Экономикалық жүйе: мәні, түрлері және көрсеткіштері

Жоспар

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І бөлім. Экономикалық жүйенің теориялық негіздері.
1.1 Экономикалық жүйе. Экономикалық дамудың жалпы проблемалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Экономикалық жүйе және оның мәні, құрлымы мен негігі қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
ІІ бөлім Экономикалық жүйенің түрлері .
2.1 Дәстүрлі экономика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
2.2 Әкімшілдік . әміршілдік экономика ... ... ... ... ... ... ... 8
2.3 Аралас экономика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
2.4 Нарықтық экономика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
ІІІ бөлім. ҚР экономикалық жүйе және шенбердегі модельдер
3.1 Швед моделі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
3.2 Жапон моделі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
3.3 Американ моделі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.4 Жаңа индустриялдық елдер ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
Пайдаланған әдибеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТІРЛІГІ
ЖӘГІР ХАН АТЫНДАҒЫ Батыс Қазақстан аграрлық – техникалық университеті

Мемлекетті реттеу кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Экономикалық жүйе: мәні , түрлері және көрсеткіштері

Орындаған: БФ – 11 топ студенті
Арыстанов Д. А.
Тексерген: апа оқытушы
Абдулова Н.

Орал – 2007 жыл

Мазмұны

Кіріспе ___________________________________ ____________________3
І бөлім. Экономикалық жүйенің теориялық негіздері.
1.1 Экономикалық жүйе. Экономикалық дамудың жалпы
проблемалары_______________________ ___________________________4
1.2 Экономикалық жүйе және оның мәні, құрлымы мен негігі
қасиеттері_________________________ _____________________________6
ІІ бөлім Экономикалық жүйенің түрлері .
2.1 Дәстүрлі экономика ___________________________________ _______7
2.2 Әкімшілдік - әміршілдік экономика__________________________ __8
2.3 Аралас экономика ___________________________________ ________9
2.4 Нарықтық экономика__________________________ ______________13
ІІІ бөлім. ҚР экономикалық жүйе және шенбердегі модельдер
3.1 Швед моделі ___________________________________ _____________16
3.2 Жапон моделі ___________________________________ ____________17
3.3 Американ моделі ___________________________________ _________18
3.4 Жаңа индустриялдық елдер __________________________________1 9
Қортынды ___________________________________ __________________20
Пайдаланған әдибеттер тізімі ___________________________________ _21

Кіріспе
Бұл курстық жұмысты жазудағы мақсат экономикалық жүйенің мәні мен
мазмұнын ашып көрсету , оның қалыптасуы мен дамуы туралы ақпаратты енгізу
экономикалық жүйенің мақсаттарын айқындап көрсету .
Күнделікті экономикалық өмірде адамдар арасындағы қатынастар әрқашанда
экономикалық жүйе ретінде қызымет жасайды . Бұл тақырыпты аталмыш оқулық
курсының алғашқы білімін – нарықты экономикаға кіріспе ретінде ұғынамыз .
Тақырып – экономикалық білімге кіріспе , сондықтан мұнда қарастырылатын
бірқатар проблемалар проблемалар абстракталық ұғымдар болғандықтан оларды
қарапайым түрде баяндау көптеген қиындық келтіреді . Экономикалық жүйенің
қалыптасуы оның процесі өте күрделі , ал оларды қарапайым баяндау : оның
элементтерінің қасиеттерін және өзара байланыстарын анықтау деген сөз .
Экономикалық қатынастардың табиғатын нақты ұғынбаса , экономикалық
жүйенің негізін түсіну қиынға соғады .

3

1.1 Экономикалық жүйе.
Экономикалық дамудың жалпы проблемалары.
Бұл тақырыпты аталмыш оқулық курсының алғашқы бөлімін – нарықтық
экономикаға кіріспе ретінде ұғынамыз . Және оны оқып – үйрену студенттерге
қоғам өмірінің бастапқы баспалдағы тәрізді теориялық проблемалармен
танысуға жол ашады .
Мұны кездейсоқ жайт емес анық . Өйткені бірқатар елдерде экономикалық
қарым – қатынастардың жеткілікті дамуына орай , көптеген адамдар онымен
материалдық игіліктер мен қызымет түрлерін пайдалану процесіндегі
құбылыстарды байланыстырады . Әйбетте , өндірісте әр түрлі факторларының
әсерінен пайда болатын құбылыстар орын аларын сөзсіз . Ол факторлар :
ұлттық , бауырластық , саяси , құқықтық , идеологиялық , экологиялық және т
. б . мәселелер .
Экономикалық қатынастардың мазмұны осы құбылыстар арасында еріп
кетеді. Күнделікті экономикалық өмірде адамдар арасындағы қатынастар
әрқашанда белгілі экономикалық жүйе ретінде қызымет жасайды . Экономикалық
жүйе – бұл экономикалық процестер жиынтығы . Ол қалыптасқан мүліктік
қатынастар мен ұйымдық түрлер негізінде қоғамда жүзеге асады .
Экономиклық қатынастардың табиғатын нақты ұғынбаса , экономикалық
жүйенің негізін түсіну қиынға соғады . Материалдық игіліктерді өндіру
процесінде қалыптасатын өндірістік қатынастардың басқа қатынастардың
айырмашылығын білу экономикалық жүйенің мәнін , мазмұнын түсінуге жол ашады
.
Бұдан туындайтын дәрістің басты мақсаты – оқырмандарды экономикалық
қатынастарды өндірістің ерекше тарихи формасы ретінде дұрыс түсінуге
бағыттау .
Тақырып – экономикалық білімге кіріспе , сондықтан мұнда
қарастырылатын бірқатар проблемалар абстракылық ұғымдар болғандықтан ,
оларды қарапайым түрде баяндау көптеген қиындық келтіреді .
Қоғам қанша өмір сүрсе , өндіріс те сонша өмір сүреді . Қоғам өзінің
дамуында қанша кезеңнен өтсе , өндіріс те сонша кезеңдерден өтті .
Бұл кезеңдердің ішінде өндірістің аса айрықша кезеңдері орын алған :
тастан жасалған балта – темір , соқа – тоқыма станогі – пар машинасы
электірлі двигатель – компьютер дәуірлері . Бұл кезеңдер адамдардың тек
техникалық қуаттылығын ғана анықтайды , сонымен қатар , оладың өндірістің
маңызды фауторы ретінде өзара қарым – қатынастарының потенциалын белгілейді
. Нақ осы қарым – қатынастар өндірісті біркелкі ұйымдасқан процеске
айналдырады , олай болса , олардың алдында тұрған мақсаттарды шешуге
қабілеттілігінің арттырады .

4
1.2 Экономикалық жүйе және оның мәні , құрлымы мен негізгі қасиеттері .
Адамзат өмірі өте күрделі және сан қырлы . Ол адамдардың материалдық
игіліктер өндірудегі , қызмет көрсету , ғылым мен мәдениет салаларындағы ,
саясат пен идеологиядағы көптеген іс -әрекет түрлерінен тұрады. Сөйтіп
адамдар арасында қоғамдық қарым – қатынастардың тұтастай бір жүйесі ,
белгілі бір өмір салты , мемлекеттің , отбасының моральдық – адамгершілік
нақты формалары қалыптасады . Осыларды нақты білу үшін , сыртқы және ішкі
факторларды қамтитын белгілі бір тәсілдер қолдану қажет . Бұл талапқа
жүйелік тәсіл сай келеді . Жүйелік тәсіл – күрделі ұлттық экономикадан жеке
қосынды жүйелерді және күрделі бөлімдерді бөліп , олардың финкциялары мен
тікелей және кері байланыстыратын анықтауға жол ашады . Сондықтан оны оқып
– білудің қоғам танудағы маңызы өте зор .
Жеке экономикалық жүйелер – мәселен : кәсіпорын , фирма , концерн ,сала ,
ұлттық экономика , дүниежүзілік шаруашылық т . б . күрделі жүйелердің бір
бөліктері болып саналады . Бұл жүйелер әрдайым өзара әрекет жасайды : Бір
– бірімен бәсекелестік күрете ұйымдастырылады , қайта құрылады , ал кейбір
жағдайда жойылады .
Жүйе дегеніміз не ?
Басқару процесі бойынша , тура түсінік алудың маңызды бағыты – қоғамға
белгілі бір жүйе ретінде қарау . Жалпы тәсілі – қосымша және күрделі
жүйелерді анықтауға жол ашады . Жүйе тәсілін оқып –білу , бір жағынан ,
артық күрделі кедергілерді шектеуге жағдай жасайды , екіншіден , -
басқарушыға күрделі күрделі проблемалардың мәнін түсінуге көмектеседі ,
және қоршаған орта туралы нақты мәлімет ала отырып , шешім қабылдауға
мүмкіндік жасайды .
Жүйе – біркелкі жинақталған заттардың немесе бөлімдердің жиынтығы .
Жүйе термині жан – жақты ұғымдарды қамтиды . Мәселен , тау жүйелері ,
өзен жүйелері және күн жүйелері . Біз күнделікті өмірде әр түрлі көлік және
байланыс жүйелерімен кездесеміз . Сонымен , адамзат қоғамының дамуымен
қатар , экономикалық жүйелермен де таныспыз .
Енді қарастырылатын проблема – экономиакалық жүйк дегеніміз не ?
Экономикалық әдебиеттерде экономика , экономикалық жүйе және
өндірістік қатынастар жүйесі деген ұғымдарды кездестіреміз . Осы
ұғымдарды белгілі белгілі бір категориялардың жиынтығы ретінде қарастыруға
болады . Мысала , мұның ішінде экономикаға жататындары материалдық –
техникалық база өндіргіш күштердің өз шнгіндегі бірлігі , өндіріс тәсілі -
өндіргіш күштердің өндірістік қатынастарымен бірлігі және материалдық
мәдениет – қондырма қарым – қатынастарының өндіргіш күштермен бірлігі .
Экономикалық жүйе қосымша базистерқамтиды (өндірістік қатынастарының өзара
бірлігі). Ал өндірістік қатынастар жүйесі : өндіріс тәсілін , базисті ,
шаруашылық әдісін және олардан туындайтын белгілі бір өндірістік
қатынастарды қамтиды .

5

Сонымен экономикалық жүйе – бұл жоғарғы дәрежелі қоғам жүйесінің бір
бөлігі . Ол өзінің даму мақсаттарын алдын – ала белгілей алиайды , ал
экономикалық ғылым қоғамының мақсатына және жалпы приоритетті бағытына
жетудің әдістері мен жолдары іздестірумен айналысады . Бірақ та қоғамның
әлеуметтік прогресті мақсатын түсінбей тұрып , экономикалық жүйенің
ойдағыдай әрекет жасауын бағалау қиын . Мысалы , ұлттық байлықтың құрлымын
экономикасын сапалы өсуінің мәнін және т . б . Экономикалық жүйенің мәні –
табиғи ресурстардың қоғам тұтынуына жармды материалдық игіліктерге
айналуында туындайтын тұжырым – экономика күрделі екі жүйе – табиғат және
қоғамды байланыстыратын негізгі түйін . Табиғат - Қоғам - арасындағы
үздіксіз қарым – қатынасты қамтамасыз ететін біркелкі жүйе болып табылады .
Оның кірісінше табиғи және еңбек ресурстары үздіксіз түсіп отырады , ал
шығыс қоғамдық тұтынуға сай келетін өнімдерден құралады . Сонымен табиғи
жүйеден алынатын ресурстар – қоғамдық жүйені қалыптастыратын еңбек
ресурстары мен қажеттілік өндірілген өнімнің сапалық және сандық
мазмұндарын анықтайды .
Кіріс және Шығыс бөліктерінен алынған деректерге байланысты
экономикалық жүйенің құрлымы қалыптасады . Экономиканың ішкі жағдайы басқа
жүйелердей элементтердің жиынтығын және олардың байланыстыратын қамтиды .
Экономикалық жүйкнің қалыптасу процесі өте күрделі , ал оларды қарапайым
баяндау : оның элементтерінің қасиеттерін және өзара байланыстарын қамтиды
, анықтау деген сөз .
Экономика құрлымының сапалық және сандық прцесін сипаттайтын
элементтеріне жататындар : өндіріс , бөлу , өткізу және тұтыну процестері .

Экономикалық жүйенің мәнін жеке құрлымын жете түсіну үшін әр түрлі
жүйелердің интеграцияланған табиғатын білу қажет .
Экономиклық жүйе әртүрлі құрамдас элементтердің механикалық жиынтығы
емес , ол өз алдына дербес әрекет жасайтын өзара байланысты элементтердің
қарама – қайшы жиынтықтары . Бөлек дербес экономикалық жүйклкр , мәселен :
кәсіпорындар (фирмалар) – концерн сала – ұлттық экономика – дүниежүзілік
экономика өте күрделі жүйелердің бір бөлігі болып саналады . Бұл жүйелердің
өзара тұрақты әрекет жасайтын , бір – бірімен бәскелестік жағдайда ,
дәрменсіздікке ұшырап , жабылатын да естен шығармау керек .
Әлемдік экономикалық әдебиеттерде экономикалық жүйені топтаудың кең
таралған екі фактор негізінде жүргізіледі .
1. Меншік типтер бойынша
2. Экономиканы ұымдастыру типтері бойынша .
Осындай әдістер негізігде экономикалық жүйені шешуді төмендегідей типтер
арқылы бөледі :
а) Дәстүрлі экономика
ә) әкімшілдік - әмәршілдік экономика
б) Қазіргі рыноктық экономика немесе аралас экономика
в) Еркін бәсекелестік (таза капитал) нарықтық экономика

6

2.1 Дәстүрлі экономика
Дәстүрлі экономика –тұйықталған , оқшауланған шаруашылыққа негізделеді
. Өткен кезеңдердегі негізгі экономикалық проблемалар ырықсыз, сезім
жетегінде шешілетін . Көптеген экономикасы нашар дамыған елдерде күні
бүгінге дейін дәстүрлі немесе әдет – ғұрыпқа негізделген экономикалық
жүйелер қолданылып келеді . Нені ? Қалай және кім үшін өндіру керек ? Бұл
проблемалар ұрпақтан –ұрпаққа жалғасып отырған дәстүрлі салт бойынша
белгіленеді . Мұнда , Құрал – жабдықтар мен техниканы пайдалану ,
айырбастау өндірілген өнімді бөлу ұзақ мерзім құрметтеліп келген әдетке
негізделген . Әрбір адамның экономикалық ролін өз шыққан тегіне тартушылық
және қоғамның ерекше топтары анықтайды . Бұл жүйе экономикалық өмірге әр
түрлі техникалық және басқару жаңалықтарын енгізуді қатал шектейді . Себебі
олар қалыптасқан дәстүрмен қайшылыққа түседі және қоғамдық құрылыстың
тұрақтылығына қауіп төндіреді . Экономиканың осы түрі бұрынғыға қарағанда
Азия , Латын Америкасы мен Африка елдерінде қазір өте сирек кездеседі .

7

2.2 Әкімшілдік - әміршілдік экономика
Әкімшілдік - әміршілдік экономика . Бұл жүйеде өндірісті ұйымдастыру
және өнімі бөлу туралы шешімдерді тек мемлекет қана қабылдайды . Мұндай
жүйеде барлық материалдық ресурстар мемлекет қолында шоғырландырып ,
орталықтанған және жоғарыдан жоспарлау негізінде экономикалық шешімдер
жасау мемлекеттік меншіктің үстемдігімен жүзеге асады . Басқаша айтқанда ,
әрбір кәсіпорынның өндірістік жоспары жоғағы оргындар арқылы айқындалады
Сонымен бірге , олардың әрқайсысының өндірістік практиканы орындауы үшін
қаншама ресуртар алуы керек екендігі де нақты анықталынып отырвды . Ал
салалар арасында құрал – жабдықтар орталық жоспарлау орындары белгіленген
негізігде бөліске түседі .
Рыноктық экономикадағы еркін бәсеке және оны тереңрек талдау құбылысы
әкімшілдік - әміршілдік экономика теориясының пайда болуына ықпал етеді .
Әміршілдік экономика теориясының пайда болуына ықпал етеді. Әміршілдік
экономика теориясының ұраны : Қазіргі өндіргіш күштермен олардың ұғыну
бейнесінде , тіпті табиғатымен қарау байқлады . Өндірістегі қоғамдық
анархия өндірісті қоғамдық – жоспарлы реттеумен алмастырылады .
Әміршілдік - әкімшілдік экономиканың нарықтық экономикаға қарағанда
артықтығы мынаған сияды : ол ашық түрде жұмыссыздықты , өндірістің тым
құлдырауын болдырмайды . Ал қиын шешуші кезеңде елдің материалдық ,
еңбектің және ақша қорларын ірі халық шаруашылығының міндеттері мен
бағдарламасын жүзеге асыруға шоғырландырады және жұмылдырады . Сондықтан да
жоспарлау жүйесін қоғамдық меншікке негізделген социялистік елдер ғана емес
, жеке меншікке негізделген кейбір капиталисттік елдер қолданады . Айталақ
екінші дүниежүзілік соғыс кезеңде Гитлерлік Германияда байқалады .
Экономиканың ауқымды салалары мен барлық салалары орталық жоспарлау және
соғыс ұйымдарының тікелей бақылауында болады . Осы кезеңдерде Англия мен
АҚШ – да дәл осылай жүзеге асты.
Әміршілдік - әміршілдік экономиканың олқылықтары мынадан байқалады.
Біріншіден , барлық шаруашылық сауалдарын көп сатылы бюрократтық инстаеция
арқылы шешу қажет болды . Олардың келісімін алуға көп уақыттың кетуі –
барынша кедергі болып табылады . Мұндағы басты мақсат - өнімді жаңа шығару
қажеттілігі , жаңа техника мен технологияны ендіру болмақ . Ал келісімге
кеткен уақытбұған кедергі жасайды . Екіншіден , кәсіп орын жоспарының
оындалуы туралы тұтынушы алдында емес , жоғарғы жақтағы орталық ұйымдар
алдында есеп береді . Кәсіпорын есебі бұрыстау , боямалы ақпараттан
құралады . Сондықтанда орталық ұйымдар экономика және тұтынушылардың
қажеттілігі туралы көбіне нақты көзқараста бола алмайды . Осының бәрі
әкімшілдік - әміршілдік экономиканы тиімсіз етеді , оны әртүрлі тапшылыққа
алып келеді .

8

Аралас экономика
Аралас нарықтық экономика дегеніміз не ? Американ экономисі Пол
Самуэльсон былай деген : Аралас экономика өмірдің нашарлауын жалпы
суықтырудың нақтыланған алып жүйесі болып табылады. Әрі қарай ол :
Аралас экономика – бұл нарықпен , команда , дәстүр элементімен болатын
экономика - дейді .
Аралас нарықтық экономика теориясының түп тұлғасы болып
конвергенция теориясы (авторы – Нидерланд экономикалық мектебінің
професоры – экономисы Ян Тимберген) және жаңа индустриялды қоғам
теориясы (авторы – Гарвард институтының профессор экономисі Джон Кеннет
Гэльбрейт) жатады .
Джон Гэльбрейт жаңа индустриялды қоғамды аралас экономиканың
ерекше бір типі ретінде қарастырып оның нарықтық және жоспарлы жүйеден
тұратынын айтқан .
Аралас экономика нарықтық механизм баға мен көптеген салдағы
өндірісті анықтайды , олай болса мемлекет нарықты салық салумен шығынмен
, реттеумен тікелей реттеп отырды деп жазған болатын Пол Самуэльсон
Әлеуметтік аралас нарықтық экономика теориясының негізін қалаушы батыс
герман экономисі , Фрайбург университетінің профессоры Вальтер Оккейн
(1891 – 1950 ж . ж .) болып табылады . Оның тұжырымдасының құрамдас
бөлігі : әлеуметтік қорғаудың толығырақ жүйесін мүмкіндігі келгенше
нарықтық экономикаға қол жеткізу негізінде жасау болмақ . Бұл
тұжырымдаманың ұраны мынау : ... адамды экономикалық саясатқа емес
экономикалық саясатты адамға бейімдеу.
Аралас экономика жүйесінің ерекшеліктері .
Аралас экономиканың алғашқы көрінісі – экономика реттудің
мемлекеттік араласуы. Бұл ең алдымен мемлекеттік экономикалық қызыметінің
күшеюден көрінеді . Аралас экономикаға тән белгінің бірі – мемлекет пен
бизнестің өзара байланысы . Айталық , жеке сектордың қолынан бәрі келе
бермейді , бұл әсіресе темір жол транспортында , атом энергетикасында ,
космостық техникада игеруде ерекшк білінеді .
Мемлекеттік меншіктің пайда болуы – тауар қатынасарында жаңа лептің
, ұжымдық өндірістің үстемдігін сипаттайды . Аралас экономиканың маңызды
бір белгісі құндық және жоспарлылық тұтқалар арқылы реттеу . Олардың
қолдану басқарудың мемлекеттік және басқада органдарда жүреді .
Жапония аталған шаралардан басқалардан да жүргізеді . Олар : бүкіл
экономика үшін ұзақ мерзімді индустриялдық құрлымды жан – жақты жасайды .
Аралас экономиканың мәнді бір сипаты – микро – макро деңгейіндегі
экономикалық процестерді ұжымдастырудың , басқарудың рольін артуы .
Аралас экономика қазіргі қоғамның индустриалдық даму дәуіріндегі
экономикалық жүйе сипаттайды , оған белгілі бір заңдылықтар тән . Ол
заңдылықтар тауарлы және ұжымдық өндірістің заңдарына тәуелді .

9

Аралас экономиканың мазмұны
Қазіргі қоғам дамуының объективті процестерін талдау мағынаны
білдіреді : қазіргі экономикалық құбылыс – аралас экономиканы сипаттайды
, ол бұрынғының қойнауында туған қоғамдық шаруашылықты жүргізудің жаңа
түрі .
Аралас экономикада ешкімді , ештеңені ешқандай қыстау , қинау , шындау
жоқ . Мұнда эволюция табиғи жолмен , бірелері жаңадан , бұрынғылары
қоғамдық құрылыс элементтерінің ескертуімен өгеріп , жүріп отырады .
Мұндағы процестер өте күрделі , өйткені жаңа заңдылықтарды қалыптастыру
бұрынғылардың модификациялануы мен жаңалуы мәндік қатынастарының
өзгергені туралы сөз болып отыр . Өндірістің жаңа ұжымдық түрінің ену –
процесі аралас экономика .
Аралас экономика өтпеле экономикадан айырмашылығы мынада : өтпелі
экономика формациялық даму деңгейін және қайта өзгерісті ұйымдастыруды
көрсетеді . Қоғамдық шаруашылқтың екі тіүрі , аралас экономиканың тарихи
алғы шарттары еді .
Аралас экономиканың сипаттары
Қарастырылып отырған аралас экономиканың белгілерінің тағы бір жағы
жекелеген кәсіпорындарының трест концернге диверсификацияланған
фирмаларға ауысуы . Ірі кәсіпорындардың көлемі , олардың өндірістік
тұтынуы , транспорттық және ақпарат мүмкіндіктеріне қарап өнім шығаруы –
бәрі баға белгілеуге , сұранысты , ұсынысты бақылауға , нарықтың
берекетсіздігін жоюға жағдай жасайды , еркін бәсеке дәуіріне тән
қиындықтарды жеңуге көмектеседі .
Аралас экономиканы қазіргі қоғамдық индустриялдық даму дәуіріндегі
экономикалық жүйе сипаттайды , оған белгілі бір заңдылықтар тән . Ол
заңдылықтар тауарлы және ұжымдық өндірістің заңдарына тәуелді .
Аралас экономика шаруашылықты жүргізу жүйесі ретінде пайда болып,
тек қана ұжымдық өндірісті дамытып тереңдете түседі . Бұл шеңбердің
ұлғаюы тауарлы қатынастардың жер шарындағы көптеген елдердегі қамтуынан
айқынбілінеді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.