Бизнес
Мазмұны.
Кіріспе 2.3
Ι. Бизнес экономикадағы рөлі, орны.
1.1. Бизнес: анықтамасы, мәні, мазмұны, белгілері. 4.5
1.2. Бизнес экономикалық қызметтің қозғаушы
күші 6.8
ΙΙ. Бизнесті жүргізудің негізгі құжатты бизнес . жоспар.
2.1. Бизнес жоспардың негізгі бөлімдері. 9.13
2.2. Бизнес жоспардың жіктелуі. 13.14
2.3. Бизнес жоспардың өнімді өткізу нарығы. 14.15
ΙΙΙ. Оңтүстік Қазақстан облысы Ордабасы ауданындағы «Сатті . Санду» өндірістік кооперативтің бизнес жоспарын талдау.
3.1. Компанияның жобасы мен мінездемесі. 16.18
3.2. Өндірістік шығындар. 19.22
3.3. Коммерциялық бөлім. 22.23
Қорытынды. 23.24
Пайдаланылған әдебиеттер. 24.25
Кіріспе 2.3
Ι. Бизнес экономикадағы рөлі, орны.
1.1. Бизнес: анықтамасы, мәні, мазмұны, белгілері. 4.5
1.2. Бизнес экономикалық қызметтің қозғаушы
күші 6.8
ΙΙ. Бизнесті жүргізудің негізгі құжатты бизнес . жоспар.
2.1. Бизнес жоспардың негізгі бөлімдері. 9.13
2.2. Бизнес жоспардың жіктелуі. 13.14
2.3. Бизнес жоспардың өнімді өткізу нарығы. 14.15
ΙΙΙ. Оңтүстік Қазақстан облысы Ордабасы ауданындағы «Сатті . Санду» өндірістік кооперативтің бизнес жоспарын талдау.
3.1. Компанияның жобасы мен мінездемесі. 16.18
3.2. Өндірістік шығындар. 19.22
3.3. Коммерциялық бөлім. 22.23
Қорытынды. 23.24
Пайдаланылған әдебиеттер. 24.25
Кіріспе
Қзақстан экономикасы әкімшілік - әміршілдіктен нарықтық экономикаға өту кезеңінде. Негізінен ТМД елдерінің үкіметтері нарықтық қайта құруларды іске асыру үшін қажетті, мынадай бағыттарды ұстануда – мемлекеттік меншікті жекешелендіру, қаржылық, несиелік саясат, құнды қағаздар нарығын құру жалпы нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру. Кезек күттірмейтін шаралар қатарында кәсіпкерлік қызметті қолдау, шағын және орта бизнесті дамыту мәселелері тұр.
Экономикалық дамудың экономикалық моделі қазіргі заманғы экономикалық даму теорияларының арасында ең соңғы орында емес, оның мәні – экономика жағдайын жақсартуда жаңа шағын және орта кәсіпорындардың үлкен потенциалы бар екендігінде. Осы теорияға сәйкес мемлекет кәсіпкерлік белсенділікті ынталандырудың жеткілікті дәрежеде өнімді және оңтайлы әдістерін табуы тиіс. Өйткені экономика кезеңінде экономикалық дамудың кәсіпкерлік моделі жалпы экономиканы сауықтырудың маңызды факторы және дағдарыстан шығу жолындағы алғашқы қадам болып табылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының егемендік алып, тәуелсіз ел болғанынан да, он жылдан асты. Бұл жылдары елімізде әлеуметтік – экономикалық мәні аса жоғары қырауы игі өзгеріс жерге қол жеткізілді. «Осы жылдар ішінде тындырған ісіміздің басты түйіні, - деп көрсетті елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің халыққа жолдауында, - Қазақстанның дербес мемлекет болып қалыптасуында жатыр.
2
Біздің әлі де есею мен кемелдену кезеңінен өтуіміз керек, Қазақстандағы адамзаттың қоғамның бағасын бекіте беруіміз керек.»
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап шығудың басым бағыты экономиканы дамыту, осының негізінде еліміздің әлеуметтік – экономикалық жағдайын тұрақтандыру, халықтың әл – ауқатын
Қзақстан экономикасы әкімшілік - әміршілдіктен нарықтық экономикаға өту кезеңінде. Негізінен ТМД елдерінің үкіметтері нарықтық қайта құруларды іске асыру үшін қажетті, мынадай бағыттарды ұстануда – мемлекеттік меншікті жекешелендіру, қаржылық, несиелік саясат, құнды қағаздар нарығын құру жалпы нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру. Кезек күттірмейтін шаралар қатарында кәсіпкерлік қызметті қолдау, шағын және орта бизнесті дамыту мәселелері тұр.
Экономикалық дамудың экономикалық моделі қазіргі заманғы экономикалық даму теорияларының арасында ең соңғы орында емес, оның мәні – экономика жағдайын жақсартуда жаңа шағын және орта кәсіпорындардың үлкен потенциалы бар екендігінде. Осы теорияға сәйкес мемлекет кәсіпкерлік белсенділікті ынталандырудың жеткілікті дәрежеде өнімді және оңтайлы әдістерін табуы тиіс. Өйткені экономика кезеңінде экономикалық дамудың кәсіпкерлік моделі жалпы экономиканы сауықтырудың маңызды факторы және дағдарыстан шығу жолындағы алғашқы қадам болып табылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының егемендік алып, тәуелсіз ел болғанынан да, он жылдан асты. Бұл жылдары елімізде әлеуметтік – экономикалық мәні аса жоғары қырауы игі өзгеріс жерге қол жеткізілді. «Осы жылдар ішінде тындырған ісіміздің басты түйіні, - деп көрсетті елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің халыққа жолдауында, - Қазақстанның дербес мемлекет болып қалыптасуында жатыр.
