Қазақстан Республикасындағы банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың құқықтық жағдайлары

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

РЕФЕРАТ

Бұл бітіру жұмысымыз екі тараудан тұрады. Бірінші тарауда банк операцияларының жекелен түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың осы уақытқа дейін келіп жеткен қызметтерінің түрлері мен қалыптасу кезеңдері сипатталынса, екінші тарау, Қазақстанда қызмет атқаратын банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың құқықтық жағдайларына арналды. Бұл тараудың өзі төрт бөлімшелерге бөлініп отыр: бірінші бөлімі еліміздегі несиелік серіктестіктердің құқықтық жағдайына, екінші бөлімі ломбардтардың құқықтық мәртебесіне, үшінші бөлімінде республика территориясында валюталық операцияларды жүзеге асыратын ұйымдардың құқықтық мәртебесіне арналған. Бітіру жұмысымыздың соңғы төртінші бөлімінде еліміздегі банк операцияларының жекелеген түрлерін атқаратын ұйымдарды мемлекет тарапынан қадағалау мен бақылау мәселелері өз мазмұнын табады.

Осы жұмысты жазу барысында “банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар’’, “несие’’, “валюта’’ және “ломбард’’ сияқты терминологиялар жиі кездеседі.

ЖОСПАР

Кіріспе

I Тарау Қазақстан Республикасындағы банк операцияларының

жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар қызметінің

қалыптасу кезеңдері . . . 4 - 16 б.

II Тарау Қазақстан Республикасындағы банк операцияларының

жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың құқықтық

жағдайлары . . . 17 - 40 б.

II. 1 Қазақстан Республикасындағы несиелік серіктестіктердің

құқықтық мәртебесі . . . 17 - 27 б.

II. 2 Қазақстан Республикасындағы ломбардтардың құқықтық

мәртебесі . . . 27 - 30 б.

II. 3 Қазақстан Республикасындағы валюталық операцияларды

жүзеге асыратын ұйымдардың құқықтық мәртебесі

. . . 30 - 36 б.

II. 4 Қазақстан Республикасындағы банк операцияларының

жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қызметін

қадағалау мен бақылау . . . 36 - 40 б.

Қорытынды . . . 41 - 42 б.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 43 - 44 б.

Кіріспе

Еліміз егемендікке қол жеткізгеннен бастап Қазақстан Республикасының экономикасы, шет елдермен қарым-қатынасы, яғни нарықтық жағдайы қалыптаса бастады. 1991 жылға дейін ел экономикасы Ресей экономикасымен тығыз байланыста болғаны баршамызға мәлім, сол себепті елдің қаржы нарығы тұтас экономикаға қатысты күрделі де ауқымды өзгерістерге ұшырады. Бұл өзгерістерде жекелеген кәсіропындар ғана емес, сонымен бірге қаржы нарығын құрайтын банктер, сақтандыру, зейнетақы жинақтаушы қорлары, құнды қағаздар нарығы қатысушылары осы уақытқа дейін бірде пайда болып, бірде өз жұмыстарын тоқтатқандары да болды.

Жаңа тәуелсіз елдің экономикасын құру көптеген шаралар мен жұмысты қажет етті. Мысалға, елдің банктік жүйесін құруда Ресейдің және т. б нарықтық экономикасы дамыған елдердің банктік тәжірибелеріне сүйене отырып қалыптасқанын айта кету керек.

Яғни, Қазақстан Республикасында орталық банкінің бөлініп шығуы, сонымен бірге екінші деңгейлі банктердің пайда болуы да Ресей елі мен шет ел экономикаларының даму тәжірибелерінің нысаны.

Соңғы он бес жыл ішінде Қазақстан Республикасының қаржы жүйесі тұрақтанып, көптеген жетістіктерге жетті деуіміз артық болмас. Бұған дәлел ретінде қазіргі нарықтық экономикада бәсекелестікке төтеп бере алатын, қаржылық жағдайы тұрақты көптеген коммерциялық банктер мен банк қызметінің жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарды атай аламыз.

Жалпы алғанда, экономиканы түпкілікті реформалауға бағыт ұстанып, қысқа мерзімнің ішінде нарықтық реформалар жүргізілді, тиісті заңнама жасалынды. Бүгінгі таңда Қазақстанда нақтылы жұмыс істеп тұрған нарықтық экономика бар.

Егер осыдан он жыл бұрын жан басына шаққанда жалпы ішкі өнім жеті жүз доллардан сәл ғана асса, 2004 жыдың соңында ол екі мың жеті жүз долларға жетті, ендеше, биылғы жылы біздің жан басына шаққандағы жалпы ішкі өніміміз енді үш мың доллардай болады деген болжамымыз бар. 2010 жылы жан басына шаққанда жалпы ішкі өнімді бес мың сегіз жүз АҚШ долларынан асатын мөлшерге, яғни Чехия, Венгрия, Польша, Малайзия сияқты елдердің бүгінгі деңгейіне, ал 2015 жылы шамамен тоғыз мың АҚШ доллары мөлшеріне жеткізілуі мүмкін.

Бүгін экономикалық өсудің негізгі көзі елдің шикізат әлеуетін пайдалану болып отыр. Көмірсутегі шикізатын өндіру көлемін 1985 жылмен салыстырғанда 225 пайызға ұлғайтылғаны мәлім. Экономикаға отыз миллиард АҚШ долларындай тікелей шет ел инвестициясы тартылды. Бұл өте жоғары көрсеткіш болғандықтан, бүгінгі Қазақстанның тұрақты, тиімді әрі сенімді әріптес екені барша инвесторларға әлдеқашан аян, ақиқат.

Қазақстанның қаржы жүйесі топжарғандар қатарында танылады, мұны жетекші халықаралық сарапшылардың өздері мойындап отыр.

Қазақстан ТМД елдерінің ішінде бірінші болып, тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуды қамтамасыз ету, сыртқы қолайсыз факторларға тәуелді болмау үшін Ұлттық қор құрды. Бүгінгі күні бұл қорда 5, 3 миллиард доллар жинақталып отыр, ұлттық қорды қоса есептегенде, еліміздің алтын-валюта резервтері 14 миллиард долларын құрап отыр.

Еліміздің қаржы секторын одан әрі дамыту үшін қазір құнды қағаздар нарығын дамыту мен 2005-2007 жылдары жинақтау зейнетақы жүйесін дамыту бағдарламалары қабыданды.

Банктер мен банк опреацияларның жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қызметтерінің ашықтықтың айтылуы өнегесі болуы тиіс. Ең алдымен, бұлардың меншік құрылымы мен аффилирленген тұлғалар туралы мәліметтерге қатысы бар. Банк және банк опреацияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар қабылдайтын шешімдерге елеулі ықпалы бар барлық тұлғалар уәкілетті органның келісімін ала отырып, өздерінің мәртебесін нақтылай түсулері керек. Аффилирленген тұлғалармен жасалатын мәмілелер банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарды тәуекелге барғызбауы шарт болып табылады. Қаржылық қадағалау агенттігінің бұл жұмысты батыл жүргізуі міндетті деп саналады.

Осы тақырыпты таңдап алу себебіміз, республика экономикасының жекелеген секторларының қаржылық жағдайы мен құқықтық мәртебесін зерттей отырып, қоғамға тигізетін әсері мен алатын орнын ерекшелеп көрсетуді мақсат еттік.

Атап өтетін болсақ, банктер мен банктің жекелеген операцияларын жүзеге асыратын ұйымдардың құқықтық мәртебесі қандай, қаншалықты қорғаныста және оны жетілдіру мәселелеріне тоқталмақпыз. Себебі, қандай болмасын ұйым, ең алдымен, оның құқықтық мәртебесі анықталып, ары қарай қандай қызмет атқару керек екендігі белгіленеді.

I ТАРАУ

Қазақстан Республикасындағы банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар қызметінің қалыптасу кезеңдері.

Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың пайда болуы мен түсінігіне тоқталмас бұрын, алдымен банк түсінігі мен оның пайда болу тарихы мен Қазақстандағы банктік жүйеге, сосын банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға келейік.

Банкілік қызмет алғаш рет қай елде пайда болғандығын қазір айту қиын-ақ. Ертедегі отырықшыл халықтар табиғи шаруашылықтан ақшалайға ауысқан сәттен бастап банкілік іс пайда болуы керек екендігі түсінікті. Тіпті Ежелге Вавилонның өзінде Неоагиддин Эдисибиннің банкілік қызмет атқаратын үйі қызмет еткендігі белгілі. Оның қызметі ауқымды да әр түрлі болған деседі. Атап айтқанда, ордер бойынша төлемақы төлеген, қолхаттар мен кепілдіктер ала отырып несиелер берген және ипотекалық несие берген жағдайда проценттердің орнына кепілдікке салынған мүліктен бекітілген баға бойынша түсетін табыстарды алу құқығын иеленген товарларды сатып алу барысында делдалдық қызмет атқарған, тіпті клиенттің шотының жарты соммасын төлеуді өз мойнына алатын болған.

Біздің дәуірімізге дейінгі екі мың жыл бұрын қытайлықтарда чек айналымы жүрген. Ежелгі Грецияда, Египетте, Римде банкілік қызметтің жақсы дамығаны анықталған.

Халықтардың көшіп - қонуы банкілік істің дамуына кері әсерін тигізді: осы салада қол жеткен жетістіктердің барлығы жойылып, келмеске кетті. Кәсіпкер банкілік қызметпен айналысатын адамдардың өкілі ретінде ақша және құнды заттарды айырбастаумен айналысатындар ғана қалды. Бәрінен бұрын банкілік іс Италияда қалпына келтірілді. Италияның ірі орталықтарында ақша және құнды заттар айырбасымен ғана емес, сонымен бірге несиелік операциялармен де айналысатын қоғам қайраткерлері, банкирлер пайда болды. Ақшалай салымдар қабылдап отырған банкирлер өз клиенттерінің кассалық айналымын меңгеріп, олардың арасында өзара есептесуді іске асырды. Италияда дами бастаған банкілік іс он екінші ғасырдың соңынан бастап басқа елдерге де, Францияда, Англияда және Германияда кең етек жая бастады.

Жаңа қоғамдық банктік қызметті атқаратын ұйымдар қашан пайда болды деген сұраққа ғылымда ешбір тұрақты жауап жоқ. Ғалымдардың пікірінше ежелгі қоғамдық банк Палерм банкі десе, 1401 жылы Барселонада ашылған Taula de cambi қоғамдық банкі дейді, 1587 жылы Венецияда Banko de Rialto деп аталатын қоғамдық банк ашылды. 1609 жылы жеке банкирлердің қиянат жасауына тиым салу үшін Голландия үкіметі Amsterdamsche Wisselbank деп аталатын қоғамдық банк ашылды 1 .

Осылайша, қоғамдық банкілік ұйымдардың қызмет ету шеңбері тым шектеулі болғандықтан олар төлемдік айналымды тәртіпке келтіріп, жеңілдетті және өзінің клиенттерінің төлемін жай ғана кітаптарға енгізу арқылы жүргізетін ерекше есептесу бірлігін бекітті. Европа үкіметтері жалған монета жасауларын тыйып, монеталық айналымның шарттары жақсарғанда, қоғамдық жинақ ұйымдары өзінің бұрынғы мәнін жоғалтып, бара-бара тиімді қызмет ететін банкілік қызмет түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың жаңа формаларына орын бере бастады.

Бұл жаңа формалар Англияда бастауын алып, одан әрі дами түсті және Лондонның алтын істерінің шеберлері банкілік операциялармен айналыса бастағанда басқа халықтар да осы жерден тәжірибе жинап, банкілік қызметті іс жүзіне асырудың осы формалары кең тарады. Олар аздап болса да сенімге кіргеннен кейін халықтың салымын сақтауға қабылдай бастады. Бастапқы кезде салымшылардың сақтауға ақша қаражаттары мен сол банкілік қызметті атқаратын ұйымда сақтаулы қаражаттың мөлшері тең болды, алайда, көп ұзамай банк ісінің шеберлері өздерінде сақтаулы ақша қаражаттарының басым бөлігі бос жатқандығын, олардың барлығы бірдей салым салған тұлғаларға берілмейтіндігін байқап, осы бос қалатын ақша соммасын несиеге беруді немесе өзінің айналымына қосуды шешеді. Бұл жүйеге тән жалпы белгілері банкілік мекемелердің тікелей бақылаудағы акционерлік кәсіпорын формасында негізделуі және сөздің тар мағынасында несиелік операцияларды жүргізуінде. Олардың қызметінің негізі сақтауға салым алу емес, пайдалану және қарапайым билеттер шығару үшін қарызға салым алу формасында болады. Бұл банктік қызметті атқаратын ұйымдардың негізгі міндеті- несиелік қатынастарда делдалдық қызмет атқару еді.

Сонымен бірге ежелгі банкілік ұйымдар несиелік операциялар жүргізумен қатар салым иелеріне біртіндеп есеп айырысу қызметін де көрсетті. Есеп айырысулар банкілік ұйымдардағы салым иелерінің бір шотынан басқа бір шотқа аудару арқылы жүргізілді.

Банкілік ұйымдардың клиенттер қатары ақырындап ұлғая түсті. Банкілік ұйымдар өз кезегінде клиенттер арасында жасалатын келісім-шарттарды құруда сенім қызметтерін көрсетіп, сауда - саттықта делдал қызметін атқарды. Кейінірек, есеп айырысуларды жеңілдету мақсатында ежелгі банктік ұйымдар өздерінің билеттерін шығарды. Олар толық құнды ақшалармен қатар айналыста жүрді. Ағылшын елінде алғашқы акционерлік банк - Ағылшын банкі 1694 жылы құрылып, үкіметтен ақша банкнотын шығаруға құқық алды.

Қазіргі Қазақстанның экономикасы Ресейдің экономикасының бір бөлігі ретінде әр деңгейде дамып келді. Қазақстанның шаруашылығы бір жағынан, Ресейдің және әлем нарығының тауар айналысына, екінші жағынан, темір жолдарын салу жұмыстарын жедел қолға алу тиімділігін қатар қарастыра отырып, темір жолдарын жүргізу арқылы Қазақстанның ауыл шаруашылық өнімдері мен шикізаттары (ет, тері, жүн т. с. с) сыртқа шығарылып отырды.

Қазақстанның Ресей нарығына енуі, нәтижесінде Ресейлік орталық - өнеркәсіптік аудандарымен өзара экономикалық байланысы одан әрі кеңейді.

Банктік капиталының Қазақстанға енгізілу мерзімі 19 ғасырдың кезін қамтиды. Революцияға дейінгі Қазақстанның көп сатылы экономикасында несиенің әр түрлі формалары дамыған. Қазақстанның несиелік жүйесі негізінен Ресей империясының несиелік жүйесінің бір бөлігі ретінде: Мемлекеттік банк бөлімшелерінен, акционерлік, коммерциялық ұйымдар филиалдарынан, өзара несие беру қоғамдарынан, қалалық қоғамдық банктерінен, ипотекалық несие банктері немесе ұсақ несие мекемелерінен және жинақ кассаларынан тұрды.

Ресейдің мемлекеттік банкі 1860 жылы өз қызметін бастап, барлық несие жүйесіндегі - орталық банк болып саналады және оның айналысқа қағаз ақшаларды шығаруда монополиялық құқығы болды. Ресейдің мемлекеттік банкі барлық акционерлік, коммерциялық банктердің есеп-ссудалық операцияларының үштен бір бөлігіне жуығын, салымдар мен ағымдық шоттардың жартысынан көбін тартып отырған. Басқа мемлекеттердің орталық эмиссиялық банктерінен Ресей мемлекеттік банкінің айырмашылығы, ол тек банктерді несиелеп қана қоймай, сол сияқты өнеркәсіп, сауда және дайындау ұйымдарын да қатар несиелеумен айналысқан.

Мемлекеттік банктік бөлімшелері Қазақстан территориясында ірі сауда - өнеркәсіп қызметтерінің орталығы болып саналатын Оралда 1876 жылы, Қызылжарда 1881 жылы, 1887 жылы Семейде, 1895 жылы Омбыда, 1912 жылы Верныйда ашылып жұмыс жасады.

Сонымен қатар, Ресей империясында ең ірі банктерге жататын Орыс-Азия банкісінің филиалдары 1898 жылы Омбыда, 1903 жылы Верныйда және 1907 жылы Семейде құрылды.

Жалпы, бірінші дүниежүзілік соғыстың бастапқы кезеңінде Қазақстанның әр аудандарында Мемлекеттік банктің 6 бөлімшесі, акционерлік-коммерциялық банктердің 18 филиалдары, 12 өзара несие беру қоғамдары, 8 қалалық қоғамдық банктер және 345 несиелік және ссудалық серіктестіктер жұмыс істеді 2 . Қазақстанда, Ресейдің басқа аудандарымен салыстырғанда, өзара несие беру қоғамы кейінірек пайда болды. Қызметінің сипаты жағынан өзара несиелеу қоғамдарының коммерциялық банктерден айырмашылықтары болмады. Олар да салым қабылдап, ағымдық шоттар ашып, вексельдерді есепке ала отырып, ссуда берді және тауарлармен байланысты операциялармен айналысты. Жарғысына сәйкес, өзара несие қоғамдарының капиталы үш көзден құралды: айналым капиталынан (мүшелердің қосқан жарнасынан), қосалқы капиталдан (түскен пайдадан 10 пайыз есебінде аудару негізінде), арнайы капиталдардан құралды.

Банкілік қызметтің жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың өзара несие беру қоғамдарынан айырмашылығы, олар ұйымдастырылу құрылымына байланысты қалыптасты. Олар негізінен қалалық басқарманың негізінде жүргізіліп, қалалық басқарманың қадағалауында бола отырып, олардың алдында есеп берді. Бұларға негізінен сауда және өнеркәсіп буржуазиялары мен үй иеленушілер қожалық етті. Бұл ұйымдардың жарғылық қорының ең төменгі мөлшері 10 мың сом шамасында, ал міндеттемесі негізгі және қосымша капиталдан бес мәрте мөлшерінде қалыптасуға тиіс.

Осындай ұйымдардың бірі болып ең алғаш 40 мың сандық жарғылық капиталы бар 1871 жылы Қызылжар қалалық қоғамдық банкі құрылды. Оның басты операцияларына салымдар қабылдау, вексельді есепке алу, бағалы қағаздар, тауарлар, бағалы заттар және жылжымайтын мүліктерді кепілге ала отырып ссуда беру жатты. Бұл ұйымның негізгі қатарының 78, 6 пайызы саудагерлер мен өнеркәсіпшілер, 25, 1 пайызы үй иеленушілері, 21, 4 пайызы ауыл шаруашылығы клиенттерінің үлесіне тиді.

Қазақ ауылдарының капиталистік қатынастарға өтуі барысында көптеген тауар өндірушілер және ауыл буржуазиялары үшін ұсақ несие беру мекемелерінің тағы бір формасы несиелік кооперациялар болды. Бұл несиелік кооперациялардың Қазақстан территориясында даму тарихын екі кезеңге бөліп қарастыруға болады.

Бірінші кезең: 19 ғасырдың соңы мен 1909 ж. дейін материалдық базаның жеткіліксіздігінен несиелік кооперациялар баяу дамыды.

Екінші кезең: 1909 ж. басталған өнеркәсіптік өрлеумен байланысты несиелік кооперациялар қатары жылдам қарқынмен ұлғая түсті.

Несиелік кооперативтер ішінде несиелік серіктестіктер кеңінен дамыды және олардың құрамы таза қазақтардан құралды. Несиелік кооперация негізінен капиталы ауыл шаруашылығына, ауыл адамдарына тікелей қызмет көрсетті. Несиелік кооперативтердің капиталы айналым қаражаттарынан (негізгі, қосымша, арнайы капиталдар, пайда және пайыздар) құралды.

1917 жылы Қазан революциясынан кейін, қаржылық, банк ісінде мемлекеттік монополиялық ұйымдастыру қағидалары жүзеге асты. Бастапқыда мемлекеттік банк құрылып, жеке, коммерциялық және т. б. ұйымдарды ұлтшылдандыру нәтижесінде мемлекетке тиісті салалық және аумақтық банк қызметін атқаратын ұйымдар құрылды. Мемлекеттік банктермен бірқатар кеңес үкіметінің бастапқы жылдарында мемлекеттік емес несиелік мекемелер: кооперативтік және жеке меншікке негізделген, оның ішінде шетел капиталының қатысуымен құрылған мемлекетік-капиталистік банктер қатары жұмыс істеді.

1922 жылы несиелік және ссуда-жинақ серіктестіктері және олардың одақтары ұйымдасып, ауылды қалпына келтіру мақсатында қызмет көрсетті.

1924 жылы ауыл шаруашылық кооперацияларына несиелік операцияларды жүзеге асыру барысында салымдар қабылдау, ссуда беру және есептесу барысында делдалдық қызмет атқаруына рұқсат берілді.

1930-1932 жж. КСРО-дағы жүргізілген несиелік реформа нәтижесінде жаңа қағидаға негізделген салалық банктер қатары ұйымдастырылды. Сонымен, күрделі капитал жұмсалымдарын қаржыландыру мақсатында төрт мамандырылған банктер құрылды.

Өнеркәсіп және электр шаруашылығында күрделі құрылысты қаржыландыру банкі 1959 жылы «Құрылыс банкі» болып құрылды. Көптеген несиелік серіктестіктермен республикалық ауыл шаруашылық банктері негізінде құрылған «Ауыл шаруашылық банкі» 1959 жылы қысқарып, оның қызметі Мемелекеттік және Құрылыс банктері арасында бөлініп берілді.

Кооперациядағы күрделі құрылысты қаржыландырудың банкі Внешкомбанк 1936 жылы жойылып, оның активі мен пассиві 1959 жылы қысқарған Сауда банкісіне жүктеледі.

Коммуналдық және тұрғын-үй құрылысын қаржыландыру банкі (Цекомбанк) 1959 жылы қысқарып, оның қызметі де Құрылыс банкі мен Мемлекеттік банк арасында бөлінді. Бұл құрылған салалық банктер қызметтерінің басты бағыттары салаларды қаржыландыру және ұзақ мерзімді несиелеуді көздеді.

1989 жылдан бастап, елімізде алғашқы коммерциялық банктер мен банкілік қызметті іс жүзіне асыратын ұйымдар қатары жұмыс істеді. Сол жылы алғаш құрылған коммерциялық банктерге Интеринвестбанк, Крамдсбанк және қазіргі Казкоммерц банк және т. б.

1990 жылы Қазақстан Республикасы өз егемендігін жариялағаннан бастап нарықтық қатынастардың талаптарына сай келетін меншікті банк жүйесін құруға бетбұрыс жасады. Осы жылы желтоқсан айында қабылданған «ҚазКСРО-ғы банктер және банктік қызмет туралы» алғашқы заң Қазақстандағы банктік реформаны жүргізудің бастапқы кезеңдерін қамтиды.

Бұл банктік реформа Ұлттық банктің 1995 жылға арналған «Қазақстандағы банктік жүйені реформалау» бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылды.

Ал ең алғашқы ломбардтар Англияда он үшінші ғасырда пайда болып, он бесінші ғасырда Францияда Ломбардини атты қала адамдары бұл қызмет түрін жүзеге асыра бастаған. Бастапқы кезекте ломбардтар несиелік ұйым ретінде жылжымалы мүлікті кепілге ала отырып ақша қаражаттар айналысымен шұғылданған. СССР одағы кезінде ломбардтар мемлекеттік кәсіпорын болып есептеліп, біраз ақшаға халықтың күнделікті өмірде қолданатын құралдары мен жеке меншік заттарын сақтай отырып, осы заттарды, құндылықтарды кепілге ала отырып ссуда беріп отырған 3 .

Қазақстан Республикасында ломбардтардың құқықтық мәртебесі Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігінен заңды тұлғаларды ломбард ретінде мемлекеттік тіркеу нәтижесінде көрінеді. Ломбардтар банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым болып табылады, олардың ашылуы тәртібі, қызмет ету саласы мен реттелуі Қазақстан Республикасының қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды қадағалау мен бақылау Агенттігі бекіткен нормативті құқықтық актілер негізінде және т. б. заңдарға қайшы келмейтін нормативті актілермен сәйкес, соларға негізделе отырып өз қызметін атқаратын ұйым болып табылады.

Нарықтық экономикаға өту барысында дағдарысты жоюда, макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізуде Қазақстан Республикасының банк жүйесі маңызды рөл атқарды.

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының қаржы нарығы жүйесінің қалыптасуын үш кезеңге бөледі:

Бірінші кезең. 1988-1991 жж. - мемлекеттік салалық мамандырылған банктер қызметінің бір бөлігін республикадағы сол банктердің тиісті бөлімшелеріне беру арқылы қайта түрлендіру; алғашқы коммерциялық банктер құру; КСРО Мемлекеттік банкіне орталық банкінің жекелеген қызметтерін беруге байланысты бастапқы қадамдар жасау кезеңі.

Екінші кезең. 1992 жылдың аяғы мен 1993 жылдары рубль аймағында бола отырып, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің орталық банктің бірқатар қызметтерін орындауға біртіндеп кірісуі, коммерциялық банктердің қарқынды түрде қалыптасуы және дамуы, ұлттық нормативтік базаның қалыптасуының бастапқы кезеңімен сипатталады.

Үшінші кезең. 1993 жылдың қараша айынан бастап айналысқа Ұлттық валютаның енгізілуіне байланысты Ұлттық банкінің ақша-несие аясының қызмет етуіне толық жауапкершілік алу, бюджет және банктермен қарым-қатынас орнатудың классикалық қағидаларын енгізу, банктердің қызметін реттеу жүйесін нығайту кезеңін білдіреді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.