Эмпатиялық қабілеттіліктерді өзіндік бағалау
Адамның өзіндік бағалауын эмпатияға деген қабілеттілікті анықтау әдістемесі толығымен көрсетіп береді. Оны қолданудың нәтижелері, сонымен қатар, нақты тұлғааралық қатынастардағы адамның өзінің туыстық мәнін меңгеруінің индивидуалды-ерекше мүмкіндіктері жоспарындағы оның әлеуметтік-психологиялық сипаттамалары үшін де маңызды болып табылады.
Эмпатияның (бірлесіп қайғыру ретінде) басқа адамдардың жүріс-тұрысына эмоциялық, тікелей реакцияларды білдіретіндігі, олардың әрекеттеріне еліктеуге дейін болатындығы, оның анықтамасы бойынша белгілі. Эмпатияның негізінде адам өзін тез таниды және өзіне ұқсайтындардың күйлерін түсініп және оларды алдын-ала біле отырып, олардың қайғысына ортақтасуға қабілетті бола бастайды. Дамыған эмпатиялық қабілеттіліктер адекватты өмірлік тәжірибе туралы және агрессивтіліктің, фрустрациялылықтың және ригидтіліктің құбылыстарына қатысты өзіндік бақылаудың мүмкіндігі туралы мәліметтер береді.
Нұсқау. Ұсынылып отырған сұрақтарға «иә» немесе «жоқ» деп жауап беріңіз:
1. Бір адамның адамдардың ортасында өзін жалғыз сезінгенін көргенде, менің көңіл-күйім жабырқайды.
2. Адамдар жануарлардың сезімталдығы мен олардың сезіну қабілеттігі туралы асыра сілтейді.
3. Адамдардың өз сезімдерін ашық көрсетулері маған ұнамайды.
4. Маған бақытсыз адамдардың үнемі өздерін аяйтындықтары ұнамайды.
5. Егер менің жанымда біреу өзін қолайсыз сезініп отырса, мен де өзімді қолайсыз сезіне бастаймын.
6. Менің ойымша, бақыттан жылау ақылсыздық.
7. Мені өз достарымның немесе құрбыларымның мәселелері қатты толғандырады.
8. Кейде махаббат туралы әндер мені қатты толғандырады.
Егер адамдарға олар үшін жағымсыз жаңалықты хабарлау қажет
Эмпатияның (бірлесіп қайғыру ретінде) басқа адамдардың жүріс-тұрысына эмоциялық, тікелей реакцияларды білдіретіндігі, олардың әрекеттеріне еліктеуге дейін болатындығы, оның анықтамасы бойынша белгілі. Эмпатияның негізінде адам өзін тез таниды және өзіне ұқсайтындардың күйлерін түсініп және оларды алдын-ала біле отырып, олардың қайғысына ортақтасуға қабілетті бола бастайды. Дамыған эмпатиялық қабілеттіліктер адекватты өмірлік тәжірибе туралы және агрессивтіліктің, фрустрациялылықтың және ригидтіліктің құбылыстарына қатысты өзіндік бақылаудың мүмкіндігі туралы мәліметтер береді.
Нұсқау. Ұсынылып отырған сұрақтарға «иә» немесе «жоқ» деп жауап беріңіз:
1. Бір адамның адамдардың ортасында өзін жалғыз сезінгенін көргенде, менің көңіл-күйім жабырқайды.
2. Адамдар жануарлардың сезімталдығы мен олардың сезіну қабілеттігі туралы асыра сілтейді.
3. Адамдардың өз сезімдерін ашық көрсетулері маған ұнамайды.
4. Маған бақытсыз адамдардың үнемі өздерін аяйтындықтары ұнамайды.
5. Егер менің жанымда біреу өзін қолайсыз сезініп отырса, мен де өзімді қолайсыз сезіне бастаймын.
6. Менің ойымша, бақыттан жылау ақылсыздық.
7. Мені өз достарымның немесе құрбыларымның мәселелері қатты толғандырады.
8. Кейде махаббат туралы әндер мені қатты толғандырады.
Егер адамдарға олар үшін жағымсыз жаңалықты хабарлау қажет
Эмпатиялық қабілеттіліктерді өзіндік бағалау
Адамның өзіндік бағалауын эмпатияға деген қабілеттілікті анықтау әдістемесі
толығымен көрсетіп береді. Оны қолданудың нәтижелері, сонымен қатар, нақты
тұлғааралық қатынастардағы адамның өзінің туыстық мәнін меңгеруінің
индивидуалды-ерекше мүмкіндіктері жоспарындағы оның әлеуметтік-
психологиялық сипаттамалары үшін де маңызды болып табылады.
Эмпатияның (бірлесіп қайғыру ретінде) басқа адамдардың жүріс-тұрысына
эмоциялық, тікелей реакцияларды білдіретіндігі, олардың әрекеттеріне
еліктеуге дейін болатындығы, оның анықтамасы бойынша белгілі. Эмпатияның
негізінде адам өзін тез таниды және өзіне ұқсайтындардың күйлерін түсініп
және оларды алдын-ала біле отырып, олардың қайғысына ортақтасуға қабілетті
бола бастайды. Дамыған эмпатиялық қабілеттіліктер адекватты өмірлік
тәжірибе туралы және агрессивтіліктің, фрустрациялылықтың және
ригидтіліктің құбылыстарына қатысты өзіндік бақылаудың мүмкіндігі туралы
мәліметтер береді.
Нұсқау. Ұсынылып отырған сұрақтарға иә немесе жоқ деп жауап беріңіз:
1. Бір адамның адамдардың ортасында өзін жалғыз сезінгенін көргенде,
менің көңіл-күйім жабырқайды.
