ҚР шағын бизнестің қалыптасуы және даму шарттары

Жоспар

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 . бөлім. Шағын бизнестің теориялық ұғымы және оның мәні
1.1 . Шағын бизнес ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. Жалпы экономикадағы шағын бизнестің алатын орны ... ... ... ... ... ... ... ... 6

2 . бөлім. ҚР шағын бизнестің қалыптасуы және даму шарттары
2.1. ҚР шағын бизнестің дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2.2. Шағын бизнесті қолдау және дамыту шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10

3 . бөлім. Шағын бизнесті қаржыландыруды жүзеге асыру және оны жетілдіру жолдары
3.1. Шағын бизнесті жетілдірудегі қаржыландыруды жүзеге асыру мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
3.2. Шағын бизнесті қаржыландыруды жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... .24

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Пән: Бизнесті бағалау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 – бөлім. Шағын бизнестің теориялық ұғымы және оның мәні
1. . Шағын бизнес
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... .5
1.2. Жалпы экономикадағы шағын бизнестің алатын
орны ... ... ... ... ... ... ... ... .6

2 – бөлім. ҚР шағын бизнестің қалыптасуы және даму шарттары
2.1. ҚР шағын бизнестің
дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..8
2.2. Шағын бизнесті қолдау және дамыту
шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10

3 – бөлім. Шағын бизнесті қаржыландыруды жүзеге асыру және оны жетілдіру
жолдары
3.1. Шағын бизнесті жетілдірудегі қаржыландыруды жүзеге асыру мәселелері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
3.2. Шағын бизнесті қаржыландыруды жетілдіру
жолдары ... ... ... ... ... ... ... .24

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..28

Кіріспе
Кәсіпкерлік өз бетінше тіршілік пен тәуелсіздікке негізделген
шаруашылық тәсілі, экономикалық ойлаудың ерекше типі. Кәсіпкерліктің
халықаралық тәжірибесінің қалыптасуы көрсеткендей шағын кәсіпкерліктің
әлемдік экономикаға көшуі елді түр сілкіндірген болатын.
Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті дамытуда Қазақстан
Республикасы президентінің 1997 жылғы 6 – наурызындағы Шағын кәсіпкерлікті
дамыту мен мемлекеттік қолдауды күшейту шаралары жайлы жарлығы ерекше рөл
атқарды. Құжат өзінің мазмұны жағынан өтпелі экономика кезіндегі шағын
кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік бағдарламасы болып табылады.
Кәсіпкер психологиясы нарықтық қатынастардың қаз – қаз тұра бастауымен
қатар қалыптасуы мүмкін.
ТМД елдері мен Шығыс Еуропада көптеген орта және ірі кәсіпорындардың
кәсіпкерлікке ұмтылуына басты кедергі болып, өскен төлем қабілетсіздігінің
сыйпаты мен ішкі қарыздар жатады.
Шетел инвесторларын тарту кәсіпорынға өнім бағасын төмендетуге
көмектесіп, оның бәсекелестік қабілеттілігін арттырды және кәсіпорынды
технологиялық жаңартуды жүзеге асырды.
Мемлекеттік кәсіпкерлік қызмет ұлттық экономиканың барлық аясына
тарайды. Сыртқы экономикалық қызмет аясында ықпал етеді – ол кәдімгідей
мемлекеттік бюджетті толықтырып, тұрақсыз күйдегі өтпелі экономиканы
тұрақтандырды және мемлекеттің экономикалық әлеуетін дамытуға әсер етеді.
Мысал ретінде Қазақстан Республикасы мемлекетінің 90 – шы жылдардың
ортасындағы кәсіпкерлік қызметін алуға болады. Сол кездерде шетел капиталын
тарта біліп, қазақстан өнеркәсіп өндірісінің алыптары – тау – кен,
энергетика және металлургия кешендерін банкроттықтан сақтап қалды.
Тағы басқа мысал ретінде Қазақстан мемлекетінің бастамасымен 1996
жылдың басында Еуропа мен Азияның жеті мемлекетінің арасындағы қол қойылған
құжат мемлекеттік кәсіпорын қызметінің жаңа деңгейін байқатқан болатын.
Елбасының жолдауымен шағын кәсіпкерлік аясын кеңейту барысында
отандық тауарлар әлемдік сахна төріне шыға бастаған болатын. Шағын
кәсіпкерлік иелік етуше тұлғалардың әлеуметтік жағдайын жақсарту болса,
екінші жағынан олар өндірген өнімдерден алынатын салықтар негізінде бюджет
қаражатын толтырып, экономикалық тұрғыда да сипат ала бастаған болатын.
Шағын кәсіпкерлік қазіргі таңда оң жетістіктермен өз нәтижесінде
беруде.
Курстық жұмыс мақсаты: шағын кәсіпкерлік ұғымын талқылай отырып,
әлемдік экономикадағы рөлін байқау болатын.
Шағын кәсіпкерлік маңыздылығы келесі дәлелдемелер негізінде
анықталады.