2
Біздің әлі де есею мен кемелдену кезеңінен өтуіміз керек, Қазақстандағы адамзаттың қоғамның бағасын бекіте беруіміз керек.»
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап шығудың басым бағыты экономиканы дамыту, осының негізінде еліміздің әлеуметтік – экономикалық жағдайын тұрақтандыру, халықтың әл – ауқатын
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Искусство управления приватизированным предприятием: финансовая отчётность. Реальная картина состояния бизнеса. М.Дело
2. Искусство управления приватизированным предприятием: рациональная система бизнеса единиц. М.Дело
3. Транзитная экономика 2003 №7.
4. Қаржы қаражат 2002 №5
1. Искусство управления приватизированным предприятием: финансовая отчётность. Реальная картина состояния бизнеса. М.Дело
2. Искусство управления приватизированным предприятием: рациональная система бизнеса единиц. М.Дело
3. Транзитная экономика 2003 №7.
4. Қаржы қаражат 2002 №5
Бизнес.
Мазмұны.
Кіріспе
2-3
Ι. Бизнес экономикадағы рөлі, орны.
1.1. Бизнес: анықтамасы, мәні, мазмұны, белгілері. 4-5
1.2. Бизнес экономикалық қызметтің қозғаушы
күші 6-8
ΙΙ. Бизнесті жүргізудің негізгі құжатты бизнес – жоспар.
2.1. Бизнес жоспардың негізгі бөлімдері. 9-13
2.2. Бизнес жоспардың жіктелуі. 13-14
2.3. Бизнес жоспардың өнімді өткізу нарығы. 14-15
ΙΙΙ. Оңтүстік Қазақстан облысы Ордабасы ауданындағы Сатті – Санду
өндірістік кооперативтің бизнес жоспарын талдау.
3.1. Компанияның жобасы мен мінездемесі. 16-18
3.2. Өндірістік шығындар. 19-22
3.3. Коммерциялық бөлім. 22-23
Қорытынды. 23-
24
Пайдаланылған әдебиеттер. 24-25
Кіріспе
Қзақстан экономикасы әкімшілік - әміршілдіктен нарықтық
экономикаға өту кезеңінде. Негізінен ТМД елдерінің үкіметтері нарықтық
қайта құруларды іске асыру үшін қажетті, мынадай бағыттарды ұстануда –
мемлекеттік меншікті жекешелендіру, қаржылық, несиелік саясат, құнды
қағаздар нарығын құру жалпы нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру. Кезек
күттірмейтін шаралар қатарында кәсіпкерлік қызметті қолдау, шағын және орта
бизнесті дамыту мәселелері тұр.
Экономикалық дамудың экономикалық моделі қазіргі заманғы
экономикалық даму теорияларының арасында ең соңғы орында емес, оның мәні –
экономика жағдайын жақсартуда жаңа шағын және орта кәсіпорындардың үлкен
потенциалы бар екендігінде. Осы теорияға сәйкес мемлекет кәсіпкерлік
белсенділікті ынталандырудың жеткілікті дәрежеде өнімді және оңтайлы
әдістерін табуы тиіс. Өйткені экономика кезеңінде экономикалық дамудың
кәсіпкерлік моделі жалпы экономиканы сауықтырудың маңызды факторы және
дағдарыстан шығу жолындағы алғашқы қадам болып табылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының егемендік алып, тәуелсіз ел болғанынан
да, он жылдан асты. Бұл жылдары елімізде әлеуметтік – экономикалық мәні аса
жоғары қырауы игі өзгеріс жерге қол жеткізілді. Осы жылдар ішінде
тындырған ісіміздің басты түйіні, - деп көрсетті елбасы Н.Ә.Назарбаев
өзінің халыққа жолдауында, - Қазақстанның дербес мемлекет болып
қалыптасуында жатыр.
2
Біздің әлі де есею мен кемелдену кезеңінен өтуіміз керек, Қазақстандағы
адамзаттың қоғамның бағасын бекіте беруіміз керек.
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап
шығудың басым бағыты экономиканы дамыту, осының негізінде еліміздің
әлеуметтік – экономикалық жағдайын тұрақтандыру, халықтың әл – ауқатын
түбегейлі жақсарту. Республикамызды кеңестік дәуірдегі мемлекеттік
кәсіпорындар, зауыттар мен фабрикалар жекешендіріліп, олардың орнына жеке
меншікке негізделген шаруашылық субъектілер ұйымдастырды.
Қазіргі кезде бұрын тақтан қалған көптеген өндіріс орындары,
отандық және шетелдік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар ашылып, жұмыс
істеуде, сонымен қатар жаңа мазмұнды сан алуан өндірістік атаулар мен
ұжымдар да дүниеге келді. Ауылдық елді мекендерде өндірістік кооперативтер,
шаруашылық серіктестіктері, шаруа қожалықтары құрылды. Экономиканы жедел
дамытып, әлеуметтік өмірді тұрақтандырудың басым бағыты – шағын, орта және
ірі бизнесті дамыту қолға алынды. Бұл бағыт та өз кеңегінде оң нәтижесін
беруде.