2. Адамдар жануарлардың сезімталдығы мен олардың сезіну қабілеттігі
туралы асыра сілтейді.
3. Адамдардың өз сезімдерін ашық көрсетулері маған ұнамайды.
4. Маған бақытсыз адамдардың үнемі өздерін аяйтындықтары ұнамайды.
5. Егер менің жанымда біреу өзін қолайсыз сезініп отырса, мен де
өзімді қолайсыз сезіне бастаймын.
6. Менің ойымша, бақыттан жылау ақылсыздық.
7. Мені өз достарымның немесе құрбыларымның мәселелері қатты
толғандырады.
8. Кейде махаббат туралы әндер мені қатты толғандырады.
9. Егер адамдарға олар үшін жағымсыз жаңалықты хабарлау қажет болса,
мен өте қатты толқимын.
10. Мені қоршаған адамдар менің көңіл-күйіме қатты әсер етеді.
11. Мен кездестірген шетел азаматтарының көпшілігі маған сұық және
эмоционалды емес болып көрінеді.
12. Маған адамдармен қарым-қатынас жасауды талап ететін кәсіптер
ұнайды.
13. Егер менің достарым немесе құрбыларым дұрыс емес әрекет жасаса,
мен оған аса мән бермеймін.
14. Маған адамдардың сыйлықтарды қалай қабылдайтындықтарын көрген
ұнайды.
15. Жалғыз адамдар көбінесе қатыгез болады.
16. Егер мен жылап отырған адамды көрсем, мен оған мән беремін.
17. Кей әуендерді естігенде мен өзімді бақытты сезінемін.
18. Қандай да бір романды оқығанда, мен соның барлығы шын мәнісінде
болып жатқандай қайғырамын.
19. Егер мен біреуге жаман нәрсе жасалып жатқанын көрсем, үнемі
ашуланамын.
20. Менің жанымдағы кейбір адамдар жыласа да ол мені аса мазаламайды.
21. Егер менің құрбыларым немесе достарым менімен өз мәселелерін
талқылай бастаса, мен әңгімені басқа жаққа бұруға тырысамын.
22. Кино көруге барғанда мені неліктен көптеген көрермендердің
фильмді шын болып жатқандай қабылдайтындығы, жылайтындығы және
қайғыратындығы таңқалдырады.
23. Басқа адамның күлкісі маған да жұғады, адамдар көп жағдайда
мүлдем мағынасыз күледі.
24. Мен шешім қабылдағанда, осы жайлы басқа адамдардың сезімдері мені
қызықтырмайды.
25. Егер қоршаған адамдар бір нәрсеге мазасызданса, мен рухани тепе-
теңдігімді жоғалтамын.
26. Егер адамдар тіпті бекер нәрселерге де мән берсе, маған оны көру
ауыр тиеді.
27. Жануарлардың қиналып жатқанын көрсем, мен қиналамын.
28. Кітаптарда болып жатқандар үшін қайғыру ақымақтық.
29. Кәрі адамдардың шарасыздықтары мені қиналдырады.
30. Басқалардың жылағаны менде жан ашырлықтан гөрі, ашу туғызады.
31. Маған кинофильмдердегі кейіпкерлердің ғұмыры үшін қайғыру ұнайды.
32. Кейде мен, қоршаған адамдардың толқуларына өзімнің аса мән
бермейтіндігімді байқаймын.
33. Маған кішкентай балалар көбінесе еш себепсіз жылайтындай
көрінеді.
Нәтижелерді өңдеу. Әр жауапқа 1 балл қойылады. 1, 5, 7, 8, 9, 10, 12, 14,
15, 16, 17, 18, 19, 25, 26, 27, 29, 31 сұрақтарға иә деген жауаптардың
баллдарының соммасына; 2, 3, 4, 6, 11, 13, 20, 21, 22, 23, 24, 28, 30, 32,
33 сұрақтарға берілген жоқ деген жауаптардың баллдарының соммасы
қосылады.
ЭҚ = (иә соммасы + жоқ соммасы) ×6033 + 20.
Эмпатиялық қабілеттіліктерді анықтау диапазондарының мәндері – біз
қабылдаған әмбебап шкалалар үшін әдеттегілер – төменгілері - 20-30 балл;
орташалары – 31-45 балл; жоғарылары – 46 және одан жоғары баллдар.
А. Ассингер тесті (қатынастардағы агрессивтілікті бағалау)
Флегматиктік адам өзін қызықты әңгімешіл адам ретінде сирек көрсетеді,
бірақ және шектен тыс агрессивті, тордан секірген жолбарыс секілді адаммен
қарым-қатынас жасау жағымсыз.
А. Ассингер тесті адамның қоршағандармен қарым-қатынастарда жеткілікті
корректілі екендігін және олармен оңай қарым-қатынас жасай алатындығын
анықтауға мүмкіндік береді. Жауаптардың көбірек объективті болуы үшін,
ұжымдастар сұрақтарға бір-бірі үшін жауап берген кезде өзара бағалауды
жүргізуге болады. Бұл олардың өзіндік бағалауларының қаншалықты дұрыс
екендігін түсінуге көмектеседі.
Жауаптың астын сызыңыз
1. Кезекті қызметтік конфликтіден кейін сіз татуласудың жолдарын
іздейсіз бе?
а. Үнемі.
ә. Кейде.
б. Ешқашанда.
2. Сіз өзіңізді критикалық жағдайларда қалай ұстайсыз?
а. Іштей күйесіз.
ә. Толық бірқалыптылықты сақтайсыз.
б. Өз-өзіңізді ұстай алмайсыз.
3. Сізді ұжымдастарыңыз қандай деп есептейді?
а. Өз-өзіне сенімді және қызғаншақ.
