Аудиттің стандарттары және аудиторлардың кәсіби этикасы

Жоспар

ЖОСПАР:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1. Аудит түсінігі және негізгі принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Аудит туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Аудиттің негізгі принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

2. Аудиттің стандарттары және аудиторлардың кәсіби этикасы...
2.1 Аудиттің халықаралық стандарттары және олардың сипаттамасы ... ...
2.2 Аудиторлық қызметтің этикалық нормалары ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3 Аудиторлар этикасы Кодексі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

3. Ұйым ішіндегі аудиторлық стандарттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ...

1. Аудит түсінігі және негізгі
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Аудит туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..
1.2 Аудиттің негізгі
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

2. Аудиттің стандарттары және аудиторлардың кәсіби этикасы...
1. Аудиттің халықаралық стандарттары және олардың сипаттамасы ... ...
2. Аудиторлық қызметтің этикалық
нормалары ... ... ... ... ... ... .. ... ...
3. Аудиторлар этикасы
Кодексі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

3. Ұйым ішіндегі аудиторлық
стандарттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Қолданылған
әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..

Кіріспе
Бұл курстық жұмысымның негізгі мақсаты Қазақстан Республикасындағы
аудиттің стандарттары және аудиторлардың кәсіби этикасының мазмұнын ашып
көрсету болып табылады. Негізгі міндеті
аудиттің стандарттары мен нормалары аудит жүргізілетін субъектілер мен
аудитордың жұмысын және біліктілігін қарап тексеруде жетекшілік, нысана
ретінде қолданылатындығын айтып өту.
Бірінші бөлімінде жалпы аудит туралы түсінік және негізгі
принциптерін қарастырғанмын, яғни ол туралы жалпы бүкіләлемдік түсініктерді
салыстыра отырып, әр ғалымның дәлелдеріне жеке тоқталдым. Яғни,аудиттің
мазмұнына қарастыру қарастыру барысында оның нақты құрамы
айту қажет . Олар мыналар :
1. шаруашылықтағы субъект;
2. мәлімет;
3. аудитордың мамандығы ;
4. фактілерді жинау және бақылау;
5. аудит стандарты;
6. аудитор ақпараты,есебі;
Екінші бөлімінде, негізгі аудиттің стандарттары және олардың кәсіби
этикасы жайында, яғни курстық жұмысымның негізгі мазмұнын ашып өттім.
Аудиттің халықаралық стандарттарына анықтама беріп, негізгі сипаттамаларын
атап өттім. Аудиторлық қызметтің этикалық нормаларын және аудиторлар
этикасы Кодексіне қысқаша анықтама беріп өттім. Аудиторлар этикасы
Кодексі Халықаралық бухгалтерлер Федерациясымен дайындалған. Осының
негізінде Қазақстан Республикасы Аудиторлар Палатасы, аудитор мамандғының
жауаптылығын ескере отырып, оның ролі жетекшілікті қамтамасыз етуде, сапалы
жұмысты мақтау, сонымен қатар оның жеке басына үйлесімді мүмкіндік туғызу
үшін аудиторлар этикасы Кодексін бекітуге шешім қабылдады.
Үшінші бөлімінде жалпы ұйым ішіндегі стандарттарын қарастырдым.
Аудиттің ұйым ішіндегі стандарттары нақты аудиторлық ұйымда аудиторлық
тексеруге бірыңғай тәсіл, оған әдетте келесі элементтер жатады:
• Келісім мақсатын анықтау.
• Бизнесті жалпы шолу.
• Мүмкін тәуекелді бағалау.
• Аудиторлық тексеру стратегиясын анықтау.
• Тәуелсіз тексерудің жоспары.
Курстық жұмысымның негізгі міндетіне жету жолдары:
1.1 Аудит туралы түсінік
1.2 Аудиттің негізгі принциптері
2.1 Аудиттің халықаралық стандарттары және олардың сипаттамасы
2.2 Аудиторлық қызметтің этикалық нормалары
2.3 Аудиторлар этикасы Кодексі
3. Ұйым ішіндегі аудиторлық стандарттар

1.1 Аудит туралы түсінік
Аудит туралы шыққан басылымдарда аудит - деген түінікке әр түрлі
анықтамарлар берілген. әрбір автор өзінің анықтамасын өз тарабынан
аңықтаған. К. Ш. Дюсембаев Теория аудита деген кітабында әр автордың 13
түрлі анықтамасын келтірген. Біз соның төрт түрлісін келтірейік те мазмұнын
қарастырып талдайық.
СНГ авторларының аудитке берген анықтамалары:
Осы келтірілген анықтамалардың мазмұнын талдап қарастыратын болсақ әр
түрлі мазмұнда құралғанын көреміз. Бір береді. Соған қарамастан осы
анықтамаларға бір ғана мақсат қойылады, ол аудиттің мағынасын, негізін
анықтау. Солай бола тұрса да ешбір анықтамада аудиттің негізгі мақсаты
ашылмай қалып отыр. Ол Аудиторлық қортынды туралы. Седеді, қандай бір
аудиторлық қортынды жасау. Екіншіден, аудиторлық тексерудің объектісі
туралы ешқандай автор еске де алмайды. Біздіңше ол үлкен кемшілік. Олай
дейтініміз, аудиторлық тексеру тапсырушының келісім-шартта көреткен
объектісіне ғана жүргізіледі, ол бірден-бір аудит жұмысының негізгі
принципі. Олай дейтініміз, тапсырушы өз субъектісінің шаруашылық
көрсеткішін толық немесе бір бөлімін аудиттік тексертуге қуқылы.
Кәсіпорын шаруашылығының жеке бір бөлігін немесе түгелдей шаруашылығын
қамтитын аудит болса да алғашқы құжаттарды тексереу немесе алғашқы
есепті тексеру міндетті түрде жүргізіледі. Аудит процесі одан әрі қарай
бухгалтерлік есептің жүргізілуіменоның құрылымын-ұйымдастырылуын тексерумен
жалғасатыны объективті жұмыс. Ондай болмаған жағдайда аудиттік тексеруді
тиянақты, дұрыс жүргізілді деуге болмайды. Кейбір авторлардың
анықтамаларында осы ойлар орынды айтылған деуге болады.
Көптеген авторлар шаруашылық-табыстылық көрсеткіштері деген сөз
құрамын көо келтірген. Біздің ойымызша бұлтүсініктеме орынды айтылған деуге
болады. Себебі, объектісі келісім-шарт негізінде мазмұн-талабына сәйкес
анықталады. Кәсіпорын шаруашылығына толық немесе бір бөліміне жүргізілсе де
оған жасаған аудиторлық қорытындыда, кәсіпорынның шаруашылық-табыстылық
көрсеткішімен байланыстылығы көрсетілмесе, ондай жағдайда аудиттің негізгі
мақсаты орындалмағаны. Нақты, әр елдердегі аудит туралы анықтама берген
авторалды қарастыратын болсақ, Англия ғалымы Рой Додж өзінің “Краткое
руководство по по стандартам и нормами аудита” кітабында “аудит – тәуелсіз,
дербес тексеру және табыстылық ақпарат туралы өз пікірін айту”, - деп
анықтама берген. Басқа бір англиядағы белгілі бухгалтерлік есеп, аудит
маманы Роджер Адамс “Аудит негізінде кәсіпкерлік ретінде қызмет көрсету,
қоғам үшін өте қажет мәліметтурдің дүрыстығын анықтаумен, кәсіпорынның
табыстылық ақпаратын тексеріп, басылымға шыққан міліметтердің шындығын
анықтау” – деп анықтама берген.
Америкалық профессор Джек Робертсон өзінің монографиясынды “Аудит – ол
кәсіпорын ақпаратындағы мәліметтердің, пайдаланушылар үшін табыстылық
ақпарат көрсеткіштеріндегі мәліметтік күдікті барынша азайту” – деп
анықтама береді. Осы аты аталған үш автордын ойын корытындылайтын болсақ,
англиялық аудит және есеп маманы Роджер Адамс өз анықтамасында аудиттің
мағынасына қоғамдық тұрғыдан қарайтынын көосетеді. Бұл ойдың мемлекеттер
үшін, әр елдің экономикасының дамуына аудит жұмысының атқаратын рөлін өте
жоғарыдеп бағалау. Себебі, аудит кәсіпорын шаруашылығының тиянақты дамуына
кепілдік беретіні анық. Яғни, кәсіпорындардың тиянақты дамуы қамтамасыз
етілген жағдайда ол елдің экономикасы даму жолында болады деген сөз.
Белгілі, АҚШ-тың аудит теорияасын және аудит жұмысының даму жолына көп
еңбек сіңірген профессор Джек Робертсон екі анықтама береді. Оның біреуінде
жоғарыда айтылған “мәліметтік күдік” – деген түсініктің мазмұнын
бухгалтерлік есеп, аудит түрғысынан қарастыратын болсақ, ол бухгалтерлік
есеп жасауда жіберілген қателердің салдарынан мәліметпайдаланушылардың
кәсіпкелігіне зиян келтіру әсерін айтады. Яғни, аудитордың міндеті сол
“Мәліметтік күдікті” бар мүмкіншілігінше азайтып, кәсіпкерлердің
сенімділігін арттыру. Барлық саладағы кәсіпкерлер өздерінің экономикалық
мәселелерін шешу барысында басылымға шыққан мәліметтерді күдіксіз
падалануына аудит кепілдік беруі қажет. Осы өзінің ойын қорытындылай келе
профессор Джек Робертсон аудиттің ең негізгі міндетінің бірі осы деп атап
көрсеткен.
Осындай ойын одан әрі жалғастыра отырып профессор “кәсіпкерлік күдік”
– деген түсінік қосады. Бұл түсінікті кәсіпкершілік шаруашылығандағы
күдіктенушілік, сенімсіздік немесе кәсіпкерлердің экономикалық даму
жолындағы кауіпптілігі деп түсенугі болады. Оған себеп: инфляцияның күшеюі,
салық төлемінің толқымалығы немесе көбеюі, сату процесіндегі
бәсекелестіктің күшеюі, жұмысшылардың ереуіл жасауы мен тағы басқа көптеген
себептерден болады. Осы аталған себептерден туындайтын “ кәсіпкерлік
күдіктің” мөлшерін немесе зияндылығын кәсіпкер есептеп шығарып, өз
шаруашылығын жүргезу үшін тиімді шешім қабылдай алады. “Кәсіпкерлік күдік”
аудит жұмысына ешқандай әсерін тигізбейді.
АҚШ-тың аудит мамандары Э:А. Аренс және Дж. К. Лобск өздерінің жазған
оқулықтарында мынадай анықтама береді: “Аудит ол процесс, арнайы мамандар
арқылы дербес тәуелсіздіқ жолымен кәсіпорын шаруашылық операцияларының
дұрыстығына тексеру жүргізіп, сол мәліметтер белгіленген нормативтік үлгіге
сай екенін анықтап, өзінің аудиторлық қорытындысын беру”. Шетел
мамандарының аудит мазмұнына берген анықтамаларын қорытындылайтын болсақ,
осы сонғы анықтама басқаларына карағанда біздің ойымызша аудитті толық
қарастырған сияқты
К.Ш. Дюсембаев аудит мазмұны туралы мынадай анықтама береді: “аудит –
дербес сараптау және қаржы есебімен қоса шаруашылық субъектілерінің барлық
жағын қамтитын мәліметтерге экономикалық талдау жасайды, ішкі бақылау
жұмысын тексеріп, бухгалтерлік есептің заңдылығын және нормативтік құжаттар
талабына сәйкестігін анықтап, тапсырушылар талабына жауап ретінде
түсініктеме қызметін атқару ” – деген. Автордың ойынша осы анықтамада аудит
эволюциясы ескерілген, екіншіден – тәуелсіз дербестігі көрсетілген,
үшіншіден – аудит процесіндегі талдаудың алатын орны ерекше делінген.
Себебі, талдау арқылы кәсіпорынның қатшылық жағдайы анықталып, даму жолына
сәйкес ұсыныстар берледі, төртіншіден – аудиттің консалтингтік қызмет
көрсету жағы айтылған.
Біздің ойыиызша, аудит дегеніміз – дербес, тәуелсіз аудит
мамандарының кәсіпкер ретінде келісім-шарт бойынша тапсырушылардың
шаруашылық-табыстылық есебін, бухгалтерлік есеп көрсеткіщтерінтексеру
арқылы анықтап, экономикалық талдау жасап, қажет болған жағдайда сараптау
жүргізіп, аудиторлық қорытынды жасау және әртүрлі түсініктеме қызметін
көрсету - деп ойлаймыз. Себебі, аудит жұмысының көлемі – объектісі,
шаруашылық субъектінің қалауында толық немесе бір бөлімін аудиттік
тексеруді тапсыру тапсырушының еркінде. Екіншіден, қандай есебі болмасын
оның мәлеметтерінің дұрыстығы, қатесіздігі тек қана бухгалтерлік есеп
көрсеткіштері арқылы анықталады. Үшіншіден, аудиттің негізгі мақсаты –
аудиторлық қорытынды жасау. Тапсырушының өз тарапынан төлем жасап, аудит
жасатудағы дірден-бір мақсаты – аудит қорытындысын алу. Себібі, тек аудит
қорытындысын алған шаруашылық субъектілерінің есебі басылымға шығады. Яғни,
ол шаруашылық жүргізуіне кепілдік алады деген сөз. Барлық сыбайластарымен
кедергісіз қарым-қатынаста болады.
Аудиттің мазмұнына қарастыру қарастыру барысында оның
нақты құрамы айту қажет . Олар мыналар :
1. шаруашылықтағы субъект;
2. мәлімет;
3. аудитордың мамандығы ;
4. фактілерді жинау және бақылау;
5. аудит стандарты;
6. аудитор қпараты,есебі;
Осы көрсетілген аудит элементтерін жеке-жеке қарастыру
қажет .
1. Шаруашылықтығы субъект .Аудит жұмысын орындау үшін міндетті
түрде сол субектінің шаруашылық бағытын ,көлемін анықтау қажет
.Оны сол субъектінің шаруашылық параметірлері құрайды .Оған аудит
барысында нақты болжам жасау үшін аудит қамтитын объектілердің
көлемі , мақсатты қарастырылыуы қажет. Мысалы, заң субектілері
немесе
эканомикалық объектіге қосылмайтын мәлімет жүйесі .
2. Мәлімет. Аудит жұмысы барысында тапсырушылар берген
мәлімет қарастырады . Аудитор олардың дұрыстығын дәлелдеп , өзінің
жаңа мәліметтерін құрайды . Сол жұмыс барысында олардан кемшілік
табуы немесе дұрыс еместігін анықтауы мүмкін. Ол негізінде
екі түрлі себептен болуы мүмкін;
1) ақпаратта кейбір мәліметтердің жетіспеушілігінен ;
2) ақпарат дұрыс жасалғанбағандықтан .
3. Аудитордың мамандығы . Аудит жүргшізуші жоғары дәрежедегі,
өз мамандығын жақсы меңгерген, сарапшы ,білгір адам болуы қажет
. Аудит барысында ол өзіне қажет фактілерді жинап талдау
жасайды , бір тұжырымға келтіріп,
қортынды жасауына пайдалана алатын болуы қажет .
4. Фактілерді жинау және бақлау .Аудитордың негізгі мақсаты ол-
фактіні жинау. Себебі сол фактілер арқылы ол өзінің аудиторлық
ақпаратын жасайды .
5. Аудит стандарты . Жиналған фактілер , мәліметтер өз кезегінде
бір жүйеге келтірілуі қажет. Оған негіз аудит стандарты.
Стандарт дегеніміз мәліметті бір жүйеге келтіру әдісі немесе
нормативтік ереже-нұсқау талабына сәйкес бір қалыпқа келтіру .
6. Аудитор ақпараты. Аудитор өз жұмысының қорытындысын тексеру
барысында анықталған кемшіліктердің
мазмұнын ,өзінің аудиторлық қортындысын ақпаратында көрсетеді.
Қорыта келгенде, жоғарыда келтірілген аудиттің міндетті құрамын
қарастырмай , нақты аудит жүргізу мүмкін емес . Аудиттің міндеті мен
мақсаты толық орындау үшін оның принціптерін білу қажет.

1.2 Аудиттің негізгі принциптері
Аудит жұмысы нақты принциптерді сақтау арқылы жүргізледі.
1. Ғылыми негізделігі . Аудиттің ғылыми негізгі оның
метадалогиасының диалектиалық әдісімен дамиды . Эканомика
тэориасындағы объективтік шындықты негізге алу болып табылады .
Аудит жұмысының барлық мәліметі , тұжырымы ғылыми жолмен
анықталған, дәлденген болуы қажет . Аудит
қызметінің ғылыми даму барысы оның көптеген нақты факторларын
талдау арқылы ол өзінің теориасын құрайды.
Аудит жұмысы барысында ғылыми зерттеу әдісі қолданылады.
Мысалы, аудитте эканомикалық талдау қолданылады, ол яғни фактілерді
зерттеп қортынды жасау. Сондықтан да аудит фирмалардың
басшылығы зерттеу жұмысын, тәжирибесін игерген ғалымдар.
2.Объективтілік. Бұл қағида ойлану, тек қана фактіге сүйену
арқылы ғана тұжырым жасау. Аудитор шыншыл, бұрмалаушылыққа
бармайтын, тазалық ұстайтын маман болу керек. Ол өзінің
аудиторлық қортындысына кәсіпорыннның табыстылық ақпаратын
шыншылдықпен тексеріп , объективті көрсеткіштерін анықтауға
міндетті. Оның қортындысы ешқандай күндіктенбеушілікке немесе
сенбеушілік жол бермейтін дәлелді болу қажет.
3. Дербестілік . Қоғам тану жолында аудитордың статусы өз
бетінше дербес деп танылған . Оған себеп ол бірінші ден , тапсырушыға
тәуелді емес , өйткені ол төлем алуына алдын тапсырушыға тәуелді
емес , өйткені ол онда төлем алуына алдын ала келісіп қояды,
екіншіден, оның жұмысын мемлекеттік аудит заңы мойындайды, үшіншіден
, тапсырушы мен аудитордың түпкі мақсаты бір . Олардың өзара
келісім -шарт бойынша анықтайтыны тек қана шындық.
Аудитордың дербестігін қорғау үшін арнайы шаралар қолданылады:
аудиторларды ротациялау , аудитор соты , мемлекеттік аудитор
тағайындпу , мемлекеттік аудитор департаментін, аудитор комитетін
құру.
Аудитор рациясы ло болжам арқылы бір аудитор қайта-қайта бір
кәсіпорыңға бара берсек оның дербестігі жойылады деген сөз.
Өйткені оны тапсырушы акциалық үлескер бол деп үгіттеп, аудит
принциптерін сақтамау жолына салуы мүмкін. Аудитор соты
аудиторлардың дербестігін қадағалап отырады . Мемлекет
Тұрғысынан аудитор дайындау ол кәзіргі аудитордың қоғамдық
құрлымын жою болып табылады. Кәзіргі кезде аудит комитетін
құру АҚШ-та көп тараған. Ондағы мақсат өндіріс компаниаларынң
мүдесін көрсету.
Қорыта келгенде,аудит стратегиаын кеңейту тұрғысына арнайы
инстеттар ашу қажет, аудитті жүргізу жұмысын жетілдіру қажет.
Біздің ойымызша сондай жұмыстарды іске асыру үшін Мемлекеттік
Қаржы Министірлігі , аудит платасы , бухгалтерлер ассоциациясы
көмектесуі қажет .
4. Кәсіби біліктілік .Аудит жұмысын өте жоғары деңгейдегі
мамандар жүргізуі қажет , ол теориалық және практикалық жағынан
өте білімді маман болуы және арнайы аудит әдістерін жақсы
біліуі қажет . Ол тексеру жұмысына машықтанған болуы керек .
Аудитор өз жұмысына қажетті ереже нұсқауларын өте жақсы
біліп іс жүзінде қолдана білуі қажет . Аудитор өз жұмысына
анализ жасауда , сараптау жүргізуде , компютермен жұмыс істеуде .
әбден машықтанған болуы қажет Ол барлық тексерушіге сене
бермеуі керек , тек өзі тексеріп көзі жетпеиінше ешқандай
қорытынды жасамауы керек .
5. Сенімділік , сөзге берік болуы ( конфиденцальность)
Аудитор өз жұмысының комиссялық құпиалығын сақтауға міндетті .
Үшінші жаққа өз мәліметін ерекше жағдайда ғана
хабарландыруға, тапсырушымен жазбаша келісім жасау арқылы беруге
қүқылы .
6. Тез-жеделдік принципі . Аудитордың жеделдігі ол өз
жұмысының тез, тианақты орындаудан тапсырушыға аудит
материалын уақытымен тапсыру . Аудиттің тез, жедел жүргізілуіне
екі түрлі себеп бар. Бірінші , аудит жүргізу уақыты нақты
белгіленбегендіктен , екіншіден , аудит үшін төлем сол
жұмыс уақытымен есептелінеді .
Соңғы жылдары баспабан шыққан арнайы әдебиеттерде “аудит”
түсінігі шаруашылық қызметін бақылаудың жаңа бағыты ретінде
кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы шаруашылық және комерциялық
қызметін қаржылық бақылаудың жаңа ұйымдастырушы түрі ретінде
анықталады . Біздің көзқарасымыз бойынша бұл түсінік “ қаржылық
бақылау” түсінігінен біршама кең. Өйткені, ол көрсеткіштердің дұрыстығы
тексертуді ғана емес,сондай-ақ шығындарды рационализациялау мен
паиданы заңдық негізде оптимизациялау мақсатымен шаруашылық қызыметін
жақсарту жөніндегі ұсыныстарды даиындауды қамтиды.Сонымен қатар
аудитті тексерумен,аудиторларды тексерушілермен теңестіруге
болмаиды.”Ревизия”термині латынның “revision”сөзінен аударғанда
“қызметті зерттеу”дегенді,ал”ревизор”термині” ревизияны жүргізуші
адам”деген мағынаны білдіреді.Тексеру мен аудит мазмұны жағынан
жақын болса да бір түсінік емес.Аудит тексеру мен бақылаудың түрлі
әдістері мен тәсілдерін қолдана отырып,сонымен бірге өзіне тән
ерекшеліктері бар.
Аудит екшқашанда белгілі бір сыңар жақ мақсатымен
жүргізілмейді және өзінің алдына клиеиенке зиян келтіру
мақсатымен негативті материалды жинау және толтыру міндетін
қоймайды. Ал ревизия көп жағдайда сыңар жақ бағытта
болып өзінің алдына ұнамсыз тұлғаларға қатысты, оның беделін
түсіретін материалдар жинауы міндет етіп қояды. Тексеруге (орынан
дабыл) деп аталған сылтау болады, яғни қарапайым тілмен
айтқанда кәсіпорын басшылығының сыртынан сөз тасу немесе жоғары
тұрған ұйымдарға жеткіліксіз силамшылық сылтау болады. Болашақ
қаралаушы бола отырып , ол өзіне тән қылықтармен айыптаушы
болады . Кейбір аса ақылды емес тексерушілер өзінің түрімен және
мінез-құлқымен тексерушіліге көбірек қорқыныш ұялатуға тырысады;
талап етпей керіліп, минут сайын есеп жұмыстарын олардың
ағымдағы жұмысынан аландаттырады. Мұндай тексерудің салдарымен
аудиторлар әлі де соқтығысуда, есеп жұмысшыларының көздерінде
тексерушінің алдындағы қорқыныш ұялап тұрады.
Аудитордың тексерушіден ерекшелігі тексерушінің тексерілумен
серіктестік қалпына тән. Мұнан өзге, оның жұмысында көп орынды
клиентке коммерциалық қызыметтің түрлі қиын сұрақтарына жауап
табуға кеңес беру қызыметі алады. Ол клиентке кеңес беріп
көмектесуі қажет. Аудитордың тексерушіден өзгешелігін түсіндіре
отырып аудиторды адвакатпен, тексерушіні кінәләушімен салыстыруға
болады.
Қазіргі кезде елімізде аудитор мамандығының қалыптасуы жүріп
жатыр. Былаиша айтқанда, барлығын нөлден бастауға тура келеді.
Тексерушілердің бар қадірлері кейбір белгілер бойынша аудитор
мамандығына қойылатын талаптарға сәйкес келмеуі мүмкін . Мәселе
олардың кәсіпорындарының өндірістік - шаруашылық қызметін қатаң
реттейтін және жауапты басқарушылық шешімдерді өз бетінше қабылдауға
жол бермеитін әкімшілік -конандалық жүйе жағдайында қалыптасуына да.
Сондықтан, кәсі-би тексерушілер аудиторлық жұмысқа ауыса отырып
қалыптас-қан әдет бойынша тексерушілік кінәлаушылық көзқарастан
арыла алмай келеді . Сондықтан , дәстүрлі тексерушінің ойлау пікірі
аудиторларға тіпті сай келмейді. Аудитор, бірінші кезекте
тексерілетін кәсіпорынға ақыл-кеңес беруші , көмекшісі , анықталған
кемшіліктерді қалай жоюды үйретіп және комерциялық жақсарту үшін не
істеуі керектігін айтушы тұлға. Өзінің орындауға керекті кеңесін ,
тілектерін ресми түрде емес, барынша биязы түрде жеткізіледі .
Әрине , кәсіпорындардың аудиторлық ұсыныстарын есепке алуы да алмауы
да мүмкін.

2.Аудиттің стандарттары және аудиторлардың кәсіби этикасы.
2.1 Аудиттің халықаралық стандарттары және олардың сипаттамасы.
Аудиттің стандарттары мен нормалары аудит жүргізілетін субъектілер
мен аудитордың жұмысын және біліктілігін қарап тексеруде жетекшілік, нысана
ретінде қолданылады.
Мұндай кәсіби стандарттарды құрастырумен халықаралық деңгейде 1977
жылы құрылған Халықаралық Бухгалтерлер Федерациясының (ХБФ) кеңесімен
негізі қаланған Халықаралық аудиторлық практика бойынша комитет (ХАПК)
шұғылданады.
Аудиторлық қызметтің халықаралық стандарттары 4 бөлімнен тұрады:
1. Негізгі постулаттар – бұл аудиторлық қызметтің стандарттарының жалпы
негіздерін құрайтын қажетті шарттар, логикалық принциптер,
заңдылықтар. Олар аудиторға ой-пікірін қалыптастыру және есептерді
толтыру үшін схемалар ретінде қызмет етеді, атап айтқанда, қандай
жағдайда, қай жерде нақты стандартты қолдануға болмайды.
2. Жалпы стандарттар – бұл аудитордың алдында тұрған міндеттерді
тиімдіжәне кәсіби орындау үшін қажетті ие болатын анықтау сапасы және
мамандық дәрежесі.
3. Жұмыс стандарттары – аудитордың жұмысын жоспарлаудың қажеттігі туралы
ережелер (нұсқаулар), ішкі бақылау жүйесін оқып білу және бағалау.
4. Есеп берудің және аудиторлық есептің стандарттары – аудиттің барысында
нақты қай қаржылық есеп беру тексерілетіндігіне, тиісті ережелер,
қаржылық есеп беру жалпы қабылданған ережелерге сәйкес толтырылған ба?
Қорытындыда қаржылық есеп берудің бухгалтерлік есеп талаптарына
сәйкестігі көрсетілуі тиіс.
Аудитті жүргізудің халықаралық стандарттары кәсіби деңгейі жалпы
әлемдік деңгейден төмен елдерде мамандықты дамытуға мүмкіндік береді.
Әр елде халықаралық стандарттары әр түрлі қолданады.
Ол бұл стандарттардың практикада қолдану мүмкіндігіне байланысты
бірнеше топқа бөлінетіндігінде:
• стандарттардың бірінші тобы – бұл өте тез, түгел және толық
қабылданатын стандарттар;
• екінші тобы – бұл мақұлданатын және жалғаулы өзгертулермен
қабылданатын стандарттар;
• үшінші тобы – бұл енгізуүшін анықтауды және тиісті экономикалық,
саяси, басқа да шарттарды қажет ететін стандарттар.
• Төртінші тобы – бұл осы елде пайдаланылуы дамудың тарихи
тенденцияларына және ұлттық психологиясына байланысты стандарттар.
Осыған байланысты бірқатар елдерде аудиттің халықаралық стандарттарын
қалыптастыруда, қолдануда абайлап байқаулықты көрсетеді. Мысалы: Канада,
Ұлыбритания, АҚШ елдерінде өз ұлттық стандарттары бар. Сондықтан оларда
аудиттің халықаралық стандарттары ұлттық ретінде мағлұматқа қабылданады.
Халықаралық аудиторлық практика бойынша Комитет жұмысты екі бағытта
жүргізеді:
- аудиттің халықаралық стандарттарын құрастыру және енгізу. Бұл
құжаттар аудиторлар үшін қаржылық есеп беру аудиті бойынша өз
міндеттерін орындауда жалпы жетекшілік материал болып табылады және
оларды сақтау міндетті түрде;
- аудиторлық практика бойынша халықаралық нұсқауларды құрастыру және
енгізу. Бұл құжаттарда стандарттардың статусы жоқ, бірақ аудитор
үшін практикалық көмек болып табылады.
Халықаралық бухгалтерлер федерациясының Халықаралық аудиторлық
практика бойынша Комитеті аудитті жүргізудің Халықаралық стандарттарын және
оның құрамындағы ілеспелі қызметті көрсету бойынша стандарттарын шығарды.
Төменде әр стандарттың негізгі мазмұны мен міндеті қарастырылған.
199. Кіріспе
100 Халықаралық стандарттаға және ілеспелі қызметтерге
Алғы сөз
Халықаралық бухгалтерлер федерациясының миссиясы бухгалтерлік мамандықты
бүкіл әлемдік қоғам үшін тұрақты, жоғары сапалы қызмет көрсету мақсатында
дамыту және жетілдіру осы бағытта жұмыс істей отырып, ХБФ Кеңесі ХАПК
негізін қалады, оның міндетіКеңестің атынан аудиттің және ілеспелі
қызметтің стандарттарын, нұсқауларын құрастыру және енгізу. ХАПК бұл
стандартар мен нұсқауларды қабылдау бүкіл әлем бойынша аудит пен ілеспелі
қызметтің практикасын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.