MS VS NET ортасында интернет қолданбалар құру

Жоспар

КІРІСПЕ ... ... ... .. 3

1 MS VS .NET ТЕХНАЛОГИЯСЫ 5
1.1. MS VS .NET архитектурасы 5
1.2. Framework 5
1.3. ASP.NET архитектурасы 8

2 MS SQL SERVER 2005. РЕЛЯЦИОНДЫҚ ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ ... .. 9
2.1. Реляциялық мәліметтер қорын құру 9
2.2. MS SQL Server 2005 10
2.3. Visual Studio 2005 жұмысының басы 12

3 WEB ҚОЛДАНБА ҚҰРУ 34
3.1.Есептің қойылымы 34
3.2. Есептің шешімі 34
3.3 Қолданба интерфейстеріне сипаттама беру 35

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .37
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Механика-математика факультеті

Информатика кафедрасы

БІТІРУ ЖҰМЫСЫ

MS VS .NET ортасында интернет қолданбалар құру

Орындаған 4-курс студенті ____________________ Мәдібайұлы Ж.

Ғылыми жетекшісі: ____________________ Мансурова М. Е.

Норма қадағалаушы: ____________________ Болысханова М.Ж.

Кафедра меңгерушісінің ____________________ Шмыгалева Т.А.
рұқсатымен қорғауға жіберілді:

Алматы ,2009

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... .. 3

1 MS VS .NET ТЕХНАЛОГИЯСЫ 5

1.1. MS VS .NET архитектурасы 5

1.2. Framework 5

1.3. ASP.NET архитектурасы 8

2 MS SQL SERVER 2005. РЕЛЯЦИОНДЫҚ ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН БАСҚАРУ
ЖҮЙЕСІ ... ... ... ... ... ... 9

2.1. Реляциялық мәліметтер қорын құру 9

2.2. MS SQL Server 2005 10

2.3. Visual Studio 2005 жұмысының басы 12

3 WEB ҚОЛДАНБА ҚҰРУ 34

3.1.Есептің қойылымы 34

3.2. Есептің шешімі 34

3.3 Қолданба интерфейстеріне сипаттама беру 35

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...37

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Интернет көптеген қызықтар мен толғандыратын жаңалықтарға толы. Интернет
ақпарат әлемін бір арнаға байланыстырады . Бұл жүйенің басқа қызметі
адамдардың бір-бірімен араласу ортасы, бүкіләлемдік мәлімет таратушы және
бизнесті уақыттық немесе кеңістіктік шектеулерсіз жүргізуге мүмкіндік
беретін құрал болып табылады. Қазіргі уақттағы маман өзінің білім деңгейін
дамытпай отыра алмайды. Білімді дамытудың әр түрлі жолдары бар,
бірақ соның ішінде ең тиімдісін таңдау керек. Сонымен қатар қашықтықтан
оқытудың да мүмкіндіктерін ескеруді ұмытпаған жөн. басқа салаларға
қарағанда, табыс түсіру үшін Интернеттің мүмкіншіліктері кеңінен
қолданылады. Қазіргі кезде Интернетті пайдаланатын адамдар саны да арту
үстінде.
Қазақстанда соңғы жирма жыл ішінде білім беру жүйелеры қүрылымдарында
елеулі өзгерістер болып жатыр. Оқу мен білім беру технологиясы
экономикамыздың өркендеуін дамытудің тиімді жолына айналып отыр. Осы ретте
қазіргы замандағы технологиялық жетістіктерге негізделген қашықтықтан білім
беру жетекші рөл атқарады. Дүние жүзы бойынша қашықтықтан білім беру
жүйесін дамытудің басты мақсаттарының бірі –оқушылардың кезкелген
мектептер,колледждер мен университтердегі оқу бағдарламалары бойнша оқып,
білім алуларына жағдай туғызу болмақ.
Бұл дипломдық жұмысымда “қашықтықтан білім беру” сайтына арналған
Интернет желісінің мүмкіншіліктері мен өмірлік тәжірибені талдап кеңейтуге
тырыстым. Нәтижесінде талдаудың қорытындысы бойынша “қашықтықтан білім беру
сайты” деген web-қолданбасын құруға негізделдім. Ақпараттандыру дамыған
елдердің қарым-қатынасы жүйесінің ең негізгі сипаттамаларының бірі болып
табылады. Адамзат өркениетінің дамуы барысында біз қазіргі кезде мәлімет,
білім адамдардың жұмыс істейтін барлық аймақтарындағы маңызды рөл атқаратын
кезеңге келдік. Осыған орай мәлімет экономикалық дамудың бірден бір көзі
ретінде қарастырылады. әл-ауқатын қамтамасыздандыратын негізгі фактор ғана
емес, оның тұрақты даму үрдісінің қажетті шарты болып табылатынын түсіну
керек. Бұл жағдайда басты назар ақпараттық технологияларға бөлінуі керек,
себебі ерекше катализаторлық қасиеттеріне байланысты, олар елдің ақпарат
әлемінде ғана емес, басқа да көптеген қажет және маңызды бағыттарында да
технологиялық жетістіктерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Қазіргі
ақпараттық ортада мәліметтің өнім, тауар ретінде құны өсуде. Бұл ақпараттық
қажеттіліктің артуы мен ақпараттық қызметтер саласының дамуы салдарларынан
туындап тұр. Оған мысал ретінде ұлттық байлықты құруда ақпараттық бөлімнің
үлесінің артуын атап айтуға болады. телекоммуникацияландыру негізінде
ақпараттың жоғарғы дәрежелі мәні бар экономикалық ресурсқа ауысуы, ол
экономикалық өсімге, еңбек өнімділігінің көптеген есе артуына, әлеуметтік
және экономикалық мәселелерді шешуге, жаңа түрдегі экономикалық
қатынастардың құрылуына жаңа мүмкіндіктер туғызады. Ақпараттандыру нарықтық
инфрақұрылымда қарыштап дамуда: тауарларды, құнды қағаздарды, валютаны сату-
сатып алу барысындағы делдалдық қызметтерді көрсету, сондай-ақ жарнамалық-
өкілдік, аудиторлық қызметтер көрсетуші мекемелер негізінен жаңа қазіргі
заманауи ақпараттық технологиялармен жабдықталған.
Қоғамның ақпараттануындағы кезекті революциялық кезең глобальді
компьютерлік желілердің ерекше қарқынмен дамуына байланысты болып отыр.
бүкіләлемдік Интернет компьютерлік желісі өте тез қарқынмен өсіп келеді, әр
жыл сайын оны пайдаланушылардың саны мен ақпараттық ресурстар көлемі еселеп
өсуде. Интернеттің қазіргі заманға тигізетін ықпалын тарихи түрде сипаттау
мүмкін емес. Телеграф, радио мен компьютерлердің ойлап табылуы осы
құрылғылардың бәрін ақпаратты гипермедиялық жүйеге біріктірді. Бұл жүйенің
басқа қызметі адамдардың бір-бірімен араласу ортасы, бүкіләлемдік мәлімет
таратушы және бизнесті уақыттық немесе кеңістіктік шектеулерсіз жүргізуге
мүмкіндік беретін құрал болып табылады. Соның ішінде “ізеуші сайты” да тыс
қала алмады. Бұл салада, басқа салаларға қарағанда, табыс түсіру үшін
Интернеттің мүмкіншіліктері кеңінен қолданылады. Қазіргі кезде Интернетті
пайдаланатын адамдар саны да арту үстінде.
Біздің республикамыздың геополитикалық орналасуы қазіргі кезде
Қазақстанда “қашықтықтан білім беру” сайтын дамыту үшін Интернет желісін
қолдану мәселесі өте өзекті болып тұр. Қазіргі ақпараттық ортада мәліметтің
өнім, тауар ретінде құны өсуде. Бұл ақпараттық қажеттіліктің артуы мен
ақпараттық қызметтер саласының дамуы салдарларынан туындап тұр. Оған мысал
ретінде ұлттық байлықты құруда ақпараттық бөлімнің үлесінің артуын атап
айтуға болады.
Интернет жүйелерді PHP-де құруға кететін уақыт және қаржы көлемі C#-та
жазылған жүйедегі шығыннан бірнеше есе артық. Жүйені қолдау мен масштабтау
бағасы да қымбатқа шағады.
Одан басқа альтернативті технолгия ретінде JAVA технологиясын алуға
болады. Бірақ JAVA технологиясының басты кемшілігі — JAVA тілін әлемдегі
программалаушылардың 10% ғана қолданады.

1 MS VS .NET ТЕХНОЛОГИЯСЫ

1.1 MS VS .NET архитектурасы

Web қолданба ерекше типтегі "клиент-сервер" архитектурасының құрылуын
көрсетеді. Оның ерекшелігі Web-қолданбаның серверде өңделіп, сол жерде
болатындығында, ал клиент тек қана жауабын көреді. Қолданбаның жұмысы
қолданушыдан сұраныс алу және оны өңдеп нәтижесін көрсету. Сұраныс және
нәтиженің өңделуі Интернет арқылы жүзеге асырылады.
Сұраныс нәтижесінің, сонымен қатар мәліметтің клиенттен қабылдануы және
серверге сұраныстың жіберілуі, арнайы қолданба арқылы жүзеге асырлады. Ол
қолданбаны браузер (Internet Expolrer, Mozilla, Opera ) - деп атаймыз.
Браузердің бірден-бір функциясы ол - мәліметті көрсету болып саналады.
Сервер бөлігінде Web - қолданба арнайы программалық қамтамасыздандыру
арқылы орындалады. Сервер клиенттен алған сұраныстарды өңдеп, нәтижесін
HTML тілінде клиентке жібереді. Microsoft компаниясының сондай Web-
серверлерінің біреуі Internet Information Services (IIS) болып саналады.
ASP.NET технологиясымен құрылған Web-қолданбаларды орындайтын жалғыз сервер
ол осы Web-сервер.
Қолданушы сұранысының жауабының өңделу барысында Web-қолданба сервер
бөлігіндегі программалық код арқылы өңдейді. Оның ішіне Web-формалар, HTML
бетттер, графикалық файлдар да кіреді. Демек, Web – қолданба орындалатын
код арқылы нәтижені динамикалық түрде көрсетеді. Web-қолданбалармен
орындалатын ең негізгі операциялар:
• Қолданушыдан мәліметтерді қабылдап және оны сервер бөлігінде сақтау;
• Қолданушының сұранысы бойынша әртүрлі әрекеттердің орындалуы. Олар:
мәліметтер қорынан мәліметті алу, қосу, өшіру, мәліметтер қорын
өзгерту және де күрделі есептеулер.
• Берілген қолданушыға байланысты жүйенің интерфейсін көрсету.
• Жүйелік ақпараттың өзгертулерінің көрсетілуі.

1.2 Framework

Web-қолданбалармен Web-сервистерді жасайтын, IIS басқармасымен жұмыс
істейтін платформа ол - ASP.NET. Web-қолданбаларды құратын бүгінгі таңда
басқа да технологиялар бар. Солардың ішіне PHP және PERL тілдері кіреді.
Ескі және көп қолданылатыны CGI технологиясы. Бірақ, ASP.NET технологиясы
басқаларынан Microsoft құралының жоғарғы сатыдағы серверлік өнімділігімен
және мәліметке қол жеткізу, қорғаныстың мықтылығымен ерекшеленеді. Сонымен
қатар ASP.NET технологиясы Web- және Windows – қолданбаларын қолдануын
қамтамасыз етеді. ASP.NET-те Web- қолданбасының құрудың базалық
программалау тілі толығымен обьектіге бағыттылған. Соның нәтижесінде қызмет
көрсетілуі, модификациялануы және қайта қолданылуы басқа технологияларға
қарағанда оңай болып келеді. ASP.NET-те Web- қолданбаны құрудың көптеген
артықшылықтары бар.
ASP.NET архитектурасының маңызды түсінігі - .NET Framework
инфрақұрылымының бөлігі болып табылады.
.NET Framework архитектурасы. Microsof корпорациясының айтуы бойынша 80%-
на дейінгі шығыны жаңа зертеулерге бағытталған .NET платформасына және
сонымен байланысты технологияларға жұмсалады. Осындай саясаттың нәтижесінде
бүгінгі күніміз таңқаларлықтай көрінеді. .NET платформасы өте үлкен аумақты
қамтиды. Ал, платформа негізгі төрт программалық топ өнімдерінен тұрады:
Тілдер жинағы, оның ішіне С# және Visual Basic .NET; Visual Studio .NET
өңдеу құрал жинағы; Интернетте және Windows – та жұмыс істейтін Web-
қолданбаларды құратын үлкен аумақтағы класстар кітапханасы; CLR (Common
Language Runtime — ортақ тілдер орындалатын орта) программалық ортада жұмыс
істейтін платформада құрылған обьектілер; .NET Enterprise Servers
серверлер жинағы олардың бұрынғы аттары SQL Server 2000, Exchange 2000,
BizTalk 2000 – деп, аталған. Олардың қызметі: реляционды мәліметтер
қорымен, электронды почталармен және т.с.с.жұмыс істеуі.
Microsoft .NET тілдік тәуелсіздікті ғана емес және тілдік
интеграциялауды да қолдайды. Бұл дегеніміз өңдеуші класстардан мұрагерлік
жасайды. Бір уақытта көптеген тілдермен жұмыс істегенде қателерді және
полиморфизмдік артықшылығын өңдей алады.
CTS-та анықталған барлық берілгендер типтерін программалау тілі .NET-те
қолдау қажет емес. Спецификация CLS(Common Language Specification – жалпы
тілдегі спецификация) барлық тілдердегі заңдарды анықтайтын негізгі
ережелерді орнатады. Олар: кілттік сөздер, типтер, әдістердің жүктелуі
т.с.с. .NET платформасының тілінде және CLS спецификациясы минималды
талапты анықтайды. Бір-бірімен әрекеттесуге қабілетті, осы спецификацияны
қанағаттандыратын обьектілерді бере алады. FCL-(Framework Class Library-
класс платформалар кітапханасы) CLS талабына сәйкес кез-келген тілде барлық
мүмкіндікті қолданады. CLS спецификациясы программалық жабдықтаманы өңдеуші
және құрылуға берілгендер типтері және компиляторлар тілдері үшін ережелер
жиынтығын шегінен шықпауын қадағалайды. Платформа .NET Framework –ол
жүйенің қондырмасы болып келеді, ол платформа ретінде Windows бағдарламаның
жобасы болуы мүмкін.
Бүгінгі таңда .NET Framework платформасы өзіне қосады:
• Төрт нақты тіл: C#, VB.NET, Managed C++ және Jscript.NET;
• CLR (Common Language Runtime) обьектіге бағытталған орта;
• Өзара ортақ тіл - FCL(Framework Class Library) арқылы байланысқан
класстар кітапханасы.
Программалар орындалатын .NET Framework платформасының ең негізгі
кбөлігі CLR (Common Language Runtime — ортақ тілдер орындалатын орта)
ортасы болып табылады. Оның ең негізгі қызметі -.NET тиртерін жүктеу. Ол
дегеніміз алынған командалар арқылы басқарулар жасайды. CLR-дің құрамында
виртуалды машина бар. Жоғарғы деңгейдегі орта обьектілерді тез қызметке
асырады және қауіпсіздікті тексереді, обьектілерді жадыға ауыстырады және
оны орындайды сонымен қатар қоқыс жинағышты іске қосады.
CLR-дің жоғарғы деңгейінде класстар қоры жиынтығының платформасы
орналасқан, ал одан жоғарғы деңгейде XML және берілген класстар қатары
орналасқан. Сонымен қатар Web-службаларды, Web және Windows-қолданбаларды
(Web Forms және Windows Forms) құру класстар қатары бар. Бұл класстар
ортақ FCL-(Framework Class Library) атпен әйгілі. Программалау тарихындағы
ең үлкен кітапханалардың бірі. Жүйелік функцияларға қол жеткізе алады, яғни
API Windows арқылы қол жеткізе алатынға қазіргі кезде FCL арқылы оңай қол
жеткізе аламыз, сонымен қатар, Web - өңдеуші қолданбаны функцияларға
(ASP.NET), мәліметтерге қол жеткізу (ADO.NET), қауіпсіздікті
қамтамасыздандырады. Оның құрамында төрт мыңнан астам класстары бар. FCL
клиент – серверлі және де басқа қолданбаларды тез орындай алады.
Класстар қоры платформасының жиынтығы – FCL-дің төмеңгі деңгейі. Ол
деңгейде төмен деңгейлі операциялар олар, яғни файлдың енгізушығару
құрылғысы , графикті өңдеу құрылғысы ғана емес, сонымен қатар қазіргі кезде
қлданылатын үлкен көлемдегі службаларды қолдайды.
Осы деңгейдің жоңарғы деңгейінде класстар деңгейі орналасқан олар,
берілгендерді басқару және XML-ді қамтамасыз ету мақсатымен класстар қорын
кеңейтеді. Серверлік деректер қорында сақталған ақпаратты басқаруын
класстар қоры іске асырады.Осы класстардың қатарына SQL(Structured Qery
Language-структуралық сұраныс тілі), кіреді. Бұл SQL класстары
программистке SQL интерфейсі арқылы ұзақ уақыттық мәліметтер қорымен жұмыс
істеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар класстар жиыны, ADO.NET мәліметтер
қорымен байланысты қамтамасыз етеді.
Класстар қоры, берілгендер класы және XML-класстары арқылы кеңйтіледі,
яғни үш әртүрлі технологиялар негізінде құрылған қолданбалар олар: Web
Services (Web-службалар), Web Forms (Web-формалар) және Windows Forms
(Windows-формалары).
Web службалар өзіне класстар қатарын қосады. Web службаларды протоколдар
қоры ретінде қолданады. Олардың ішінде HTTP және SOAP протоколы
киберкеңістікте “Plug & Play” әдісін қолдайды. Web Forms және Windows
Forms құрылыс-сайманы RAD(Rapid Application Development – тез қолданба
құру) техникасын қодануға мүмкіндік береді, яғни Web және Windows –
қолданбаларын құру кезінде. Бұл техника басқару элементтерін құрал-
саймандар көмегімен формаға сүйреп апаруға болады. Екі рет элементке басу
арқылы кодты жазу бетіне өтуге болады.

1.3 ASP.NET архитектурасы

Әрбір ASP.NET негізінде жасалған Web-қосымша кодтан және құрамы туралы
мәліметтерден тұрады.
Ақпараттық бөлік беттің статикалық және динамикалық элементінен тұрады
сонымен қатар Web-форма түрінде бейнеленеді. Статикалық элементтер кәдімгі
HTML элементтері сияқты, динамикалық элементтер қосымшаның орындалу кезінде
программалық кодпен бейнеленеді.
Программалық код қолданушының сұранысына қосымшаның әсерін анықтайтын
логиканы білдіреді.Программалық код сервермен орындалады және ақпараттық
бөліктің динамикалық элементтерімен әсерлеседі.
Құрамы туралы мәліметтер – сервердегі қосымшаның орындалуын қамтамасыз
ететін параметрлер, қауіпсіздік параметрінен тұратын файлдар болып
табылады.
Web-қосымшаның негізгі элементі Web-форма, ал бір жағынан Windows-
формаға ұқсайды, өйткені қолданушының іс-әрекетіне қабілетін және
мәліметтерді көрсететін өзінің ішінде элементтері бар болуы мүмкін. Екінші
жағынан – HTML-бетті білдіреді, өйткені оның барлық атрибуттарына ие. Осы
басқару элементтері HTML-бетінде тэг ретінде көрсетілген. Қосымшаны іске
қосқан кезде берілген бет браузер терезесінде көрсетіледі. Өз кезегінде
программалық код батырмамен байланысты, ол батырманы асқан кезде іске
қосылады. Бұл код бөлек файлда орналасады.
Шын мәнінде, ASP.NET негізінде құрылған Web-қолданбаның Web-форманы
құрудың екі нұсқасы бар.
Бірінші жағдайда, ақпарттық бөліктің барлық коды және программалық бөлік
бір кеңейтілумен .aspx файлында сақталады.
Программалық код сценарий блогында орналасады. Осыдан қазіргі заманғы
программалаудың барлық мәселелерін қолдануға болады. Мысалға, басқару
элементтеріндегі жағдайларға әсері, программа асты және т.с.с. Бұл модельді
жәй Web-қосымшаларды құрған кезде қолданған дұрыс, өйткені осы жағдайдың
барлығын бір бумада сақтаймыз.
Екінші жағдайда әрбір Web-бет екі бөліктен тұрады: программалық коды бар
Web-форма және файл. Сөйтіп, бірінші жағдайдағы сияқты, форма кеңейтілген
.aspx файлында сақталынады, ал программалық код .cs кеңейтілген файлында
сақталынады. Осындай модель программалық логикадан алынған қолданушы
интерфейсінің арқасында Web-қосымша элементтерінің жақсы бөлімдерін
қамтамасыз етеді.
ASP.NET- те басқарудың дұрыстығын тексеріп отыратын бірнеше элемент бар.
Олар автоматты түрде клиентті және серверлік дұрыстықты тексеріп отырады.
Егер енгізілген мәліметтерден қате тапса, ASP.NET ол туралы хабарлап,
қатені жойғанша жұмысқа кіріспейді.

2 MS SQL SERVER 2005. РЕЛЯЦИОНДЫҚ ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ

2.1 Реляциялық мәліметтер қорын құру

SQL тілі реляциялық мәліметтер қорында мәліметтермен қүрделі әрекеттер
орындауға, мәліметтер қорының құрылымын анықтауға және көпшілік қолданатын
ортадағы мәліметтерге кіру құқығымен басқаруға арналған.
Сондықтан, SQL тіліне құрамдық бөлімі ретінде: мәліметтермен күрделі
әрекеттер тілі (Data Manipulation Language, DML); мәліметтерді анықтау
тілі (Data Definition Language, DDL); мәліметтерді басқару тілі (Data
Control Language, DCL) қарастырылған. Бұл жеке тілдер емес, бір тілдің
әртүрлі бұйрықтары. Осындай бөлу осы бұйрықтардың әртүрлі қызметтік
тағайындалуы үшін жасалынған. Мәліметтермен күрделі әрекеттер тілі DML
мәліметтер қорында мәліметтермен қүрделі әрекеттер орындауға қолданылады.
Ол төрт негізгі бұйрықтардан тұрады:
SELECT (таңдау)
INSERT (енгізу)
UPDATE (жанарту)
DELETE (жою).
Мәліметтерді анықтау тілі DDL мәліметтер қорының құрылымы мен оның
құрылымдық бөлімдерін – кестелер, индекстерін, триггерлерді және
сақталынатын процедураларды құру және өзгерту үшін қолданылады.
Мәліметтерді басқару тілі DCL көпқолданушы ортадағы мәліметтерге кіру
құқығымен басқаруға қолданылады. Ол 2 негізгі бұйрықтардан тұрады:
GRANT (құқық беру)
REVOKE (құқықты қайтарып алу)
Қолданушы интерфейстің көрінісінен SQL бұйрықтарының екі түрі бар:
интерактивті SQL , кіріктірілген SQL. Интерактивті SQL арнайы утилиттерде
қолданылады, олар арқылы интерактивті режимінде SQL бұйырықтарын қолданып
сұранымдар енгізіледі, орындалу үшін олар серверге жіберіледі және
нәтижесі қажетті терезеде алынады. Кіріктірілген SQL қолданбалы
пакеттерде қолданылады, олар арқылы серверге сұранымдар жіберіледі және
алынған ңәтижелер өнделінеді. Реляциялық операциялар - мәліметтермен
күрделі әрекеттер тілінің бұйрықтары. Мәліметтермен күрделі әрекеттер
тілінің ең маңызды бұйрығы ол SELECT бұйрығы.
Реляциялық мәліметтер қорының негізгі операцияларынан бастайық. Олар:
таңдау (Restriction)
проекция (Projection)
жалғау (Join)
біріктіру(Union).
Таңдау операциясы арқылы бір кестенің барлық жазбаларды немесе
жазбалардың бөлігін алуға мүмкіндік береді . Тәжірибеде көбінесе кестенің
жолдар мен бағандар ішкі жиындарын алу керек болады, яғни Restriction
және Projection қиыстыруын орындау керек болады. Ол үшін кестенің
бағандарының тізімін беру керек және жолдарына шартттар қою керек.
Біріктіру операция бір нәтижелік кестеге бірнеше кестеден жеке
сұранымдардың нәтижесін біріктіруіне мүмкіндік береді. Сонымен, UNION
сөйлемі жолдар мен бағандардың бір жиынына екі немесе оданда көп SQL
–сұранымдардың шығуын біріктіреді.
Мәлеметтер қорын жобалау. Мәліметтер қорын кұру үшін, алдымен оның
жобасын ойластырған жөн. Жобасыз құрылған мәліметтер қорында жиі
қателіктер туып, оларды қалпына келтіру үшін қор обьектілеріне үнемі
өзгерістер енгізіп отыруға тура келеді.
Жобалаудың жеті кезеңі. Мәліметтер қорындағы кесте немесе қорытынды есеп
сияқты объектілерді кұрмай тұрып, оларды алдын-ала ойластыру керек. Жобаның
сапасы неғұрлым жоғары болса, оның орындалуы жеңілдене түседі. Жобаны
тереңірек ойластырған сайын, кәделік жүйені оңай жүзеге асыруға болады.
Жобалау - үлкен көлемді құжаттар кұру емес, оның негізгі мақсаты- қажетті
қосымшаны іске асырудың айқын жолын анықтау.
1-кезең: Концепциядан бастап іске асуға дейінгі жалпы жобалау.
Программалаушылар мен қолданушылар арасында ұқсас мәселелер кездесуі
мүмкін. Мәселелердің алғашқы тобы соңғы қолданушының талаптарына қатысты.
Құру әрекеттерін бастамай тұрып, жүйеге қойылған жалпы талаптарын айқын
анықтап алу керек.
Жобалау әрекеттері итеративтік процесс: әр кезең біткеннен соң,
анықталған жобадан ауытқып кетпеу үшін алдыңғы қадамдарды мұқият тексеріп,
қарап шығу қажет.
Қосымшаның барлық іске асырылатын компоненттерін анықтағаннан кейін,
қорытынды есепті жобалау кезеңіне өтуге болады.
2-кезең. Қорытынды есепті жобалау: өрістерді орналастыру
Қосымшаның жобасы әбден тәптіштеліп талданылуы қажет. Әр кезеңі жалпы
жобалау мақсаттары көзқарасынан басталу керек.
Қорытынды есептің кұрылымын әлде қорытынды есепке кіретін деректердің
элементтері мен мәтіндерінің қайсысын алдымен анықтаған жөн деген сұрақ
туады. Шындығында, екеуі де бірге кұрылады. Көрсетілген жобалау
концепциясында, өрістердің орналастырылуы қорытынды есепке айтарлықтай
әсер етпейді. Кейде болашақ қорытынды есептің бетіне тор салып, әр өрістің
орнын дәлме-дәл анықтап шығуға болады.
3-кезең: Деректердің кұрылымын жобалау: кестенің кұрылымында қандай өрістер
болуы қажет. Жалпы жобалау кезіндегі мәселелер шешілгенде, қорытынды
есептерде қолданылатын деректердің кұрылымы жайлы ойланған жөн. Сонымен,
келесі қадам - қорытынды есептерге кіретін өрістердің тізімін кұру. Ең
оңай жолы - әр қорытынды есептің элементтерін анықтап, тізімін құру. Содан
соң кұрылған тізімдердегі екі немесе бірнеше қорытынды есептерге қатар
кіретін элементтерді анықтап алу керек. Бұдан әрі жобалау процесінің
жаңа кезеңдері басталады. Қорытынды есеп құрылатын кестелерге енетін
деректердің элементтері ол кестенің өрістері түрінде анықталуы қажет.
Өрістер жиыны мен есептеулерді талдау нәтижесінде олар арқылы құрылған
құжаттардан қай өріс қандай кестеге жататындығын түсінуге болады. Енді
анықталған өрістерді кестелерге орналастыруға болады. Кейбір жағдайда жаңа
өрістерді анықтау қажет болса, енді бірде өрістер артық болып қалуы мүмкін.
Өрістерді кестелерге үлестіру әрекеттері функционалдық негізінде жүзеге
асырылады.
4- кезең. Кестелерді жобалау және біріктіру. Деректердің құрылымын жобалау
әрекеттері орындалғаннан кейін, кестелердің құрылымы айқындалады.
Тәжірибелі қолданушы ешбір қиындықсыз ақырғы кестелер жиынын бірден
анықтап шығады. MS SQL Server кестелер кұрылымы анықталғаннан кейін де
оларға өзгерістер енгізуге мүмкіндік беретіндіктен, жас қолданушылар үшін
де қиындық тумайды.
5-кезең. Өрістерді жобалау: деректерді енгізу және олардың мүмкін мәндерін
тексеру ережелері. Келесі кезең кестелер мен өрістерді толық анықтауды
қажет етеді. Әрбір өріске және кейбір жаңа кестелерге деректерді қатесіз
енгізу үшін, деректердің мүмкін мәндерін тексеру ережелерін қолдануға
болады. Өрістердің аттарын, тектерін және өлшемдерін жобалау. Ең алдымен әр
өрістің атын анықтап, меншіктеу керек. Өрістің аты жеңіл есте сақталынып,
өрістің мағынасына сәйкес келіп, мәнді болуы керек. Өрістің аты өте ұзын
немесе өте қысқа болмауы тиіс. Енді өрісте сақталатын деректердің тектерін
анықтаған жөн.
6-кезең. Үлгілерді жобалау, енгізу. Енді үлгіні жобалауға кірісейік.
Үлгілер кестелер өрістерінен кұрылады да, өзгерту тәртібінде деректерді
қарап шығу мүмкіндігін береді. Үлгілердің түрі өздеріне сәйкес құжаттардың
түріндей болуы керек. Деректерді енгізу үшін экрандық үлгілерді жобалау.
Үлгілерді жобалау барысында экранда үш текті объектілер қамтылады: белгілер
және деректерді енгізу өрісінің текстік жазуы; арнайы басқару элементері;
сәндік графикалық элементтер. Деректер өрістерінің реті құжаттағыдай
болғаны жөн. Енгізілетін таңбалардың мөлшерін қалауымызша өзгертуге болады.
Деректер өрістері бір келкі орналасуы міндетті емес және олардың арасында
бос орын қалтырылуы тиіс.
Өрістердің тақырыбы мен сұқбаттасу хабарларын көрсету үшін қысқа
жазулар пайдаланылады. Текстік өрістерге текст және сандар енгізіп, оларды
көрсетуге болады. Жалаушалар белгілі-бір шарттардың орындалуын немесе
орындалмауын көрсетіп тұрады. Әр түрлі басқару элементтері ретінде
тізімдерді, сілтемелі өрістерді, орнына қою кестелерін, ауыстырып қосқыштар
мен олардың топтарын атап айтуға болады.
7-кезең. Автоматтандыру тәсілдерін жобалау. Үлгілер компоненттерін бір-
бірімен батырмалы немесе әдеттегі тізім жүйелері арқылы байланыстыруға
болады. Графикалық батырмалы тізім жүйесі үлгінің орталық бөлігінде
орналасып, шартбелгілік немесе мәтіндік сипаттамаларынан кұрылған
бұйрықтық батырмалардың қызметін атқарады. Қарапайым тізім жүйесі экранның
жоғарғы бөлігінде орналасады, ол ашылатын ішкі тізім жүйесінен тұрады.
Жалпы, күрделі кұрылған қосымшада тізім жүйесі болғаны жөн. Әдетте әр
үлгіге немесе қорытынды есепке тізім жүйесінің бір пунктін
сәйкестендіреді.

2.2 MS SQL Server 2005

MS SQL Server 2005 – соңғы алты жыл ішінде SQL Server-дің жаңа нұсқасы
болып табылады. Ортақ тілдік ортада орындалатын (CLR) мысалға, Microsoft
Visual C# және Microsoft Visual Basic .NET тілдерінде сақталынатын
процедураларды SQL Server 2005-те құруға болады. SQL Server 2000-ға
қарағанда SQL Server 2005-те сақталынатын процедураларды құру өте жеңіл
және ыңғайлы.
Дербес мәліметтерді қорғау қазіргі заманда ең басты мәселеге айналды.
Сондықтан да Microsoft компаниясы өмірде кездесетін неше түрлі қауіп-
қатарлерді қарастырып, олардан қорғау мәселесін басты орынға қойып отыр.
2003-жылы Microsoft алдыға жылжыды. Онда ол өзінің Trustworthy Computing
деген инициативін шығарды, ол жерде компьютердің жаңа түрлері мен
программалық қамтамасыздандырулары айтылған балатын. Оның бәрі қолданушының
жұмыс істеу ыңғайлылығына қарастырылған. SQL Server 2005-те төрт
инфрақұрылымдық қорғаныс жасау аспектісі бар: проектілеу кезіндегі
қорғаныс, үнсіз қабылдау қорғанысы, тасымалдау кезіндегі қорғаулар болып
бөлінеді.
SQL Server 2005-тің шифрлауды қолдауы. Деректер қорындағы сақталатын
мәліметтерді тек қолданушы ғана ойламайды сонымен қатар басқа да бізге
таныс емес адамдарда ойлайды. Кеңінен қолданылатын реляциялық деректер
қорын көптеген ұйымдарда деректер қорын құратын мамандарға әр уақытта
қауіпсіздік функциясын жаңартып отыруын қадағалайды. Мәліметтерді SQL
Server 2005-те шифрлау үшін шифрлау кілттері қолданылады. Ол кілттер екі
түрлі болуы мүмкін – симметриялы, асимметриялы және де әр кілттің өзінің
артықшылығы мен кемшідігі бар. Көптенген қара ойлы қолданушылар деректер
қорын бұзып, ішіндегі құнды мәліметтерді алғысы келеді. Осындай
мәселелерден құтылу үшін SQL Server 2005-те мықты қорғаныс қауіпсіздіктері
жасалған.

2.3 Visual Studio 2005 жұмысының басы

Visual Studio 2005-ті қосқан кезде бірнеше облыстан құрылған терзе
шығады. Recent Projects терезе аймағы соңғы алты проектіге сілтеме жасай
алады. Одан төмен орналасқан Getting Started аймағы қолданушының көп
қолданған есептеріне сілтеме жасайды. Оны басқан кезде тез арада жаңағы
тапсырманы орындауға кіріседі. Мысалы, “Create Web Site” деген сөзді басқан
кезде ASP.NET-те жаңа Web-сайт құрылады.
Visual Studio 2005 терезесінің оң жақ бөлігінде құрал-саймандар терезесі
орналасқан. Ол жерде қолданбаның компаненттері көрінеді: басқару
элементтері, деректер қорымен байланысы, класстар және олардың құрылымы.
Жұмыс істеу барысына байланысты құрал-саймандар терезесін ыңғайлап
өзгертуге болады.
Жаңа қолданба құру. Жаңа ASP.NET қолданбасын құру үшін File( New (Web Site
бұйрығын орындау керек. Ашылған New Web Site терезесінде келесі ұғымдарды
көрсетеміз:
• Шаблон(Templates) – файлдарды анықтайды. ASP.NET-ң екі базалық типін
қолдайды - Web-сайттар қолданбасын және Web-службалар қолданбасын.
• Орналасу желісі (Location) - Web-сайттың сақталатын орнын анықтайды.
• Тіл (Language) - .NET-тің программалау тілін анықтайды.
.aspx кеңейтілуімен сақталған файл ASP.NET дерективасын және .NET
Framework платформасында жасалғандығын білдіреді. Кодты жазған кезде
серверлік басқару элементтері қолданылады. Бұл элементтер міндетті түрде
form HTML элементінің ішінде орналасуы керек және ол сервер бөлігінде
орындалады да asp: элементтің параметрі арқылы жазылады. Мысалы, сервер
бөлігіндегі Button элементінің жазылу бейнесі мынадай түрде болады:
asp:Button ID=”Button1” runat=”server” Text=”Button”
Осы мысалдан көріп отырғандай asp деген кілттік сөзден кейін элементтің
типі .NET Framework-та жазылған класына сәйкес жазылады одан кейін
элементтің ID-і және сервер бөлігінде орындалатынын көрсету керек.
Қолданбаны құру кезінде Toolbox компаненттер бөлігі маңызды роль атқарады.
Solution Explorer терезесі. ASP.NET-қолданбасының құрылымы
Проект(Project)-бұл файлдар жиынтығы. Шешім(Solution)-бұл проектілер
жиыны. Шешімдер файлын Solution Explorer терезесінен көруге болады.
Бастапқы проект(start-up project) Visual Studio-дағы Start батырмасын
басу арқылы бірінші болып қосылады. Егер шешім бірнеше проектілерден
тұратын болса, онда бастапқы проект осы шешімнің басқа проектілері арқылы
шақырылады.
Шешімдер жайлы мәліметтер шешім файлында сақталады. Oның кеңейтілуі .sln
және үнсіз келісім бойынша “Мои документы”-да орналасады. Solution
Explorer терезесіндегі құрылған проектінің құрылымын қарастырайық . Visual
Studio 2005- те жаңа проектіні құрғаннан кейін келесі файлдар құрылады:
Defaul.aspx және Defaul.aspx.cs, сонымен қатар автаматты түрде App_Data
бумасы құрылады. Бұл деректер қоры жайлы файлдарды сақтайды. Олар Access,
SQL Server, XML және кез-келген форматтағы файлда болуы мүмкін.
Default.aspx файлында Web-беттің HTML фарматындағы файлы жайлы
жазылған. ASP.NET қолданбасындағы тағы бір маңызды файлы Web.Config файлы
болып табылады. Visual Studio проектісінің бастапқы құру файлы сатысында
бұл файл құрылмайды. Бірақ бірінші рет F5 пернесін басып өңдеуге жіберген
кезде қолданушыға бұл фйлды құру керек болады.
Қолданбаның жіберілуі және виртуалды каталогтар құрылымының ұйымы
ASP.NET қолданбасының функционалдануы үшін берілген орындау ортасымен
қарым-қатынас жасай алатын Web-сервер қажет. Web-қолданбасының серверде
орналасуы әдетте виртуалды каталогта болады. Бұл каталог - Web-сервер
арқылы алынатын қарапайым каталог.
Виртуалды каталогтар ASP.NET программасы кодының орындалуына әсер
еткендіктен, өте маңызы зор болып табылады. Web-қолданба, Web-бет және Web-
службаның орындалу процессі бір “қосымша домен” ортасында орындалады.
Қосымша домен .NET-те пайда болған, процесс эквивалентті болып табылады.
Ол бір қолданбаның екіншісіне әсер етпеуіне кепілдік береді.
ASP.NET доменін құру үшін, қалдырылған инициялизциялау механизмі
қолданылады. Қосымша домен әр түрлі себептерден, сондай-ақ қосымшаның
өзінің қателігінен жабылуы мүмкін. ASP.NET қолданба домендерді қайталап
қолдануы мүмкін. Қолданушы Web-бетке кезекті кіргенде, егер қателік болса
доменнің қайта қосылуы болады. Сонымен қатар қолданбаның өзгеруінен жаңа
сұраныстарға жауап беретін жаңа қолданба пайда болады. Осы ерекшеліктің
әсері: Web-серверді қайта қоспай-ақ Web-қолданбаның жаңаруын кез келген
уақытта орындауға болатындығында.
Виртуалды каталог Web-қолданбамен қолданатын, үлкен көлемді ресурстарды
қамтуы мүмкін. Оларға стильдің, кескіннің, XML-файлдың сызбасы және т.б.
жатады. Сонымен қатар виртуалды бөлімінде белгілі функцияларды орындайтын
ішкі бөлімдер жатады.

Жұмыстарды жеңілдету үшін Web-сервердің Visual Studio-ның мүмкіндіктерін
пайдаланған жөн.
ASP.NET-ті қолданып Web-программалаудың негізі. C# тілінің түрлерінің
жүйесі қаралады, сілтемелік және мағыналық берілгендер типінің
айырмашылығы, ерекшеліктері көрсетіледі.
Динамикалық массивтардың қолданылуы, әр түрлі типтер арасындағы негізгі
ауысу операциялары қаралады. Жолдармен жұмыс, практикалық есептер қаралады,
бейнелеу принціпы анықталады. Класстар, өрістер, әдістер олардың
айырмашылығы.
Мәліметтер типі ол мәліметтердің орналасуына байланысты жай және күрделі
деп бөлінеді. Жай типтерде мәліметтер мәні бірдей және бөлінбейтін болады.
Күрделі типтер мәлімет құрылымымен айқындалады – күрделі типтің бір мәні
күрделі типті құрайтын көптеген мәндерден құралуы мүмкін.
Мәліметтер типі тағы да статистикалық және динамикалық деп бөлінеді.
Статистикалық типтегі мәліметке жады хабарлаған кезде енгізіледі.
Мәліметтер өлшемі оларды хабарлау кезінде белгілі болады. Динамикалық
типтегі мәліметке мәлімет өлшемі хабарлау кезінде белгісіз және оларға жады
динамикалық түрде сұраныспен программаның орындалу процесі кезінде
бөлінеді.
Тағы да бір негізгі тип классификациясы – олардың мәнді және сілтемелі
болып бөлінілуінде. Мәнді типтерге айнымаланың мағынасы айнымалының маңызды
меншігі болып табылады яғни мәнге бөлінетін жады меншік болады, ал мәннің
өзгеруі мүмкін. Сілтемелі типте көбінесе “түйір” – днамикалық жадыда
орналасқан кейбір жады обьектілерінде сілтеме қызметін атқарады.
Сілтемені бағыттайтын обьект бөлінбелі болуы мүмкін. Бұл бірнеше
сілтемелі айнымалының бір обьектке бағытталуы және олар мағынасын бөлу
дегенді білдіреді. Мағыналы типті аударылған деп атау қабылданған обьектіге
енгізілген обьектінің мәні жады ауыстырылған болуы керек.Көптеген
процедуралық тілдерге, программалаушылар нақты қолданатын – Паскаль, C++,
Java, Visual Basic, C# -орнатылған типтің жүйесі шамамен бірдей. Тілде
әрқашан арифметикалық, логикалық, символдық типтер болады.
Арифметикалық тип ішкі типтерге бөлінеді. Әрқашанда мәліметтерді құру –
массивті және құрылым түрінде болады. Арифметикалық типтің ішінде өзгерулер
болады, әрқашанда санға тізбекті өзгертетін функциялар болады және
керісінше болуы мүмкін.
C# C++-тің ағымы болғандықтан, олардың типтік жүйелері де бір-біріне
жақын және тип атымен анықтамасына сәйкес келеді. Бірақ мақсатты мінездегі
айырмашылық мұнда да бар.
Типтер жүйесі. C# тіліндегі титер жүйесі қалай орналасқанын көрместен
бұрын стандартты C++ тіліндегі типтер классификациясын келістірейік.
C++ тілінің стандарты келесі фундаменталды тип жинағын өзіне қосады.
• Логикалық тип – Bool.
• Символдық тип – Char.
• Бүтін типтер. Бүтін тип үш түрлі өлшемнің біреуін қабылдауы мүмкін:
short, int, long және оларды signed, unsigned бейнелеушілері арқылы
белгімен және белгісіз мән қалай интерпритацияланатынын көрсетеді.
• Жылжымалы нүктелі тип. Бұл типтер үш түрлі, типтің біреуін қабылдауы
мүмкін - float, double, long double.
• Void типті. Бос мәнді көрсетуге қолданады.
• Көрсеткіштер.
• Сілтемелер.
• Массивтер (мысалы, char[] – char типінің массив элементтері).
• enum саналатын типтері. Олар нақты көпмүшелерден мәнді көрсетеді.
• Структуралар – struct.
• Класстар.
Алғашқы үш тип итегралды немесе санаулы деп аталады. Олардың мәнін
санауға келеді және кезекпен орналасады. Бүтін тип немесе жылжымалы нүктелі
тип арифметикалық типке жатады. Типтер орнатылған және қолданушымен
анықталған болып бөлінеді.
Бұл типтер сызбасы C# тілінде де сақталған. Бірақта, мұнда жоғарғы
деңгейде басқа да классификация қолданылады. Осы классификацияға сәйкес
барлық типтерді төрт санаққа бөлуге болады.
• Мәндер типі – value немесе мағыналы типтер.
• Сілтемелі – reference.
• Көрсеткіштер – pointer.
• Void типті.
Бұл классификация мәндер типінің қалай және қалай сақталанатынына
негізделеген. Сілтемелі тип мағынасына сілтемелі “топ” жады аумағына
салады. Мұнда сәйкес обьект орналасқан. Мәнді тікелей мекен-жай жасау
қолданылады. Мәнді өздік мәлімет сақтайды және бұларға жады ереже бойынша
стекке бөледі.
Көрсеткіштер бөлек санақтарға бөлінген, олар тілде маңызды орын
атқарады. Көрсеткіштер шектелген әрекет аумағын иеленеді және unsafe сияқты
белгіленетін қауіпті блогтарда қолданылуы мүмкін. Ерекше орынды void типі
де иеленеді. Олар мәнді көрсетеді.
C# тілінде қай тип сілтемелі, ал қай тип мағыналыға жататыны қатаң
белгіленеді. Мағыналы типке логикалық, арифметикалық, құрылымдар, санау
типтері жатады. Массивтер, қатарлар және класстар сілтемелі типке жатады.
Бір жағынан қарағанда C++-те құрылымдар класстарға жақын көрінгенмен
мағыналы типке жатады. Ол массивтермен қатарлар сілтемелерге, осы жағдай
қандай да бір түсінбеушілікке әкелуі мүмкін. Бұл жерде таңқаларлық еш нәрсе
жоқ. C#-та массивтер динамикалық түрде қарастырылады. Олардың өлшемі
трансиляция кезінде емес есптеу кезінде анықталуы мүмкін. C#-та қатарлар
динамикалық түрде қарастырылады, олардың өлшемі өзгеруі мүмкін. Сондықтан
“топ” жадыда бөлінуді қажет ететін қатарлар және массивтер сілтемелі типке
жатады.
Сілтемелілермен жұмыс өзгеше болады. C#-та құрылымдар класстың дербес
жағдайын көрсетеді. Программалаушы құрылым сияқты өзінің класын анықтап
алып, кейде пайдалы болатын класты мағыналы типке жатқызу мүмкіндігін ала
алады. C#-та тек қана құрылымның көмегімен классты сілтемелі және мағыналы
типке ауыстыруы мүмкіндігімен басқару жүзеге асады. Расында ол толық
құралға жатпайды, өйткені қарапайым класспен салыстырғанда құрылымға
қосымша шектеулер қойылады.
Қабылданған классификация бойынша барлық типтер орнатылған және
қолданушы анықтаған болып бөлінеді. C#-та барлық орнатылғандар типтер
бірдей түрде бейнеленеді, ал келісімді түрде NET Framework кеңістігінде
System атымен орналасқан. Сондықтан, атын қолдануға болатын барлық жерде,
мысалы int, сондай сәттілікпен System атын қолдануғда болады.
C# тілінің қатарланған типтер жұйесі тек қана стандартты C++ тілінің
барлық қатарланған типін құрамайды, бірақ оны жақсы жағынан жабады. String
типі қатарланған болып табылады. Cәйкестену облылысында типтердің аттары
сақталған, C++ те жұмыс істейтіндерге өмірін жақсартады. Бірақ осы немесе
басқа жағдайларға байланысты C# тіліне көшуге дайындалып жатыр.
C# тілі C++ тіліне қарағанда обьектіге бағытталған программалау тілі
болып табылады. C# тілінде тип және класс арасындағы айырмашылық жасалған.
Барлық типтер қатарланған және қолданушылар класс болады, қатынастағы
байланыстар, ата-ананың, базалық класс болып object болып табылады. Барлық
басқа типтер немесе класстар оның ұрпақтары болады, ұрпақтан ұрпаққа
класстың осы әдісін жалғастырады. Object класында төрт жалғастырушы әдіс
бар:
• Bool equals(object obj)– обьектінің эквиваленттілігін тексереді,
аргумент ретінде берілегн.
• System.Type GetType() – обьектің жүйелік типін қайтарады.
• String ToString() – обьектпен байланысқан жолды қайтарады, қатарда
жасалынған.
• Int GetHashCode() – Хэш функция ретінде пайдаланылады, алгаритмді
іздеуде кілт хэш кестесіне берілгендерді сақтайды. Қатарланған тип ата-
ананың әдісін анықтайтыны және өзінің әдісін және құрамын қосатыны
белгілі. Тұтынушы арқылы жасалған тип object класының ұрпағы болып
табылатынын біле отыра, оларға міндетті түрде ата-ананың әдісін
анықтау керек, егер осы әдістер қолданылатын болса: шын ата-анасы,
керекті эффектімен жабдықталмайды.
Мысалды қарастырайық. C# тіліндегі белгілі айнымалыларды шақыру және
оларға мән беруден бастаймыз:
int x=11;
int v = new Int32();
v = 007;
string s1 = "Agent";
s1 = s1 + v.ToString() +x.ToString();

Бұл мысалда x айнымалысы қарапайым int типіндегісі сияқты шақырыладды.
Сол уақытта int типіндегі v айнымалысын шақыру үшін стиль қолданылады,
обьект үшін қабылданған. Хабарландыруды new құрылымымен касстың шақыру
құрылымы қолданылады. Қосып алу операторында, бөліктің соңғы жолында
жазылған, екі айнымалы үшін ToString әдісі, обьектпен жұмыс істеген сияқты.
Осы әдіс, ата-ана класы Object-тен берілетін және int класында анықталған.
Барлық жолдағы жазуды қайтарып береді. Тағы бір белгілеп өтетін жағдай,
класы тек қана object класының ата-ана әдісін берілмейді, CompareTo
әдісін қосымша анықтайды, бүтіндердің салыстыратын, орындайтын және
GetTypeCode әдісі жүйелі кодтың типін қайтарады. Int класы үшін статикалық
әдіспен өріс анықталады.
Осыдан кейін int деген не екенін, өзіңіз сұраңыз: тип пе әлде класс па?
Int value – типіне жатады деп айтушы еді, ізінше ол стекте өзінің
айнымалыларының мәндерін сақтайды, сол уақытта обьектілер сілтемемен
берілуі мүмкін. Бір жағынан, құрылымның көмегімен түп нұсқасын жасау,
шақыру әдістеріндегі, сонымен, object-тің ата-ана класының болуы, осының
бәрі int нағыз класс екенін көрсетеді. Дұрыс жауап болып int типте және
класста табылатындығында. Бастапқы тәуелділігіне қарай x қабылдауы мүмкін,
int айнымалы типі сияқты немесе int класының обьектісі сияқты. Бұл дұрыс
және басқа типтерді де айта кету керек, мағыналы тип құрлымы сияқты іске
асырылған, класстың жеке жағдайын ұсынады.
Осындай C тіліндегі екі түрлілігі шарттанған, мағыналы тип іске
асырылуда тиімді, оларды жадыдан оңай алып шығады, сондықтан іске асыру
тиімділігі тілдің иелерін мағыналы типте сақтауға міндетті. Ең маңыздысы,
мәндерге операция жасау міндетте, оларға сілтемемен емес, ең болмағанда
сематикадағы маңызды және сілтемелік айнымалы типтер үшін қосып алу
айырмашылығына байланысты.
Бір жағынан, анықталған бастапқы int айнымалысын нақты обьект ретінде
қараған пайдалы және оларға обьект ретінде қарау керек. Жекелегенде,
құрастыру мүмкіндігін иемдену және тізімдер мен жұмыс істеген пайдалы,
олардың элементтері әртүрлі обьект болса, сонымен қоса және мағыналы типке
тиісті.
Web-бетке мәлімет шығару үшін негізгі интерфейс бөлшектерінің
қолданушыға ерекшеліктері қарастырылады. Ұқсас кестелерді пайдалану
мүмкіндіктері қолданылады
Қолданушы интерфейсін құрастыру сұрақтары қолданбаны құрастыру
процесіндегі ең негізгі сұрақтың бірі. Web-қолданбаны құрастырған кезде
олар әсіресе қажет, өйткені қолданушы интерфейсті құру кезінде қарапайым
Windows-қолданбалардан бірнеше айырмашылығы бар.
Web-қолданбаны құру кезінде, оның интерфейсі браузер терезесінде
шығатынын ескеру керек, содықтан оның мүмкіншіліктері шектеулі екнін
ұмытпау керек. Және де браузер HTML тілімен жазылған бетті көрсете алады.
Бүгінгі күнде CSS-сіз қолданатын HTML-ды қолдану тиімсіз, өйткені CSS HTML
негізгі мүмкіншіліктерін молайту қабілеттері бар, сондықтан оқырман CSS
бойынша негізгі білімдерін білуге тиіс.
Web-қолданбаның қолданушы интерфейсін құруын беттің алғашқы кодын реттеу
арқылы, және Visual Studio-сына енгізілеген визуалдық құралдарды пайдалану
арқылы жүргізіледі. Қосақталған әдісті пайдалану тиімді, өйткені кейбір
реттеу тәртіпте визуалдық құралдарды, ал кейбір кезде – алғашқы кодтың
құралдарын пайдалану тиімді. Бұл тәртіпті өзгерту үшін Design және Souse
батырмалары арқылы жүзеге асыруға болады.
Web-қолданбаның қолданушы интерфейсін құру үшін негізгі қиындық – оның
элементтерінің орналасуында және Web-беттің басқару элементтерін
орналастыруда төрт негізгі тәртіп бар.
• Абсалюттік орналастыру (absolutely positioned) элементтерді
құрастырушы орнатқан жерге тура енгізуге мүмкіншілік береді. Сонымен
қоса басқару элеменнттері беттік абсолюттік орналасуын сақтайды.
• Статикалық орналастыру (statically positioned) бақару элементтердің
орналасуы бетте орналасқан басқа басқару элементтерге қарап
орналасады. Бұл жағдайда барлық элементтер арт-артынан орналасады.
• Орналастырудың атрибуты тапсырылмаған жағдайда басқару элементінің
орналасуына қатысты барлық ақпарат жойылады. Бұл жағдайда статикалық
орналастыру қолданылады.
Элементтердің орналасу әрекетін беру үшін, Tools (Options жиынындағы
Visual Studio терезесін ашу керек. Бұл терезеде HTML Designer (CSS
Positioning бөлігін ашу керек. Ашылған терезеде орналасудың тиісті тәртібін
таңдап алу керек. Статикалық орналастыру негізі беттегі мәтінді басқару
элементтерімен кезектескен кезде пайдалану тиімді.
Абсолюттік және тұрақты емес орналастыруды пайдаланған кезде Visual
Studio элементке орналасу үшін арнайы атрибуттарды қосады. Төменгі мысалда
HTML кодтың үзіндісі көрсетілген. Бұл жерде үш батырма орналасудың әртүрлі
атрибуттарымен орналасқан.
asp:Button ID="Button1" runat="server" Style="z-index: 100;
left: 436px; position: absolute;top: 187px" Text="Button"
asp:Button ID="Button2" runat="server" Style="left: 245px;
position: relative; top: 266px" Text="Button"
asp:Button ID="Button3" runat="server" Style="position: static"
Text="Button"
Button1 элементі үшін абсалюттік орналасуы пайдаланылған, Button2 үшін –
тұрақты емес , Button3 – статикалық.
Web-қолданбаны қолданушы интерфейсін құру үшін серверлік және басқару
HTML элементтерін қолдануға болады. Бұрыннан белгілі, басқарушы серверлік
элементтерге қол жеткізу үшін қолданбаның кодын пайдалануға болады, бұл
оларды басқару мүмкіншіліктерін туғызады. Бірақ серверлік элементтер күш-
қуатты көп қажет етеді, өйткені оларға атрибуттардың түрін сақтау керек.
Басқару элементтерге,оның ішінде HTML-элементтері бар, оларға қол
жеткізу үшін бірнеше бөлімнен тұратын құралдар бөлігі Toolbox-ты пайдалану
керек.Қажетті бөлімді таңдап алып, сіз басқару элементіне қол жеткізе
аласыз.
Серверлік басқару элементтерінің құралдары бұдан да көп, олар Standart
бөлігінде Toolbox құралдар бөлігінде орналасқан.
Егер HTML және серверлік басқару элементтерді бағдарламаудағы міндеттің
түрлеріне қарай топтастырса, төмендегідей кесте құруға болады.

Мәліметпен жұмыс. Web-қолданбаны құрған кезде көбінесе қиындық тудыратыны
мәтінмен жұмыс. Бұл үшін белгілі Response.Write(“мәтін”) бастап бірнеше
әрекет пайдаланылады: Label, TextBox, True, ReadOnly.
Беттегі мәліметті көрсету үшін кестелердің маңызы зор: кесте арқылы
бетті және элементтердің орналасуын ретке келтіруге болады.
Барлық кестелерді шартты түрде екі топқа бөлуге болады: қарапайым
динамикалық кестелер және тізімдерді құру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.