ә. Қайырымды.
б. Бір қалыпты және қызғаншақ емес.
4. Егер сізге жауапкершілікті қызмет ұсынса, сіз өзіңізді қалай
ұстайсыз?
а. Оны қауіптене отырып қабылдайсыз.
ә. Ойланбастан келісесіз.
б. Одан өзіңіздің тыныштығыңыз үшін бас тартасыз.
5. Егер ұжымдастарыңыздың бірі сіздің үстеліңізден рұқсатсыз қағаз
алса, сіз не істейсіз?
а. Бірден жазасын беруге тырысасыз.
ә. Қайтарып беруге мәжбүр етесіз.
б. Оған басқа ештеме керек емес пе екендігін сұрайсыз.
6. Егер сіздің жұбайыңыз жұмыстан әдеттегіден кеш оралса, сіз оны
қандай сөздермен қарсы аласыз?
а. Сен неліктен осынша кешіктің?
ә. Кешке дейін қайда жүрсің?
б. Мен мазасыздана бастадым ғой.
7. Сіз автокөліктің рөлінде өзіңізді қалай ұстайсыз?
а. Сізге артын көрсеткен көлікті басып озуға тырысасыз.
ә. Сізді қанша көліктің басып озғандығы, сізге бәрі-бір.
б. Ешкім сізді қуып жете алмайтындай жылдамдықпен жүресіз.
8. Сіз өзіңіздің өмірге деген көзқарастарыңызды қандай деп
есептейсіз?
а. Сараланған.
ә. Жеңілтек.
б. Аса қатал.
9. Егер барлық нәрсе орындала бермесе, сіз не істейсіз?
а. Кінәні басқа адамға жабуға тырысасыз.
ә. Көнесіз.
б. Алдағы уақытта байқап басатын боласыз.
10. Қазіргі кездегі жастардың арасындағы дұрыс емес қылықтар
жағдайлары туралы фельетонға сіз қалай қарайсыз?
а. Оларға бұндай көңіл көтерулерге тыйым салу қажет.
ә. Оларға ұйымдасқан және мәдени демалуға мүмкіндік жасау керек.
б. Біз неге оларға осыншама көмектесеміз.
11. Егер сіз отырғыңыз келген орынға басқа біреу отырса, сіз не
сезінесіз?
а. Мен неліктен оған бола өз жүйкемді тоздырдым екен?
ә. Оның бет бейнесі бастыққа жағымды болған секілді.
б. Мүмкін келесі жолы менің жолым болар.
12. Сіз қорқынышты фильмді қалай көресіз?
а. Қорқасыз.
ә. Жалығасыз.
б. Шын ләззат аласыз.
13. Егер жолдағы қозғалыстың мүмкін еместігіне байланысты сіз
маңызды жиналысқа кешіксеңіз не істейсіз?
а. Жиналыс болып жатқанда мазасызданасыз.
ә. Қызметтес адамдарыңыздың түсіністікпен қарауына мүмкіндік туғызасыз.
б. Жабырқайсыз.
14. Сіз өзіңіздің спорттық жетістіктеріңізге қалай қарайсыз?
а. Міндетті түрде жеңуге тырысасыз.
ә. Өзіңізді қайтадан жас сезінуден алған ләззатты бағалайсыз.
б. Егер жолыңыз болмаса, қатты ашуланасыз.
15. Егер сізге мейрамханада нашар қызмет көрсетсе, сіз не жасар
едіңіз?
а. Ұрыстан қашып, шыдайсыз.
ә. Басшыны шақырып, оған ескерту жасайсыз.
б. Мейрамхананың директорына шағымданасыз.
16. Егер сіздің балаңызды мектепте ренжітсе, сіз не істейсіз?
а. Мұғаліммен сөйлесесіз.
ә. Жасөспірім қылмыскердің ата-анасымен ұрсысасыз.
б. Балаңызға жауап беруге кеңес бересіз.
17. Өз пікіріңіз бойынша, сіз қандай адамсыз?
а. Орташа.
ә. Өз-өзіне сенімді.
б. Барлық жерде жол тапқыш.
18. Ғимараттың есігінде соғылып қалған қарамағыңыздағы адам сіздің
алдыңызда кешірім сұрай бастаса, сіз не деп жауап бересіз?
а. Кешіріңіз, бұл менің кінәм.
ә. Ештеме етпейді, оқасы жоқ.
б. Мұқият бола алмайсыз ба?
19. Газеттегі жастардың арасындағы бұзақылық жағдайлары туралы
мақалаға сіз қалай қарайсыз?
а. Қашан нақты шаралар қабылданады?
ә. Денелік жазалар қолдану қажет.
б. Барлығын жастарға жабуға болмайды, тәрбиелеушілер де кінәлі.
20. Сізге өмірге қайтадан жануар түрінде келу мүмкіндігі
берілгендігін елестетіңіз. Сіз қандай жануар болғанды қалар
едіңіз?
а. Жолбарыс немесе ілбіс.
ә. Үй мысығы.
б. Аю.
Енді асты сызылған жауаптарды зейін салып қарап шығыңыз. Жауаптардың
нөмірлерін соммалаңыз.
Нәтижелер
45 және одан жоғары ұпай. Сіз артық шамада агрессивтісіз және басқаларға
қатысты жиі жағдайда шыдамсыз және қатал боласыз. Сіз қоршаған адамдардың
қызығушылықтарына қарамастан жетістікке қол жеткізудің өз әдістеріңізге
арқа сүйеп, басқарушы билікке жетуге талпынасыз. Сондықтан да сізді
қызметтестеріңіздің жақтырмауы таңдандырмайды, бірақ кішігірім мүмкіндік
болғанда сіз оларды осы үшін жазалауға тырысасыз.
