Коммерциялық банктердің активті операцияларын басқару әдістері және несиелік саясатын талдау

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ . . . 3

1 КОМЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІК ОПЕРАЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ

1. 1 Коммерциялық банктердің активті операциялары . . . 5

1. 2 Банктің активтік операциялары және оларды басқару . . . 7

2 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН БАСҚАРУ ӘДІСТЕРІ ЖӘНЕ НЕСИЕЛІК САЯСАТЫН ТАЛДАУ («ХАЛЫҚ БАНКІ» АҚ МЫСАЛЫНДА)

2. 1 «Каспий Банкі» АҚ-ның жалпы сипаттамасы, активтері және оларды басқару саясатын талдау . . . 11

2. 2 «Каспий Банкі» АҚ-ның қаржы-экономикалық қызметін талдау . . . 15

3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРІНІҢ АКТИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ДАМЫТУ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ӘЛЕМДІК ДАҒДАРЫС КЕЗІНДЕГІ МӘСЕЛЕЛЕРДІ ШЕШУ

3. 1 Еліміздегі коммерциялық банктердің активті операцияларының бүгінгі таңдағы жағдайы, оларды жетілдіру мен экономиканы дамытудағы маңыздылығы . . . 22

3. 2 Әлемдік қаржы дағдарысы және дағдарысқа қарсы басқару динамикасы …… . . . 25

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 30

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 32

Кіріспе

Әлемдiк тәжiрибе көрсеткенiндей экономикада нарықтық қатынастар өз-өзiн реттей алмайды. Оған белгiлi бiр деңгейде мемлекет әр түрлi саясаттар жүргiзу арқылы араласып, реттеп отырады. Мұндай экономиканы реттеу саясаттарына ақша-несие және бюджеттi-салық саясаты, валюталық саясаттар жатады. Бұл қаржы нарығының саясаттарын мемлекет тарапынан банк жүйесi атқарып отырады.

Елiмiздiң өз егемендiгiн алғаннан берi нарықтық қатынастар күннен-күнге дамып келедi. Бiрақ экономикада қанша нарықтық қатынастар орнағанымен, оның өзiн-өзi басқаруы мүмкiн емес. Оған белгiлi бiр дәрежеде мемлекет өзiнiң саясаттары арқылы әсер етiп отыруы керек. Мұндай саясаттарға мемлекеттiң ақша - несие саясаты және қаржы (бюджеттiк) саясат жатады.

Банк жүйесi қазiргi заманғы экономикада екi деңгейлi болып келедi, яғни мемлекеттiң эмиссия саясатын iске асырушы Орталық банк (бiздiң елде Ұлттық банк) және екiншi деңгейдегi банктер.

Қазiргi таңда нарықтық экономикада банктiк жүйенiң ролi ерекше. Банктiк жүйе - нарықтық экономиканың ең маңызды және бiртұтас құрылымдарының бiрi. Банктер халық шаруашылығы қызметiнiң барлық деңгейiндегi басқарумен тiкелей байланысты болады.

Қазiр елiмiзде банк жүйесi егемендiң алғаннан берi жүргiзiлiп келе жатқан нарықтық инфрақұрылым iшiнде ең тиiмдi қалыптасқан жүйе болып отырғаны белгiлi. Ал бiз осымен тоқтатпай банктiк жүйенi одан әрi дамытуымыз керек. Ол үшiн банктiк жүйе қызметтерi туралы мамандық деңгейiмiз жоғары болуы керек.

Осы айтылған коммерциялық банктер қызметі ішіндегі олардың активті операцияларының орны ерекше. Активті операциялар негізінде экономиканың шаруашылық салаларын қаржылармен қамтамасыз ету, олардың ынталы түрдк қызмет етуін қалыптастыру, елдің заңды немесе жеке тұлғаларының есеп айырысу қызметтерін жүргізу, экономикада делдалдық қызметтер атқару, халықты немесе басқа да ұйымдарды несиелендіру операциялары болып табылады. Бұл операциялар өз кезегінде коммерциялық банктердің активті операцияларының экономикадағы маңыздылығы мен мәнін айқындайды.