Еліміздің экономикасын қайта түзетіп, әлеуметтік –
экономикалық әлеуметтік еселей дамытуда кәсіпорындардың Мұндағы басты
тұлға кәсіпкерлердің алатын орны ерекше. Отандық кәсіпкер қазірдің өзінде
тұрғындардың сұранысы мен өз ырғығын теруде қанағаттандырып қоймай
мемлекетіміздің іргесін нығайта беру барысында көптеген нақты қызметтер
атқаруда.
3
Ι. Бизнес экономикадағы рөлі, орны.
1.1. Бизнес: анықтамасы, мәні, мазмұны, белгілері.
Бизнес - істі жүргізу, қажетті және адамдардың
арасында сұранысқа ие өнім жасау, іс, қызмет нарықтық
экономиканың негізгі бағыты, адам қажеттілігін қанағат-
тандырудың көзі және сонымен бірге өмір салты жүйесі ретінде
қарастырылады.
Қоғамдағы өндірістің үш факторы – жер, еңбек және капиталға
американдық экономист И Шумпетер бизнесті өндірісітің төртінші факторы
ретінде қарастырады, ол бұл жерде іскерлік қасиеттерді, оған қатысушылардың
белсенділігін өндірістің қозғаушы күші ретінде, әлгі үш фактордың іс –
қимылын күшейтуші фактор ретінде түсінеді.
Бизнес – істі жүргізу мен адамдардың
іскерлік қатынастарының жүйесі. Субъектісіне және
меншік нысанына қарай оның мынандай түрлері болады:
1. Кәсіпкерлік бизнес, ол жеке меншік
өндіріс құрал – жабдықтарына негізделген . Одан қазіргі
тандағы мемлекеттік емес жаңа меншік түрлері ( топтық,
ұжымдық, кооператиивтік, акционер, пайлық ) өсіп шықты.
Кәсіпкерлік бизнестің негізгі бағыттары; өнім шығару, коммерция
(сауда) және коммерциялық делдалдық.
2. Тұтынушы бизнес, ол жеке меншікті тұтыну және
қызмет көрсету саласына негізделеді. Тұтынушы бизнеске
қатысушылар – барлық азаматтар, сонымен қатар басқа
4
фирмалардың өнімдердін тұтынушы ретіндегі кәсіпкерлер
3. Еңбек бизнесі,ол жеке меншіктік жұмыс күшіне негізделеді. Бұл
бизнестің субъектісі – жұмысшылар, олар өз еңбегін жалға сатады,
шарт бойынша еңбек етеді
4. Мемлекеттік бизнес , ол мемлекет меншігіндегі өндіріс
құрал – жабдықтары, ақпарат, интеллектуалды еңбек өнімі, құнды
қағаздар, ақша ресурстары, т.б. негізделеді. Мұнда мемлекттік
органдар басқа қатысушылармен іскерлік қатысу қатынастар
арқылы тепе – тең әріптес ретінде қызмет етеді.
Нарықтық экономикада кез келген бизнестің стратегиясы және
тактикасы болады. Бизнестің стратегиялықмақсаты - өндірісті, жұмысты (
қызметті ) жүзеге асыру процесінде пайданы ( табысты,
байлықты ) молайту ( максимилизациялау ). Тактикалық мақсаты – осы
стратегиялық нұсқаманы әр әріптеспен және клиентпен нақты жұмыс
істеу барысындабелгілі мәмлені жүзеге асыруда қолдану. Бизнестің
бір – бірімен байланысты, бірін – бірі толықтырып отыратын
шаралар және операциялар жолы арқылы бірте – бірте ойлаған
мақсатқа жеткізетін әрекет жоспарлары ( жобалары ) немесе
бағдарламалары шетел тәжірибесінде бизнес – жоспар деп
аталады.
5
1.2. Бизнес экономикалық қызметтің қозғаушы күші.
Бүгінгі күнде кәсіперліктің маңызды мәселелерінің бірі
бизнес жоспарды дайындау болып табылады. Жоспарлау менеджменті
міндеттерінің бірі және кәсіпорын қызметінің бола шығын болжамдауды, яғни
келесі мәселелерді шешуді білдіреді. Фирма қандай бағытта дамиды: қандай
қарқынмен, қойылған мақсатқа қалай жетуге болады, тұрлаусыздық және
тәуекелдік дәрежесін төмендету үшін не істеу керек.
Бизнес жоспарды дайындауға әсер ететін факторлар:
- Бизнеитің күрделілігі шағын шаруа қожайынының бизнес жоспары үлкен
көлемді. Өнім шығаратын, күрделі құрал – жабдықтары және қаржы есебі
бар ірі кәсіпорынның бизнес – жоспарынан айтарлықтай айрықшаланады.
- Бәсекелестік деңгейі, егер кәсіпорын күшті бәсекелестік күрес
жағдайында жұмыс істейтін болса, онда ол бәсекелестер тарапынан күшті
қысымды сезбейтіндерге қарағанда бизнес жоспарды дайындауда жинақы да
ұқыпты болуы керек.