36-44 ұпай. Сіз жеткілікті агрессивтісіз, алайда өмірде жетістікке қол
жеткізесіз, себебі сіздің бойыңызда жеткілікті билік құмарлық пен өзіндік
сенімділік бар.
35 және одан аз ұпай. Сіз өте қайырымдысыз, бұған себеп сіздің өз
күштеріңіз бен мүмкіндіктеріңізге сенімділіктің жеткіліксіздігі болып
табылады. Бұл сіз кез-келген желмен жүре береді деген сөз емес. Сонда да
біршама көп сенімділік сізге кедергі жасамайды!
Егер 7 және одан да көп сұрақтар бойынша сіз 3 ұпайдан жинасаңыз және 7-ден
аз сұрақтарға 1 ұпайдан жинасаңыз, онда сіздің агрессивтілігіңіздің
жарылысы конструктивтіден гөрі, қиратушы сипатқа ие. Сіз ойланбаған
қылықтарға және қатал пікір-таластарға икемдісіз. Сіз адамдармен сенімсіз
қатынас жасайсыз және өз жүріс-тұрысыңызбен толығымен қашуға болатындай
конфликтілік жағдайларды туындатасыз.
Егер 7 сұрақ бойынша – 3 ұпайдан алғаннан гөрі, 7 және одан көп сұрақтар
бойынша сіз 1 және одан да аз ұпай алсаңыз, онда сіз өте тұйықсыз. Бұл
сізге агрессивтіліктің жарқылдары тән емес деген сөз емес, алайда сіз
оларды аса мұқият басып отырасыз.
Агрессия (латын тілінен аударғанда aggredi – шабуыл жасау) – басқа адамға
немесе адамдар тобына физикалық немесе психологиялық зиян, шығын келтіруге
не оларды жоюға бағытталған индивидуалды немесе ұжымдық жүріс-тұрыс,
әрекет. Жағдайлардың басым көпшілігінде агрессия субъектінің фрустрацияға
реакциясы ретінде пайда болады және ашу, қастық, жеккөрушілік және т.б.
секілді эмоциялық күйлермен бірге өтеді. Әр түрлі көрінулердегі осындай
реактивті агрессиядан (экспрессивті агрессия, импульсивті агрессия,
аффективті агрессия) басқа адамға зиян келтірудің мақсатқа бағытталған –
саналанған ниетін сипаттайтын қастық агрессияны, және субъектінің
әрекетінің мақсаты нейтралды, ал агрессия оған қол жеткізудің бір құралы
ретінде қолданылатын құралдық агрессияны ажырату қажет. Бұқаралық
әлеуметтік құбылыстарда (террор, геноцид, нәсілдік, діни, идеологиялық
қақтығыстар) дамитын агрессияның формаларына олармен бірге жүретін жұғу
және өзара индукция процесстері, жасалынған жау бейнесіндегі
түсініктердің стереотипизациясы тән. Субъектінің агрессивті жүріс-тұрысқа
дайындығы тұлғаның салыстырмалы тұрақты қыры – агрессивтілік ретінде
қарастырылады. Агрессивтіліктің деңгейлері әлеуметтену процессіндегі
үйренумен де, мәдени-әлеуметтік нормаларға бағдарланумен де анықталады,
олардың маңыздысы әлеуметтік жауапкершілік нормалары және агрессия
актілерінің орнын толтыру нормасы болып табылады. Бұл жерде бір қатар
жағдайлық айнымалылар да маңызды рөл атқарады (қоршағандардың ниеттерін
интерпретациялау, қарудың әсерін туындататын кері байланысты алу мүмкіндігі
және т.б.). Агрессивті әрекеттерді субъекті аутоагрессия формасын қабылдай
отырып өз-өзіне бағыттауы мүмкін (мысалы, суицидтік жүріс-тұрыс және т.б.).
Агрессия мен аутоагрессияның кейбір көрінулері қозушы психопатия, паранойя,
эпилепсия және т.б. сияқты тұлғаның дамып келе жатқан патопсихологиялық
өзгерістерінің белгісі болуы мүмкін. Агрессивтілікті өзіндік басқарудың
және агрессивті актілерді ұстап тұрудың қалыптасуында, ерекше құндылық
ретінде басқа адам туралы түсініктерді қалыптастыруға көмектесетін,
субъектінің басқа адамды түсінуге және онымен бірге қайғыруға
қабілеттілігінің негізінде жатқан, эмпатия, идентификация, децентрация
секілді психологиялық процесстердің дамуы үлкен рөл атқарады.
Милиция инспекторы профессиограммасы
Кәсібінің атауы милиция инспекторы
Ойлаудың басым қабілеті қою – басқару
№1 базалық білімдер ауданы құқық, заң ғылымдары,
және олардың деңгейі 3-деңгей, жоғарғы (теориялық)
№2 базалық білімдер ауданы қауіпсіздік, 2-деңгей,
және олардың деңгейі (білімдерді практикалық қолдану)
Кәсіби ауданы құқық, заң
Тұлғааралық өзара әрекеттестік көбінесе жанында деген
тип бойынша
Басым қызығушылық әлеуметтік
Қосымша қызығушылық реалисттік
Жұмыс жасау жағдайы ғимаратта отырады,
ғимараттан тыс мобильді
Іс-әрекеттің басым түрлері:
• қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету;
• қылмыс жасауға итермелеген себептерді анықтау;
• қылмыс жасауға ыңғайлы жағдайларды айқындау;
• қарамағындағы аймақтағы қылмыстың өсуіне әсер ететін факторларды
жою шараларын қабылдау;
• өнеркәсіптердің, ұжымдар мен ұйымдардың азаматтарының құқықтары
мен заңды қызығушылықтарын қылмыстық немесе заңды емес
әрекеттерден қорғау;
• құқықтық уағыздауларды ұйымдастыру және құқық бұзушылықтардың
алдын-алу шараларын өткізу;
• құқық бұзушылармен тәрбие және оқыту бағдарламаларын жүргізу және
оған жағдай жасау;
• хаттама жүргізу (күәлардан, айыпталушы адамдардан және т.б.
мәлімет алу);
• кәсіби тапсырмаларды шешу үшін өз аймағының азаматтарымен өзара
әрекеттестік;
• жоғарыда отырған басшылардың алдында жасалынған жұмыстар туралы
үнемі есеп беру;
• құқықтық қорғауды қажет ететін азаматтарға көмек көрсету;
• оқиға болған немесе қылмыс жасалған жерден айғақ іздеуге қатысу.
Кәсіби іс-әрекетті жақсы орындауды қамтамасыз ететін қасиеттер:
Қабілеттіліктер:
істі орындауға өзін және басқаларды адамдарды сендіре алу қабілеті;
тез ұйымдастыру қабілеті; логикалық ойлаудың дамуы;
ерік дамуының өте жоғарғы деңгейі; өз ойларын сауатты жеткізе алу
зейіннің таңдамалылығы; икемділігі;
зейінін басқа объектіге тез адамдарды тыңдай алу;
ауыстыруға икемділік; реакцияның тездігі;
қажетті объектіге жеткілікті уақыт бейнелік, сөздік-логикалық есте
бойы зейінін шоғырландыра алу сақтаудың жақсы дамуы;
(зейіннің тұрақтылығы); жағдайға байланысты тез шешім
қабылдау қабілеттілігі.
Тұлғалық қасиеттер, қызығушылықтар мен икемділіктер:
тәртіптілік, әдептілік; әділдік;
байқағыштық; инициативтілік, күштілік;
жақсы интуиция, адамдарды тани білу;өзіне және адамдарға деген талап
шешім қабылдау; қоюшылық;
жағдайларды болжай алу; эрудиция;
қоршаған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Адамның өзіндік бағалауын эмпатияға деген қабілеттілікті анықтау әдістемесі
толығымен көрсетіп береді. Оны қолданудың нәтижелері, сонымен қатар, нақты
тұлғааралық қатынастардағы адамның өзінің туыстық мәнін меңгеруінің
индивидуалды-ерекше мүмкіндіктері жоспарындағы оның әлеуметтік-
психологиялық сипаттамалары үшін де маңызды болып табылады.
Эмпатияның (бірлесіп қайғыру ретінде) басқа адамдардың жүріс-тұрысына
эмоциялық, тікелей реакцияларды білдіретіндігі, олардың әрекеттеріне
еліктеуге дейін болатындығы, оның анықтамасы бойынша белгілі. Эмпатияның
негізінде адам өзін тез таниды және өзіне ұқсайтындардың күйлерін түсініп
және оларды алдын-ала біле отырып, олардың қайғысына ортақтасуға қабілетті
бола бастайды. Дамыған эмпатиялық қабілеттіліктер адекватты өмірлік
тәжірибе туралы және агрессивтіліктің, фрустрациялылықтың және
ригидтіліктің құбылыстарына қатысты өзіндік бақылаудың мүмкіндігі туралы
мәліметтер береді.
Нұсқау. Ұсынылып отырған сұрақтарға иә немесе жоқ деп жауап беріңіз:
1. Бір адамның адамдардың ортасында өзін жалғыз сезінгенін көргенде,
менің көңіл-күйім жабырқайды.
2. Адамдар жануарлардың сезімталдығы мен олардың сезіну қабілеттігі
туралы асыра сілтейді.
3. Адамдардың өз сезімдерін ашық көрсетулері маған ұнамайды.
4. Маған бақытсыз адамдардың үнемі өздерін аяйтындықтары ұнамайды.
5. Егер менің жанымда біреу өзін қолайсыз сезініп отырса, мен де
өзімді қолайсыз сезіне бастаймын.
6. Менің ойымша, бақыттан жылау ақылсыздық.
7. Мені өз достарымның немесе құрбыларымның мәселелері қатты
толғандырады.
8. Кейде махаббат туралы әндер мені қатты толғандырады.
9. Егер адамдарға олар үшін жағымсыз жаңалықты хабарлау қажет болса,
мен өте қатты толқимын.
10. Мені қоршаған адамдар менің көңіл-күйіме қатты әсер етеді.
11. Мен кездестірген шетел азаматтарының көпшілігі маған сұық және
эмоционалды емес болып көрінеді.
12. Маған адамдармен қарым-қатынас жасауды талап ететін кәсіптер
ұнайды.
13. Егер менің достарым немесе құрбыларым дұрыс емес әрекет жасаса,
мен оған аса мән бермеймін.
14. Маған адамдардың сыйлықтарды қалай қабылдайтындықтарын көрген
ұнайды.
15. Жалғыз адамдар көбінесе қатыгез болады.
16. Егер мен жылап отырған адамды көрсем, мен оған мән беремін.
17. Кей әуендерді естігенде мен өзімді бақытты сезінемін.
18. Қандай да бір романды оқығанда, мен соның барлығы шын мәнісінде
болып жатқандай қайғырамын.
19. Егер мен біреуге жаман нәрсе жасалып жатқанын көрсем, үнемі
ашуланамын.
20. Менің жанымдағы кейбір адамдар жыласа да ол мені аса мазаламайды.
21. Егер менің құрбыларым немесе достарым менімен өз мәселелерін
талқылай бастаса, мен әңгімені басқа жаққа бұруға тырысамын.