Осыған орай мен курстық жұмысымның тақырыбын несие және банк жүйесінің негізгі буыны және олардың қызметтерінің басым орындаушылық бөлігін іске асыратын коммерциялық банктердің активті операцияларының өзектілігі негізінде «Коммерциялық банктердің активтерінің құрылымы мен құрамы» деп алдым.

Бұл тақырыпты таңдаудағы мақсатым коммерциялық банктер нарықтық шаруашылықта қаржы делдалы ретінде тікелей экономика салаларымен қызмет етеді және коммерциялық банктердің активтері және осы активтерді басқарудың өзектілігі мен қажеттігіне тоқталу, активті операциялар негізінде жүргізілетін операциялары барысында барлық шаруашылық механизмдер тиімді ұйымдастырылып, реттеліп және дамып отыратындығында болып табылады.

Аталған мақстқа жету үшін келесідей міндеттер қарастырылады:

Коммерциялық банктердің банктік жүйедегі орны мен рөлін, олардың экономика тиімді дамуындағы маңыздылығын қарастыру;
Коммерциялық банктердің негізгі атқаратын қызметтерін атап өту, оларды талдау;
Бүгінгі таңдағы екінші деңгейлі банктердің активті операцияларын, олардың заман талабына сай жаңадан пайда болған түрлерінің қызмет ету механизмі туралы айтып өту;

Қазақстанда несиелеу келесі заңдар мен ережелерге сүйеніп жүзеге асырылып реттеледі: ''Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы” және ''Қазақстан Республикасының банктер және банктік қызметтер туралы'' заңдары, 1994 жылы ақпанның 11 жұлдызында Ұлттық банкпен бекітілген ''Қазақстан Республикасының экономикасын қысқа мерзімді несиелеу ережелері''. Бұл заңдар мен нормативті актілер барлық меншік формасындағы банктермен қолдануға тиесілі. [1, 38 б]

Курстық жұмыста несиелендірудің түрлері шарттары, құқылық қатынастары, несиелендіру жүйесі, механизмі мен тәртіптері келтірілген. Сондай-ақ несиенің дүниежүзілік тәжірибелеріндегі үлгілері бойынша талдау көрсетілген, оның біздің экономикамызға тиімді жақтары қарастырылған.

Курстық жұмыс әдістемелік нұсқауға сай орындалған және қолданылған әдебиеттер отандық және батыс елдерінікі, сонымен қатар орындалған жұмыс үш тараудан, кіріспе, қорытындыдан және қосымшалардан тұрады.

1 КОМЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІК ОПЕРАЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ

1. 1 Коммерциялық банктердің активті операцияларының экономикалық маңызы мен мәні

Коммерциялық банктер нарықтық экономикада басты қаржылық делдалдар болып табылады. Өз қызметiнiң үрдiсiнде, олар ақша нарығында тауар болатын, жаңа талаптар мен мiндеттемелердi жасады. Клиенттердiң салымдарын қабылдау арқылы банк депозит деген жаңа мiндеттеме жасаса, ал қарызды беру арқылы қарыз алушыға жаңа талап қояды. Осы жаңа мiндеттемелер мен талаптарды жасау үрдiсi қаржылық делдалдықтың негiзiн құрайды. Несие берушi қарыз алушыға және соған қатысты қаржылық институттар қызметiнiң қозғалысы орын ауыстыруы, қаржылық ресурстардың құйылуы қаржылық делдалдық деп аталады.