1 – бөлім. Шағын бизнестің теориялық ұғымы және оның мәні
1.1 Шағын бизнес ұғымы
Батыс елдерінің экономикалық әдебиетіне шағын бизнесті өсу үстіндегі
бала деп қарау орын алған. Жеке жағдайда шағын бизнес – бұл өсу үстіндегі
бала ретінде, сондықтан ол барлық уақытта сәби бесігінде қала алмайды. Ол
үлкен мекен – жайға мұқтаж, бұл үшін ол кәсіпкерлік қызметпен бел шешіп
айналысуы қажет.
Шағын бизнес халықаралық тәжірибе көрсеткендей ең алдымен капитал
тезірек айналатын салаларда атап айтқанда саудада, қоғамдық тамақтандыру
және қызметтер салаларында туады. Бірақ нарықтық экономиканы реформалау
бойынша жүргізілген жеделдетілген экономикалық саясат бағаларды ырқына
жіберуден және осымен байланысты өскелең инфлияциямен басталды, бұл пайыз
өсімінің күрт өсуіненжәне халықтың жинағының құнсындануынан шағын бизнестің
қаржы базасының жойылуына әкеледі, бұл өз кезегінде шағын бизнестің
қалыптасуының және оның инвестициялық қызметінің заңсыз қалуына соқтырды.
Шағын бизнес көп қатарлы жинаулармен үлкен салықтардың астында қалды.
Осы уақытта қалыптасқан экономикалық жағдай кәсіпкерлік қызметке ынта
үзілді, онсыз нарық экономикасының қалыптасуы мүмкін емес.
Қазіргі кездегі әлемдік экономиканың одан әрі дамуы жағдайында ірі
компаниялардың айбынының артуы ғылыми – техникалық ревалюцияның болуымен
шағын және орта фирмалардың сақталуымен және дамуымен қоса жүреді. Жаңа
өнімдердің көптеген түрлерінің өндірісі атап айтқанда шағын және орта
компаниялардың кәсіпорындарында басталады, себебі олар күн астындағы
орын үшін тұтыныстың өзгеруіне икемді сезімтал болуға, өндіріспен әлі
қанағаттандырылмаған жаңа қажеттіліктерді іздеуге мәжбүр. Сондықтан шағын
фирмалардың бір жұмыс істеушіге есептегендегі ғылыми зерттеу мен
конструкторлық жұмыстарға шығындар ірі компаниялардың осындай шығындарынан
жүйе асып түсуі кездейсоқ емес.