22. Кино көруге барғанда мені неліктен көптеген көрермендердің
фильмді шын болып жатқандай қабылдайтындығы, жылайтындығы және
қайғыратындығы таңқалдырады.
23. Басқа адамның күлкісі маған да жұғады, адамдар көп жағдайда
мүлдем мағынасыз күледі.
24. Мен шешім қабылдағанда, осы жайлы басқа адамдардың сезімдері мені
қызықтырмайды.
25. Егер қоршаған адамдар бір нәрсеге мазасызданса, мен рухани тепе-
теңдігімді жоғалтамын.
26. Егер адамдар тіпті бекер нәрселерге де мән берсе, маған оны көру
ауыр тиеді.
27. Жануарлардың қиналып жатқанын көрсем, мен қиналамын.
28. Кітаптарда болып жатқандар үшін қайғыру ақымақтық.
29. Кәрі адамдардың шарасыздықтары мені қиналдырады.
30. Басқалардың жылағаны менде жан ашырлықтан гөрі, ашу туғызады.
31. Маған кинофильмдердегі кейіпкерлердің ғұмыры үшін қайғыру ұнайды.
32. Кейде мен, қоршаған адамдардың толқуларына өзімнің аса мән
бермейтіндігімді байқаймын.
33. Маған кішкентай балалар көбінесе еш себепсіз жылайтындай
көрінеді.
Нәтижелерді өңдеу. Әр жауапқа 1 балл қойылады. 1, 5, 7, 8, 9, 10, 12, 14,
15, 16, 17, 18, 19, 25, 26, 27, 29, 31 сұрақтарға иә деген жауаптардың
баллдарының соммасына; 2, 3, 4, 6, 11, 13, 20, 21, 22, 23, 24, 28, 30, 32,
33 сұрақтарға берілген жоқ деген жауаптардың баллдарының соммасы
қосылады.
ЭҚ = (иә соммасы + жоқ соммасы) ×6033 + 20.
Эмпатиялық қабілеттіліктерді анықтау диапазондарының мәндері – біз
қабылдаған әмбебап шкалалар үшін әдеттегілер – төменгілері - 20-30 балл;
орташалары – 31-45 балл; жоғарылары – 46 және одан жоғары баллдар.
А. Ассингер тесті (қатынастардағы агрессивтілікті бағалау)
Флегматиктік адам өзін қызықты әңгімешіл адам ретінде сирек көрсетеді,
бірақ және шектен тыс агрессивті, тордан секірген жолбарыс секілді адаммен
қарым-қатынас жасау жағымсыз.
А. Ассингер тесті адамның қоршағандармен қарым-қатынастарда жеткілікті
корректілі екендігін және олармен оңай қарым-қатынас жасай алатындығын
анықтауға мүмкіндік береді. Жауаптардың көбірек объективті болуы үшін,
ұжымдастар сұрақтарға бір-бірі үшін жауап берген кезде өзара бағалауды
жүргізуге болады. Бұл олардың өзіндік бағалауларының қаншалықты дұрыс
екендігін түсінуге көмектеседі.
Жауаптың астын сызыңыз
1. Кезекті қызметтік конфликтіден кейін сіз татуласудың жолдарын
іздейсіз бе?
а. Үнемі.
ә. Кейде.
б. Ешқашанда.
2. Сіз өзіңізді критикалық жағдайларда қалай ұстайсыз?
а. Іштей күйесіз.
ә. Толық бірқалыптылықты сақтайсыз.
б. Өз-өзіңізді ұстай алмайсыз.
3. Сізді ұжымдастарыңыз қандай деп есептейді?
а. Өз-өзіне сенімді және қызғаншақ.
ә. Қайырымды.
б. Бір қалыпты және қызғаншақ емес.
4. Егер сізге жауапкершілікті қызмет ұсынса, сіз өзіңізді қалай
ұстайсыз?
а. Оны қауіптене отырып қабылдайсыз.
ә. Ойланбастан келісесіз.
б. Одан өзіңіздің тыныштығыңыз үшін бас тартасыз.
5. Егер ұжымдастарыңыздың бірі сіздің үстеліңізден рұқсатсыз қағаз
алса, сіз не істейсіз?
а. Бірден жазасын беруге тырысасыз.
ә. Қайтарып беруге мәжбүр етесіз.
б. Оған басқа ештеме керек емес пе екендігін сұрайсыз.
6. Егер сіздің жұбайыңыз жұмыстан әдеттегіден кеш оралса, сіз оны
қандай сөздермен қарсы аласыз?
а. Сен неліктен осынша кешіктің?
ә. Кешке дейін қайда жүрсің?
б. Мен мазасыздана бастадым ғой.
7. Сіз автокөліктің рөлінде өзіңізді қалай ұстайсыз?
а. Сізге артын көрсеткен көлікті басып озуға тырысасыз.
ә. Сізді қанша көліктің басып озғандығы, сізге бәрі-бір.
б. Ешкім сізді қуып жете алмайтындай жылдамдықпен жүресіз.
8. Сіз өзіңіздің өмірге деген көзқарастарыңызды қандай деп
есептейсіз?
а. Сараланған.
ә. Жеңілтек.
б. Аса қатал.
9. Егер барлық нәрсе орындала бермесе, сіз не істейсіз?
а. Кінәні басқа адамға жабуға тырысасыз.
ә. Көнесіз.
б. Алдағы уақытта байқап басатын боласыз.
10. Қазіргі кездегі жастардың арасындағы дұрыс емес қылықтар
жағдайлары туралы фельетонға сіз қалай қарайсыз?
а. Оларға бұндай көңіл көтерулерге тыйым салу қажет.
ә. Оларға ұйымдасқан және мәдени демалуға мүмкіндік жасау керек.
