Темперамент туралы жалпы ұғым

КIРIСПЕ
Егемендi елiмiздiң болашағы жас жеткiншектердiң бiлiм дәрежесiнiң тереңдiгiмен өлшенедi. Қазiргi заманғы бiлiм беру әлеуметтiк құрылымының маңызды элементтерiнiң бiрiне айналды. Адамның жеке басын қалыптастыру негiзi бастауышта және орта мектепте қаланатыны бәрiмiзге белгiлi. Мектепте оқушыларға бiлiмнiң қыры мен сырын жетiк таныту, қабiлеттерiн шыңдау , мінез-құлқын жан-жақты етіп тәрбиелеуде олардың темпераменттеріне ерекше көңіл бөліп, Қазақстан Республикасының азаматы деген атаққа лайық болатындай етiп тәрбиелеу - бiздiң мiндетiмiз болмақ.
Оқушының жан-жақты дамуына бағыт-бағдар берушi- мұғалiм. Мектептегі бiлiмнiң мемлекеттiк стандартында оқушыларды ғылымдар негiзiмен таныстырып қою емес, баланың жалпы ойын дамыту, қажеттi тәрбие берiп, оны тәжiрибеде қолдана бiлу үшiн өздiгiнен жұмыс iстеуге, адамгершiлiк мәдениетiн қалыптастыру талап етiледi. Бүгiнгi заманның педагогикалық, психологиялық зерттеулерiнiң анықтауы бойынша мектептiң, әсіресе бастауыш сыныбындағы кезеңi баланың қай жағынан болсын ең қарқынды дамитын кезеңi.
Ғалым-педагог Л.В.Занков “Оқыту-оқушының жалпы рухани дамуын қамтамасыз етуi қажет”- дейдi.
Көрнектi психолог Л.С. Выготский : “Жақсы оқыту – баланың дамуын iлгерілететiн, дамудың алдында жүретiн оқыту”- деп тұжырымдайды. Ал, оқыту мұғалiм арқылы iске асатын процесс болғандықтан педагогтар мен ұстаздар қауымына үлкен жауапкершiлiк жүктейдi.
Оқушылардың мінез –құлқын жан –жақты етіп тәрбиелеуде олардың темпераменттеріне ерекше көңіл бөлудің маңызы зор. Темперамент тәрбиесінде әрбір мұғалім И.П.Павловтың жүйке жүйесінің типтері туралы іліміне сүйенуі тиіс. Мәселен, аса күшті ұстамсыз типтің жүйке процестерін теңдестіру арқылы одан темпераменттердің жақсы жақтарын тәрбиелеуге болатындығы байқалады. Осы ілімге сүйене отырып тәрбиешілер холериктерді ұстамсыздықтан аулақтатып, тыныш, ұзақ уақыт жұмыс істеуге үйретіп, сангвиниктерді жұмысты сабырмен асықпай істеуге, флегматиктерді жайбарақаттылыққа салғызбай, меланхоликтерді өздеріне сенуге, батылдыққа тәрбиелеулері тиіс. Мұғалім оқушылардың темпераменттерін тәрбиелеуді олардың моралдық қасиеттерін тәрбиелеу ісімен орайластыра жүргізуді жоспарлаған жөн.
Балалардың сабақ үстіндегі тәртібін ұйымдастырғанда, әсіресе мінез –құлқының кейбір теріс көріністері әңгіме болған кезде олардың темперамент өзгешеліктері еске алынып отырылуы керек.