Шағын және орта бизнестің болуы және де ірі компаниялардың мүдделеріне сай
келеді. Қазір дайын өнімді жасау үшін мыңдаған әртүрлі деталдар қажет.
Мемлекет қайраткерлері шағын бизнестен ірі компаниялардағы жұмыс орындары
қысқаруының орнын толтыруға қабілетті жаңа жұмыс орындарын құратын құрал
деп қарады. Сондықтан капиталистік елдердің үкіметтері тарапынан шағын
бизнеске әртүрлі көмек көрсетіледі.
Шығын кәсіпорынның ел экономикасындағы ролі аса үлкен.
Біздің республикада шағын кәсіпкерліктің үлесі қазіргі кезде 90 %
-ке жетеді.
2007 жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша республикадағы 372
мыңнан астам шағын кәсіпкерлік субъектісі тіркеліп, олардың ішіндегі
жұмыс істейтіндері – 329,1 мың болды. Шағын кәсіпкерлік саласында
жұмыспен қамтылғандардың саны – 1,4 млн. адамды құрады.
Шағын бизнес өкілдері 2007 жыл ішінде 532,6 млрд. теңгенің
өнімін өндірді және қызмет көрсетті. 1999 жылы олар бюджетке
төленетін төлем 33,7 млрд. теңге құраса, 2006 жылы – 45,9 млрд.
теңгеге жетті.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 мамырдағы
Жарлығымен Қазақстан Республикасында Шағын кәсіпкерлікті дамыту мен
қолдаудың 2001 – 2002 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
бекітілді. Оның басты мақсаты шағын кәсіпкерліктің өндірістік
саласының серпінді дамуын қамтамасыз ететін мемлекеттік қолдау
саясатын жетілдіру болып табылады.
Бағдарламаның міндеттері оның мақсатымен айқындалған және олар
мыналар:
• халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету;
• қоғамдық бірлестіктердің шағын кәсіпкерлікті қолдау мен
қорғау мәселелеріндегі рөлін күшейту;
• шағын кәсіпкерліктің өндірістік саласын басымдылықты дамыту;
• шағын кәсіпкерлікті ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін
жетілдіру және дамыту арқылы шағын кәсіпкерлік субъектілерінің
тұрақты қызметі үшін қолайлы жағдайлар жасау болып тұжырымдалады.
Шағын кәсіпорындардың ең басты маңыздылығы – бұл әлеуметтік
аспектілігінде. Өзінің құрылуымен шағын кәсіпорындар жұмыс орындарын
көбейтуге жағдай жасайды, сөйтіп, жұмыссыздықты азайтады. Бұдан
басқа халықтың жалпы білімділігінің артуы барысында азаматтар
арасында жаппай өздерінің жеке қабілеттіліктерін көрсетулері үдей
түседі. Ең алдымен бұған қол жеткізуде өз істерін ұнататындықтары
және бұған бейімділіктерінің сай болуына қарай өздерінің жеке ісін
ашу, өзінің бизнеспен айналысуын жалғастыру болып табылады. Мұның
өзі сондай – ақ, шағын кәсіпорындардың дамуына қажеттілігін тудырады.
Сонымен, жоғарыда баяндалғандай экономиканың жаңа жағдайындағы
рынокқа өтуінде шағын кәсіпорындар жанама өнім ретінде болмайды.
Олар еліміздің ажырамайтын саяси – экономикалық жүйенің бөлігі болып
табылады. Біріншіден, нарықтық қатынастардың тұрақтылығы, солай
болғандықтан, халықтың көптеген бөлігі осы қатынастар жүйесінде
тартылады; екіншіден, рыноктық жағдайда олар қажетті икемділікті
қамтамасыз етеді, терең мамандандыруда іске асыруды және өндірісті
тармақтанған кооперацияға айналдырады. Онсыз оның экономикалық
тиімділігінің болуы мүмкін емес. Нәтижесінде бұл шаруашылық дамуының
және ұлттық экономиканың серпінді өсуіне үлкен ықпал етеді;
үшіншіден, шағын кәсіпорындар рөлінің өзгеруі орта және ірі
кәсіпорындардың қызмет етуіне тиек болады.
Қазақстан республикасының ішкі нарығында шетле капиталы қатысқан
кәсіпорындар 2007 жылы 2436,5 млрд теңгенің тауарын (өздері өндірген
тауарлар және де басқа кәсіпорындардан және шетелден сатып алынған
тауарлар) сатты. Сатудың ең көп көлемі Алматы қаласында орналасқан
кәсіпорындардың үлесінде (барлық сатылған өнімнің 46 пайыз), Атырау
облысында (13 пайыз), Астана қаласында және Батыс Қазақстан облысында – 6
пайыздан, Қарағанды облысында – 5 пайыз, Қызылорда облысында – 3 пайыз.
Соның ішінде халыққа 330,1 млрд теңгенің тауары сатылды. Оның ішінде Алматы
қаласында тауарлардың 48 пайызы, Астана қаласында 6 пайызы, Алматы
облысында 11 пайызы сатылды.

1.2. Жалпы экономикадағы шағын бизнестің алатын орны
Бүгінде шағын бизнес аясының Қазақстан Республикасының экономикасында
алатын орны мен маңызының аса зор екені көпшілікке мәлім. Шағын бизнес
экономиканың нарықтық тұрақтылығын қамтамасыз ететін елеулі фактор ретінде
тауар нарығын жайлап алған аса ірі монополияларға шынайы қарсы тұра алады.
Қандай болмасын бизнестің шағын нысаны кәсіпкерлік қызметті толыққанды
жүргізуге мүмкіндік береді. Нарықта жұмыс істейтін шағын кәсіпкерлік
субъектілері бәсекелестікті қолдай отырып оның базасының одан әрі кеңеюіне
өз үлесін қосады.
Шағын бизнес жоспарланған табысты табуға және пайдалы қаржылық
нәтижеге қол жеткізу мақсатында оның субъектілерінің жеке меншігіндегі
мүліктері мен қаражаттары, сондай – ақ кәсіпкерлікті алғашқы дамытуға
тартылған несиелер есебінен Қазақстан Республикасының тиісті заң актілері
шегінде ерікті әрі еркін жүзеге асырылатын коммерциялық және шаруашылық
қызмет болып табылады.
Шағын бизнес субъектілері іс - әрекеттерін нарықтың сұрасыны басым
бөліктерінде жүзеге асыратындықтан, халықтың белгілі бір бөлігін жұмыспен
қамти алады, сондай – ақ әлеуметтік сұраныстарды тікелей қанағаттандыруға
бейімделген. Шағын бизнесті нарық талаптарының, макро және
микроэкономиканың жалпы негіздеріне сай жүргізу үшін кәсіпкерлікті дамыту
мақсаты мен бағдарын, менеджмент қағидаларын, жаңа технология мен ғылыми
техникалық прогресс жетістіктерін есепке ала отырып, жалпы адамзаттық
сипаттағы критерийлер мен құндылықтарды және кәсіпкерлік мәдениетті
қалыптастыру қажет.
Сонымен шағын бизнес субъектілері тауарларға, жұмыстарға және
көрсетілетін қызметтерге байланысты нақтылы сұраныстарды қамтамасыз ету
жөнінде шапшаң қызмет көрсету арқылы заңды жолмен пайда табады, сондай – ақ
бәсекелесу нарығының ауқымын кеңейтуге ат салысады.
Шағын бизнес субъектілері өздеріне қаржылық және салықтық
міндеттемелері бойынша тапқан табыстарымен және ерекшеленген мүліктерімен
жауап береді.
Салық салу жүйесінің тиісті бөлімімен қамтылатын бүгінгі шағын
кәсіпкерлік субъектілері 2001 жылғы маусымның 12 – сінде қабылданған ҚР
Салық кодексіне дейін кәнігі, жалпыға бірдей салық есебіне тұру және салық
есебін беру, салық төлеу жүйесін пайдаланып келген болатын.
Бүгінде Қазақстан Республикасындағы осы шағын бизнестің микро және
макроэкономикалық мән – жайларын тереңдетіп ойластыру, монополияны тежеу
және адал бәсекелестікті жандандыру мақсатында, сондай – ақ шағын
кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау және ынталандыру саясатына байланысты олар
үшін салықтық міндеттемелерін орындаудың айрықша режимі белгіленген.
2 – бөлім. ҚР шағын бизнестің қалыптасуы және даму шарттары
2.1. ҚР шағын бизнестің дамуы
Батыс елдерінің экономикалық әдебиетіне шағын кәсіпкерлікті өсу
үстіндегі бала деп қарау орын алған. Жеке жағдайда шағын кәсіпкерлік –
бұл өсу үстіндегі бала ретінде, сондықтан ол барлық уақытта сәби бесігінде
қала алмайды. Ол үлкен мекен – жайға мұқтаж, бұл үшін ол кәсіпкерлік
қызметпен бел шешіп айналысуы қажет.
Шағын кәсіпкерлік халықаралық тәжірибе көрсеткендей ең алдымен капитал
тезірек айналатын салаларда атап айтқанда саудада, қоғамдық тамақтандыру
және қызметтер салаларында туады. Бірақ нарықтық экономиканы реформалау
бойынша жүргізілген жеделдетілген экономикалық саясат бағаларды ырқына
жіберуден және осымен байланысты өскелең инфлияциямен басталды, бұл пайыз
өсімінің күрт өсуіненжәне халықтың жинағының құнсындануынан шағын бизнестің
қаржы базасының жойылуына әкеледі, бұл өз кезегінде шағын бизнестің
қалыптасуының және оның инвестициялық қызметінің заңсыз қалуына соқтырды.
Шағын кәсіпкерлік көп қатарлы жинаулармен үлкен салықтардың астында қалды.
Осы уақытта қалыптасқан экономикалық жағдай кәсіпкерлік қызметке ынта
үзілді, онсыз нарық экономикасының қалыптасуы мүмкін емес.
Қазіргі кездегі әлемдік экономиканың одан әрі дамуы жағдайында ірі
компаниялардың айбынының артуы ғылыми – техникалық ревалюцияның болуымен
шағын және орта фирмалардың сақталуымен және дамуымен қоса жүреді. Жаңа
өнімдердің көптеген түрлерінің өндірісі атап айтқанда шағын және орта
компаниялардың кәсіпорындарында басталады, себебі олар күн астындағы
орын үшін тұтыныстың өзгеруіне икемді сезімтал болуға, өндіріспен әлі
қанағаттандырылмаған жаңа қажеттіліктерді іздеуге мәжбүр. Сондықтан шағын
фирмалардың бір жұмыс істеушіге есептегендегі ғылыми зерттеу мен
конструкторлық жұмыстарға шығындар ірі компаниялардың осындай шығындарынан
жүйе асып түсуі кездейсоқ емес.

Шағын және орта кәсіпкерліктің болуы және де ірі компаниялардың
мүдделеріне сай келеді. Қазір дайын өнімді жасау үшін мыңдаған әртүрлі
деталдар қажет. Мемлекет қайраткерлері шағын бизнестен ірі компаниялардағы
жұмыс орындары қысқаруының орнын толтыруға қабілетті жаңа жұмыс орындарын
құратын құрал деп қарады. Сондықтан капиталистік елдердің үкіметтері
тарапынан шағын бизнеске әртүрлі көмек көрсетіледі.
Кәсіпкерліктің экономикалық формадағы қызметіне төтеп беру
өзгешелігі кәсіпкер барлық жұмыстарды қолға алады, ал тұтынушы оған
бүгіннен бастап ақша төлеуге дайын.
Кәсіпкер тауарлар өндіреді, содан соң оларды сатады. Осыған
орай, кәсіпкерлік өндірістік, коммерциялық және қаржылық болып бөлінеді.
Осылардың әрбір формасы өзіндік ерекшелігі, өзгешелігі, демек өзіндік
технологиясы болады.
Өндірістік кәсіпкерлікке- тұтынушылардың кейіннен сатып
алуына тиісті өнім өндіру, жұмыстар жүргізу және қызмет көрсету, жинау,
өндеу және ақпарат беру, рухани құндылық жасау тағы тағыларға бағытталған
қызметтер жатады.
Өндірістік кәсіпкерліктің мүдделілік өрісі едәуір түрліше
және оны іске асыру үшін қаржылық және материалдық ресурстар, ал кейде олар
көп мөлшерде қажет болады. өндірістік кәсіпкерлік қызметтің нәтижесі мол
өнім өндіру және оны сату мүмкіндігі болып табылады.
Коммерциялық кәсіпкерлікке – қызмет түрін сипаттайтын, оның
мазмұнының мәнін айқындайтын тауар – ақша қатынастары, тауар- айырбастау
операциялары жатады. Мұның өндірістік кәсіпкерліктен айырмашылығы - мұнда
өнім өндіруге байланысты өндірістік ресурстарды қамтамасыз ету қажыттілігі
тумайды.
Технологияның бастапқы сатысы ретінде, не сатып алу, нені
қайта сату және қай жерде екенін таңдай білу қажет. Бұл мәселелерді іске
асыру, ең алдымен тауар бағасының өткізу бағасы жағдайында көтерме сатып
алу бағасы елеулі жоғары болуы керек екеніне сүйену қажет.
Қаржылық кәсіпкерлік – коммерциялық кәсіпкерліктің бір түрі,
солай болғандықтан оның сатып алу, сату объектісі айрықшылығы – тауар болып
есептеледі: ақшалар, валюта, құнды қағаздар (акциялар, облигациялар,
вексельдер, кепілдіктер және т.б ), яғни бірдей ақшаларды сату тікелей
немесе жанама формада жүргізіледі. Солай болғандықтан қаржылық кәсіпкерлік
- бұл коммерцияның бір түрі, онда қаржылық кәсіпкерінің технологиялық
мәмілесі коммерциялық технология мәмілесімен ұқсас болады, айырмасы тек
тауар – қаржы активі болып саналады.
Кәсіпкерлік, жоғарыда айтылғандай, кәсіпорынның экономикалық
дамуының маңызды факторы. Сонымен бірге ұлттық экономиканы одан әрі
дамытуға да аса басты ықпал етеді. Соңғысын мына жағдаймен түсіндіруге
болады: кәсіпкерлік өзінің мәнін жете түсіну негізінде әрбір азаматтың
өзінің материалдық жағдайын одан әрі жақсартуға жалпы жағдай туғызады.
Нарықтық қатынастар жағдайында қоршаған ортадағы өзгерістер жылдамдығы,
сондай – ақ өзгерістерден туатын қосымша мүмкіндіктер тұрақты өседі.
Сондықтан, кәсіпорынның стратегиясы осы өзгерістерден артықшылықтар алу
мүмкіндігін шаруашылықты жүргізу үшін барлық қосымша мүмкіндіктерді
қамтитындай болуы керек.
Кәсіпорынның мақсаты оның қызметінің соңында қандай нәтижені
көздейтін көрсетсе, стратегиясы осы нәтижеге жету жолдарын, бағыттарын
анықтайды. Әрбір кәсіпорынның стратегиясы өзгеріп отырған нарық жағдайын
ескеріп, кәсіпорынға жаңа шешімдер қабылдауға еркіндік береді.
Кәсіпорынның стратегиясы оның нақты жағдайына қызмет ету
ерекшеліктеріне тікелей байланысты. Бірақ барлық кәсіпорындар стратегиясын
анықтау барысында мынадай мәселерді шешкені жөн:
1. Қандай өндірісті тоқтату керек?
2. Қандай өндірісті жалғастыра беру керек?
3. Алдағы уақытта қандай өндіріске көшу қажет?
Кәсіпорынның нарықтағы іс - әрекетінің негізгі үш бағыты бар:
- өндіріс шығындарын барынша азайту. Өндіріс шығындары неғұрлым аз
болған сайын кәсіпорын өз өнімінің бағасын бәсекелестерге қарағанда
төмендете алады. Соның нәтижесінде бұл өнімнің нарықтағы үлесі
артады. Бұл үшін кәсіпорын стратегиясын жоспарлағанда өндірісті және
жабдықтауды жақсарту шараларын жаңа технологияны игеруді, өнімнің
өзіндік құнын арзандату жолдарын қарастырады:
- өнім өндіруге мамандандыруды жоғарлату. Бұл бағыттың негізгі мақсаты
- өндіріс өнімінің сапасын өнімді таңдайды. Сондықтан да бұл бағытты
таңдаған кәсіпорындар қалай да өз өнімінің сапасын жоғарлатуды
көздейді. Бұл үшін жақсы дизайнерлер, жақсы дамыған маркетинг жүйесі
болуы керек;
- кәсіпорын өз қызметін нарықтық белгілі бір бөлігіне ғана арнайды. Бұл
бағытты тыңдаған кәсіпорын нарықтағы бір өнім түріне деген сұранысты
зерттеп, соған сай өндірісті ұйымдастырады, яғни осы өнімнің өзіндік
құнын төмендету немесе осы өнім өндіруіне жеке мамандану саясатын
жүзеге асырады. Кәсіпорын бүкіл нарыққа ғана емес, тек оның бір
бөлігіне нақты тұтынушыға, оның сұранысына қызмет етеді.
Қазіргі нарықтық жағдайда іс жүзінде басты бағытты көздейтін
стратегиялар эталондық стратегиялар деп аталады. Ол үш топқа бөлінеді.
Бірінші топтағы стратегиялар:
- өндіретін өнімнің сапасын жақсарту;
- жаңа өнім өндіруді бастау;
- нарықта өзінің артықшылығын көрсету;
Екінші топқа – стратегияның интеграицялық дамуы, яғни жаңа құрылымды
қосу арқылы кәсіпорынның өсу жолдары жатады. Кәсіпорын қосымша бөлімшелер
ашуы мүмкін, жабдықтаушыларын өз қарамағына енгізіп алу, өндірілген өнімді
тұтынушыларға жеткізетін жаңа құрылымдар ашу.
Үшінші топ – бұл мақсаттылықпен қысқарту стратегиясы. Егер
кәсіпорынның өндірісі ұзақ уақыт бойы өсіп келіп, ең соңғы кезде ол
құлдырай бастаса, нарықтағы өзгерістерге қарай пайда әкелмесе, онда
кәсіпорын нысаналы түрде жоспарға өз өндірісін қысқартуға мәжбүр болады.
а) жою стратегиясы – егер де кәсіпорын ары қарай өндірісін жүргізе алмайтын
болса, онда өз қызметін түпкілікті тоқтатады.
ә) ұзақ мерзімді көзқарас ұзақ мерзімде пайда алуды көздемей, қысқа
мерзімде, қысқа уақытта барынша пайда алуды мақсат етеді;
б) қысқарту стратегиясы – кәсіпорын өзінің бір бөлімшесін жабады немесе
сатады. Егер де бұл бөлімше басқа бөлімшелерге қарағанда пайданы аз табатын
болса, оған жұмсалатын қаржы басқа бөлімшелерді дамытуға жұмсалады.
Кәсіпорын стратегиясын орындау үшін өз қызметінде мынадай шарттар
орындалуы керек:
- кәсіпорынның мақсатты стратегиясы сол кәсіпорынның барлық
қызметкерлеріне түсінікті болуы керек;
- стратегияны орындауға қажетті қорға уақытылы жеткізіліп тұруы қажет.
Бұл үшін кәсіпорын басшылығының әр деңгейі өзіне белгілі мақсаттары
мен міндеттерін нақты орындар отырған жөн;
- басшылық кәсіпорынның ұйымдық жөнінде шешім қабылдау. Қабылданған
стратегияны орындау үшін кәсіпорынның құрылымы тиімді ме жоқ па,
осыған аса көңіл бөлінуі қажет.
Кәсіпорын қоғамдық қажеттілікті қанағаттандыру және пайда табу
мақсатында өнім өндіретін, қызмет істейтін және қызмет көрсететін
экономиканың дербес шаруашылық субъектісі.

2.2. Шағын бизнесті қолдау және дамыту шарттары
Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлік саласында қазірде оң
өзгерістер байқалады. Шағын кәсіпкерлік субъектілері өндірген өнімдер
көлемі және бюджетіне төлемдерінің тұрақты өсуінің динамикасы қалыптасты
2006 жылдың қорытындысы бойынша өндірілген өнімдер көлемі 2005 жылға
қарағанда 14,7 пайызға артып 38,7 млрд теңгеге жетті. Шағын және орта
кәсіпкерлік секторынан түсетін салықтар көлемі 27,9 пайызға өсті және 9,5
млрд теңге құрады. Бұл салада жұмыс істейтіндер саны 2,3 пайызға өсіп, 92,4
мың адамға жетті.
Бұл көрсеткіштерге жертуге кәсіпкерлікті қолдаудың инфрақұрылымдардың
дамыту ықпал етіп отыр.
Қазіргі таңда облыста 12 ауданда бизнес – инкубатор құрылып жұмыс
істеуге, олардың материалдық – техникалық базасымен қамтамасыз етуге
облыстың бюджетінен грант түрінде 22 млн теңге бөлінді. 2005 жылы шағын
кәсіпкерлікті дамыту және қолдаудың аймақтық бағдарламасын жүзеге асыру
шеңберінде жергілікті бюджеттен 98,7 млн теңге бөлінді, оның 73,6 млн
теңгесі шағын бизнесті жеңілдікпен несиелеуге пайдаланылды. 25,1 млн
теңгесі шағын бизнесті қолдаудың инфрақұрылымдарын дамытуға жұмсалады.
Шағын кәсіпкерліктің перспективалы жобаларын несиелеуге облыстың
бюджеттен банк оператор арқылы 51,1 млн теңге бөлінеді. Бұдан басқа банктің
жеке өз қоры есебінен несиелеу қаржысының көлемі 81,1 млн теңгеге дейін
артылды. Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры ЖАҚ аймақтық филиалы жалпы саласы
108 млн теңге болатын 32 несие береді. 2005 жылы облыстың бюджетінен шағын
несие үкіметтік емес ұйымның филиал арқылы ауыл тұрғындарына жалпы саласы
17,3 млн теңге болатын 347 шағын несие берілді. Бұл ауылда жұмыс
орындарының санын арттыруға кәсіпкерлікті дамытуға тұрмыстық қызмет көрсету
саласын кеңейтуге және жақсартуға ықпал етті. 2005 жылы екінші деңгейдегі
банктер 4200 – ден астам жобаға 21,2 млрд теңге несие берді. Бұл 2004
жылмен салыстырғанда 25,1 пайызға көп.
Дегенмен, мұндай көмекті де аз деп есептеймін себебі, біздің
мүмкіндігіміз бұдан әлде қайда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.