«Смак» ЖШС кәсіпорнының өнім сапасын басқару тиімділігін бағалау

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазақстан Республикасында нарықтық экономиканың даму жолында көптеген қиыншылықтарды бастан өткізіп, кейбіреуін жеңе білдік, кейбіреуінің салдарын әлі де сезініп келеміз.

Республикамыздың, Үкіметіміздің алдында жоғарыда аталған, яғни нарықтық экономиканың амал - тәсілдеріне бейімделіп, өте тиімді шешіммен кәсіпқойлық іскерлікпен әртүрлі мәселелерді шешіп елімізді дамыған елдердің қатарына қосу сияқты міндеттер тұр. Бұл дегеніміз тұрғындарымыздың әл-ауқатын арттырып, әлеуметтік-экономикалық жағдайды жақсарту, әлем таныған өркениетті ел болу.

Қазақстан экономикасының өрлеуі және ондағы бәсекенің қалыптасуы мен дамуы өркениетті ел болудың негізгі шарты болып отыр. ”Қазақстан-2030” атты даму стратегиясы бәсекелестік нарықтарды құру, монополияға қарсы құралдарды реттеуді қамтамасыз етудің қажеттілігін атап көрсетеді. Қазіргі таңда бәсекеге қабілетті мемлекет, экономика құру мемлекетіміздің негізгі мақсаты болып отыр. Себебі Дүниежүзілік Сауда Ұйымына (ДСҰ) кіруді жоспарлап отырған жас мемлекет үшін бәсекеге қабілетті өнім шығару өте қажетті болып табылады. 2006 жылдың 1-наурызында Қазақстан Республикасының жолдаған Жолдауы да «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» деп аталды. Жеті басымдылықтан тұратын биылғы жылғы Жолдауында «Қазақстанның әлемдік экономикаға ойдағыдай кіруі - елдің экономикалық дамуының сапалық серпілісінің негізі» деп ерекше атап көрсетілді.

Қазіргі кезеңдегі нарықтық экономика көп қырлы әр түрлі: өндірістік, коммерциялық, қаржылық және ақпараттық өзара байланысты құрылымдардан тұратын күрделі организм болып табылады. Нарықты қатынастардың мәнін көрсететін түйінді түсініктердің бірі - бәсеке қабілеттілік. Қазақстан Республикасы ашық нарықты экономикаға өту жағдайында ішкі, сондай-ақ сыртқы нарықтарда тұтынушы үшін күрес шын мәнінде бәсеке қабілетті өнім өндіру мен жасауды талап етеді. Сол себептен де тауарлардың бәсекеқабілеттілігі мен оны өндіру шығындарының арасындағы рационалды экономикалық деңгейді іздеу мәселесі туып отыр. Кез-келген кәсіпорынның, жалпы республиканың экономикалық және әлеуметтік өміріндегі хал-жағдайы осы мәселенің оң шешілгеніне байланысты болады. Сол себептен де курстық жұмысымның тақырыбы көкейтесті сұрақтардың бірі болып табылады.

Қазір тауардың бәсеке қабілеттілік құрамдас бөліктерінің ішінде баға басты фактор болып табылмайды. Алдыңғы орындарға қазір тауардың тұтынушылық қасиеттері (функционалдығы, дизайн) және сервис деңгейі, бұл жерде тек қана жөндеу мүмкіндігі емес, сондай-ақ оның планетаның кез-келген нүктесінде жасалу мүмкіндігі де есептеледі. Тауардың бәсекеқабілеттілігін бағалау берілген өнімнің басқа фирмаларының сәйкес өнімімен салыстыру негізінде жүргізіледі. Өнімнің бәсеке қабілеттік көрсеткіші пайдалы эффекттің тұтыну бағасына қатынасымен көрсетіледі, ал пайдалы эффекттің орнына тауар сипаттамасының интегралдық көрсеткіштері - оның сапасы алынады.

Зерттеу жұмысының мақсаты болып кәсіпорынның бәсеке қабілеттік сұрақтары бойынша теориялық білімді бекіту, ұлғайту, оны қамтамасыз ету әдістемесін меңгеру, тауардың (сүт өнімдерінің) нақты нарығының жағдайына талдау және маркетингтік зерттеулер жүргізу табылады. Сондай-ақ тауарлардың және қызметтердің бәсеке қабілеттілігін арттыруда бірнеше ұсыныстар жасауға талпындық.

Осыған байланысты алдымызға мынадай тапсырмалар қойдық:

- Кәсіпорынның бәсеке қабілеттілік мәселелерінің мәнін және оны бағалаудың әдістемелік негіздерін анықтау;

- нарықтағы өндіруші табысының шешуші факторларының бірі ретінде нарық жағдайындағы кәсіпорын қызметінің сапасын жақсарту мәселесін талдау;

- «Смак» ЖШС-нің өндірістік-қаржылық қызметіне талдау жасау және осы кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін жақсарту міндеттерінің орындалу жолдарын қарастыру;

- өнімнің бәсеке қабілеттілігін арттыру жолдарын ұсыну.

Зерттеу объектісі болып сүт өнімдерін өндіруге маманданған «Смак» ЖШС табылады.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізіне отандық және шетелдік ғалым-экономистердің экономикалық бәсеке қабілеттілікті қамтамасыз ету аясындағы ақыл-ой еңбектері мен зерттеу нәтижелері алынды. Қазақстан Республикасының отандық экономиканы реттеуге, импортты алмастыруға, отандық тауар өндірушілерді қолдауға арналған зандары, заңдылықтары, нормативті-құқықтық құжаттары зерттелді және қолданылды. Зерттеудің мәліметтік базасы ретінде Қазақстан Республикасының статистикалық Агенттігінің, кәсіпорынның есептік мәліметтері, тұтынушылардан анкеталық сұрау нәтижесінде алынған ақпараттар қолданылды. Курстық жұмыста мәліметерді өңдеу барысында салыстырмалық талдау, статистикалық топтау, шаруашылық қызметті кешенді бағалау, эксперттік зерттеу, экстрополяция, бюджеттеу сынды экономикалық зерттеу әдістері пайдаланылды.

1 Өнім сапасын көтерудің теориялық әдістемелік негіздері

1. 1 Өнiм сапасын көтеру мен экономикалық тиiмдiлiгiнiң мәнi мен маңызы

Соңғы он жылдықта сапа менеджмент аясында ең бiр маңызды идеялардың бiрi болды. Тұтынушылардың әртүрлiлiгi, өнiмге, қызметке, персоналдарға талаптар және менеджмент әдiстерi сапа түсiнiгiнде жаңа мазмұнмен толықтырылады. Арзан әрi тез өнiмдi өндiрiсте және қызмет көрсетуде жаңа қағидалар пайда болды: сапалы етiп өнiм шығару, ең тиiмдi әдiс оны тез әрi арзан етiп жасау, осылардың бәрi кез-келген ұйымдар бөлiмшелерде сапаны толықтай кеңейту үшiн жасалынады.

Сапаны көтеру тұрақты даму өндiрiсiнде техникалық деңгейдi жоғарылату және өнiмдi дайындау сапасы, сапа менеджментi және өндiрiстiк жағдайды кеңейту бойынша түсiндiрiледi.

Өнiм сапасын тұрақты түрде көтерудiң мақсаты тұтынушылардың iшкi және сыртқы талаптарына сәйкес өнiмдерi жоғары деңгейде болуы керек. Сапаны тұрақты түрде көтеру фирманың сапа саясатының бөлiгi болып табылады.

Сапаны жоғарылату өнiмдi дайындау сапасын және техникалық деңгейiн көтерудiң тұрақты жұмысында, сапа менеджментi жүйесiн жетiлдiру және өндiрiс жағдайын көтеруде көрiнедi. Сапаны тұрақты жоғарылатудың мақсаты тұтынушылардың iшкә және сыртқы талаптарына сәйкес келетiн өнiмдер деңгейiн көтеру болып табылады, сапаны тұрақты түрде көтеру фирманың сапа жөнiндегi саясатының бөлiгi болып табылады.

Қазақстан Республикасында сапаны көтеру мәселесiн шешпей тұтынушылық тауар әлемдiк нарықта ғана емес, сондай-ақ iшкi нарықта да бәсекеге қабiлеттi бола алмайды. Бәсекеге қабiлеттiлiк әрқашанда «сапа-баға-сервистен» кейiн тұрады, республикада «баға-сапа- сервис» аумағы құрылған. Қазақстанда ( нарықтық экономикаға өту кезеңiнде) сапа үшiн атқарылар жұмыстар төмендедi. Сол себептен Қазақстанда тұтынушылық тауар сапасын көтеру мәселесiн шешу сапаны реттеушi заңнамалық базаның және тауар сапасы жүйесiнiң құрылуын талап етедi. Отандық тауарлар сапасына бақылау жүргiзу Қазақстандық кәсiпорындар өнiмдерiнiң бәсекеқабiлеттiлiгiн жоғарылатады. Оның үстiне, соңғы жылдары республикамызға келiп жатқан және әлi де келетiн сапасыз шетелдiк өнiмдердiң саны көбейiп жатыр. Сондықтан өнiм сапасын көтеру мәселесi елiмiздiң ең басты бағытының бiрi болып отыр. Сол үшiн, яғни отандық өнiмдердiң сапасын көтеруде келесi негiзгi бағыттарды ұсынамыз:

- сапа тұтынушы талабына сәйкес екi методикалық әдiстеменi орындау керек

- кәсiпорын өзiнше өз өнiмдерiнiң сапа деңгейiн анықтау керек, халықтың қауiпсiздiгi үшiн, бәсекенi қамтамасыз ету үшiн, республикамызға заңдық нормаларды, реттеушi және стандартты әдiстемелердi енгiзу қажет;

- сапа жәй ғана бақыланып қоймау керек, ол тауарлардың бiрнеше түрi бойынша барлық өндiрiсте қамтамасыз етiлу керек. Өндiрiстiк процесте қамтамасыз етiлмеген тауар сапасын және сапасыз өнiмдердi жарнамалағаны үшiн үшiн әкiмшiлiк және қылмыстық жаза қолданылу керек;

- тауар сапасының төмендiгi және оны тез арада жоғарылату жолдарын iздестiру .

Өнiм сапасын жөғарылату қоғамдық өндiрiстерде және жеке кәсiпорындарда тиiмдiлiктi көтерудiң ең маңызды бағыты болып табылады.

Өнiм сапасын жоғарылатудағы экономикалық тиiмдiлiк келесiдей формуламен анықталады:

Тиiмдiлiк=сапа сату көлемi / шығындар

Өндiрiс тиiмдiлiгi ол сату көлемiнiң қысқару кезiнде де жоғары болуы мүмкiн, ол тек мынадай жағдайда, егер өнiм сапасы өте тез қарқынмен өссе онда сату және шығару көлемiнiң қарқыны төмен болады. Тәжiрибеде мұндай әдiстеме өндiрiсте өнiм сапасын көтерудегi тиiмдiлiктi анықтауда қолданылмайды.

Өнiм сапасын көтерудегi экономикалық тиiмдiлiктi анықтау үшiн келесiлердi ескеру қажет:

Кәсiпорында өнiм сапасын жоғарылату үшiн қосымша ағымдағы мерзiмдi шығындар талап етiледi; Өнiм сапасын көтерудегi экономикалық тиiмдiлiк өнiмдi дайындаушыдан емес, оны тұтынушыдан көрiнедi; Кәсiпорын өнiм сапасын көтеру кезiнде өнiмдi шығаруды және сатуды кеңейтуден, сату бағасының өсуiнен, экспортты кеңейтуден экономикалық пайда алады.

Соңында бұның бәрi кәсiпорынға қосымша пайда түскенте көрiнедi. Ол мына формуламен анықталады.

П=П+Пу±(Сд-Сбр)

Мұндағы: П- өнiм сапасын жақсартудан түскен қосымша жалпы түсiм.

Пv- кәсiпорынның өндiрiс көлемiн және өнiмдi өткiзу көлемiн кеңейтуден түскен қосымша түсiм.

Пу- сату бағасының өсуiнен түскен қосымша түсiм.

Сд- өнiм сапасын көтерумен байланысты өндiрiсте өнiмдi өткiзудегi қосымша шығын.

Сбр-өндiрiстiк ақаулардың қыскаруымен байланысты шығынның төмендеу көлемi.

Көлемдi есептеудiң әдiсi П мына формуламен анықталады:

П=(Цн-Сн) (Цст-Сст) Vст Мұндағы: Цн, Цст- жаңа және ескi сату бағас

Сст, Сн- өнiм сапасын көтеруге дейiнгi және кейiнгi өнiм шығарукөлемi Өнiм сапасын көтерудегi жылдық экономикалық тиiмдiлiк (Э) былай анықталады:

Э=П-ЕнК

Мұндағы: Е- ақша қаражаттары тиiмдiлiгiнiң нормативтi коэффициентi

К- өнiм сапасын көтеру үшiн кәсiпорынға қажеттi қосымша ақша қаражаты.

Ақша қаражаттарының экономикалық негiзделуi үшiн (К) өнiм сапасын көтеру үшiн ақша қаражатының (Е) тиiмдiлiгiнiң абсолюттi коэффициентiн анықтау керек және оны нормативтi көлеммен (Ен) немесе кәсiпорындардың активтер тиiмдiлiгiмен (Rа) салыстыру керек:

Е=П/К

Егер Е>Ен немесе Е >Rа болса, онда мұндай жағдайда кәсiпорында өнiм сапасы тиiмдi және керiсiнше.

Өнiм сапасына әсер ететiн факторлар негiзiнде өнiм сапасының және оның бәсекеге қабiлеттiлiгiн көтерудiң негiзгi жолдарын анықтау қиын емес. Олар келесiдей:

Өндiрiстiң техникалық деңгейiн көтеру; бiлiктi мамандар деңгейiн көтеру; өндiрiстi және еңбектi ұйымдастыруды жетiлдiру, оның iшiнде өндiрiстi мамандандыруды дамыту; кәсiпорынға түсетiн шикiзат, материал комплект детальдардың сапа сына бақылау жүргiзу; ОТК жұмысының тиiмдiлiгiн көтеру, бұнда негiзгi тәртiп дайындалғанөнiмнiң ақаулығына емес, ол сапасыз өнiмнiң шықпасы үшiн өндiрiстеалдын-ала жасалынуы қажет, кәсiпорында метрологиялық қызметтiң техникалық деңгейiн көтеру; персоналдарды өз мiндеттемелерiн жоғары сапада отындағаны үшiнматериалды және моральдық ынталандыру; маркетинг қызметiн құру; өнiмдi дайындауда барынша сапалы жаңа материалды енгiзу; өнiмдi өндiруде және сатуда шығынды төмендету; тұтынушылардың өнiм сапасына және нарық коньюнктурасы талаптарын зерттеу, бiлу; жарнамалау, тарату; тиiмдi сату бағасын бекiту және т. б.

Бұлардың әрқайсысы өнiм сапасының жоғарылауына алып келуi мүмкiн, бiрақ сапа мәселесiн толықтай шеше алмайды. Сол үшiн осы мәселелердi шешуде кешендi әдiстеменi қолдану талап етiледi, яғни әр кәсiпорында (әсiресе iрi және орташа) ИСО 9000 стандартымен сәйкес келетiн өнiм сапасын басқару жүйесi енгiзiлуi және дамытылуы керек.

Қазақстан экономикасын қайта қалыптастырудағы ең бiр маңызды мәселелердiң бiрi- отандық өнiмдердiң сапасын қамтамасыз ету механизiмiн құру. Әлемдiк тәжiрибе көрсеткендей, осы механизмнiң маңызды элементi ИСО 9000 сериялы халықаралық стандартымен сәйкес келетiн сапа жүйесiн енгiзу және ұйымдастыру болып табылады.

Қазақстан экономикасына инвестиция тарту және оның көлемiн ұлғайту мақсатында ҚР Үкiметi 2003 жылы 590-шы Қаулысымен 2003-2008 жылдарға арналған республикалық сапа бағдарламасы қабылданған болатын. Бағдарламаның негiзгi мақсаты Қазақстан Республикасының кәсiпорындарында сапа жүйесiн енгiзу және тауарлардың, жұмыстар мен қызмет көрсетулердiң сапасын арттыру болып табылады.

Республикалық «Сапа» бағдарламасының негiзгi мiндеттерi:

көзделген өткiзу рыноктары стандарттарының талаптарына сай және тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыратын, iшкi және сыртқы рыноктарда сапалы және бәсекеге қабiлеттi тауарлар өндiру үшiн жағдай жасау; шет елдермен саудада техникалық кедергiлердi жою жолымен отандықдық тауар өндiрушiлердiң экспорттық әлеуетiн арттыруға көмек көрсетужәне осы негiзде әлемдiк экономикаға Қазақстан Республикасының ықпалдасуы проблемасын шешу; өнiмнiң сапасын арттыруға жәрдемдесетiн құқықтық, және әлеуметтiк жағдайлар жасау; сапа саласындағы нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру; отандық өнiмдердiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруға бағытталған ғылыми- техникалық прогресс жетiстiктерiн енгiзу; сапаны арттыру саласында iс-шаралар ұйымдастыру және насихаттау болып табылады.

Қазiргi жағдайда сапа жүйесiнiң сертификациясы және енгiзiлуi- бұл кәсiпорынның экономикалық тұрақтылығы және сенiмдiлiгi, өнiмнiң артуы және тұтынушылар сенiмдiлiгiн жаулап алды.

Шетелдiк мамандардың айтуынша, сапа жүйесiне сәйкес келетiн сертификат кәсiпорынға көп пайда мен артықшылық алып келедi дейдi. Кәсiпорынға сапа жүйесiн енгiзудiң қорытындысында еңбек сапасы, орындаушылық қабiлет, басқару процесi жоғарылайды және әртүрлi жоғалтулар қысқарады, сапаны қамтамасыз ету шығындары төмендейдi, сондай-ақ кәсiпорынның нарықтағы жағдайы нығаяды, өндiрiстiк мәдениет жоғары деңгеймен қамтамасыз етiледi.

Сапа жүйесi елiмiздiң Бүкiл әлемдiк сауда ұйымына кiру мүмкiндiгiн анықтайтын және нарықтағы бәсекеқабiлеттiлiгiн арттыратын маңызды факторға жатады. Қазiргi таңда ҚР-да кәсiпорындардың сапа жүйесi және оны шығаратын өнiмнiң сапасын бақылау 1999 жылы қабылданған стандарттау және сертификаттау туралы заңның аясында жүргiзiледi.

Стандарттау туралы халықаралық ұйым 1979 жылы сапаны басқару және Сапаны қамтамасыз ету жөнiнде техникалық комитет құрған болатын. 1985 жылы бұл ұйым сапаны қалыптастыру мақсатында 5 халықаралық стандарттаудың жобасын дайындады. Ал 1986 жылы Британдық стандарттарға сүйене отырып ИСО -9000 сериялы стандартын дайындап шықты. Бұлардың қатарына:

ISO-9001- жобалау, дайындау, өндiрiс, жөндеу және қызмет көрсету; ISO-9002- нақты өндiрiс; ISO-9003- өнiмдi бақылау және тексеру, ISO-9004- сапаны және сапа жүйесiн жалпы басқару.

Қазiр бұл стандарттар әлемнiң 151 мемлекетiнде енгiзiлген.

Бiздiң мемлекетте осы ИСО -9000 стандарттардың талаптары негiзiнде ҚР СТ ИСО -9000-2003 сериялы стандарттарын дайындап шықты.

1. 2 Өнiм сапасының көрсеткiштерi мен оған әсер ететiн факторлар

Қазiргi нарықтық экономика шығарылған өнiмнiң сапасына басқалай талап қояды. Бұл қазiргi заманда кез-келген кәсiпорынның өмiршеңдiгi, оның тауарлар нарығындағы және қызмет көрсетудегi орнықты жағдайы бәсекеге жарамдылық деңгейiн көрсетедi.

Өз кезегiнде бәсекеге жарамдылық екi көрсеткiшке байланысты - баға деңгейiне және өнiм сапасы деңгейiне. Ал екiншi фактор бiрте-бiрте бiрiншi орынға шығады. Еңбек өнiмдiлiгi, ресурстардың барлық турлерiн үнемдеу өнiмнiң сапасына тiкелей орын бередi.

Өнiм сапасы кәсiпорын қызметiнiң ең маңызды көрсеткiштер қатарына жатады. Сапа - бұл өнiм сапасының өзiн-өзi ақтауы, қажеттi жағдайда тұтынушының қажетiне сәйкес нақты қанағаттандыруы болып табылады.

Сапа - өнiм қасиеттерiнiң жиынтығын көрсетедi. Қасиеттер жиынтығы жақсы да жаман да болуы мүмкiн емес, сапа тек қатысты болуы мүмкiн. Егер өнiм сапасына баға беру қажет болса, онда қасиеттер жиынтығын қандай да бiр эталонмен салыстыру қажет. Эталон техникалық жағдаймен немесе бекiтiлген стандартты ең күштi отандық немесе халықаралық үлгiде болуы мүмкiн. Осы жерде « сапа деңгейi » (шетел әдебиеттерiнде « қатысты сапа », «сапа көлемi ») деп аталатын термин қолданылады.

Әйгiлi Американдық ғалым А. Фейгенбаум өзiнiң «өнiм сапасын бақылау» деп аталатын кiтабында өнiм сапасы мен қызметi жөнiнде былай дейдi Өнiмнiң және қызметтiң сапасы өнiм мен қызметтiң техникалық, технологиялық және эксплуатациялық сипатының жалпы жиынтығын анықтайды және бұйым мен қызмет көрсету арқылы тұтынушылардың талаптарына жауап бередi. Содан кейiн автор мынаны айтады сапа жалпы басқару әдiстерiнiң көмегiмен емес, тұтынушылар бойынша анықталады. »

Кейбiр мамандар өнiм сапасын ғылыми-техникалық және тауартанушылық қана емес, ол ең маңыызды экономикалық категория. Экономикалық категория ретiнде ол тұтынушылар нарығымен тығыз байланысты. Егер тұтынушылар нарығы - жалпы тауар пайдалылығы болса, онда өнiм сапасы- нақты жағдайда өнiмдi пайдаланудың тұтынушылық тұрақтылығының пайда болуын көрсетедi. Сапа тұтынушы тұрақтылығымен тығыз байланысты ғана емес, одан бөлiнбейдi, дегенменде оған тең емес. Сапа қоғамдық қажеттiлiктердi қанағат тандырумен байланысты бiр уақыттағы бiрнеше тұтынушылар нарығының қо- ғамдық пайдалылық деңгейiн сипаттайды.

Өнiм сапасы - бұл белгiлi мұқтаждылықты қанағаттандыруға үлкен себепшi болатын өнiмнiң пайдалылығының жиынтық ерекшелiгi. Өнiмнiң сапалылығы тек техникалық тауартану ғана емес, сонымен қатар ең маңызды экономикалық санаты болып табылаты. Экономикалық санаты ретiнде ол тұтыну құнына тығыз байланысты. Егер де тұтыну құны бұл жалпы алғанда тауардың пайдалылығы болса, ол өнiмнiң сапалылығы - бұл оны пайдаланудағы нақтылы жағдайда тұтыну құнының деңгейiндегi көрiнуi. Сапа бұл көпғасырлық даму жолдарынан өткен, яғни 1-кестеде көрсетiлгендей.

кестеде көрiп отырғандай халықаралық стандарт сапаны тек экономикалық категория ретiнде ғана қалыптастырып қойған жоқ, ол сапа көрсеткiштерiнiң жан-жақты әдiстемелiк мағынасын белгiледi.

ИСО 9000-2002 халықырылық стандарттерменi бойынша сапа талаптары орындаушы жеке қасиеттердiң жиынтық деңгейiн көрсетедi.

Сонымен қатар сапаның мынындай анықтамаларын кездестiруге болады:

сапа- бұл тұтынушының өнiмiмен және қызымет көрсету мен қанағаттандыру;

Сонымен қатар сапаның мынындай анықтамаларын кездестiруге болады:

сапа- бұл тұтынушының өнiмiмен және қызымет көрсету мен қанағаттандыру;

сапа- бұл дүкенге тауардың емес тұтынушылардың оралуы;

сапа- бұл бұйымды өндiруде және пайдалануда энергияның және материалдардың аз мөлшерде жұмсалуы.

Қоғам дамуының әр деңгейiнде сапаға деген талаптар күшейе бастайды. Қазiргi кезде сапа туралы өте кең мағынада айтылады және оны кiрiс, құндылық көрсеткiштерi және өнiм сапасын көтеру сияқты категориялармен байланыстыруға болады.

Мысалы Жопондық сапа тұжырымы сапаның 4 деңгейiн қарастырады:

Бiрiншi деңгей- «Стандартпен сәйкестiгi». Бұл деңгейде сапаның мемлекеттiк стандарт, техникалық жағдай, коммерциялық келiсiм және тағы басқа бойынша бағалануы. Өнiм сапасын тексеру процедуралары және стандартты бекiту талаптарын бiлу қажет және де сапаға мiндеттi түрде бақылау жасау қажеттiгi айтылады.

Екiншi деңгей- «Пайдалану сәйкестiгi». Өнiм стандартқа сәйкестенiп қана емес, ол қолдану талаптарын қанағат- тандыру керек. Сонда ғана ол нарықта сұраныс ретiнде қолданылады. Өнiмдi пайдаланудың барлық варианттарымен сәйкес келу үшiн, оның сапасы тек қана фирманың өндiрiстiк бөлiмшелерiмен ғана емес, маркетинг қызметiмен, зерттеу жәәне өңдеу, жоспарлау, сапаны бақылау, өтiм және сервис жұмыстарын да қарастыру қажет. Нарықты талдау және халықаралық функционалды басқару әдiстерi Жопонияда 60 жылдардың соңында, 70 жылдардың басында пайда болған көрiнедi.

Үшiншi деңгей- «Нарық талаптарымен сәйкестiгi». Бұл жерде жоғары сапалы тауар төмен бағада болғандығы көрiнедi.

Төртiншi деңгей- «Жасырын тұтынушылықпен сәйкестiгi» Iрi бай елдерде, мысалы Жопония, Ұлыбритания, АҚШ және тағы басқа елдерде нарық тұтынушылардың айқын талаптарын қанағаттандыратын барлық тауарларға толы болады. Сондықтан өтiм кезiнде жасырын қажеттiлiк ескерiлiп, тауар артықшылық алады. Тұтынушы өзiне не қажет екенiне еш күдiктенбейдi. Тек оған нақты бiр күтпеген тауарды сатып алуға ұсынғанда ғана ол осы тауарды өзiне ұнағанын және керек екенiн түсiнедi. Барлық елде қазiр өркендеушi фирмалар осы деңгейге жету үстiнде.

Қасиет- бұл өнiмнiң тұтынылуындағы немесе пайдалануындағы, бағалануда және оның құрылуындағы обьективті ерекшелiгi.

Өнiмнiң қасиетi жай және күрделi болып бөлiнедi. Жай қасиет- өнiмнiң бiр ғана обьективтi ерекшелiгiн сипаттайды ( мысалы түсi, қаттылығы және тағы басқа) Күрделi қасиет- бұл өнiмнiң бiрнеше обьективтi ерекшелiгiн, яғни жай қасиеттердiң жиынтығын бiлдiредi (мысалы сыртқы түрi жай қасиеттердi қосады: формасы, түсi, жоғарылау жағдайы және тағы басқа) .

Қасиет шартты түрде негiзгi жәнее жалғаспалы болып бөлiнедi.

Негiзгi қасиет- өнiмнiң және оның белгiлерiмен сәйкестiгiн сипаттайды, (мысалы, жиhаз үшiн- оны қолданудағы қолайлылық, ұзаққа төзiмдiлiгi, сыртқы түрiнiң әдемiлiгi) .

Жалғаспалы қасиет- негiзгi қасиеттердi нығайтады және түсiредi. (мысалы, жиhаз үшiн- оның салмағы) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.