ Х-хромосомасымен тіркес тұқым қуалап ұрпақтарына беріледі. Күн сәулесінің әсерінен алдымен теріде күйіктер пайда болып жараға айналады, соңынан ол жерде қатерлі ісіктің жаңа түзілістері көрінеді. Пигменттік ксеродерма кезінде ДНҚ құрлысының репарациялық жүйесі бұзылады. Өйткені ДНҚ репарациясын қамтамасыз ететін ферменттерге жауапты бірнеше ген мутацияға ұшырайды. Бұл ауруды пренатальдық диагностикалау арқылы алдын алуға болады.
Ауыр металл тұздарына (сынап, кадмий, қорғасын т.б.) сезімталдылық та түрліше реакциялармен көрінеді. Мысалы сынаптың органикалық қосылыстарымен улану адамдарда түрлі дәрежедегі жүйкелік-психикалық ауытқуларды туғызады. Цистиноз жөне Фанкони анемиясының генін тасымалдаушы гетерозиготтар металдардың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ - түрік университеті
№1 Медицина факультеті
Адам морфологиясы кафедрасы
Молекулалық биология және медициналық генетика пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
Тақырыбы: 35 - 36 ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ГЕНЕТИКА ЖӘНЕ ФАРМАКОГЕНЕТИКА НЕГІЗДЕРІ.
Құрастырған: фарм.ғ.к., доцент м.а. М.А.Бердібеков
аш докторы,доцент К.М. Лаханова
оқытушы: Б.Т.Тастемирова
Түркістан - 2011ж.
Кафедра мәжілісінде талқыланды, хаттама №___, "_____" ____2011ж.
Кафедра меңгерушісі, м.ғ.д.,
профессор _________ С.Н.Жұмашов
1.Тақырып: ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ГЕНЕТИКА ЖӘНЕ ФАРМАКОГЕНЕТИКА НЕГІЗДЕРІ.
2.Тақырыптың өзектілігі: Экологиялық генетика сыртқы орта факторларының тұқым қуалаушылыққа әсерін зерттейді. Адамның экологиялық генетикасы эволюцияның жалпы биологиялық заңдылықтарымен байланысты. Эволюция барысында адам сыртқы ортаның алуан түрлі өзгерістеріне реакция мөлшері кең биологиялық түр ретінде бейімделіп отырады. Бейімделу әрекеті топтық немесе популяциялық деңгейде генотиптердің сұрыпталуымен қатар жүреді. Сондықтан адамның эволюциясы оның генотипінің эволюциясымен сипатталады. Сыртқы ортаның зиянды немесе қандай-да бір жаңа факторларының әсеріне байланысты адамда жағымсыз өзгерістердің қалыптасуы мүмкін. Олар:
1) тұқым қуалау материалының құрлысының өзгеруі
2) патологиялық геннің экспрессиялануы
3) популяция генофондының өзгеруі
Сыртқы орта факторларының әсерінен аллельдердің патологиялық көріністер беруін экогенетикалық реакциялар немесе экогенетикалық аурулар деп атайды.
3.Сабақтың мақсаты:
4. Оқытудың міндеттері:
5.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
6.Білім берудің және оқытудың әдістері:
* Негізгі сұрақтар бойынша ауызша талдау.
* Типтік және ситуациялық есептерді шығару.
* Пікірталас.
7. Тәжірбиелік сабақтың өтілетін орны: Адам морфологиясы кафедрасының оқу бөлмелері: 202, 204, 205, 206.
Ақпараттық - дидактикалык блок:
Тұқым қуалайтын өзгергіштіктің негізгі көзі мутациялар екені белгілі. Егер мутациялар ұрыктық жасушаларда жүрсе, онда тұқым қуалайтын патологияның жиілігі жоғарылайды. Органогенез кезінде байқалған мутациялар болашақ нәрестенің бейімделушілік қасиеттерін төмендетіп, түрлі кемістіктердің пайда болу жиілігін арттырып, дамуды баяулатып, тіпті өлімге душар етеді. Ал постнатальдық кезеңдегі сомалық мутациялар түрлі қатерлі жаңа түзілістердің жиілігін арттырады, иммунитет бұзылады, ерте қартаюға себеп болады. XX- ғасырдың 50- жылдары кең көлемде жүргізілген атомдық қаруларды сынаудың нәтижелері, иондаушы сәулелерді медицинада емдеуге қолдану т.б. жүз мыңдаған адамдарда мутациялық өзгерістерді туғызып,ауруларға ұшыратқаны белгілі.Сол жылдары ауылшаруашылығында көптеп колданылған түрлі тыңайтқыштар, жемдік қоспалар және биологиялық активті заттар мен тағамдық қоспаларды алсақ, олардың құрамында қандай мөлшерде болса да мутагендік, канцерогендік және тератогендік заттардың болғаны даусыз. Қазіргі кезде мутагенез проблемасы бойынша негізгі генетикалық зерттеулер мутагендік қауіптілікті анықтаудың әдістерін ойлас- тыруда. Адам экогенетикасының проблемаларын қарастыру қоршаған ортада жаңа факторлардың пайда болуына байланысты жылдамдай түсті. Алғашқы эволюциялык процесстерде дәрі-дәрмектер, пестицидтер мен тағамдық қоспалар болмағандықтан оларға деген сұрыптау да жүрмеген. Осы аталған т.б. жаңа факторлардың әсерінен ұзақ уақыт үнсіз жатқан аллельдердің экспрессиясы жүріп, түрлі патологиялық реакциялар көріне бастады. Мұны факторлардың экогенетикалық әсері деп атайды.
Барлық мультифактордык ауруларды адам экогенегикасының мысалы деуге болады, өйткені олардың дамуы көптеген гендердің мутациясы мен өзара өрекеттесуі, ауруларға икемділік және сыртқы орта факторлары әсерінің нәтижесіне байланысты.
Сыртқы орта факторларының әсеріне генетикалық тұрғыда түрліше реакциялардың көрінуін генеалогиялық, егіздерді салыстыру, молекулалық-генетикалық жөне популяциялық-статистикалық әдістердің көмегімен анықтайды. Осы аталған әдістерге қосымша биохимиялық, токсикологиялық және фармакологиялық әдістерді қолдана отырып ағзадағы дәрілік препараттардың, басқа да қоспа заттардың концентрациясын, олардың алмасу (метаболизм) жолдарын өте дәлдікпен анықтауға болады.
Генеалогиялық әдісті қолдану арқылы шежіре құрып экогенетикалық белгінің тұқым қуалау типін, туыстық жақындығын аныктап, ол адамдардың жынысына, жасына, физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты дөрілердің мөлшерін және әсер ету сипатын белгілейді.
Егіздерді салыстыру әдісімен көбінесе сандык белгілердің калыптасуындағы орта мен тұқымқуалаушылықтың рөліне баға беріледі.
Популяциялық-статистикалық әдіспен популяциядағы адамдардың сыртқы орта факторларына реакциясы біркелкі немесе түрліше болуы, ол реакцияның көрінуі бірнеше генмен немесе бір ғана генмен анықталуы зерттеледі. Осы әдіспен зерттеуде сонымен қатар тіршілік жағдайлары біркелкі ортадағы түрлі этникалық топтарды салыстыра отырып олардың сыртқы орта жағдайларына түрліше реакция көрсетуі тұқымқуалаушылыққа байланысты екеніне көз жеткізіледі.
Молекулалық-генетикалық әдісті қолдану арқылы ағзаның сыртқы орта факторларына реакциясы қандай да бір фермент активтілігінің төмендеуі себепті болғаны анықталады.
Сыртқы орта факторларының әсеріне адамның жеке-дара өзгергіштігі мен тұрақтылығы (толеранттылығы).
Адам экогенетикасының зерттеулері сыртқы орта факторларының әсеріне популяциядағы адамдардың жауап қайтару реакциясы түрліше болатынын көрсетті. Осындай мәліметтер негізінде экологиялық генетиканың жаңа саласы - токсикогвномика жарыққа шықты. Токсикогсномика нақты генотиптері бар адамдарға кандай бір орта факторларының токсиндік көрініс беруіне болжам жасайды. Жеке адамдарда патологиялық сипатта көрінетін экогенетикалық реакциялар сирек кездесетін бір немесе бірнеше мутантты гендермен анықталуы мүмкін, Бірақ ұқсас реакциялар көрсететін полиморфтық жүйелері де болады.
Ағзаның экогенетикалық жауап қайтару реакциясы сыртқы орта факгорларының түріне және әеер ету дәрежесіне байланысты болады. Экогенетикалық ауруларға себеп болатын факторлардың негізгілері мыналар:
а) атмосфераның ластануы - ірі қалалардағы зауыт, фабрикалардан, автокөліктерден бөлінетін улы газдар түрлі химиялық қосылыстар, шаң, тозаңға байланысты. Кейбір қалаларда атмосфераға жылына әр адам басына шаққанда 300-600 кг химиялық лас қалдықтар бөлінеді. Осындай химиялық қосылыстар өкпе, тері және ауыз бен мұрынның кілегейлі қабықшалары арқылы еніп түрліше реакцияларды туғызады. Атмосфераның ластануына реакция туғызатын жақсы зерттелген мутация-антитрипсиннің жетіспеуі. Қан сарысуындағы бұл белок рецессивті z аллелімен анықталады. Бұл аллель бойынша гомозигогтар (zz) созылмалы өкпе қабыну және өкпе эмфиземасына тез шалдыққыш келеді. мұндай адамдарда өкпе эмфиземасы популяциядағы жасы 30-40-тан асқандарға қарағанда 30 есе жиі кездеседі. Өйткені анти- трипсин ферменті қалыпты жағдайда өкпе ұлпаларының бұзылуларына жол бермейді, дұрыс қызмет атқаруын қамтамасыз етеді. Қоршаған ортадағы темекі (никотин) түтіні мен ауаның шаң- тозаңмен ластануы антитрипсин жетіспейтін адамдарда өкпе эмфиземасының дамуын тездетеді. Өндірісте жағымсыз иісі бар бояулармен жұмыс істеу бауыр жасушаларында болатын ацетилтрансфераза ферменті жетіспейтін адамдарда қуықтың рак ауруына тұқым қуалайтын икемділікгі калыптастырады. ә) тағамдық заттар мен тағамдық қоспалар. Генетикалық сезімталдығы жоғары адамдарда кейбір тағамдық өнімдер жағымсыз реакциялар туғызады. Мысалы лактозаны сіңіре алмау ерекшелігіне байланысты сүт ішкенде іштің өтуі, ішектегі асқорытудың бұзылуы байқалады. Өйткені ішекте лактаза ферменті жеткіліксіз болғандықтан лактоза ыдырамай шіріту микробтарының кебеюіне қолайлы қоректі орта пайда болады. Лактазаның мутанты гені шығыс халықтарында жиірек, кең таралған-95-100%болса,афроамерикалы қтарда70-75%, европалықтарда өте сирек 5-10 % құрайды.
Глюкоза-6-фосфатдегидрогеназа ферменті жетісгпейтін адамдарда атбұршақты тағам ретінде пайдалану эритроциттердің гемолизіне (бұзылуына) себепші болады. Егер дер кезінде емделмесе бүйректің зақымдалуы мүмкін. Бұл ферменттің мутациялық рецессивті гені жыныстық Х-хромосомамен тіркес тұқым қуалайды, оның тасымалдаушылары (10% шамасында) безгек ауруы таралған аудандарда жиі кездеседі. Тасымалдау- шылардың көпшілігі гетерозиготалы әйелдер, ал гемизиготалы ер адамдар сирек кездеседі.
б) физикалык факторлар және металлдармен улану. Ультракүлгін сәулесіне жоғары сезімталдыкка байланысты адамда пигменттік кееродерма қалыптасады. Бұл аурудың сирек кездесетін гені жыныстьіқ Х-хромосомасымен тіркес тұқым қуалап ұрпақтарына беріледі. Күн сәулесінің әсерінен алдымен теріде күйіктер пайда болып жараға айналады, соңынан ол жерде қатерлі ісіктің жаңа түзілістері көрінеді. Пигменттік ксеродерма кезінде ДНҚ құрлысының репарациялық жүйесі бұзылады. Өйткені ДНҚ репарациясын қамтамасыз ететін ферменттерге жауапты бірнеше ген мутацияға ұшырайды. Бұл ауруды пренатальдық диагностикалау арқылы алдын алуға болады.
Ауыр металл тұздарына (сынап, кадмий, қорғасын т.б.) сезімталдылық та түрліше реакциялармен көрінеді. Мысалы сынаптың органикалық қосылыстарымен улану адамдарда түрлі дәрежедегі жүйкелік-психикалық ауытқуларды туғызады. Цистиноз жөне Фанкони анемиясының генін тасымалдаушы гетерозиготтар металдардың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz