Орыс демократиялық мәдениеті және қазақтың ұлы ғалымы Шоқан Уәлиханов

XIX ғасырдың екінші жартысы - орыс демократиялық мәдениетінің көтерілген кезеңі. Қазақстанды игерудің барысы және орыс-қазақ катынастарының терендеуі өлкені зерттеуді кеңейту қажеттігін туғызды. Дүние жүзіне белгілі ғалым П.П.Семенов-Тяңьшанский (1827-1914 жж.) Алтай бойына, Жетісу мен Орта Азияға саяхаттар жасап, өлкені жан-жақты зерттеді. Оның басшылығымен дайындалған "Ресей. Отанның толық гео-графиялық сипаттамасы" деген еңбектің "Қырғыз өлкесі", "Түркістан өлкесі" атты екі томы Қазақстан мен Орта Азияға арналған. Саяхатшы ғалым Верный, Семей және басқа да Қазақстан коныстарында болған. Бұл өлкелер әсіресе қазақ халқының тарихы туралы, ұлы саяхатшының сипаттамалары мен тарихи шолуларының маңызы зор.
Орыс ғалымдарының қазақ халқының тарихын, мәдениеті мен тұрмыс-салтын зерттеуі - қазак-орыс достығының айқын көрінісі. Көрнекті шығыс зерттеушісі, академик В.В.Радлов (1837-1918 жж.) Іле алқабын, Жетісуды зерттеп, ол жердегі халық ауыз әдебиетінің үлгілерін жинастырып, жариялады.
М. Красовский "Сібір кырғыздарының облысы" деп аталатын еңбегінде қазақ халқының шығу тегіне көңіл бөлді. Көрнекті зерттеуші Л.Мейердің "Орынбор ведомствосындағы кырғыз даласы" атты еңбегі Кіші жүз тарихын жан-жақты сипаттауға арналды.
Қазақ жерінің Ресей құрамына қосылу дәуірін біршама толық зерттеген А. Добросмысловтың "Торғай облысы. Тарихи очерк" атты еңбегінде Қазақстанның саяси дамуы жөнінде сирек кездесетін мәліметтер сакталған. Сонымен қатар қазақ халқының келелі мәселелеріне И.И.Крафт, В.Н.Витевский, Н.А.Макшеев, Л.Ф.Костенко, т.б. авторлар бірқатар еңбектерін арнады. Мұрағаттарда сақталынған белгісіз деректерді жарыққа шығарып, орыс-қазақ халықтарының байланысын барынша зерттеуде бұл авторлардың үлесі зор.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

1. Ч. Мусин «Қазақстан тарихы», Алматы 2005.
2. Ж Қасымбаев «Қазақстан тарихы», Алматы 2004.
3. Н. Мыңжан «Қазақстаның қысқаша тарихы»
4. Қазақстан тарихы очерктер