Қоғамның негiзгi бағыты бiлiмдi де дарынды балалар даярлау болса, ал мектептiң негiзгi көкейкестi мәселелерiнiң бiрi бiлiм мен қатар тәрбие беру, яғни адамгершiлiк тәрбиесiн қалыптастыру. Жас ұрпақ бойына батылдық, әдiлдiк, мейiрiм мен қайырымдылық, iзеттiлiк пен қамқорлық сезiмдерiн сiңiрудi әр ұстаз, әр пәнде сабақпен ұштастыра жүргiзуі қажет. Осы тақырып төңiрегiнде көптеген ғұлама ғалымдар пiкiрлер айтып, зерттеулер жазған.
Жас бала - жас шыбық тәрiздi қалай исең солай майысады. Сондықтан да әр кезеңде балаға тиiстi көңiл бөлу керек екенi заман талабы, тәрбие кепiлi деп түсiнуiмiз керек.
Қазiргi қоғамдағы әлеуметтiк, психологиялық және рухани – адамгершiлiк ахуалдың оң өзгерiске бет бұруы қуантарлық жағдай. Бүгiнде Қазақстанның бiлiм беру жүйесi дүниетанымдық адасудан арылуда.
Осы айтылғандардың барлығы алынып отырған тақырыптың күрделiлiгiнiң, ғылыми және тәрбиелiк жағынан маңыздылығының, көкейтестiлiгiнiң дәлелi бола алады.
Сондықтан мен курстық жұмысымның тақырыбын “Темперамент жөнінде түсінік ” деп алынып, ғылыми тұрғыдан зерттеу жұмысы жүргізілді.
Егер, мектепте оқушылардың темпераментін анықтау, дамытудың әдiс-тәсiлдерiн тиімді қолданылса, онда оқушылардың адамгершілік мәдениетін қалыптастырудың бір құралына айналып, дүниетанымдары кеңейгенімен қатар, тәрбие деңгейлері де артар еді.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 К.С.Жұмасова Психология \Фолиант. 2006 ж.\
2 Жарықбаев Қ. –Психология.Алматы:Мектеп 1982
3 Жарықбаев Қ. –Психология.Алматы: Білім 1993
4 Намазбаева Ж.И. Жалпы психология. Алматы 2006
5 Жұмабаев М. Педагогика / М. Жұмабаев– А.: Рауан, 1993
6 Назарбаев Н.Ә. Қазақстан 2030/ Назарбаев Н.Ә. – А.: 1997
7 Богословский В.В. Жалпы психология / В.В. Богословский– А.: Мектеп, 1995
8 Леонтьев А.Н. Проблемы развития психики / А.Н Леонтьев. 1972
9 Рубинштейн С.Л Избранные психологические труды / С.Л Рубинштейн–М.: Просвещение, 1960
10 Выготский Л.С. Педагогическая психология/ Л.С. Выготский– М.:1980
11 Төлегенов Ө. Оқытудың пелагогикалық – психологикалық ерекшелiктерi / Ө. Төлегенов // Бастауыш мектеп, -2001, -№1 -33
12 Дүйсенова Ә. Бала мiнезiн тәрбиелеу / Ә. Дүйсенова // Бастауыш мектеп, 1996, -№2 -46
13 “Шаңырақ” энциклопедия. – А.: Ғылым, 1989
14 Эльконин Д.Б. Психология младшего школьника/ Д.Б. Эльконин– М.: Просвещение, 1993
15 Павлов И.П. Шығармаларының толық жинағы/ И.П. Павлов– М.:
16 Елекбаев Н. Ұлттық психология/ Н. Елекбаев– А.: Білім.: 1992
17 Сейталиев Қ. Жалпы психология /Алматы: Білім: 2007

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе

I. Бөлім Темперамент туралы жалпы ұғым

1.1 Темперамент жөнінде түсінік
1.2 Темперамент туралы теориялар
1.3 Темпераменттердің психологиялық сипаттамасы

II. Бөлім Оқушы темпераментімен санасу

2.1 Кіші оқушылар темпераменті және оқушылар темпераментінің
физиологиясы
2.2 Оқу ісінде темпераменттерді тәрбиелеу
2.3 Темперамент және мінезді тану, адамдардың қажетін анықтау
2.4 Адамның темперамент түрлерін жұмысында және адаммен
қарым– қатынасында анықтау

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

КIРIСПЕ
Егемендi елiмiздiң болашағы жас жеткiншектердiң бiлiм дәрежесiнiң
тереңдiгiмен өлшенедi. Қазiргi заманғы бiлiм беру әлеуметтiк құрылымының
маңызды элементтерiнiң бiрiне айналды. Адамның жеке басын қалыптастыру
негiзi бастауышта және орта мектепте қаланатыны бәрiмiзге белгiлi. Мектепте
оқушыларға бiлiмнiң қыры мен сырын жетiк таныту, қабiлеттерiн шыңдау ,
мінез-құлқын жан-жақты етіп тәрбиелеуде олардың темпераменттеріне ерекше
көңіл бөліп, Қазақстан Республикасының азаматы деген атаққа лайық
болатындай етiп тәрбиелеу - бiздiң мiндетiмiз болмақ.
Оқушының жан-жақты дамуына бағыт-бағдар берушi- мұғалiм. Мектептегі
бiлiмнiң мемлекеттiк стандартында оқушыларды ғылымдар негiзiмен таныстырып
қою емес, баланың жалпы ойын дамыту, қажеттi тәрбие берiп, оны тәжiрибеде
қолдана бiлу үшiн өздiгiнен жұмыс iстеуге, адамгершiлiк мәдениетiн
қалыптастыру талап етiледi. Бүгiнгi заманның педагогикалық, психологиялық
зерттеулерiнiң анықтауы бойынша мектептiң, әсіресе бастауыш сыныбындағы
кезеңi баланың қай жағынан болсын ең қарқынды дамитын кезеңi.
Ғалым-педагог Л.В.Занков “Оқыту-оқушының жалпы рухани дамуын
қамтамасыз етуi қажет”- дейдi.
Көрнектi психолог Л.С. Выготский : “Жақсы оқыту – баланың дамуын
iлгерілететiн, дамудың алдында жүретiн оқыту”- деп тұжырымдайды. Ал, оқыту
мұғалiм арқылы iске асатын процесс болғандықтан педагогтар мен ұстаздар
қауымына үлкен жауапкершiлiк жүктейдi.
Оқушылардың мінез –құлқын жан –жақты етіп тәрбиелеуде олардың
темпераменттеріне ерекше көңіл бөлудің маңызы зор. Темперамент тәрбиесінде
әрбір мұғалім И.П.Павловтың жүйке жүйесінің типтері туралы іліміне сүйенуі
тиіс. Мәселен, аса күшті ұстамсыз типтің жүйке процестерін теңдестіру
арқылы одан темпераменттердің жақсы жақтарын тәрбиелеуге болатындығы
байқалады. Осы ілімге сүйене отырып тәрбиешілер холериктерді ұстамсыздықтан
аулақтатып, тыныш, ұзақ уақыт жұмыс істеуге үйретіп, сангвиниктерді жұмысты
сабырмен асықпай істеуге, флегматиктерді жайбарақаттылыққа салғызбай,
меланхоликтерді өздеріне сенуге, батылдыққа тәрбиелеулері тиіс. Мұғалім
оқушылардың темпераменттерін тәрбиелеуді олардың моралдық қасиеттерін
тәрбиелеу ісімен орайластыра жүргізуді жоспарлаған жөн.
Балалардың сабақ үстіндегі тәртібін ұйымдастырғанда, әсіресе мінез
–құлқының кейбір теріс көріністері әңгіме болған кезде олардың темперамент
өзгешеліктері еске алынып отырылуы керек.
Қоғамның негiзгi бағыты бiлiмдi де дарынды балалар даярлау болса, ал
мектептiң негiзгi көкейкестi мәселелерiнiң бiрi бiлiм мен қатар тәрбие
беру, яғни адамгершiлiк тәрбиесiн қалыптастыру. Жас ұрпақ бойына батылдық,
әдiлдiк, мейiрiм мен қайырымдылық, iзеттiлiк пен қамқорлық сезiмдерiн
сiңiрудi әр ұстаз, әр пәнде сабақпен ұштастыра жүргiзуі қажет. Осы тақырып
төңiрегiнде көптеген ғұлама ғалымдар пiкiрлер айтып, зерттеулер жазған.
Жас бала - жас шыбық тәрiздi қалай исең солай майысады. Сондықтан да
әр кезеңде балаға тиiстi көңiл бөлу керек екенi заман талабы, тәрбие кепiлi
деп түсiнуiмiз керек.
Қазiргi қоғамдағы әлеуметтiк, психологиялық және рухани – адамгершiлiк
ахуалдың оң өзгерiске бет бұруы қуантарлық жағдай. Бүгiнде Қазақстанның
бiлiм беру жүйесi дүниетанымдық адасудан арылуда.
Осы айтылғандардың барлығы алынып отырған тақырыптың күрделiлiгiнiң, ғылыми
және тәрбиелiк жағынан маңыздылығының, көкейтестiлiгiнiң дәлелi бола алады.

Сондықтан мен курстық жұмысымның тақырыбын “Темперамент жөнінде
түсінік ” деп алынып, ғылыми тұрғыдан зерттеу жұмысы жүргізілді.
Егер, мектепте оқушылардың темпераментін анықтау, дамытудың әдiс-
тәсiлдерiн тиімді қолданылса, онда оқушылардың адамгершілік мәдениетін
қалыптастырудың бір құралына айналып, дүниетанымдары кеңейгенімен қатар,
тәрбие деңгейлері де артар еді.
Курстық жұмысымның құрылымы: кiрiспеден, екi бөлімнен, қорытынды және
әдебиеттер тiзiмiнен тұрады. Тақырыптардың толықтай мазмұнымен төменде
таныса аласыздар.
1. Бөлім Темперамент туралы жалпы ұғым
1.1 Темперамент жөнінде түсінік
Темперамент – 25 ғасырдан бері ғылыми ойды қызықтырған мәселелердің
бірі. Оған деген қызығушылықтың төркіні – адамдар бойында болатын дара
өзгешеліктер. Әр адамның, баланың жан дүниесі өз алдына бір болмыс. Оның
қайталанбастығы, бір жағынан, адам тәнінің биологиялық және физиологиялық
құрылымы мен дамуына байланысты болса, екіншіден - әлеуметтік ерекше
байланыстар мен қатынастарға негіз бола алуында. Темперамент дегеніміз-
жүйке жүйесінің тума қасиеттерінен туындайтын адамның жеке өзгешеліктерінің
бірі. Ол адамдардың эмоциялық қозғыштығынан, қимылы мен қозғалысынан, жалпы
белсенділігінен жақсы байқалады. Темперамент деген ағзаның физиологиялық
өзгешеліктерімен, әсіресе жоғары жүйке қызметінің тума қасиеттерімен
шарттас психикалық құбылыс. Темперамент адамның жалпы қозғалысынан
(мәселен, біреулер шапшаң қозғалады, тез қимылдайды, енді біреулер жай
қимылдайды, асықпай істейді), психиканың күші мен тереңдігінен де (мәселен,
біреу өжет, алғыр болса, екінші біреу керісінше, сылбыр, жігерсіз болады),
адамның көңіл күйінің ерекшеліктерінен де (салмақты, тұрақты, жеңіл,
тұрақсыз тағы басқа) эмоция сезімдерінен де ( біреу сабырлы, екіншісі
күйгелек тағы басқа) жақсы байқалып отырады.
Темперамент туралы алғашқы ой-пікірлер ғылымда өте ерте кездің өзінде
айтыла бастады. Ежелгі Грецияның белгілі ғалымы, дәрігер Гиппократтың
(б.э.д. 460-356) еңбектерінде бұл жөнінде біраз пікірлер айтылған.
Гиппократтың ойынша, әр түрлі темпераменттер адамдар мен жануарлардың
денесінде төрт түрлі сұйық заттарға байланысты болмақ. Мәселен, ағзада
қанның пропорциясы артық болса сангвиникалық (латынша сангиус- қан), ал
шырын басым болса (грекше флегма -шырын ), флегматик темперамент деп, ал
организмде қара өт басым болса, меланхолик (грекше мелайне- холе -қара
өт), ағзада сары өт басым болса, холерик (грекше холе- өт) темпераменті
деп аталған.
Гиппократ: ағзадағы сұйықтардың бірінен екіншісінің басым болуы кейбір
аурулардың шығу тарихын түсіндіруге де жарайды деді, ол мидың ролін түсіне
біледі, оны бездердің бірі, деп санады. Бұл –адамның жеке ерекшеліктерін
жаратылыстық ғылыми зерттеудің алғашқы қадамы еді.

Темпераменттің физиологиялық негіздерін ғылыми тұрғыдан дәлелдеген
академик И.П.Павловтың ілімі темперамент туралы түсінікті ғылыми жолға
салды. Темперамент адамның биологиялық сипатынан көрінеді. Адамдар
арасындағы көптеген психикалық айырмашылықтар: эмоция тереңдігі,
қарқындылығы, тұрақтылығы, ауыспалы – қозғалғыштығы – бәрі осы темперамент
табиғатымен түсіндіріледі. Дегенмен, осы күнге дейін темперамент
мәселесінің шешілмеген, талас – тартысты қырлары баршылық. Бірақ проблемаға
байланысты көзқарастардың көпшілігіне қарамай, ғалымдардың бәрінің
мойындайтыны:темперамент – жеке адамның әлеуметтік тұлға ретінде
қалыптасуының биологиялық, яғни табиғи ірге тасы. Темперамент көбіне адамға
тума берілген әрекет – қылығының ұдайы қозғалыстағы сипатын белгілейді.
Сондықтан, темпераменттік қасиеттер басқа психикалық құбылыстарға қарағанда
тұрақтанған, өзгеріске келе бермейді. Назар аударарлықтай ерекшелік,
темпераменттің әрқилы қасиеттері бір – бірімен кездейсоқ қосылмай,
заңдылықтар негізінде түрлі темпераменттің белгілі құрылымын түзеді.
Сонымен, темперамент – адамның психикалық әрекетінің нақты динамикасын
айқындайтын психиканың дара қасиеттерінің жиынтығы.бұл психикалық
ерекшеліктер адамның барша іс - әрекетінде оның мазмұны, мақсаты және себеп
– салдарына тәуелсіз бір қалыпты көрінеді. Есейген шақта да, өзгеріске
түспей, өзара байланыста темперамент кейпін өрнектейді. Темперамент түрінің
жақсы не жаманы болмайды. Олардың әрқайсысы өзінің ұнамды тараптарына ие,
сондықтан басты назар темпераментті реттеп, түзетүге қаратылмай, нақты іс -
әрекетте оның тиімді жақтарын саналы әрі өз орнымен пайдаланудың жолдарын
табуға бағытталғаны жөн. Адам ежелден – ақ әрқилы тұлғалардың психикалық
бітістерін айыра танумен, олардың барлығын жалпыланған аз санды саналық
бейнелер бірігін психология тарихында алғашқыдан темперамент типтері деп
аталады. Темпераменттің бұл бірігімдік жүйесі өмірлік іс- әрекет Тұрғысынан
өте тиімді, себебі оны пайдалана отырып, нақты тұрмыстық жағдайларда
белгілі темперамент типіне жататын адамның болашақ әрекет – қылығын күні
ілгері пайымдауға болады.

1.2 Темперамент туралы теориялар.
Темперамент жөніндегі ғылымның ірге тасын қалаған ежелгі грек дәрігері –
Гиппократ. Оның тұжырымы бойынша, адамдар төрт дене шырындарының - қан,
шырыш, өт, запыран - өзара қатынасымен ажыратылады. Осы психологиялық
тағылымды арқау ете отырып, ежелгі дүние дәрігері Клавдий Гален алғашқы рет
темперамент түрлеріне ғылымдық сипат берді. Гален темперамент түрін
жоғарыда аталған шырындырдың бірінің басымдылығымен байланыстырды.
Ол біздің заманымызға дейін жеткен темперамент атауларын белгіледі:
сангвиник (sangius – қан), флегматик(phlegma – шырыш), холерик( chole -
өт), меланхолик(melaschole – запыран). Гален ендірген бұл ғажайып жаңалық
кейінгі жүзжылдықтар желісінде көптеген ғалымдар ізденісіне күшті ықпалын
тигізді.
Ежелгі дәуірлерден бастап зерттеушілер адамдардың дене құрылымы және
физиологиялық қызметінің ерекшеліктерімен сай келетін көп түрлі әрекет –
қылықтарды тастап, ретке келтіруге ат салысты. Осыған орай темпераменттің
көп түрлі типологиясы қалыптасты. Бұлардың ішінде назар саларлықтай тип –
адамның дене құрылымына байланысты дараланып, тума темперамент қасиеттеріне
негізделген – конституциялық типология (Э. Кречмер). Бұл теорияның мәні: әр
адам өз дене құрылымына орай өзіндік психикалық ерекшелікке ие. Осыдан,
дене мүшелерінің сырттай өлшемдеріне байланысты төрт конституционалды
психикалық тип белгіленген:
1Лептосоматик- бойшаң, нәзік денелі, тар иықты, қол-аяғы ұзын, сидыйған.
2 Пикник- мығым, сезімшең, кіші не орта бойлы, қарны қампиған, домалақ
бас.
3Атлетик- бұлшық еттері күшті дамыған, денесі мығым, берік, ұзынша не
орта бойлы, кең иықты, жамбас сүйектері тартылған.
4 Диспластик-дене бітімі қисынсыз. Бұл адамдар әрқилы мүшелік зақымдарға
ұшырағандар.
Жоғарыда баяндалған конституциялық типология теориясының негізін қалаған-
Э. Кречмер. Бұл теория Батыс Европада кең қолдауын тапты. Ал осы теорияны
арықарай жалғастырған У. Шелден болды. Сонымен, әр адамның темпераменті
әртүрлі, соған байланысты адамдар да әртүрлі.

1.3 Темпераменттердің психологиялық сипаттамасы
ТЕМПЕРАМЕНТ
Жүйке жүйесінің тума қасиеттерінен туындайтын адамның жеке өзгешелігі

2 Өзімді әлсіз сезінемін Өзімді күшті сезінемін
3 Сылбыр Белсенді
4 Қозғалысым аз Қозғалғыш
5 Көңілсіз Көңілді
6 Көңіл–күйі шамалы Көңіл–күйі жақсы
7 Шашыраған Жұмыскер
8 Әлсіз Қуатты
9 Жай Шапшаң
10 Қолынан іс келмейді Іскер
11 Бақытсыз Бақытты
12 Түнерген Өмірге риза
13 Шашыраңқы Жинақы
14 Ауру Сау
15 Ынтасыз Ынталы
16 Көңіл бөлмеу Көңіл бөлу
17 Сылбыр Көңіл–күйі көтеріңкі
18 Қайғылы Қуанышты
19 Шаршаған Демалған
20 Әлі жоқ Әлді
21 Маужыраған Қуатты
22 Сондай демалғым келіп тұр Сондай жұмыс істегім келіп тұр
23 Қобалжулы Салмақты
24 Пессимист Оптимист
25 Шыдамсыз Шыдамды
26 Босаң Тың
27 Ойлау қиын Ойлау жеңіл
28 Ұқыпсыз Ұқыпты
29 Үмітін үзген Үмітін үзбеген
30 Наразы Риза

Қорытындылау
30 пар мәлімет 3 топқа он–оннан бөлінеді. Осы бағандарға қатысты адамның
3 психикалық белсенділігі, көңіл күйі анықталады. Бағандар арасындағы
мәліметтердің реттік санын білу осылар болып табылады.
1,2,7,8,13,14,19,20,25,26 –хал–жағдай.
3,4,9,10,15,16,21,22,27,28 –белсенді.
5,6,11,12,17,18,23,24,29,30 –көңіл–күйі.
Барлық психикалық жағдайдың қалыпты ұпай әрбір бағанда – 30 ұпайдан. Ал
кері жағдайдағы да – 30 ұпай. Бәрін қорытындылай келгенде қалыпты жағдайда
90 ұпайға сай келеді, ал кері жағдайдағы да – 90 ұпайға.
Осы алынған түйінге байланысты мынадай қорытынды шығаруға болады.
Барлық ұпай 70- тен 90-ға дейін болса, онда сіздің
хал–жағдайыңыз,белсенділігіңіз және көңіл –күйіңіз әрқашанда өте жақсы. Ал
барлық ұпайыңыз 40-тан 69-ға дейін болса, онда сіздің
хал–жағдайыңыз,белсенділігіңіз және көңіл –күйіңіз көп жағдайда жақсы.
Егер ұпайыңыз 10-нан 39-ға дейін болса, онда сіздің
хал–жағдайыңыз,белсенділігіңіз және көңіл –күйіңіз кейде жақсы болады. Егер
ұпайыңыз 0 мен 9 аралығында болса, сіздің типтік
хал–жағдайыңыз,белсенділігіңіз және көңіл –күйіңіз анықталмайды. Егер
жинаған ұпайыңыз кері бағытта және 39-дан 10 аралығына сәйкес келсе,
мынадай қорытындылар келтіруге болады. Яғни сіздің
хал–жағдайыңыз,белсенділігіңіз және көңіл –күйіңіз көбіне шамалы болады.
Егер жинаған ұпайыңыз кері бағытта және 69-40 аралығына сәйкес келсе, онда
көпшілік жағдайда сіздің хал–жағдайыңыз,белсенділігіңіз және көңіл
–күйіңіз төмен болады. Ең соңғы жиналған ұпайыңыз 90-70 аралығында болса,
онда сіздің хал–жағдайыңыз,белсенділігіңіз және көңіл –күйіңіз әр уақытта
өте нашар болады. Ұпайларда бұл соңғы екі жағдайлардың айналадағы ортамен
эмоционалдық қарым –қатынастарының нашар екенін көрсетеді.

2.4 Адамның темперамент түрлерін жұмысында және адаммен
қарым–қатынасында анықтау
Бұл әдістің көмегі арқылы адамның қуатын, эмоциясын, жылдамдығын
анықтауға болады. Бұл темперамент түрлі адамның іскерлік әрекетінде және
айналадағы ортамен қарым –қатынасында әр түрлі өзгешелікте көрінеді.
Сонымен төмендегі сұрақтарға иә , жоқ деп жауап беруге тиіссіз.
Сұрақтарға жауап бермеуге болмайды.
1.Сен қозғалғыш адамсың ба?
2.Сен өзің қызықты әңгімеге қосылып кете аласың ба?
3.Үлкен компанияда оңаша болғанды ұнатасың ба?
4.Сен әр уақытта да жұмыс істеп бір нәрсемен айналысқанды ұнатасың ба?
5.Сен асықпай сөйлейсің бе?
6.Сен тез ренжисің бе?
7.Достарыңмен ренжісіп қалғанда, ұйқың қаша ма?
8.Бос уақытыңда бір нәрсемен айналысқанды ұнатасың ба?
9.Әңгімелескенде ойланбай айтып қалатын сөздерің бола ма?
10.Қасыңдағы әңгімелесіп отырған адамның тез сөйлейтіні ұнай ма?
11. Ұзақ уақыт адамдармен сөйлеспегенде өзіңізді бақытсыз сезінесіз бе?
12.Кездесуге немесе мектепке кешігіп көрдің бе?
13.Мұғалім мен ата –анаңның жасайтын жұмысы саған оңайлыққа түсе ме?
14. Ықыласпен бар ынтаңмен жасайтын жұмыс саған оңайлыққа түсе ме?
15.Тез сөйлеу саған қиынға түсе ме?
16. Егер де үй тапсырмасын немесе қандай да бір жұмысты істемесең
мазасызданасың ба?
17. Әңгімелесіп отырғанда бір ойдан екіншіге тез бірінен –біріне ауысасың
ба?
18. Шапшаңдық пен дәлдікті талап ететін ойлар ұнай ма?
19.Қандай да бір тапсырманың варианттарын табу саған оңай ма?
20.Әңгімелесіп отырғанда кісің сенің айтқаныңды дұрыс түсінбесе сені
мазасыздық билей ме?
21.Күрделі және жауапкершілікті талап ететін жұмыстарды бар ынтаңмен
жасайсың ба?
22.Өзің мәнісін жете дұрыс білмейтін нәрселер туралы әңгіме айтасың ба?
23.Әңгімелесіп отырған қарсыласыңнан тез сөйлегеніне түсіне аласың ба?
24.Бір уақытта бірнеше жұмыс жасау саған оңайға түсе ме?
25. Бір нәрсені ойланбай қалғаның үшін достарыңмен келіспеушілік бола ма?
26. Өзіңе үйреншікті ешқандай күшті қажет етпейтін жұмыстың жай ғана түрі
ұнай ма?
27.Жасаған ісіңнің кемшілігін көрсең көңілденесің бе?
28. Отырып жасайтын жұмыс ұнай ма?
29.Танымайтын адамдармен сөйлесіп кету қиындыққа түспей ме?
30. Айтайын деген ойыңды әуелі таразыға салып алуды жөн деп санайсың ба?
31. Сенің әдеттеріңнің бәрі жақсы ма?
32. Жұмыс жасағанда қолдарың тез қимылдай ма?
33.Танымайтын адамдар арасында көп байланысқа түспей үнсіздік сақтау дұрыс
па?
34.Тапсырманы орындауда шешімін табу жолының бірінен екіншісіне ауысасыз
ба?
35. Жақын адамдарыңның саған қарым –қатынастары шамалы ма?
36. Сөзшең адамсың ба?
37.Тез әсерленуді талап ететін жұмыс қиындыққа түспей ме?
38. Сөйлегенде мүдірмейсіз бе?
39.Сенің оқуың мен жұмысыңа қатысты нәрсенің бәрі сені мазасыздандыра ма?
40. Сенің кемшіліктеріңді көрсеткен адамға ренжисің бе?
41. Жауапкершілікті талап ететін жұмыспен айналуға тілегің мол ма?
42.Барлық жұмысты асықпай баппен істегенді ұнатасың ба?
43. Басқа адамдардан жасырып ойлайтын ойларың бола ма?
44. Көп ойланбай–ақ біреудің қытығына тиетін күрделі сұрақ қоя аласың ба?
45. Тез қимыл саған ұнай ма?
46.Өзің айналысып жүрген жұмысыңа байланысты жаңа идеялар ойлау оңайлыққа
түсе ме?
47.Жауапкершілікті және маңыздылықты талап ететін әңгіме мазасыздық туғыза
ма?
48.Сен туралы Ол барлық берілген тапсырманы шапшыңдықпен орындайды – деп
айтуға бола ма?
49.Жұмысты жеке өзің істегенді ұнатасың ба?
50. Сенің бет –әлпетіңе қарап ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.