Кәсіпорының жоспарлау процесінде кездесуі мүмкін
бірқатар проблемалар бар. Технологиясы тез өзгеретін салаларда жаңа
бәсекелестердің пайда болуына және нарықтық ортаның өзгеруіне байланысты,
бизнес жоспар басылымға шықпай-ақ ескіруі мүмкін, жағдайлар да болады.
Сондықтан ортаның өзгершелілігі тиімді бизнес жоспар жасау жолында көңіл
бөлуде талап етететін фактор болуы мүмкін. Елдегі жалпы
6
экономикалық және саяси жағдай екінші себеп болуы мүмкін, дағдарыс және
қоғамдағы басқа да күйзелістер жобаларды жүзеге асыруға кері әсерін
тигізетіні даусыз. Компаниялар өздерінің
қызмет көрсету сапасын материалды куәліктермен дәлелдеуі қажет. Мысалы,
отель клиенттің өзіне құндылы екенін қалай дәлелдеуі мүмкін? Тазалық
арқылы қызмет көрсету жылдамдығы, персоналдың сыпайылығы арқылы.
Компаниялар қызметті ұсынудың әртүрлі тәсілдерін қолдануы мүмкін.
Мысалы, ресторан тұтынушыларына кафетерий, швед столы, буфет, шам жағып
кешкі тамақ ұсынылады.
Қызметті таңдауда тұтынушыға көптеген факторлар әсер етеді.
Мысалы, клиенттің банкке барып несие қарастыруы. Тұтынушы ұқсас
немесе басқа қызмет алуға келген адамдарды көреді. Ол материалды
куәліктерді – банк ғимаратын, залдың ішкі көрінісін, әсемдігін, құралдарын,
жиһаздарын бағалайды. Тұтынушы банк персоналымен, несие алу маманымен
кездеседі.Тұтынушыға қызмет өндірісі және оны ұйымдастыру жүйесі
сезілмейді. Сонымен қызмет саласындағы жұмыс нәтижесі және клиенттің нақты
сатушыға деген көзқарасы мұнда көптеген өзгерістерде болып жатқан
факторларға тәуелді.
Қызмет саласында ішкі маркетингі, сыртқы маркетингі және әрекеттестік
маркетингі қалыптасады.
Сыртқы маркетинг компанияның қызметін дайындау, бағасын анықтау,
тұтынушыға оны жылжыту және ұсыну жұмыстарын белгілейді ішкі маркетингі
клиенттерге жоғары сапамен қызмет
7
көрсету үшін компания мамандарын дайындау және уәждемелеу жұмыстарын
жүргізеді. Әрекеттестік маркетингі персоналдың клиентке қызмет көрсету
іскерлігін арттыру ісімен шұғылданады. Себебі тұтынушы көрсетілген қызмет
сапасын оның техникалық деңгейімен (мысалы, медицина операциясы сәтті ме,
әлде басқаша ма) және функционалды деңгейімен (мысалы, хирургтің ауруға
жаны ашуы, қамқорлық білдіруі) бағалайды. Қызмет сапасы қызмет ақысын
төлеп, оны тұтынғаннан кейін ғана анықталады. Сондықтан бұл іс сатып алу
қауіп-қатерімен байланысты.
Қызмет саласындағы компаниялар бәсекелестік саралау деңгейін, қызмет сапасы
мен өнімділікті арттыру мәселелерін шешуі
8
ΙΙ. Бизнесті жүргізудің негізгі құжатты бизнес
. - жоспар.
2.1. Бизнес жоспардың негізгі бөлімдері.
Кез келген бизнес жоспардың бірінші бөлімі – бұл өнімді
(қызметті) бейнелеуден тұрады, яғни кәсіпкер қандай өнім өндіреді немесе
ұсынады. Бұл бөлімде қарапайым және анық түрде өнімнің мінездемесі мен
тартымды жақтары көрсетіледі, атап айтқанда
1. Тауарлар мен қызметтердің сипаты. Егер өнім туралы айтылатын болса,
онда оның физикалық мінездемесін сипаттау қажет. Сондай – ақ, өнімнің
фотосуретін салынған суретін немесе жарнамалық проспектілерін ұсынған
пайдалы. Қызметтерді ең жақсысы диаграммалардың көмегімен көрсеткен
дұрыс.
2. Тауардың қолданбалылығы мен тартымдылығы. Бұл жерде келесі мәселелерге
тоқталу қажет:
- Тауардың бірегей болуы, оның әлеуметі.
- Тартымдық (кейде сезгіштік, функцианалдық артықшылықтардың арқасында
болады. Мысалы, өнімнің кейбір түрлері белгілі бір операцияны
бәсекелес заттарға қарағанда жылдамырақ және тиімдірек орындауға
мүмкіндік береді. Кейде тартымдылық аз сезілетін факторларға тәуелді
болуы мүмкін. Сыртқы көрінісі, Маркетингтік стратегияның қаншалықты
белсенді жүргізілуі).
9
3. Егер өнім дайындалу кезеңінде болатын болса, онда талдау жүргізу және
дайындау кезеңінен бастап, нарыққа шығумен аяқталатын өнімнің
дайындалуы мен дамытылуы.
Инвесторды қандай да бір тауар немесе қызметтің
артықшылығы туралы сендіру үшін сарапшылар мен сол тауар немесе қызмет
жөнінде оң көзқараста болатын тұтынушылардың тізімін келтіру ұсынылады.
Маркетинг жоспар.
Бұл бөлімнің мақсаты – болжамды бизнестің тауардың
өнімділігін қамтамасыз ету үшін нарыққы қалай ықпал ететінін түсіндіру.
Көптеген инвесторлар жаңа компанияның табысы тауарға немесе қызмет
көрсетуге сұранысты анықтайтын факторға байланысты деп дұрыс айтады. Егер
тауарға немесе қызмет көрсетуге деген нақты қажеттілік анықтамасы, онда
аталмыш салада ешқандай шеберлік немесе капитал табысқа жетуге көмектесе
алмайды себебі, барлық бизнесте оның өмір сүруін қамтамасыз ететін сату
денгейінің көлемін қолдау талап етіледі. Бұл бөлімде келесі проблемалар
қарастырылады.
1. Сұранысты және нарық мүмкіндігін анықтау. Мұндай белгілі бір өнімге
және қызмет көрсетуге сұранысты, сонымен бірге нарық және оның
мүмкіндігін анықтау қажет. Басқаша айтқанда, сөз жалпы нарықты оның
бірінші және екінші сегментін және де осы сегменттердің мәні мен
сипаттамасын сипаттауда байып отыр. Өйткені нарықтық әр объектісінің
салыстырмалы тартымдылығына баға беру қажет:
10
- Қандай нарықтар бірінші дәрежелі және неге?
- Уақыт өте бұл қатынастағы мән өзгере ме?
Нарықты сипаттауда барлық мәлім еттер нақтыланған бөлеуі
қажет. Бизнес жоспарды жасау кезіндегі кезінен тараған қажетіліктер – ол
абстрактілі сипатқа ие мәліметтердің қосылуы.
1. Бәсекелестің және ықпал етудің басқа да факторлары.
а) Бұл тармақта бүгінгі бәсекеге және де оның кәсіпорынға ықпал ету
мүмкіндігіне талдау жасалады. Бұл жерде өнімі және қызметі жағынан
бәсекелес бола алатын фирмаларды нақтыанықтап алу керек.
2. Маркетинг стратегиясы бизнестің өткізу, жарнама және тауарды
жеткізу, баға қою, сатуда ынталандыру және сауда кәсіпорынның
орналасуын талдау сияқты маркетинг құралдарын басқаратындығын
білдіреді. Маркетингтің әрбір, құралын толығырақ қарастырайық.
а) Өткізу және тарату стратегиясы. Бұл жерде бизнестің тауарды
тұтынушыларға дейін жеткізу үшін қолданайын деп жатқан әдісі
көрсетілуі қажет. Сонымен қатар тауарды таратудың келесі вариантары
болуы мүмкін: жеке өткізу қызметі, диллерлер, делдалдар жүйесі. Егер
жеке өткізу қызметі пайдаланылса келесідей сауалдарға жауап беру
қажет:
- Тауарды жеткізумен кім нақты айналысады?
- Қандай қағида бойынша қызметкерлер жинақталған?
- Ынталандырудың қандай жүйесі қолданылады?
- Өткізу бөлімі қызметкерлерінің саны қанша?
11
- Олар қандай қағида бойынша бөлінген тауар немесе географиялық
аймақтар бойынша.
- Қандай сату жолдарын ... жалғасы
Мазмұны.
Кіріспе
2-3
Ι. Бизнес экономикадағы рөлі, орны.
1.1. Бизнес: анықтамасы, мәні, мазмұны, белгілері. 4-5
1.2. Бизнес экономикалық қызметтің қозғаушы
күші 6-8
ΙΙ. Бизнесті жүргізудің негізгі құжатты бизнес – жоспар.
2.1. Бизнес жоспардың негізгі бөлімдері. 9-13
2.2. Бизнес жоспардың жіктелуі. 13-14
2.3. Бизнес жоспардың өнімді өткізу нарығы. 14-15
ΙΙΙ. Оңтүстік Қазақстан облысы Ордабасы ауданындағы Сатті – Санду
өндірістік кооперативтің бизнес жоспарын талдау.
3.1. Компанияның жобасы мен мінездемесі. 16-18
3.2. Өндірістік шығындар. 19-22
3.3. Коммерциялық бөлім. 22-23
Қорытынды. 23-
24
Пайдаланылған әдебиеттер. 24-25
Кіріспе
Қзақстан экономикасы әкімшілік - әміршілдіктен нарықтық
экономикаға өту кезеңінде. Негізінен ТМД елдерінің үкіметтері нарықтық
қайта құруларды іске асыру үшін қажетті, мынадай бағыттарды ұстануда –
мемлекеттік меншікті жекешелендіру, қаржылық, несиелік саясат, құнды
қағаздар нарығын құру жалпы нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру. Кезек
күттірмейтін шаралар қатарында кәсіпкерлік қызметті қолдау, шағын және орта
бизнесті дамыту мәселелері тұр.
Экономикалық дамудың экономикалық моделі қазіргі заманғы
экономикалық даму теорияларының арасында ең соңғы орында емес, оның мәні –
экономика жағдайын жақсартуда жаңа шағын және орта кәсіпорындардың үлкен
потенциалы бар екендігінде. Осы теорияға сәйкес мемлекет кәсіпкерлік
белсенділікті ынталандырудың жеткілікті дәрежеде өнімді және оңтайлы
әдістерін табуы тиіс. Өйткені экономика кезеңінде экономикалық дамудың
кәсіпкерлік моделі жалпы экономиканы сауықтырудың маңызды факторы және
дағдарыстан шығу жолындағы алғашқы қадам болып табылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының егемендік алып, тәуелсіз ел болғанынан
да, он жылдан асты. Бұл жылдары елімізде әлеуметтік – экономикалық мәні аса
жоғары қырауы игі өзгеріс жерге қол жеткізілді. Осы жылдар ішінде
тындырған ісіміздің басты түйіні, - деп көрсетті елбасы Н.Ә.Назарбаев
өзінің халыққа жолдауында, - Қазақстанның дербес мемлекет болып
қалыптасуында жатыр.
2
Біздің әлі де есею мен кемелдену кезеңінен өтуіміз керек, Қазақстандағы
адамзаттың қоғамның бағасын бекіте беруіміз керек.
Бұдан туындайтын талаптар мен міндеттерді абыроймен орындап
шығудың басым бағыты экономиканы дамыту, осының негізінде еліміздің
әлеуметтік – экономикалық жағдайын тұрақтандыру, халықтың әл – ауқатын
түбегейлі жақсарту. Республикамызды кеңестік дәуірдегі мемлекеттік
кәсіпорындар, зауыттар мен фабрикалар жекешендіріліп, олардың орнына жеке
меншікке негізделген шаруашылық субъектілер ұйымдастырды.
Қазіргі кезде бұрын тақтан қалған көптеген өндіріс орындары,
отандық және шетелдік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар ашылып, жұмыс
істеуде, сонымен қатар жаңа мазмұнды сан алуан өндірістік атаулар мен
ұжымдар да дүниеге келді. Ауылдық елді мекендерде өндірістік кооперативтер,
шаруашылық серіктестіктері, шаруа қожалықтары құрылды. Экономиканы жедел
дамытып, әлеуметтік өмірді тұрақтандырудың басым бағыты – шағын, орта және
ірі бизнесті дамыту қолға алынды. Бұл бағыт та өз кеңегінде оң нәтижесін
беруде.
Еліміздің экономикасын қайта түзетіп, әлеуметтік –
экономикалық әлеуметтік еселей дамытуда кәсіпорындардың Мұндағы басты
тұлға кәсіпкерлердің алатын орны ерекше. Отандық кәсіпкер қазірдің өзінде
тұрғындардың сұранысы мен өз ырғығын теруде қанағаттандырып қоймай
мемлекетіміздің іргесін нығайта беру барысында көптеген нақты қызметтер
атқаруда.
3
Ι. Бизнес экономикадағы рөлі, орны.
1.1. Бизнес: анықтамасы, мәні, мазмұны, белгілері.
Бизнес - істі жүргізу, қажетті және адамдардың
арасында сұранысқа ие өнім жасау, іс, қызмет нарықтық
экономиканың негізгі бағыты, адам қажеттілігін қанағат-
тандырудың көзі және сонымен бірге өмір салты жүйесі ретінде
қарастырылады.
Қоғамдағы өндірістің үш факторы – жер, еңбек және капиталға
американдық экономист И Шумпетер бизнесті өндірісітің төртінші факторы
ретінде қарастырады, ол бұл жерде іскерлік қасиеттерді, оған қатысушылардың
белсенділігін өндірістің қозғаушы күші ретінде, әлгі үш фактордың іс –
қимылын күшейтуші фактор ретінде түсінеді.
Бизнес – істі жүргізу мен адамдардың
іскерлік қатынастарының жүйесі. Субъектісіне және
меншік нысанына қарай оның мынандай түрлері болады:
1. Кәсіпкерлік бизнес, ол жеке меншік
өндіріс құрал – жабдықтарына негізделген . Одан қазіргі
тандағы мемлекеттік емес жаңа меншік түрлері ( топтық,
ұжымдық, кооператиивтік, акционер, пайлық ) өсіп шықты.
Кәсіпкерлік бизнестің негізгі бағыттары; өнім шығару, коммерция
(сауда) және коммерциялық делдалдық.
2. Тұтынушы бизнес, ол жеке меншікті тұтыну және
қызмет көрсету саласына негізделеді. Тұтынушы бизнеске
қатысушылар – барлық азаматтар, сонымен қатар басқа
4
фирмалардың өнімдердін тұтынушы ретіндегі кәсіпкерлер
3. Еңбек бизнесі,ол жеке меншіктік жұмыс күшіне негізделеді. Бұл
бизнестің субъектісі – жұмысшылар, олар өз еңбегін жалға сатады,
шарт бойынша еңбек етеді
4. Мемлекеттік бизнес , ол мемлекет меншігіндегі өндіріс
құрал – жабдықтары, ақпарат, интеллектуалды еңбек өнімі, құнды
қағаздар, ақша ресурстары, т.б. негізделеді. Мұнда мемлекттік
органдар басқа қатысушылармен іскерлік қатысу қатынастар
арқылы тепе – тең әріптес ретінде қызмет етеді.
Нарықтық экономикада кез келген бизнестің стратегиясы және
тактикасы болады. Бизнестің стратегиялықмақсаты - өндірісті, жұмысты (
қызметті ) жүзеге асыру процесінде пайданы ( табысты,
байлықты ) молайту ( максимилизациялау ). Тактикалық мақсаты – осы
стратегиялық нұсқаманы әр әріптеспен және клиентпен нақты жұмыс
істеу барысындабелгілі мәмлені жүзеге асыруда қолдану. Бизнестің
бір – бірімен байланысты, бірін – бірі толықтырып отыратын
шаралар және операциялар жолы арқылы бірте – бірте ойлаған
мақсатқа жеткізетін әрекет жоспарлары ( жобалары ) немесе
бағдарламалары шетел тәжірибесінде бизнес – жоспар деп
аталады.
5
1.2. Бизнес экономикалық қызметтің қозғаушы күші.
Бүгінгі күнде кәсіперліктің маңызды мәселелерінің бірі
бизнес жоспарды дайындау болып табылады. Жоспарлау менеджменті
міндеттерінің бірі және кәсіпорын қызметінің бола шығын болжамдауды, яғни
келесі мәселелерді шешуді білдіреді. Фирма қандай бағытта дамиды: қандай
қарқынмен, қойылған мақсатқа қалай жетуге болады, тұрлаусыздық және
тәуекелдік дәрежесін төмендету үшін не істеу керек.
Бизнес жоспарды дайындауға әсер ететін факторлар:
- Бизнеитің күрделілігі шағын шаруа қожайынының бизнес жоспары үлкен
көлемді. Өнім шығаратын, күрделі құрал – жабдықтары және қаржы есебі
бар ірі кәсіпорынның бизнес – жоспарынан айтарлықтай айрықшаланады.
- Бәсекелестік деңгейі, егер кәсіпорын күшті бәсекелестік күрес
жағдайында жұмыс істейтін болса, онда ол бәсекелестер тарапынан күшті
қысымды сезбейтіндерге қарағанда бизнес жоспарды дайындауда жинақы да
ұқыпты болуы керек.
Кәсіпорының жоспарлау процесінде кездесуі мүмкін
бірқатар проблемалар бар. Технологиясы тез өзгеретін салаларда жаңа
бәсекелестердің пайда болуына және нарықтық ортаның өзгеруіне байланысты,
бизнес жоспар басылымға шықпай-ақ ескіруі мүмкін, жағдайлар да болады.
Сондықтан ортаның өзгершелілігі тиімді бизнес жоспар жасау жолында көңіл
бөлуде талап етететін фактор болуы мүмкін. Елдегі жалпы
6
экономикалық және саяси жағдай екінші себеп болуы мүмкін, дағдарыс және
қоғамдағы басқа да күйзелістер жобаларды жүзеге асыруға кері әсерін
тигізетіні даусыз. Компаниялар өздерінің
қызмет көрсету сапасын материалды куәліктермен дәлелдеуі қажет. Мысалы,
отель клиенттің өзіне құндылы екенін қалай дәлелдеуі мүмкін? Тазалық
арқылы қызмет көрсету жылдамдығы, персоналдың сыпайылығы арқылы.
Компаниялар қызметті ұсынудың әртүрлі тәсілдерін қолдануы мүмкін.
Мысалы, ресторан тұтынушыларына кафетерий, швед столы, буфет, шам жағып
кешкі тамақ ұсынылады.
Қызметті таңдауда тұтынушыға көптеген факторлар әсер етеді.
Мысалы, клиенттің банкке барып несие қарастыруы. Тұтынушы ұқсас
немесе басқа қызмет алуға келген адамдарды көреді. Ол материалды
куәліктерді – банк ғимаратын, залдың ішкі көрінісін, әсемдігін, құралдарын,
жиһаздарын бағалайды. Тұтынушы банк персоналымен, несие алу маманымен
кездеседі.Тұтынушыға қызмет өндірісі және оны ұйымдастыру жүйесі
сезілмейді. Сонымен қызмет саласындағы жұмыс нәтижесі және клиенттің нақты
сатушыға деген көзқарасы мұнда көптеген өзгерістерде болып жатқан
факторларға тәуелді.
Қызмет саласында ішкі маркетингі, сыртқы маркетингі және әрекеттестік
маркетингі қалыптасады.
Сыртқы маркетинг компанияның қызметін дайындау, бағасын анықтау,
тұтынушыға оны жылжыту және ұсыну жұмыстарын белгілейді ішкі маркетингі
клиенттерге жоғары сапамен қызмет
7
көрсету үшін компания мамандарын дайындау және уәждемелеу жұмыстарын
жүргізеді. Әрекеттестік маркетингі персоналдың клиентке қызмет көрсету
іскерлігін арттыру ісімен шұғылданады. Себебі тұтынушы көрсетілген қызмет
сапасын оның техникалық деңгейімен (мысалы, медицина операциясы сәтті ме,
әлде басқаша ма) және функционалды деңгейімен (мысалы, хирургтің ауруға
жаны ашуы, қамқорлық білдіруі) бағалайды. Қызмет сапасы қызмет ақысын
төлеп, оны тұтынғаннан кейін ғана анықталады. Сондықтан бұл іс сатып алу
қауіп-қатерімен байланысты.
Қызмет саласындағы компаниялар бәсекелестік саралау деңгейін, қызмет сапасы
мен өнімділікті арттыру мәселелерін шешуі
8
ΙΙ. Бизнесті жүргізудің негізгі құжатты бизнес
. - жоспар.
2.1. Бизнес жоспардың негізгі бөлімдері.
Кез келген бизнес жоспардың бірінші бөлімі – бұл өнімді
(қызметті) бейнелеуден тұрады, яғни кәсіпкер қандай өнім өндіреді немесе
ұсынады. Бұл бөлімде қарапайым және анық түрде өнімнің мінездемесі мен
тартымды жақтары көрсетіледі, атап айтқанда
1. Тауарлар мен қызметтердің сипаты. Егер өнім туралы айтылатын болса,
онда оның физикалық мінездемесін сипаттау қажет. Сондай – ақ, өнімнің
фотосуретін салынған суретін немесе жарнамалық проспектілерін ұсынған
пайдалы. Қызметтерді ең жақсысы диаграммалардың көмегімен көрсеткен
дұрыс.
2. Тауардың қолданбалылығы мен тартымдылығы. Бұл жерде келесі мәселелерге
тоқталу қажет:
- Тауардың бірегей болуы, оның әлеуметі.
- Тартымдық (кейде сезгіштік, функцианалдық артықшылықтардың арқасында
болады. Мысалы, өнімнің кейбір түрлері белгілі бір операцияны
бәсекелес заттарға қарағанда жылдамырақ және тиімдірек орындауға
мүмкіндік береді. Кейде тартымдылық аз сезілетін факторларға тәуелді
болуы мүмкін. Сыртқы көрінісі, Маркетингтік стратегияның қаншалықты
белсенді жүргізілуі).
9
3. Егер өнім дайындалу кезеңінде болатын болса, онда талдау жүргізу және
дайындау кезеңінен бастап, нарыққа шығумен аяқталатын өнімнің
дайындалуы мен дамытылуы.
Инвесторды қандай да бір тауар немесе қызметтің
артықшылығы туралы сендіру үшін сарапшылар мен сол тауар немесе қызмет
жөнінде оң көзқараста болатын тұтынушылардың тізімін келтіру ұсынылады.
Маркетинг жоспар.
Бұл бөлімнің мақсаты – болжамды бизнестің тауардың
өнімділігін қамтамасыз ету үшін нарыққы қалай ықпал ететінін түсіндіру.
Көптеген инвесторлар жаңа компанияның табысы тауарға немесе қызмет
көрсетуге сұранысты анықтайтын факторға байланысты деп дұрыс айтады. Егер
тауарға немесе қызмет көрсетуге деген нақты қажеттілік анықтамасы, онда
аталмыш салада ешқандай шеберлік немесе капитал табысқа жетуге көмектесе
алмайды себебі, барлық бизнесте оның өмір сүруін қамтамасыз ететін сату
денгейінің көлемін қолдау талап етіледі. Бұл бөлімде келесі проблемалар
қарастырылады.
1. Сұранысты және нарық мүмкіндігін анықтау. Мұндай белгілі бір өнімге
және қызмет көрсетуге сұранысты, сонымен бірге нарық және оның
мүмкіндігін анықтау қажет. Басқаша айтқанда, сөз жалпы нарықты оның
бірінші және екінші сегментін және де осы сегменттердің мәні мен
сипаттамасын сипаттауда байып отыр. Өйткені нарықтық әр объектісінің
салыстырмалы тартымдылығына баға беру қажет:
10
- Қандай нарықтар бірінші дәрежелі және неге?
- Уақыт өте бұл қатынастағы мән өзгере ме?
Нарықты сипаттауда барлық мәлім еттер нақтыланған бөлеуі
қажет. Бизнес жоспарды жасау кезіндегі кезінен тараған қажетіліктер – ол
абстрактілі сипатқа ие мәліметтердің қосылуы.
1. Бәсекелестің және ықпал етудің басқа да факторлары.
а) Бұл тармақта бүгінгі бәсекеге және де оның кәсіпорынға ықпал ету
мүмкіндігіне талдау жасалады. Бұл жерде өнімі және қызметі жағынан
бәсекелес бола алатын фирмаларды нақтыанықтап алу керек.
2. Маркетинг стратегиясы бизнестің өткізу, жарнама және тауарды
жеткізу, баға қою, сатуда ынталандыру және сауда кәсіпорынның
орналасуын талдау сияқты маркетинг құралдарын басқаратындығын
білдіреді. Маркетингтің әрбір, құралын толығырақ қарастырайық.
а) Өткізу және тарату стратегиясы. Бұл жерде бизнестің тауарды
тұтынушыларға дейін жеткізу үшін қолданайын деп жатқан әдісі
көрсетілуі қажет. Сонымен қатар тауарды таратудың келесі вариантары
болуы мүмкін: жеке өткізу қызметі, диллерлер, делдалдар жүйесі. Егер
жеке өткізу қызметі пайдаланылса келесідей сауалдарға жауап беру
қажет:
- Тауарды жеткізумен кім нақты айналысады?
- Қандай қағида бойынша қызметкерлер жинақталған?
- Ынталандырудың қандай жүйесі қолданылады?
- Өткізу бөлімі қызметкерлерінің саны қанша?
11
- Олар қандай қағида бойынша бөлінген тауар немесе географиялық
аймақтар бойынша.
- Қандай сату жолдарын ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz