Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің қазіргі кезеңдегі сипаттамасы және даму деңгейі

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 84 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

Менеджмент тиімділігінің теориялық және әдістемелік негіздері

Тиімділіктің түсінігі және оның әлеуметтік-экономикалық мәні . . . 5
Менеджмент тиімділігінің факторлары және тиімділікті басқару жүйесінің көрсеткіштері . . . 12
Менеджмент тиімділігін бағалау тәсілі . . . 24

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің қазіргі кезеңдегі сипаттамасы және даму деңгейі

2. 1 Ұлттық Банк қызметінің тиімділігін бағалау . . . 31

2. 2 Ұлттық Банктің менеджмент тиімділігін анықтаушы сыртқы және ішкі орта параметрлерін анықтау . . . 42

Қазақстан Ұлттық банкінің менеджмент тиімділігін арттыру жолдары

3. 1 Ұлттық Банктегі менеджмент тиімділігін бағалаудың оңтайлы әдістемесі . . . 62

3. 2 Менеджмент тиімділігін арттырудағы Ұлттық банктің жүйесін жетілдіру жолдары . . . 75

Қорытынды . . . 82

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 84

Кіріспе

Қазақстан Республикасының стратегиялық мақсаттарға жетуі, оның бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату дүниежүзлік қауымдастықта оның саяси және әлеуметтік рөлін нығайтудың негізгі шарты ретінде үздіксіз экономикалық өсуді қамтамасыз ету болып табылады. Қазақстандық банктердің заманауи талаптарына беделді жауап бере алуы үшін басқарудың жетілген әрі тиімді жүйесі қажет.

Басқарудың қазіргі замандағы тұжырымдамасы әлеуметтік-экономикалық жүйе ретінде компанияның іс-әрекеті негізінде нақты адамды қояды және қызметкерді банктің ұйымдық-экономикалық механизмінің шешуші элементі ретінде қарастырады. Менеджмент тиімділігі нәтижені өндіріс шығындарымен, пайдаланған ресурстармен салыстыру арқылы анықталады. Сонымен қатар, мақсатқа жету үдерісінде менеджерлермен көбірек қолданатын маңызды әсер ету құралдары анықталады. Мұндай құралдардың ішінде стратегиялық менеджментті бағалауды қызметкерлер мотивациясының әдісін, бақылау жүйесін атап өту керек. Әсер ету құралдарын бағалауда таңдаудың дұрыстығына талдау жасау керек, яғни жағдайлардың, сапаның (таңдап алған баламалы құралдардың сапасынан өзгешілігі), іске асырудың нәтижелілігі мен тиімділігінің сәйкес келуі керек. Әсер ету мен әрекеттестікті басқару тиісті мүмкіншілігімен немесе басқару әлуеті (ақпараттық, әлеуметтік, ұйымдастырушылық) сипатталады. Осы тұрғыда қарастырылып отырған тақырыбы өз кезегінде өте өзекті болып табылады.

Көптеген батыс және қазақстандық банктер жиылған ұжымы бар, қызметкерлері бар, қызметкерлері өз қызметіне беріліп атқаратын, иерархиялық кедергілер жойылған фирмалар табысты екеніне көз жеткізеді, өйткені осы жәйттерден фирманың материалды ауқаттылығы тікелей тәуелді. Қазіргі таңдағы басқарушы сыртқы орта жай-жапсарын, орын алып отырған ахуалды, банкпен еніп отырған жүйесінің қоғамдық құрылымын, жалпы мәдениеттің элементтердің белгілі бір мөлшерде игеруі, қарамағындағыларға үйренуі қажет. Заманауи басқару әдістерін меңгерген басқарушы банк мүмкіндіктерін бейімдеу мен басқару жүйесін жетілдіруге әрдайым алаңдауы қажет. Бұл әсіресе, мемлекеттік саясат, нарық инфроструктура оның жетіксіздігі, инфляция өсуі, іскер серіктестердің ұстанымсыздығы сияқты сыртқы жағдайдың тұрақсыздығына өте маңызды. Маман болу үшін менеджерге: ішкі мәдениетін арттыруы, жинақы, алғыр, жауапкершілік сезімі жоғары болуы керек. Бұдан шығатыны, сыртқы серіктеспен және мемлекет органдарымен, нарықтық инфрақұрылымымен және кәсіпкерлік сектормен жұмыс менеджмент функциясын іске асыруда басымдылық және ерекше саласы болып саналады, ол жұмыс едәуір дәрежеде оның тиімділігін анықтайды.

Менеджмент тиімділігі - басқару нысанындағы мақсатқа жетуде пайда болған тиімділікті, пайдаланған ресурстар мен шығындарды салыстыру арқылы анықталған әлеуметтік-экономикалық нәтижені қамтамасыз етуді білдіреді [1] .

Дипломдық жұмыстың мақсаты менеджмент тиімділігінің теориялық негіздері және тәжірибесін зерделеу негізінде ұйымдағы менеджмент тиімділігін арттыру бойынша ұсыныстар әзірлеу болып табылады.

Аталмыш мақсатқа сай келесі міндеттер қойылады:

- менеджмент тиімділігінің теориялық және әдістемелік негіздерін зерделеу;

- ұйым деңгейіндегі менеджмент тиімділігін талдау: сыртқы және ішкі параметрлер бойынша;

- банктегі менеджмент тиімділігін бағалаудың оңтайлы әдістемесі: нәтижелер бойынша басқару тұрғысынан сауалнама нәтижелерін талдау негізінде жоғары нәтижелікке қол жеткізудегі кедергі жасаушы факторларды анықтау;

- менеджмент тиімділігін арттыруда банк операцияларын жетілдіру жолдарын қарастыру.

Зерттеу объектісі ретінде «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі» алынған болатын. Өз кезегінде Ұлттық Банк - Қазақстан Республикасының орталық банкі болып табылады және Қазақстан Республикасы банк жүйесінің жоғарғы (бірінші) деңгейін білдіреді.

Дипломдық жұмыстың құрылымы, кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Менеджмент тиімділігінің теориялық негіздері

1. 1 Тиімділіктің түсінігі және оның әлеуметтік-экономикалық мәні

Менеджмент-дәстүрлер тарихы концепцияларды, институттарды, теория мен практиканы қамтитын бүкіл адам мәдениетінің элементі.

Тиімділік деп өндірістік шығындармен салыстырғандағы нәтижелік деңгейін айтады. Латын тілінде «effectivus» пәрменді, өндіргіш, белгілі бір нәтиже беруші деген ұғымды білдіреді.

Тиімділіктің негізгі функциясы - әсер ету және әрекетті басқару арқылы мақсатқа жету, өндірісте нәтижені алу және көбейту, оны тиімді тұтынуға дейінгі өндірістік үдерістің барлық сатылары арқылы қол жеткізу. Басқару тиімділігінің экономикалық мәні - басқаруға керекті қолда бар ресурстар (шығындар) арқылы басқару нысанында ең үлкен экономикалық нәтижені қамтамасыз ету.

Банктегі экономикалық нәтиже таза табыс пен пайданың шамасы арқылы бейнеленеді. Сонымен қатар менеджменттің экономикалық нәтижесін анықтағанда оның шамасын анықтаумен қатар оның бөлінуі мен тұтыну тиімділігі ескеріледі, банкті дамытуға және болашақта жаңғырту үшін қажетті пайданың мөлшерін анықтау болып табылады. Әлеуметтік-экономикалық жүйе тұрғысынан әлеуметтік нәтиже жұмыскерлердің өмір сүру деңгейі мен сапасы арқылы байқалады.

Менеджменттің ғылыми-техникалық нәтижесі өнімнің жаңартылуы, оның сапасы мен ішкі және сыртқы нарықтағы бәсекеге қабілеттілігі арқылы байқалады. Экологиялық нәтижесі - қоғамның әлеуметтік және экономикалық өмірімен қарым-қатынасы, табиғатты жаңарту мен сақтау арқылы білінеді.

Менеджмент тиімділігі нәтижені өндіріс шығындарымен, пайдаланған ресурстармен салыстыру арқылы анықталады. Сонымен қатар, мақсатқа жету үдерісінде менеджерлермен көбірек қолданатын маңызды әсер ету құралдары анықталады. Сонымен қатар, мақсатқа жету үдерісінде менеджерлермен көбірек қолданатын маңызды әсер ету құралдары анықталады. Мұндай құралдардың ішінде стратегиялық менеджментті бағалауды, қызметкерлер мотивациясының әдісін, бақылау жүйесін атап өту керек. Әсер ету құралдарын бағалауда таңдаудың дұрыстығына талдау жасау керек, яғни жағдайлардың, сапаның (таңдап алған баламалы құралдардың сапасынан өзгешілігі), іске асырудың нәтижелілігі мен тиімділігінің сәйкес келуі керек. Әсер ету мен әрекеттестікті басқару тиісті мүмкіншілігімен немесе басқару әлеуеті (ақпараттық, әлеуметтік, ұйымдастырушылық) сипатталады. Сондықтан да тиімділікті бағалауда басқарушылық әлеуетін пайдалану деңгейі анықталады.

Сыртқы байланысты тиімді іске асыру нарықтық және мемлекеттік реттеушіге, сонымен қатар олардың әрекеттестігіне әсер етеді. Осы облыстардағы әсер мен әрекеттесу құралдарын таңдау әсер етуші факторлардың кешендігі және оның әр уақытта өзгеріп отыратына байланысты ол өте қиын мәселе болып табылады. Сондықтан менеджерлер үшін осы немесе басқа жағдайлардағы сыртқы ортаның көрсеткіштерінің өзгеруін байқау маңызды болады.

Айтып кететін жайт, нақты сыртқы ортада фирманың өнімі сатылады, оның іс-әрекетінің негізгі нәтижесі және оның жекеленген түрлері анықталады. Бұдан шығатыны, сыртқы серіктеспен және мемлекет органдарымен, нарықтық инфрақұрылымымен жұмыс, менеджмент функциясын іске асыруда басымдылық және ерекше саласы болып саналады, ол жұмыс едәуір дәрежеде оның тиімділігін анықтайды.

Менеджмент тиімділігі келесі бағыттар бойынша бағаланады:

- бағалау мақсатын негіздеу және орнату;

- бағалау көрсеткіштерін іріктеу критерийлерін таңдау;

- осы өнімге деген қажеттілік пен фирманың мақсатының өлшемдестігін анықтау;

- мақсат пен қажеттілікті өлшемдестіру;

- негізгі нәтиже мен қажеттілікті өлшемдестіру;

- менеджмент нәтижелігін анықтау;

- мақсаттың ресурспен қамтамасыз етілгенін анықтау;

- негізгі нәтиженің ресурстармен ара қатынасы;

- экономикалық нәтиженің пайдаланған ресурстардың әрбір түрінің шамасына қатынасы;

- экономикалық нәтиженің шамасын анықтау;

- экономикалық нәтиженің басқаруға жұмсалған шығындардың шамасына қатынасы;

- әрбір қолданылған ресурстардың тиісті әлеует шамасына қатынасы;

- стратегия, еңбек мотивациясы, басқаруды ұйымдастыру нысаны сияқты әсер ету құралдарын жасау және іске асыруға байланысты басқару үдерісінің тиімділігін анықтау;

- ресурстық, ұйымдастырушылық, ақпараттық, ғылыми-технологиялық, экологиялық, кадрлық сияқты әлеует түрлерін пайдалану мөлшерін анықтау;

- әлеуметтік ғылыми-инновациялық, экологиялық, ұйымдастырушылық нәтижелерін анықтау;

- әлеуметтік-экономикалық жүйенің әрбір әлеуеттік түрлерін қолдану тиімділігін анықтау [2] .

Қазіргі заманғы менеджмент теориясы келесі менеджмент тиімділігінің түрлерін көрсетеді:

- әсер ету және әрекеттестік құралдары бойынша: мақсатты, мотивациялық, стратегиялық, техникалық, ресурстық, шығындық, жоспарлық, болжамдық, әлеуеттік, атқарымдық құралдары;

- нәтиженің мазмұны бойынша - экономикалық, ұйымдастырушылық, әлеуметтік, экологиялық мазмұны;

- уақыт факторы бойынша - келешектілік, ағымдық, оралымдық уақыты;

- менеджментті дамыту жүйесінің сатысы бойынша - жасау, қалыптастыру, дағдарысқа қарсылық, жетілдіру, қайта қалыптастыру сатысы;

- басқару қызметінің түрлері бойынша - маркетингтік, инновациялық, инвестициялық, өндірістік, қаржылық, коммерциялық, кәсіпкерлік түрлері;

- тиімділік нысаны бойынша - менеджмент жүйесі, басқару қызметі, басқару үдерісі, басқару жаңалығы, қызметкерлер мен менеджерлер қызметтері.

Басқарудың түрі ретінде менеджменттің негізгі белгілеріне мыналарды жатқызуға болады: адам, оның қажеттіліктері, мүдделері, уәждері, құндылықтары, нұсқамалары басқаруды ұйымдастырудың бастапқы сәті мен оны жүзеге асырушы болып табылады; басқарудың тәсілдемесінде, принциптерінде және әдістерінде экономикалық құралдар мен басқару әдістеріне артықшылықтар беріледі; менеджер мен қызметкерге қойылатын басты талап ретінде көрінетін кәсіби тұрғыдан басқару менеджментке тән, яғни менеджер экономикалық және әлеуметтік - психологиялық білімдерді игеріп оқуы керек; ұйымдастыру ісінде менеджментке жағдайдың өзгеруне қарай және инновациялық типті ұйымдастыруда, яғни жаңашылдыққа жылдам бейімделе алатындай басқаруды икемді ұйымдастыру тән; менеджмент менеджменттің жеке басына қойылатын талаптардың кешенін танытуы керек. Олардың ішіндегі негізгілері - тапқырлық, байланысқа бейімділік (коммуникабельность), сенімділік. Бұл сапалар басқару өнерін танытуда маңызды рөл ойнайды.

Қазіргі таңда кәсіпорынды тиімді әрі ұтымды басқару жүйесі әлі де төмен деңгейде қалып отыр. Сонымен қатар нарық қатынастарына бейімделген басқарудың функционалды механизмі дайындалмағандықтан бәсеке жағдайында туындайтын көптеген мақсаттарға қол жеткізіле бермуі.

Сондықтан кәіпорындар заман талабына сай, қазіргі басқару қағидасына негізделген, жоғары бәсекелік потенциалды және стратегиялық бағытты қамтамасыз ететін басқару жүйесін қалыптастыру тұжырымдамасын енгізу қажет болып табылады.

Қазіргі басқарудың жүйелік қағидаларына мыналар жатқызылады:

- жүйенің өздігінен ұйымдастырылып және өзін-өзі басқаратын инновациялық элементтерін қалыптастыру және дамыту қарқыны;

- көлденең байланыстарды күшейту және тік құрылымдарды орталықсыздандыру;

- еңбек процесінің гуманизациясы;

- басқаруды тек іс-әрекет процесіне ғана емес, сонымен қатар соңғы нәтижеге де бағыттау;

- «басқарушылық» экономикасының кәсіпкерлікке айналдыру үшін адам ресурстарының потенциалын өсіру;

- объект пен субъект арасындағы кері байланыстың негізінде басқарудың барлық элементтерінің жағдайына жүйелік бақылаудың ұйымдастырылуы;

- оң және теріс әсер ететін ауытқуларға жылдам әсер етеді;

- өндірістің бес факторы - еңбек құралы, еңбек заттары, капитал, ақпарат және адамдарды біріктіру есебінен басқаруды тиімді ету;

- адамға деген қарым-қатынас тек мақсатқа жетудің құралы ретінде ғана емес сондай-ақ басқарудың мақсаты ретінде де болуы керек.

Басқару жүйесі жүйелік және жағдайлық тәсілдердің келесі қағидаларында құрылуы қажет: толық шаруашылық және өндірістік тәуелсіздік, кәсіпкерлік қызмет түрлерін еркін таңдау; қоршаған орта мен нарық қажеттіліктеріне стратегиялық бағыт-бағдар жасау; қоршаған ортаның өзгеруіне байланысты басқарудың жүйесі мен потенциалының инновациялық бейімделуі; нарық талаптары мен инновациялық қайта қалыптастыруға байланысты басқару құрылымының органикалық түрде дамуы; өзін-өзі дербес қаржыландыру; ұйымның міндеттеріне сәйкес, ресурстарды ұтымды пайдалану; нарықтық қатынастардың талаптарына сәйкес жүйенің бейімділігі, сенімділігі, икемділігі мен опперативтілігі; басқару жүйесінде басқарудың мақсаттылық (мақсатты-бағдарламалық), стратегиялық, маркетингтік, дивизионалдық, сызықтық, функционалдық және басқа да түрлерін ұтымды үйлестіре отырып жүзеге асырған жөн.

Басқару органдарның ұйымдық құрылымы бәсеке қабілетті басқару жүйесінің қалыптасу негізін құрайды, әрі басқару есебі мәліметтері негізінде, анықталмаған жағдайда субъектілердің мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес басқару функциялар кешенін жүзеген асыруға және басқару шешімдерін жасап шығаруға сондай-ақ сыртқы орта факторларының өзгеруіне қарсы тұруға қабілетті ұйымдаса байланысқан элементтер жиынтығын көрсетеді.

Ұйым қызметінің тиімділігін өзара байланысты үрдістердің жүйесін құру және бсқару арқылы көтеруге болады. Бұл, ұйым - өнім мен қызметтің тұтынушы қанағаттанрлықтай, өнім шығару және қызмет көрсету үрдістерін біріктіруге ұмтылуы тиіс дегенді білдіреді.

Жүйені басқару қағидасы төмендегі іс-әрекеттер арқылы жүзеге асады: белгіленген мақсаттарға әсер ететін процестерді белгілеу арқылы жүйені анықтау; мақсатқа жету үшін оптималды әдіс арқылы жүйені құрылымдау; жүйедегі процестер арасындағы өзара байланысты түсіну; бағалау мен аттестация негізінде жүйені үздіксіз жетілдіру, басымдылық қызметінде ресурстардың келісімділігін орнату.

Басқарушы сыртқы орта жай-жапсарын, орын алып отырған ахуалды, коорпорация мен еніп отырған жүйесінің қоғамдық құрылымын, жалпы мәдениеттің элементтердің белгілі бір мөлшерде игеруі, қарамағындағыларға үйренуі қажет. Маман болу үшін менеджерге: ішкі мәдениетін арттыруы, жинақы, алғыр, жауапкершілік сезімі жоғары болуы керек.

Мұндай басқарушыға уақытшалық психологиясы, шаруаларға ырыңсыздық, қарамағындаларға қысым көрсету, әкімшілік басыну сияқты стиль жат болуы шарт. Ұйымдық мәдениетті меңгерген басқарушы ұйым мүмкіндіктерін бейімдеу мен басқару жүйесін жетілдіруге әрдайым алаңдауы қажет бұл әсіресе, мемлекеттік саясат, нарық инфраструктура оның жетіксіздігі, инфляция өсуі, іскер сеіктестердің ұстанымсыздығы сияқты сыртқы жағдайдың тұрақсыздығына өте маңызды.

Басқарушының қызметінде басқару шешімдерін қолдан ең бастысы болғандықтан, келесі құрамнан тұратын басшының корпоративтік мәдениет бөлігі ой-талдау мәдениеті де маңызды орынға ие:

- көптеген ауыспалы (жәйттар, факторлар, белгілер) деп осы жағдай үшін немесе тапсырма үшін барынша маңыздысын бөліп, даралап, айқындай білу бейімі;

- өз жоспарларын идея деңгейінде қалдырмай өмірде іске асыру мүмкіндігі, «күтпеген бұрылыстар мен су асты тастардай» сақтайтын шараларды алдын-ала қарастыру;

- қабылданған шешімнің нәтижесін алдын-ала болжау оның іске асуы алдын-ала бірнеше деңгейге бағдарлау және сонымен қатар осыдан туындайтын нәтиже мен қосымша жайсыз әсерін алдын-алу;

- бүтін істің құрамының өзін-өзі сақтау, іске асуы және даму мүмкіндіктерін қамтамасыз ету үшін оның «ұзақтығын» немесе құрамын (ол неден құралған және қай жерде аяқталады) белгілеу;

- тиімді бір мөлшерлікті және бағынушылыққа қол жеткізу үшін абстрактты және нақты жүйені құрғанда жекелеген бөлшектер мен бүтін бір бөлігін үйлестіру;

- ағымдағы немесе болашақтағы істеуге жұмсалар күш пен қорды бөлуде мақсатқа қол жеткізу процесінде алыс, ортаңғы және жақын нәтижелерді баламалау [3] .

Еңбекке деген ынтасын және энтузиазмын ояту үшін ұжымға ықпал етудің тәсілдерін таба білу. Бұл - менеджердің ең жауапты әрі күрделі міндеті. Осыған байланысты менеджердің әрбір қызметкердің жетістігіне көңіл бөле білуінің маңызы зор: жетістігі үшін оған (қызмкткерге) алғыс айту, оның материалдық жағдайын жасау әрі оны еңбекке моральдық тұрғыдан ынталандыру. Осының барлығы менеджерді дайындаудың және қайта дайындаудың арнайы жүйесін қажет етеді. Менеджерлерді дайындаудың жүйесі тек кәсіби оқытуды ғана қарастырмай, сонымен қатар ұжымды басқарудың әдістеріне, іскерлік әңгімелесудің өнеріне үйретуі керек.

Қазіргі кезеңде кәсіпорындар күнделікті өзгерістерге сай бейімделу қажет. Ұйым даму үшін оған өзгертулер енгізуі қажет, яғни өзгертулер - дамуының негізгі қасиеті болып табылады. Дегенмен де, өзгерістер кездейсоқ болып көрінеді, бірақ, бұлардың көбісін саналы түрде өзара үйлестіріп, болашақтағы «керекті бейнені» қалыптасуға тырысамыз.

Өзгертулерге дайындық: әр жағдайға өзгеріс процесінің әр түрлі типтерінің қажет екендігін түсіну; әр түрлі өзгерістерді басқару, типтері әр түрлі ұсыныстарға негізделетінін түсіну; ұйымдық өзгерістерге дайындалу барысында мүмкінді жолдардың барлығын қарастыру; нақты өзгеріс мақсатына қол жеткізу үшін ең тиімді жолды таңдай білу.

Уақыт

1-сурет - Ұйым тиімділігінің мерзімдік үлгісі

Егер қазіргі заманғы банктер тек қана нарықта тұрып қана қоймай, табыс тапқысы келсе, олар сыртқы өзгерістерге бейімделе білуі қажет. Олардың негізгі факторларының бірі ретінде, осы заманғы бизнеске қойылатын талаптары жатады. Олар келесі көздер арқылы анықталады: ақпараттық көздер; ақпараттық технологиялар; ғаламтор.

Өзгерістерді басқаруға болады және басқару керек. Сыртқы талаптар мен тенденцияларды зерттеп оларға бейімделіп, оны ұйымның икемділігін көтеру үшін пайдалану арқылы басшылар ұйымды сыртқы ортаға бейімдеп тұрады. Өзгерістердің жүзеге асуы келесі қозғаушы күштерге байланысты.

Икемділік - ұйымның сыртқы орта параметрлері тұтынушы мінез-құлқы, бәсекелестер, заңнама өзгерістеріне сай жауап беру қабілеті. Бұл әрине басшылықтың жоспарлау аясында дұрыс әдістер мен тәсілдер қолданып, сәйкесінше шешім қабылдауына тікелей байланысты. Басқару шешімін қабылдауға жүйелік тұрғыдан қараудан, пайда болған проблемаларды шешудің жүйелілігін сақтаудың зор маңызы бар. Әрбір жаңа шешім алдыңғы шешімдерді өрістету үшін қабылдануы, сөйтіп бірыңғай өндірістік міндеттерді кезең-кезеңімен орындауды қамтамасыз етуі тиіс. Проблема мен мақсат дұрыс тұжырымдалған жағдайда міндеттің шешілуі 50%-ға қамтамасыз етіледі деп есептеуге болады. Басшының міндеті-өндірістік-техникалық, экономикалық, сондай-ақ әлеуметтік сипатта басқару жүйесінде пайда болуы мүмкін проблемаларды дер кезінде айқындау [4] .

Сонымен қысқа мерзімді тиімділікті ұйымның қысқа мерзім уақыты аралығындағы жағдайды сипаттайды: өнімділік, сапа, икемділік, қанағаттану. Осы тұрғыда өнімділік - ұйымның сыртқы орта талаптарына сай қажетті мөлшер мен сапада өнімді қамтамасыз ету қабілеті. Өнімнің сапасы өндірістің тиімділігін арттыру маңызды фактор, ол ғылыми техникалық процессті жеделдетуге, еңбек өнімділігінің арттыруға, капиталды қолданудың жақсартуға, материалдық сыйымдылықтың төмендетуге, өндірісті ұйымдастыру структурасын жетілдіруге және т. б. өндірістің барлық астарларына тікелей ықпал етеді. Сондай-ақ өнімділіктің артуы мен еңбектің тиімділігі өнімнің сапасының көтерілуіне жағдай жасайды (1-сурет) .

Басшы кез-келген проблеманы ең алдымен ұйымдық, басшылық тұрғысында қарастырады. Басшының басқару объектісі проблемаларын шешудегі ерекше көзқарасының өзі, міне, осында. Проблеманы тұжырымдау көп жағдайда басшының біліміне, тәжірибесіне, іскерлігіне, осы жұмысқа мамандарды, шаруашылық белсенділерін жұмылдыра білуіне байланысты.

Нақты мәселені, міндеттің не себепті қойылғандығын қарастырған кезде басшы жағдайды - оның пайда болу себептерін, орындауды неғұрлым тиімді ұйымдастыру мүмкіндіктерін т. б. айқындайды.

Шешімді ойдағыдай орындау үшін мақсаттың дәл, әрі айқын болуының айрықша маңызы бар. Кейде біртұтас мақсатты айқындау оңайға түспейді, өйткені ұйымда күн сайын көптеген міндеттер туындап жатады. Сондықтан басты буын принципі бойынша міндетті негізгі мақсатқа бағындыру қажет. Мұндайда орындауға тиісті қорғалатын мақсаттың да болатындығын ескеру қажет. Мақсаттар қарама-қайшы болуы да мүмкін. Мұндай жағдайда басты буын принципін ескерген жөн. Дұрыс шешім қабылдау жеткілікті, әрі айқын мәліметтер болғанда ғана мүмкін болады.

Қанағаттану - жұмыскердің жұмысты орындау нәтижесінде қанағаттану деңгейі және өзінің осы ұйымға қатыстылық сезіміне қанағаттануы. Бұл көрсеткіш өте маңызды, себебі жұмыскер еңбек өнімділігін арттырған жағдайда да оның қанағаттану деңгейі төмен болса, уақыт міндетті түрде тиімділікті төмендетеді.

Ортамерзімді тиімділік ұйымның қысқамерзімдік тиімділігіне қарағанда біршама ұзағырақ уақытты алады. Бұл орайда бәсекеқабілеттілік даму менеджерлердің негізгі мәселелеріне айналмақ. Егер де бейімділік кәсіпорынның сыртқы орта өзгерістеріне деген реакциясын көрсетсе, онда жаңашылдық өз іс-әрекетінде шешім қабылдау және жаңа элементтерді игерудің негізінде өзгерген іс-әрекет бағытын сипаттайды.

Бәсекеқабілеттіліктің екі қасиетін қалыптастыруда кәсіпорындар ұйымның жекелей элементтеріне сүйенеді. Жеке тұрғыдан алғанда бейімділік қасиеті ұйымның әркелкі өнімдер өндіретін технологиялық құрал жабдықтары және тұтастай алғанда техникалық базасы болмайынша қалыптаспайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.