Теңіз саяхатшылары

Жоспар

Магеллан Фернан
Христофор Колумб
Америго Веспуччи
Васко да Гама

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Магеллан Фернан(1480 — 1521) — Португалияның теңіз саяхатшысы. 1519 — 21 ж.
Молукк аралдарына апаратын батыс жолдарын іздеуге шыққан экспедицияны
басқарды. Африканың батысымен жүзіп, Атлант мұхиты арқылы Оңтүстік
Американың шығыс жағалауына жетті. Құрлықтың оңтүстігін зерттеп, 1520 ж.
құрлық пен Отты Жер топаралы арасындағы бұғаз (қазіргі Магеллан бұғазы)
арқылы Оңтүстік Американы айналып өтті. Тынық мұхит арқылы батысқа қарай
жүзіп, Азиядағы Филиппин аралдарына жетті. М. 1521 ж. Мактан аралында
жергілікті тайпалармен қақтығыс кезінде қаза тапты. Қалған экспед. мүшелері
“Виктория” кемесімен Үнді мұхит арқылы Африканың оңтүстігін айналып,
Испанияға оралды. Магеллан алғаш рет Жердің шар тәрізді екендігін,
Дүниежүзілік мұхиттың біртұтастығын дәлелдеді.

Христофор Колумб

Колумб 1436 жылы Генуя қаласына жақын жердегі тоқыма өнеркәсібінде істейтін
Доминико Колумб отбасында туған. Колумбтың жас кезінде қайда оқығаны
белгісіз, әйтеуір итальян, испан, португал және латын тілдерін жақсы
білгендігі анық. Он төрт жасында Колумб теңіз қызметіне кетеді. Жасында
Жерорта теңізінде, Еуропа жағалауларына саяхат жасаған сауда кемелерінде
болып, теңіз жағдайларын жақсы біліп алады. Колумб Генуяда тұрғанда
географиялық карта сызумен шұғылданады. Ол бұл мамандықты меңгеріп алған
соң, інісі Бартоломей Колумбпен бірге Лиссабонға келеді. Португалияның
Лиссабон қаласы теңіз шаруашылығының орталығы болды. Оған барлық жерден
ғалымдар, теңізшілер, географтар жиналатын. Мұнда келгеннен кейін де
ағайынды Колумбтар карта жасаумен айналысады және бірқатар теңізде жүзу
жұмыстарына қатысады. Колумб Лиссабонда тұрған кезінде Феници Леониде
Полестерелло дейтін теңізшінің қызымен танысып, соған үйленеді. Колумб
үйленген соң Порто-Сонто аралына келіп, қайын атасының үйінде түрады. Мұнда
ол атасынан қалған географиялық карталарды, теңіз жұмысы туралы жазбаларын
тауып алып, сол материалды мұқият зерттейді. Міне, осы кезден бастап Колумб
Батыс жолымен Үндістанды ашу мәселесіне кіріседі. XV ғасырда ежелгі
ғалымдардың Жер шар формалы деген болжаулары теңіз саяхатшыларының назарын
аударды. Кейбір ғалымдар батысқа қарай жүзу арқылы Жерді айналып өтіп,
Үндістанға жетуге болады деген пікір айтты. Бұл жолды, Африканы айналып
өтуге қарағанда, қысқа жол деп қате есептеді. Үндістанға батыс жолмен
жетуге әрекет жасаған еуропалық тұңғыш теңіз саяхатшысы Христофор Колумб
(1451-1506) болды. Біраз ізденістерінің нәтижесінде Христофор Колумб өзінің
Үндістан мен Қытайға апаратын теңіз жолын іздеу сапарын Африканы айналып
жүретін Шығыстан емес, әлі зерттелмеген, Атлант мұхитын басып өтетін
батыстан бастау керек деп шешті. Ол Жердің шар іспетті екенін білетін-ді.
Егер олай болған күнде, Батысты бетке алып жүзе берсе қайткен күнде
Үндістаннан барып шығатынын топшылады. Оның бұл жоспары ол кезде ақымақтың
ісі саналатын. Әлі ешкім сырын білмейтін мұхит арқылы кіп-кішкентай
кемесымақпен жүзіп өтемін деу шынында көзсіз ерлік еді. Ұзақ жылға созылған
айтыс, таба болу мен торығудан кейін, ақыры Колумб алтын мен жаңа жер
байлығына құштар испан корольдерінің бетін өзіне бұрды.

Сонымен Колумб жол бастаушы Санта Мария және Нинья, Пинта деп
аталатын үш кемемен 1492 жылы тамызда Испания жағалауындағы Полос қаласынан
сапарға шығады. Бұл ар аттанғанда ауа райы ашық болды. Пассат желі бір
қалыпты соғып, кемелер батысқа қарай еркін сырғи жөнелді. Бұрын мұндай ашық
теңізге шығып көрмеген теңізшілер алғашқыда үрейлене бастады. Кенет
көкжиектен жасыл белдеу көрінгенде олар қатты қуанып қалады. Алайда ол жер
емес, бетін балдыр басқан Сорогос теңізі болып шығады. Бұл Колумбтың
Атлантикадан ашқан бірінші жаңалығы еді. Күн артынан күн жылжып өтіп
жатады. Көкжиекке үласқан көк теңізден басқа көзге ілінер ештеме
көрінбейді. Теңізшілердің ішінде торығу байқала бастайды. Дегенмен олар
Колумбтың есебі бойынша осы кезде Үндістанға жетуге тиіс екендерінен мүлде
бейхабар болатын. Алайда жуық маңда көрінетін жер жоқ еді. Колумб ғажайып
ұстамдылық танытып, түнжыраған теңізшілердің көңілін көтеріп, оларға алтын
мен дәмді тағам бергізеді. Ақыры одан да ештеме шықпай, теңізшілер мұны
тыңдауын қойып, Егер енді үш күннен кейін жер көрінбейтін болса, кеменің
бетін кері бұрамыз деген шарт қояды. Колумб амалсыз көнеді. Айтылған
мерзім бітер күннің түнінде сағат екіде, кеме вахтасында тұрған теңізшінің
Жер! Жер көрінді! деген айғайы естілді. Бұл бір шағын арал еді. Оны
Колумб Сан-Сальвадор деп атады. Одан кейін бұлар Кариб теңізіндегі жұпар
Куба, ғажайып Гаити аралы, тағы-тағы толып жатқан аралдарды басып өтті.
Теңізшілер бұл өңірден алғаш рет жүгері, картоп, темекі сияқты Еуропада жоқ
өсімдіктерді кездестірді. Бұларды қай жерде болмасын тобылғы өңді, сүлу
келген бойшаң адамдар қарсы алды. Дегені қабыл болып тұрған, өзін
Үндістандамын деп ұйғарған Колумбтың айтуынша, бұл арды саяхатшылар
үндістер деп атап кетті. Колумб ешкім білмейтін жаңа құрлық емес,
Үндістанға баратын батыс жолын таптым деп топшылайды. Ақыры үшінші, одан
кейінгі төртінші сапарында - өмірінің соңғы жылдарында өзінің бөтен бір
дүние бөлігін ашқандығы жайында ойлана бастайды.

Колумб Американы ашқаннан кейін испандықтар жаңа жерді жаулап ала бастайды,
онда өз қоныстарын салып, жергілікті халқын құл етеді, қырып-жояды.
Колумбтың өзі көп кешікпей король сарайында жүріп жазаға тартылады да, оның
қалай өлгенін ешкім білмей қалады. Ал тарихтың әр нәрсені өз орнына қоятыны
белгілі. Біз казір Колумб есімін құрмет тұтып, оны жаңа жер ашқан қаһарман
теңізші деп білеміз.

Мұхиттың арғы жағындағы қазынасы мол, жаңа жерлер испандарды қызықтырды.
Сол жерге барып орнығам деушілерге король 1497 жылдан бастап рұқсат берді.
Бұл байлығы мол жерге көпестер, кедейленген дворяндар, үкіметке наразылар,
айыптылар көшіп кетпекші болды. Король үш экспедиция ұйымдастырып, көп адам
жіберді. Солардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.