Коммерциялық банктер - нарықтық экономикада несие жүйесiнiң негiзгi буыны. Олардың мiндетi ақша айналымы мен капитал айналымының үздiксiз қозғалысын қамтамасыз ету, өнеркәсiп мекемелерiн, мемлекет пен халықты несиелеу, халық шаруащылығына қор жинау үшiн жағдай жасау болып табылады. Қазiргi коммерциялық банктер қаржы делдалы ретiнде ақша капиталын салааралық және аймақаралық қайта бөлудi қамтамасыз етiп, маңызды халық шаруашылық қызмет атқарады. Ендi коммерциялық банктер туралы кеңiрек танысу үшiн олардың қызметтерiн қарастрырайық:

Ақша қаражатын шоғырландыру және тарту қызметi - банктердiң ежелден атқаратын қызметтерiнiң бiрi. Заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос ақшасын банкке тарту, бiр жағынан, олардың иесiне процент түрiнде табыс түсiрсе, ал екiншi жағынан банктiң несие операцияларын жүргiзуiне негiз қалайды. Шоғырланған жинақ ақша әр түрлi экономикалық және әлеуметтiк қажеттiлiктерге жұмсалуы мүмкiн.

Коммерциялық банктердiң атқаратын келесi қызметi - несие беруде делдал болу. Бос ақша қаражат иесi мен қарыз алушының арасында тiкелей несие қатынастарының туындауына кедергi болатын жәйттер: ұсынылатын капитал көлемiнiң қарызға қажеттi көлемге сай келмеуi, капиталдың айналыстан босау мерзiмiнiң қарыздарға қажет мерзiммен сай келмеуi. Коммерциялық банктер қарыз берушi мен қарыз алушының арасындағы қаржылық делдалы ретiнде осы кедергiлердi жояды. Банктiк несие экономиканың әр түрлi секторларына берiлiп, өндiрiстiң кеiеюiн қамтамасыз етедi.

Ұйымдасқан және жұмысы қалыптасқан есеп айырысу жүйесiнсiз тұрақты экономика болуы мүмкiн емес. Сондықтан банктiң келесi қызметi шаруашылықтармен есеп және төлем жұмыстарын жүргiзудiң ролi зор. Кәсiпорындар арасындағы есеп айырысудың негiзгi бөлiгi қолма-қол ақшасыз жүредi. Банктер делдал ретiнде клиенттердiң тапсырысы бойынша шотқа ақша қабылдап, ақшаның түсуiн және берiлуiн есептейдi.

Коммерциялық банктердiң ерекше қызметi құралдарын шығару арқылы айналымдағы ақшаны көбейту немесе артығын жою, яғни ақша массасын көбейту немес азайту. Төлем құралдарын шығару олардың депозиттiк және несиелiк қызметтерiне тiкелей байланысты. Депозит екi түрлi жолмен: клиенттiң банкке ақша салуы арқылы немесе қарыздарға банктiң несие беруi арқылы жүргiзiледi.

Коммерциялық банктер акция және облигация түрiндегi бағалы қағаздарды шығарып және орналастыру эмиссиялық - құрылтайшылық қызмет атқарады. Банктердiң жинақтарды өндiрiстiк мақсатқа жұмсайтын мүмкiндiгi бар. Сөйтiп бағалы қағаздар нарығы несие жүйесiн толықтырып, әрi онымен тығыз байланыста жұмыс iстейдi. Ұзақ мерзiмдi инвестиция тарту мақсатында кәсiпорындар акция және облигациялар шығарады.

Банктер сенiмхат бойынша клиенттердiң мүлкiн басқару қызметiн де атқарады. Жеке тұлғаларға: осы қызметтi атқаруға құқығынан айрылғандардың мүлкiн уақытша басқару; iзбасарларының мүддесi үшiн өлген адамның мүлкiн басқару; пайда табу мақсатымен капиталды басқару және т. б. қызметтер көрсету болып табылады. Ал компанияларға көрсететiн қызметтерi: банктiң облигациялар бойынша кепiлшi болуы; нарыққа шығарылған акцияларды және трансферттердi тiркеу үшiн өкiл болуы; корпорацияның зейнетақы қорының қаржысын басқарушы болуы және т. б. қызметтер атқарады.

Экономикалық мағлұматтарды өзiне жинақтауы банктердiң клиенттерiне кеңес беру қызметiне мүмкiндiк туғызады. Банктер төмендегiдей кеңес бередi: шот ашу ; есеп-несиелiк және кассалық қызметкөрсетуден бастап, ақша және тауар нарықтарында операциялар жүргiзуге дейiн нұсқау бередi.

Осы аталған қызметтердің негізгі бөлігі, яғни несие беру қызметі, есеп айырысу - делдалдық қызметтері, бағалы қағаздар шығару және оларды орналастыру қызметтері коммерциялық банктердің активті операциялары негізінде жүргізіледі.

Елiмiздегi банктiк жүйе екi деңгейлi екенiн бiлемiз, яғни соның екiншi деңгейiндегi коммерциялық банктер халық шаруашылығы мен Ұлттық банк арасындағы негiзгi қаржы делдалы болып табылады. Қазiргi кезде коммерциялық банктер өз клиенттерiне 200-ге тарта әр алуан операциялар мен қызметтер көрсете алады. Мұндай кең көлемдi операциялар коммерциялық банктерге өз клиенттерiн сақтай отырып қолайсыз жағдайдың өзiнде де пайдалы жұмыс жасауға септiгiн тигiзедiгіне байланысты .

Коммерциялық банктер желiсi ақша нарығының қалыптасуына ықпал етедi, ал заңды және тұлғалардың мемлекетке уақытша бос ақша қаражаттарының болуы және экономика мен халықтың қысқа мерзiмдiк қажеттiлiктерiн қанағаттандыруға пайдалану ақша нарығының экономикалық негiзi болып табылады.

Коммерциялық банктер негiзiнен өз клиенттерiнiң шаруашылық қызметтерiне қызмет көрсетумен байланысты несиелiк есеп айырысу және қаржылық операциялардың барлық түрiмен айналысады. Бұл операциялар коммерциялық банктердің активті операцияларының мәнін ашады.

“Қазақстан Республиксындағы банктер және банктiк қызмет туралы” Заңға сәйкес коммерциялық банктер мынадай операцияларды орындай алады:

1. клиенттер мен банк корреспонденттердiң шоттарын жүргiзу және оларға кассалық қызмет жүргiзу;

2. қайтарымдылық, мерзiмдiк және төлемдiк шарттарымен заңды және жеке тұлғаларға қысқа мерзiмдiк несиелер беру;

3. инвестицияланатын қаражаттар иелерiнiң немесе иемденушiлердiң тапсырмалары бойынша капиталдық жұмсалымдарды қаржыландыру;

4. заңда көрсетiлген тәртiппен бағалы қағаздарды шығару;

5. төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, олармен басқа да операцияларды жүргiзу;

6. банктiк операциялар бойынша брокерлiк қызметтердi көрсету, клиенттердiң тәуекелi бойынша олардың агенттерi ретiнде әрекет ету;

7. коммерциялық мәмiлелердi қаржыландыру;

8. клиенттердiң тапсырмалары бойынша сенiмдiк операцияларды (қаражаттарды қарау, орналастыру және бағалы қағаздарды басқару)

9. лизингтiк операцияларды жүзеге асыру және тағы басқа опреациялар.

Активті операциялар бұл банктердің табыс алу және өзінің өтімділігін қамтамасыз ету мақсатында, иелігінде бар ресурстарды орналастыруды жүзеге асыратын операцияларды білдіреді. Бұл екі мақсаттың бірегейлігі банкті коммерциялық кәсіпорын ретінде тартылған қаражаттарды пайдалануға ерекшелігін сипаттайды.

Коммерциялық банктердің активті операцияларының негізінде экономиканың шаруашылық салаларын қаржылармен қамтамасыз ету, олардың ынталы түрдк қызмет етуін қалыптастыру, елдің заңды немесе жеке тұлғаларының есеп айырысу қызметтерін жүргізу, экономикада делдалдық қызметтер атқару, халықты немесе басқа да ұйымдарды несиелендіру операциялары болып табылады. Бұл операциялар өз кезегінде коммерциялық банктердің активті операцияларының экономикадағы маңыздылығы мен мәнін айқындайды.

Қазақстан Респупликасының активті банктік операциялары келесідей түрлерге бөлінеді:

• Несиелік операциялар;

• Инвестициялық операция, яғни бағалы қағаздар бойынша;

• Қаржылық опеарациялар (лизинг, факторинг, форфейтинг) ;

• Кассалық операциялар

• Делдалдық-комиссиондық операциялар.

Банктің активті операцияларының маңызды бөлігін банктік несиелік операциялары негізінде алады.

1. 2 Банктің активтік операциялары және оларды басқару

Банктің активтер мен пассивтер портфелі - жоғары пайда табу үшін қолданылатын бірегей. Активтерді басқару - меншікті және тартылған қаражаттардың орналастыру тәртібі мен жолдары. Қаражаттарды орналастыруда үлкен көңіл ссудалық операциялар мен инвестицияларға бөлінеді.

Активті операциялардың көмегімен банктер өз қарамағындағы ресурстарды пайда табу үшін және де өздерінің өтемпаздығын қолдауды қамтамасыз ету үшін орналастырады.

Банктің жинақтаған ресурстарын табыс табу және өтімділігін қамтамасыз ету мақсатымен орналастыруын актив операциялары деп атайды.

Бұған жататындар:

• Шаруашылық жүргізуші субьектілерге әр түрлі қажеттерін қанағаттандыру үшін қысқа, орта, ұзақ мерзімді несие беру;

• Халыққа тұтынушылық несие беру (үй құрылысын жүргізу, пәтер, үй және басқа да ұзақ мерзімде пайдаланыла алатын мүліктерді сатып алуға) ;

• Құнды қағаздар сатып алуға несие беру;

• Лизингілік операцияларға несие беру;

• Факторингілік операцияларға несие беру;

• Басқа банктерге несие беру.

Көрсетілген активті операциялардың ішіндегі ең бастысы қайтарымдылық, мерзімділік және ақылық негізінде несиелеу операциясын жүргізу болып табылады. Кейбір банктердің несиелеуден табатын табысы, барлық табысының 80%-нан асып кетеді. Соңғы жылдары несиенің дәстүрлі түрлерімен қатар көптеген жаңа түрлері пайда болды. Олар пәтер, үй сатып алуға берілетін несие, сақтандыру қағазын кепілзатқа алып беретін несие, фермерлерге жер телімін жақсартуға берілетін несие, оқуға және сынақ мерзімін өткізуге берілетін несиелер. Сонымен қатар заңды тұлғаларға кәсіпкерлік ұйымдастыруға, басқа фирмалардың активін сатып алуға несие берілетін болды. [1]

Актив операциялары негізінен 4 топқа бөлінеді:

1. Несие-есептеу операциясы, оның нәтижесінде банктің несиелік портфелі қалыптасады;

2. Инвестициялық операциясы, ол инвестициялық портфельдің негізін құрайды;

3. Кассалық және есептесу операциялары - банктің клиенттерге көрсететін қызметтерінің бірі;

4. Басқа операциялар.

Несие-есептеу операциялары - ол банктің несие ресурстарын орналастыру қызметіндегі несие беру операциясы. Банк табысының көп бөлігі осы операцияларды жүргізуден түседі. Несиелеу операциялары қарызгерге қайтарымдылық, мерзімділік және ақылық негізінде қаржы беру операциялары. Вексельдерді сатып алу (есептеу) немесе вексельдерді кепілзатқа қабылдаумен байланысты несиелеу операциялары да есеп операцияның қатарына кіреді.

Есеп айырысу операциялары - қаржыны клиенттің есеп шотына есептеу немесе оны шоттан шығару, оның ішінде клиенттің контрагенттерінің алдындағы міндеттемелерін өтеумен байланысты операциялар. Бос қаржыны депозитке жұмылдырумен қатар несиелеу және есеп айырысу операциялары банктің өте маңызды операциялары болып табылады. [2]

Кассалық операциялар - қолма-қол ақша беру немесе оларды қабылдаумен байланысты операциялар. Кеңейтіп айтқанда бұл қолма-қол ақшаның қозғалысымен, қаржыларды қалыптастыру, орналастыру және пайдаланумен байланысты операциялар деуге болады.

Инвестициялық, қорлық операциялар - банктің күрделі қаржысын құнды қағаздарға салу және басқа құрамдармен бірігіп шаруашылық жүргізу үшін жарнаға салумен байланысты операциялар. Бұл жерде ескеретін нәрсе «Қазақстандағы банктер және банк қызметтері туралы» Заңның сегізінші бабына сәйкес, Қазақстандағы банктерге пайда табу үшін, басқа шаруашылықтардың негізгі капиталына жарна салуына болмайды.

Кепілді операциялар - кепілдеме беру, белгіленген жағдай болғанда, клиенттің үшінші тұлғаға берешегін өтеу операциялар. Сонымен қатар, банкінің активті операциялары: қауіптілік дәрежесіне қарай - қауіпті және қауіпті - бейтарап операциялары; орналастыру түріне қарай: бірінші және екінші; пайдалылық дәрежесіне қарай: пайда келтіруші және пайда келтірмеуші операциялар болып та бөлінеді. [3]

Коммерциялық банктердің активін 4 категорияға жіктеуге болады:

кассадағы қолма-қол ақша және оған жатқызылатын қаражаттар;
бағалы қағаздарға салынған инвестициялар;
судалар;
ғимараттар мен құрал-жабдықтар.

Активтердің құрылымы тек қана активтер көлемі мен сыртқы жағдайлармен ғана емес, сонымен бірге нақты банкінің активтерінің сапасын жоғарлату бағытындағы банктің саясатымен де анықталады. Бұнда активтерді брутто-активтері және нетто-активтеріне бөледі.

Брутто-активтерінің құрылымы:

Табыс әкелмейтін активтер - басқа біреудегі корреспонденттік шоттар, ақшалай қаражаттар, негізгі қорлар, материалдық емес активтер, дебиторлар, бюджеттік және бюджеттен тыс қорлардың қаражаттарын қолдану, капитал салымдарын қаржыландыру, капиталдық шығындар, ағымдық шығыстар, болашақ кезеңдегі шығыстар, бағалы қағаздар мен валюталар қаражаттарды қайта бағалау, есепті жыл мен өткен жылдардың шығындары.
Табыс әкелетін активтер - клиенттердің, банктердің, халықтың ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді, орта мерзімді ссудалары, ссуда мен пайыз бойынша мерзімі өтіп кеткен қарыздар, факторинг, клиринг, қатысу, бағалы қағаздар, берілген кепілдер.
Брутто-активтерінің барлығы - нетто балансының құрылымында активтер, реттеуші, жинақтаушы және транзитті шоттарының көлемінде қысқартылады.

Нетто-активтерінің құрылымы:

Табыс әкелмейтін активтер - басқа банктердегі корреспонденттік шоттар мен ақшалай қаражаттар, қалдық құны бойынша материалдық емес активтер мен негізгі құралдар.
Табыс әкелетін активтер - клиентке, банктерге және жеке тұлғаларға берілген ссуда бойынша шығындарды жабатын резервтерді шегеріп тастағандағы ұзақ мерзімді, орта мерзімді, қысқа мерзімді ссудалар алдын-ала құрылған резервтің есебінен бағалы қағаздардың құнсыздануын шегеріп тасталған факторинг пен лизинг. Бағалы қағаздар да осылай есептелген.

Нетто-активтерінің брутто-активтеріне қатынасы бірінші орында активтер сапасына тәуелді рационалды активтерінің құрылымы туралы мәлімет береді. [4]

Коммерциялық банктердің клиенттеріне беретін қарызын біраз белгілерге байланысты топтастыруға болады:

Борышқордың типіне байланысты - кәсіпорынға, үкіметке және жергілікті үкімет органдарына, халыққа, басқа банктерге берілетін қарыз;
Пайдаланылатын мерзіміне байланысты - қысқа мерзімді (1 жылға дейін), орта мерзімді (1 жылдан 5 жылға дейін), ұзақ мерзімді (5 жылдан жоғары) ;
Қызмет ету ортасына байланысты - өндіріс аясына берілген қарыз және айналыс аясына берілген қарыз;
Борышқордың қай салаға тиістілігіне қарай - өнеркәсіпке, саудаға, ауылшаруашылығына, транспортқа берілетін қарыз;
Қамтамасыз етілу бойынша - кепілді, қорғаулы, қауіпсіз және қамтамасыз етілмеген;
Өтеу тәсіліне қарай - бір уақытта және бөлшектеп өтелетін қарыз.

Несиені банктер несиелеудің мына негізгі принциптері сақталғанда ғана береді: қамтамасыздық, қайтарымдылық, мерзімділік, төлемділік және мақсаттылық.

Көптеген мемлекеттерде қарыз белгілі бір несиелік шектеумен (лимит) несие линиясын ашумен беріледі. Мысалы, АҚШ-та, Германияда. Голландияда, Бельгияда борышқорға ашылатын контокорренттік шот бойынша лимит бекіту формасы кең тараған. Контокорренттік шот деген несиелік шотпен ағымдағы шоттың біріктірілу. Бұл шот бойынша дебиттік сальдо клиентке несие беруді көрсетсе, ал кредиттік сальдо шотта өзінің қаражаты бар екенін көрсетеді. Несиенің бұл түрі қысқа мерзімді ағымдағы қажеттілікке беріледі. Ал кейбір мемлекеттердің банктері несиені шектеуді овердрафт бойынша жүргізеді. Овердрафт - клиентке чек бойынша банктің қысқа мерзімді несие беруі немесе оның банкке берген шоттарын ағымдағы шотындағы қалдықтан артық болса да, бекітілген лимит шегінде банктің төлеуі. Нәтижесінде ағымдағы шотта дебиттік қалдық қалады. Овердрафттың жоғары соммасы ағымдағы шот ашылғанда шартпен анықталады. Несиелеудің бұл формасы - контокоррентті шотпен берілетін несиенің түрі. Ол - клиенттің ағымдағы есеп айырысуына қаражат жетіспестігін қанағаттандыруға берілетін несие. Несие үшін ақы жұмсалған нақты қарыз бойынша алынады.

Банктік несиелеуді ұйымдастырудың келесі бір түрі - несиелік шотты пайдалану арқылы несие беру. Бұл жағдайда берілетін несие соммасы несиелік шоттың дебитінен клиенттің ағымдағы шотының кредитіне аударылады. Есеп-төлем құжаттары борышқордың несиелік шотынан тікелей төленуі мүмкін.

Ағылшын және швейцария банктерінің тәжірибесінде банк топтарының көлемді сомма беретін синдикаттық несие формасы қолданылады. Бұл жағдайда қатысушы - банктің біреуі басқарушы және төлеушінің өкілі қызметін атқарады. Германия мен Жапонияда консорциумдық несие де кең дамуда. Ол синдикаттық несиеден 2 және одан да көп несие беруді ұйымдастырушысы және басқарушысы болуымен ерекшеленеді. Консорциумдық несие әдетте өте ірі соммаға (30 млн АҚШ долларынан жоғары) беріледі. Бұндай қарыз несие көлемін ұлғайтып, банктің несиелік қауіпін төмендетеді. Келісімде несие өкілінің, басқарушының және басқа несие беруші мен борышқордың құқы мен міндеттері көрсетіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.