б. Біз неге оларға осыншама көмектесеміз.
11. Егер сіз отырғыңыз келген орынға басқа біреу отырса, сіз не
сезінесіз?
а. Мен неліктен оған бола өз жүйкемді тоздырдым екен?
ә. Оның бет бейнесі бастыққа жағымды болған секілді.
б. Мүмкін келесі жолы менің жолым болар.
12. Сіз қорқынышты фильмді қалай көресіз?
а. Қорқасыз.
ә. Жалығасыз.
б. Шын ләззат аласыз.
13. Егер жолдағы қозғалыстың мүмкін еместігіне байланысты сіз
маңызды жиналысқа кешіксеңіз не істейсіз?
а. Жиналыс болып жатқанда мазасызданасыз.
ә. Қызметтес адамдарыңыздың түсіністікпен қарауына мүмкіндік туғызасыз.
б. Жабырқайсыз.
14. Сіз өзіңіздің спорттық жетістіктеріңізге қалай қарайсыз?
а. Міндетті түрде жеңуге тырысасыз.
ә. Өзіңізді қайтадан жас сезінуден алған ләззатты бағалайсыз.
б. Егер жолыңыз болмаса, қатты ашуланасыз.
15. Егер сізге мейрамханада нашар қызмет көрсетсе, сіз не жасар
едіңіз?
а. Ұрыстан қашып, шыдайсыз.
ә. Басшыны шақырып, оған ескерту жасайсыз.
б. Мейрамхананың директорына шағымданасыз.
16. Егер сіздің балаңызды мектепте ренжітсе, сіз не істейсіз?
а. Мұғаліммен сөйлесесіз.
ә. Жасөспірім қылмыскердің ата-анасымен ұрсысасыз.
б. Балаңызға жауап беруге кеңес бересіз.
17. Өз пікіріңіз бойынша, сіз қандай адамсыз?
а. Орташа.
ә. Өз-өзіне сенімді.
б. Барлық жерде жол тапқыш.
18. Ғимараттың есігінде соғылып қалған қарамағыңыздағы адам сіздің
алдыңызда кешірім сұрай бастаса, сіз не деп жауап бересіз?
а. Кешіріңіз, бұл менің кінәм.
ә. Ештеме етпейді, оқасы жоқ.
б. Мұқият бола алмайсыз ба?
19. Газеттегі жастардың арасындағы бұзақылық жағдайлары туралы
мақалаға сіз қалай қарайсыз?
а. Қашан нақты шаралар қабылданады?
ә. Денелік жазалар қолдану қажет.
б. Барлығын жастарға жабуға болмайды, тәрбиелеушілер де кінәлі.
20. Сізге өмірге қайтадан жануар түрінде келу мүмкіндігі
берілгендігін елестетіңіз. Сіз қандай жануар болғанды қалар
едіңіз?
а. Жолбарыс немесе ілбіс.
ә. Үй мысығы.
б. Аю.
Енді асты сызылған жауаптарды зейін салып қарап шығыңыз. Жауаптардың
нөмірлерін соммалаңыз.
Нәтижелер
45 және одан жоғары ұпай. Сіз артық шамада агрессивтісіз және басқаларға
қатысты жиі жағдайда шыдамсыз және қатал боласыз. Сіз қоршаған адамдардың
қызығушылықтарына қарамастан жетістікке қол жеткізудің өз әдістеріңізге
арқа сүйеп, басқарушы билікке жетуге талпынасыз. Сондықтан да сізді
қызметтестеріңіздің жақтырмауы таңдандырмайды, бірақ кішігірім мүмкіндік
болғанда сіз оларды осы үшін жазалауға тырысасыз.
36-44 ұпай. Сіз жеткілікті агрессивтісіз, алайда өмірде жетістікке қол
жеткізесіз, себебі сіздің бойыңызда жеткілікті билік құмарлық пен өзіндік
сенімділік бар.
35 және одан аз ұпай. Сіз өте қайырымдысыз, бұған себеп сіздің өз
күштеріңіз бен мүмкіндіктеріңізге сенімділіктің жеткіліксіздігі болып
табылады. Бұл сіз кез-келген желмен жүре береді деген сөз емес. Сонда да
біршама көп сенімділік сізге кедергі жасамайды!
Егер 7 және одан да көп сұрақтар бойынша сіз 3 ұпайдан жинасаңыз және 7-ден
аз сұрақтарға 1 ұпайдан жинасаңыз, онда сіздің агрессивтілігіңіздің
жарылысы конструктивтіден гөрі, қиратушы сипатқа ие. Сіз ойланбаған
қылықтарға және қатал пікір-таластарға икемдісіз. Сіз адамдармен сенімсіз
қатынас жасайсыз және өз жүріс-тұрысыңызбен толығымен қашуға болатындай
конфликтілік жағдайларды туындатасыз.
Егер 7 сұрақ бойынша – 3 ұпайдан алғаннан гөрі, 7 және одан көп сұрақтар
бойынша сіз 1 және одан да аз ұпай алсаңыз, онда сіз өте тұйықсыз. Бұл
сізге агрессивтіліктің жарқылдары тән емес деген сөз емес, алайда сіз
оларды аса мұқият басып отырасыз.
Агрессия (латын тілінен аударғанда aggredi – шабуыл жасау) – басқа адамға
немесе адамдар тобына физикалық немесе психологиялық зиян, шығын келтіруге
не оларды жоюға бағытталған индивидуалды немесе ұжымдық жүріс-тұрыс,
әрекет. Жағдайлардың басым көпшілігінде агрессия субъектінің фрустрацияға
реакциясы ретінде пайда болады және ашу, қастық, жеккөрушілік және т.б.
секілді эмоциялық күйлермен бірге өтеді. Әр түрлі көрінулердегі осындай
реактивті агрессиядан (экспрессивті агрессия, импульсивті агрессия,
аффективті агрессия) басқа адамға зиян келтірудің мақсатқа бағытталған –
саналанған ниетін сипаттайтын қастық агрессияны, және субъектінің
әрекетінің мақсаты нейтралды, ал агрессия оған қол жеткізудің бір құралы
ретінде қолданылатын құралдық агрессияны ажырату қажет. Бұқаралық
әлеуметтік құбылыстарда (террор, геноцид, нәсілдік, діни, идеологиялық
қақтығыстар) дамитын агрессияның формаларына олармен бірге жүретін жұғу
және өзара индукция процесстері, жасалынған жау бейнесіндегі
түсініктердің стереотипизациясы тән. Субъектінің агрессивті жүріс-тұрысқа
дайындығы тұлғаның салыстырмалы тұрақты қыры – агрессивтілік ретінде
қарастырылады. Агрессивтіліктің деңгейлері әлеуметтену процессіндегі
үйренумен де, мәдени-әлеуметтік нормаларға бағдарланумен де анықталады,
олардың маңыздысы әлеуметтік жауапкершілік нормалары және агрессия
актілерінің орнын толтыру нормасы болып табылады. Бұл жерде бір қатар
жағдайлық айнымалылар да маңызды рөл атқарады (қоршағандардың ниеттерін
интерпретациялау, қарудың әсерін туындататын кері байланысты алу мүмкіндігі
және т.б.). Агрессивті әрекеттерді субъекті аутоагрессия формасын қабылдай
отырып өз-өзіне бағыттауы мүмкін (мысалы, суицидтік жүріс-тұрыс және т.б.).
Агрессия мен аутоагрессияның кейбір көрінулері қозушы психопатия, паранойя,
эпилепсия және т.б. сияқты тұлғаның дамып келе жатқан патопсихологиялық
өзгерістерінің белгісі болуы мүмкін. Агрессивтілікті өзіндік басқарудың
және агрессивті актілерді ұстап тұрудың қалыптасуында, ерекше құндылық
ретінде басқа адам туралы түсініктерді қалыптастыруға көмектесетін,
субъектінің басқа адамды түсінуге және онымен бірге қайғыруға
қабілеттілігінің негізінде жатқан, эмпатия, идентификация, децентрация
секілді психологиялық процесстердің дамуы үлкен рөл атқарады.
Милиция инспекторы профессиограммасы
Кәсібінің атауы милиция инспекторы
Ойлаудың басым қабілеті қою – басқару
№1 базалық білімдер ауданы құқық, заң ғылымдары,
және олардың деңгейі 3-деңгей, жоғарғы (теориялық)
№2 базалық білімдер ауданы қауіпсіздік, 2-деңгей,
және олардың деңгейі (білімдерді практикалық қолдану)
Кәсіби ауданы құқық, заң
Тұлғааралық өзара әрекеттестік көбінесе жанында деген
тип бойынша
Басым қызығушылық әлеуметтік
Қосымша қызығушылық реалисттік
Жұмыс жасау жағдайы ғимаратта отырады,
ғимараттан тыс мобильді
Іс-әрекеттің басым түрлері:
• қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету;
• қылмыс жасауға итермелеген себептерді анықтау;
• қылмыс жасауға ыңғайлы жағдайларды айқындау;
• қарамағындағы аймақтағы қылмыстың өсуіне әсер ететін факторларды
жою шараларын қабылдау;
• өнеркәсіптердің, ұжымдар мен ұйымдардың азаматтарының құқықтары
мен заңды қызығушылықтарын қылмыстық немесе заңды емес
әрекеттерден қорғау;
• құқықтық уағыздауларды ұйымдастыру және құқық бұзушылықтардың
алдын-алу шараларын өткізу;
• құқық бұзушылармен тәрбие және оқыту бағдарламаларын жүргізу және
оған жағдай жасау;
• хаттама жүргізу (күәлардан, айыпталушы адамдардан және т.б.
мәлімет алу);
• кәсіби тапсырмаларды шешу үшін өз аймағының азаматтарымен өзара
әрекеттестік;
• жоғарыда отырған басшылардың алдында жасалынған жұмыстар туралы
үнемі есеп беру;
• құқықтық қорғауды қажет ететін азаматтарға көмек көрсету;
• оқиға болған немесе қылмыс жасалған жерден айғақ іздеуге қатысу.
Кәсіби іс-әрекетті жақсы орындауды қамтамасыз ететін қасиеттер:
Қабілеттіліктер:
істі орындауға өзін және басқаларды адамдарды сендіре алу қабілеті;
тез ұйымдастыру қабілеті; логикалық ойлаудың дамуы;
ерік дамуының өте жоғарғы деңгейі; өз ойларын сауатты жеткізе алу
зейіннің таңдамалылығы; икемділігі;
зейінін басқа объектіге тез адамдарды тыңдай алу;
ауыстыруға икемділік; реакцияның тездігі;
қажетті объектіге жеткілікті уақыт бейнелік, сөздік-логикалық есте
бойы зейінін шоғырландыра алу сақтаудың жақсы дамуы;
(зейіннің тұрақтылығы); жағдайға байланысты тез шешім
қабылдау қабілеттілігі.
Тұлғалық қасиеттер, қызығушылықтар мен икемділіктер:
тәртіптілік, әдептілік; әділдік;
байқағыштық; инициативтілік, күштілік;
жақсы интуиция, адамдарды тани білу;өзіне және адамдарға деген талап
шешім қабылдау; қоюшылық;
жағдайларды болжай алу; эрудиция;
қоршаған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz